Google
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. com/]
MARCOS
y
FRANCISCO VIÑALS
MADRID
PORNOBOSCODIDASCALYS
LATINVS ^
E
. "ud - 7x . :
DE LENONVM, LE-
NARVM,CONCILIATRIC VM,
SERVITIORYM, Dorrs, Vuwmri-
viis, Machinissplufquam Diabolicis demiferiis invenym intautorum
qui florem etatis Atyoribus inconcefis addicunts de Miferabili
Jinguloram periculo d ommitjm.interitq. :
a CAD .
Liga Priawx Divigvs | — X. d
LINGVA HISPANICA AB IN.
CERTO AVCTOREINSTAR LVDI
sonfcriprus Cz LEsT 12 4 titulo, Tor vitz ipftruen-
dz fententijs , tot exemplis ; figuris, monitis,
plenus , vt par aliquid nulia feté lingua
habea. | 77077.
CASPAR BARTHIVS.
ENTER EXERCITIA LUNGVe£ CASTELLANA
eujus feré princeps fito c» Sapientiz bic Ludus habetur. Latio
tranfferibebat.
ÁcCSEDVNT
DISSERTATIO EIVSDEM *d Leüorem CUm ANIMAD.
- VERSIONVM Commentariolo,
ITEM , LEANDRIS Ejuflem , KT MVSBEVS, recenfiti.
FRANCOFVRTL:
- Typis W echelianis, Apud Danielem Sc Dauidem Aubrios
UU & Clementem Schleichium.
ANNO M.DC. XXIV.
PERSONA COLLOQVENTES.
C aL 11570, adoleícens, Amator Melibas
Mr 1134 As filiaPLeberij. —
PLEDERIVS, ParerMelibez. |
Aisa Mater Melibea,
CELES TINA, Lena, Conciliátrix,
PARMENO,
SEMPRONIVS Rea
TRISTAN, * pServí Calliftonis.
SosiA
Cha:iro,ScoRTATOnR, LEN 6.
LvcasT 14, ancilla PLeberij.
Ericia. :
Anzvsa, pOctetrices,
€zuzvR10, Leno.
jt
EUREN RUNE REESPUER
Oca SUSAN
C. BagrHl.
DÉ |
PORNOBOSC O-
PIDASCALO, ET LA
DissERTATIO.
Vin in Dusbus Exemploram obfer
vatione, c Dochrina litteraria 00s
NAA Prudentiarerum humanarum confé-
LESA fere cenferetur, Sapiemia Antiflites,
qui libris condendis Pofferitati pro copiá ftia confa-
dere animum induxerunt, cum nibil nan, Eloquem- -
gia munere , aternitatís Speiconficraretar, poffquá
Fam veram cum fcientia Litterarum copinngi il
dumque ex hacinfirui poffe animaduerterunt, non
defuerurt officio fao, quod Commune Egregium il-
lisiniunxerat, quim utrum, iunilim tradere vel.
lent. Vbi igitur praceptis Experientia confrina-
zb y folidam dodirinam mentibus fuis induxif-
fins, Rati, que longis atatis fpatiis ipfi didicerant
*og compen
C. BaA& Tul
compendio facilius Nepotibus commendari poffe, iL.
lud egerunt ut deVita Publica Exempla merum cor-
vigendorü mutuatt,taliafcripta emitterentyque veri
biquecontingentium Fifionibus comm odis Veri-
taté exprimerent. Sicetiam in profundiffima Anti.
quitate, cuius pauciffipa ad nos feripta fervata funt,
ceni Fabulis Theologia Confultt primum aperue«
vuntsnon aufr tamen ta medits Vrbibus Populi [cita
corrigere, aut barbare bominibus amarioris emen-
dationam regulas proponere, per fólvas privaum ch
porro vices explicarunt preceptionum feriem. Cum
enim viümniaagividerent, Potéiiam Natura Le-
guna prapolleve non atdebant genuinum fígere in
basatnum truculentorum corrcélionemcedibus va-
pouisque omnia trquéiium fab iuga tyrannidis fue,
Itaque foris primum Fabularum tnvolucris utile
dulcimijeentes, canendas populo bifforiolas fparfe-
runtyut Leo vr fam, Vulpis Lupum, deceperintyut eá
ratiodeadmoniti ingeniorum Naturá equali ho-
spiues iz civilem tamden atque foctabilema vitam
zranftreat. Quodcum, àfapi£tifimis mortalib.effe-
um;popularis utilitas ommbus modis commenda-
vet.caperunt tamdem Leges condere, Vrbes munire,
Magiffratus eligere, nibil non faceré ut ex feris bel-
Lin fa, concurftbus , cb victu barbaro, in Civitates o
moriceguabilizate vindias bumanitas redigererar.
Himc officio porro fao Spfiillicó facceffores deinceps *
€9ram-
DisseERTATIO.
eorumdem inlantes,cum pofibile vix foret concio=
gibus publicis omma obtinere,aut féligere etia, quiz
dus doctrinam [uam cormnendarent, libris condide-
runtprimuma eofdem fabulas, mox. ffagulis urbibus
féngnla adificia conffruxerunt, quibusilliterate eiid
plebiquidin wirácavendi quid amplectendum ef-
fet ofienderent Prudentia cfr Sapientia cenfulti. Sic
induita Theatrorum eb Specfacalorum Voluptates,
quamquà ingentipof buf infandam licentiam o-
suni libidinum generi vextrimt , bóneflis tamen
principusnitantar. Velut autem fempiternamorta-
litatis Lex omnia fenibus ambiguis verfat, frc bona
hac, beniqueinflituta, Vitain Fabulis. Caffigatio,
lawcin ludibria vulgidenum concefíit,Satiris pri-
fees Fabellas, Comadis, Ludis,Tragedis, in turpium
biffrionum poteftatem collabentibus, qui , preftuti=
1H corporum gtfhibus, infami fue Vita folatia tan-
gua, 6 otioforum anisnorum oblectamenta, queff-
trant, long? 4 Scopo prudentium velerum rece-
dentes. — Igitur cun vera Doétrina pretia apud
paucos remanffffent, coeptum. eft. ab illis officium fs
doc modo inflaurari, ut non que populo placerent,
esl qua eruditiorum plaufebus laudarentur , libres
commendarentur, involuta ambagibus, eh circulos»
fetipta 0351015 generis (ffgmentis, nt. arcana cientia-
vum , 18 manus valet iacidentia ; ludibrio temeré
babercutur. Huius generis pleraque femt Veterum
* 3 Grago-
C. BarTHlL
Gracorum monumenta , immo. futrumt potius,
cum obfervatione diligenti indagatumáà nobis fir, >
ex mille millibus libroram ab Hellade ne cen
sum quidem , immoex. uttiver[a omninm copia
mecmille ipfos brorum conditores ad nos perve-. -
aif.) qua ingentofis carminibus fludio intrica- *
ta, nobilifimarun feiensiaram fecreta, fina fua
degunt i adeo quidem denfa ut poficritas omnis
Jere un fuffécerit units. Homeri enarrare. Do- *
étrinam (5 Prudentiam s quo genere diligentia fi
aliortem etiam vatum fcripta excuffa ad nos ve-
viffent , plures fortaffe quos admiraremur , haz 7
Beremus , quam nunctranfeunte oculo vix leifione
dignamur plerique. Sicvonfervata vetuffiffimorum -
dapientium Dotirina ad Romana Reipublica tam-
dem Proceres uenit: que Imperio fauditus ewerfa, :
Jpnumeris Barbarorum gentibus fjolia Orbis terra-
vum refigentibas c diripientibus, Jané confervata
forent monumenta corum bominum, ff apud maio-
ves noffros tautum fFadium Sapientia quam fuper-
Jrisionis fuiffés. Illo vero cum animi eorum ferocio-
vesuon caperentur, mirifice autern boc à fubdolis vi-
dorum technis intricarentur, evanuit fere omnis
primorum temporum eruditio, ( de facra iam non -
loquitur) efr poffiade plurimi feculis detabuit , eo. .
modo wt ex faperflitibus , fati fimgülari clementia,
pouces
DisserRTATIO.
quus d minime bent acceptistibris,tamaem ave
"ramatevorumque uoffrorum. memoria potuerit alt=
guatenusrefaurari, His vero duobus fere iam fén
"culi y cum eeliore vultu Deus mortalia confpe-
xifft , eo laborari undique captum eft, ut. Ar»
tium Scientiarumque Fundamentis inquifitis &
excufíis , cubilibus tamdem intimus fuis Barbaria
; pador exigeretur , feripta autem nobilifftmorum
Dominum vel integra, vel integritati proxima ,in
vitamiampens amifTam reductrentur. Sic vevi-
xerunt Libra , omnium. Euimabioruns listera-
gum fitusexcujJuseft, prodierunt ^, velut à fepul-
cris, Graiarm Latigorumque feripterum eximia
Opera, unde Fita communis fimul infirui, ch in-
genia expoliri ad priftorum nitorem puffent. Nec
"ebfuit feculo. moffro magaopere nox illa qua tot
suonumenta optimorum auct orum obfcuravit , mile
quatenus alia omnino abforpfót, quaenim din latae
amt, cum famore lucisiam inclarefcunt, 5, véte-
vum. additis inftrniionibus recemium , c iam
viventium, ingenia decora fua. iu immenfüm ex-
qulérunt. Ve autem. Antiquifizsis tempori-
bus Fabularam e? fgmentorum Viilitas com-
mendatifima fuit , fc ingemiofífimi prafen-
fium quoque [eriptores , Exemplis talibus depin-
gendis bonam operam collocare voluerunt Humaná
*oxkx Sapien-
C. BarrHl
Sapientiamo velut ad principia faa veducentes , ut
Speculo Simplicitatis prifca bodiernacomitas atque
aftutia, quà delinguerez , corrigeretur Gemenda-
etur. Et mibi quidem "UBÍCÓ à viles tales ü tr UEIUEY-
Jum fétiones femper vifa fnt, Si enim certum eff,
ME negaverit nemo, Duabus potiffimum vebus Pru
dentiam ex libris augeri poffe , Monitis nimirum
.eordatorum hominum, Exempli, mn imvenie-
Ir aliad genu monumentoyum quod. frucin utili
cum iffo comparari poft s quod enim egregie, ab
vendi regule paucis verbis comprebenjum propo-
Bunt , qua Sententia nunc vulgo appellantur ide
. emplis perfó. marum Jcità ad Fortune re confetdisem
veprafentatua, applicatur ifl bic , Gquefi ob ocults
producitur. Hi, Sffortarum eriptiones,erant , qui u-
troque boc nomineforta[fe praferasst; mili vero ae
quaquam dé ¿homines d moffro fenfu recedere illá illa-
tane videntur, potiue contra ta opinione sos pev-
ceptá confe ervare cf» confirmare velle. Si enim cla»
vius quis omuium Hifforiarum feriem infficere va-
luerit, non aliter iudicabit, quam maximam earum
parten non tam fabulofam aque atque figmenta
talia, féd plane fabulam effe s multo alia genere à
duds eiufimodi differentem, quam quod certa tem.
pora definire, ubi ves gefLo qualibet font, loca nomi -
ware, O peyfonaeveras inducere Hiflorici foleant.
Caetera
DisserRTATIO,
Cateraegim quefuper Conftlis, Regum, Principum,
M. gnat decian, nnm magisad unum aliquem
ex uli pervenire poraeriat quam vulzo cuis co>
gnitacffé , cum negotiorum torum Confilia ple
rumá, ab eventu propbsantur , cj talia Lutffe indi-
centur , que talis Fortuna fequi foleat: Ipfa autem
feommoram bominum, precipuemilicaria, decreta
in patecorum notitiam ommno pervenire poffunt,
dta tecla cb involuta,ut maximorum bellorum bo-
diemontenta vix tríun aut quatuor hominuns cog-
frientía geri nemo acutior non videat: Itaque mibi
son varo , credo c aliis , boc vfu venit, vt Com-
mentaria Rerum geffarum legens, parumequidem
¿llis fidei adhibere pofitam: mife quatenus, ut modo
memoratum eft, Temporum certa fpatia definiunt,
quid quaque eorum evenerit: hoc enim decipi dili-
gentia fcribentiuma nom facile potefl, deimde quo uo-
mise quifque Procerusa cenfitusftt | Quefortuna
foruerit, Nam reliquorum incerta fiducia erit Nec
tam bic omiia talii entvaeode iudicio venfere nos
arbitrerá y Sunt enim virifagaees , qui publico bono
ublicés etiam: negoti prefunt,qui an earum verf
quibus p ime fuerunt e que in comfpecta pee
zpforum ii 1n regionibus , ubt, inf vivent, affa
e penitiorz ceteri edd babere M»
Velle autem etiam hos tales ex vulgo favfés vameri-
bus, interceptas binc inde maguatum litteris, fepe
5 y ala
C. BarTHl
alia omnia fimtientibus quam pre fe ferant , tales
eosponere Hifforias , quibus obligati velut credere
cogamur, eo nimiopere à bono fao tudició nobis ve-
cedere videntur. Pracipue autehn boc peccare mibi
lidem iffi videntur , "guod paucorum admodum e-
ventult confilia uota habentes, de insmenfr opera
fua producan: , adeoque integrorum foculorum ves
quffas credibiles eloquentia fua proponere laborent z
Cun fieri sullo medo pofüt, quin alienis illo parara
wnoino probandis quia maxime dijféntiunt , Com
guentationibus nitantur, ideoque no'int le /pattist=
mius aut alzerius Regionis includi, ut que toto terra-.
fum orbe gefa fint pro veri uti ipft accipere potue-
runt, Pofleritati uno impetu fe tradituros fibi cve--
dant. Sed bisexfequendis prolixior alibi locus dabé -
tur: nos figmentorum illorum Prilitatem magnope-
re commendabilem arbitramur , qui Eventus, For «.
tuas, Confilia bominum equa arque iniquae -
lut in fienam producunt, ut fome periculo [uo quifque
difcere valeat,qued vitandum, experendumque or -
do Temparum ferat. Nibil enim per omnes viven
tinm Staius contingere poruit haltenus, aut pora
poreris quod affictum Perfonis cum ipfo eorum fer
mone, eoregie adfemilato, boc modo notandum pre—
biberinon valeat. Sic veteres Gracia Vates , ttianz
fiumorum Reguin perfonas ludis fais induxerunt ,
quitam dura wbigue praDis colebantur, quorum fa
nora
DissErRTATIO.
cinoratarpia Tragedia detcffanda proferebant.Po-
pulariuz autemct" Privatorum monitis factecramt
Corsedia Harum cum, bona diligentia datorum,
penerralia dam onsttbus reclufa fiat , meque defint
qui ment quoque telam ab illis texi orfampofterita-
tis commodo,detexere velint Nobis vifum fuit ad
Enrapa noffra Idiomataproficifet et inde, commu-
má mortalitatis bono ,eeregtorum ingeniorum tra -
dita Latino fermoni inducere , ut publice aque 4b
oru nibus litteratis legantur , qua in iis peculiaria
optima delitebant hadfenusy Sic ad Hifpanifmum
bodiernumaddifeendum nonnibilopeva impenden-
zes, bunc Ludum veludere có Communi Europa
¿beatro exhibere voluimus: tne publico comodo »
etian in parte opera moflra deeffét. Maluimus
autem primo iffum , quem alium quemlibet inter -
pretari , quoniam ef materia ei talis eff , ut Inmven-
ars noflra , precipue in banc Voluptatum parten
peccans binc vel maxime neceffaria documenta
haurire, Vita cauto inflituenda ,pofüt , (Ó tot iia»
zerfper[a buic brevi fóripto , tam ex medus ve-
bus petita, tamque capitales , infint fententia , E
qui vel folas bas animo fixerit , eb velut vegulas
dirigenda (pracipue peregre vivens ,) vite , edi-
dicerit , ufugue sabibucrs » nen vulgarem Sa-
pientia opinionem: apud oliwes boi iudicii ade.
june certo videatur. CAccedit, quad e$» dicen-
dige-
C. Ban Tul
di genus tam comtum , politum exaédum,numera-
fem,grave atque venerabile eff im fno, buic libelh,i-
diomate,ut pares per univerja ejas s fpatia paces 138.
veniri confén[us ipforuen Hifpanorum fereatur. Ta -
€co nimc peculiarem quemdam Genium affingendis
Perfonts quibuslibet moribus, e? ex bi fernsonibrs,
huicforiptoridatumsd quo certo long abefl quicquid
Gracorum aut Latinorum mouumentorum ad nos
pervenicquod mecum fentiet qui indidem fententi-
«s primum fingulas, derade Perfonarum sores , pt
féapum fev iptionis, c dedudfionem confiderabit, ut
de ffilo nune taccazm. Et ferstentiarum quidem eaefl
comitas Cr eruditzo ut vulgarium bominum ani»
mos aon minus atque [Pipfes folis fevipta forent, mi-
rificó penttrent ej opinione meltoris dotiria y ipfo
quafiscta,percellant, nt malint ds accedere , que in
¿fis praciptanturiquam nsorem faum tenere, hoc off
Urntam vitam exfequi porro etiam velle. Erudito-
rum autem vel principes penitifüme Sapientia c»
cAntiquitats profunda bic monita perciptent , ut
folum boc, velpracipuurm certà , egiffe auctor bujus
libri videatur quo palto is materie vulgariinflrut-
vet etiam earum petloraqui jam tn arcem doctri. |
sari evafrffent. Hoc egregium eft illud follereiffami |
cenforts preceptum, mifcere dulci utile, eb, excuffo |
majo, qued deillo vir doctifitmus cenfait , populum '
ifpendere,bacoff duenflapet ille sores futs ex ve ipfa. |
Bütari, |
DissERTATIO.
atari, fapereffé tamen tantum comitatis Philofó-
phot snullaauctoritas ant aufferitas eum exofnrem
cuiar. Hoc vult vera dodirina frbi Con finm pectus,
nil indigpationts in ipfactiam vitia bi permitrere
fed tranquilltate animi per omnta f(abiht fervatá,
dre in medias res, ci» faavisate illa divina, undique
relscente, parteis damen intertmn cafligatoris AQEre,
Hoc in genere verfati wibiolim viff punt , Philefo-
pheem procul dubio pradéiifm?, E cl éficos fefc di-
Ebitamtes qui por onmium Jectarum pesctraha rc
dentes, florcs Sapientie uitiscce lli ebat , 208
autem certis praciptis aut feriptis, uni materia defhi-
satis ingenia exercebant amt prodeffe publici flude-
baatsfed ne quid faffidii,vel morofttas , vel prolixi-
tas facerent , perioenm qual c ludentes intima
Philofopbie reférabawt floribus velut omis generis
[parfésper compita, nt qui quopiam malo ajficere-
¿ur cótinuo fibimedelam aliquam de obvio peteret.
Reliquum certe corum genus qui Sapientiar busua-
pits profe fiar dum iu artem omuta redigere la-
borant, dupliciter fine fuo, preci ptarumque feorem
lapfé videntur Primo quidem dum. Nudia difcituro=
sum £p armbagibasarxia mesbodiesecarunt , uta-
dolefcztes ami metis sam faotilium indutFamum,
perculli eb alflerriciiaslacrior quidum aliad qui
perio putamina pandum illud unciet querero Ne-
que ¿fbue antem folurn boc loco fed vero immantus
etiam,
C. BartTHl
etiam, doctores illi , peccarunt, dum nibil omnia
bonarum ch vite utilium prateptionusa fine fibola.
lico fupercilio in commune protulerunt, velut ne-
ceffarios Rhetorum inanes (5 nugaces locos, atque a-
Hia mille deliria tam in difbofftionibus operum, quan
doe tradfationis fermauibus obfervamtes, Quo fant
difficilimas onmes [aascommentationes effecerunt,
ut adolefcens, excitátiingeng, eb Sapientia cupidus,
e firiptis ipforum nihil ferà percipere poffet , vifi
aliquat ante annis Scholas Rbetorum có Dialetfico-
vum triviffetiqueves non folum odiofa vera fludia
Sapientie( quequo verior eo eft ffnplicior ej» faci-
lior, ) fédetiamcontemuiobuta exhibuit : qui cnim
nifi pertot erumaás ad ea accedere poffe defperabar,
odia orum capitbatur qui alios, crum tanto labore
per tot annos fatigatos parum admodum cepiffe aut
affecutes effe videbat, i id ipfum quo pacto in "vita
commun nfurparet, infcios ; Primum profaffores i-
plos deinde fecfatores , ad extremum dpfa etiam ftn-
dia contemtg fequebatur > ut fune smortaltum a-
nimi , pracipue vulgo generofiores , qui que no-
biliores ipf fant co miuus negoti ab alis facef
Kf fibi volunt, eoque facilius pro ignavis laborio-
fos állos e futiles vanarum verum tradfatores
vituperant. — Secundo autem loco Magiffri Pbi-
dofophia capitaltier peccaffe im co videntur quod
ab uf
DissEzR TA TIO,
abufa comuni, e Vita tradfatione , fludia dap£-
entiefeiumgere. voluermut Pf y ch aliis perfaade-
ve borro convifi fant , feparatim bec cols poffe.
Quierror adeormepius atque vecórs mirum me ha»
bee quo pato tot feculis tam. parcos contraditto-
ves invenerit |. Certe natura duce Cj praceptri-
ce bot omnes mortales norunt , Sapientiam. eam
vem nn ejfe, uec de eo genere, que palpando asi.
7005 howigum feles facere, aut intrd eoru fir
vipitia fusmam fuam abfolvere vellet, Luce
contrà atque laude plurimorum deleéfatur , neque
gaudet ullarum verum | [cientia ab. ufa vel pa-
blico, vel plurimorum certe , remota , ci iura
vancellos intriiffomarma (jeculatiomum. conclufa.
«Quo pacto entm. tanta res, qua Diis proximos
emortales facere fégper omnibus vila ft, fetu de-
lecterur, vencbris fefe tegat, fugiat fplendorem ,ua-
dis prodire , e bona fua exercere ? cum &qui-
dius nibil fit quam in exercitio Virtutum ef» Fe-
dicitatume omuium fummas confjffere : Quid
enim prodeft feientia, vel babenti eam, velalis,
qui per eam meliores ej féliciores fieri point fab
negetur paf entibus invideatur quodammudo fibi
ipft, C mf auflis unius alteriufque capitis poffefüani-
bus, velut tn carcerem dampciar Exempla Deo-
ruiz
C. BarTHI
vumninsonortaliuo confiderare hoc gemi bomuncio-
pum debebat: quas ipfi, quamvis porteutofrfümot
Fingerent anllo mado tamen tales eXcogitarunt qui
finguli pro fé fíbi finerent: fed cum tinamera millia
JAdolorusn éfiaxiffent im R empublica tamenuniver-
Jfaimam fatum , Orbis buts Vriverft induxerunt,
partes fuas afiquarunt enia, quibusexerccrer quod
epfe praceterty excolucrat suctus, ce rebar promti-
15. At femunfant ffi f'abulatores, talemfebi gapi-
entiam imaginariut,oueipfosá "Vttlat ut AIunt, cod
vverfatione cximeret: nt qua fétlicet , tam pura tla
féceim traheret infipientia que omnibus bominum
gegotiu interueniebat: Hincó communi vivedi co-
fortia im abdita laca profecti [amt quidam, aliialiis
anoribus in media plebe viventes,co excellere fabivi-
fifunt quad ci ineptifimi ab omnibus tudicarétur,
gn fintetamen fuo fe [apere [ibi perfuafiffert At quá-
quam immenfa talium vi eb copia femper fuerit, nà
defuerunt tamen alii contra, lices pauctores quam u-
fes erat qui, quad didictffent,in communemutilita-
tem profevebát,co, aliarum vicium bonis gavifuri,
fia ct comuicarent illis, vel vivendi ufa, vel libris
sninimà optrefrs aut intricates fed eo ¡prodentiorib?
cocordatioribres,queo lucidiorib. e faciliorib. Quic..
grid hi fafebant ut vitaVtilitatem aliquam adfer -
ret ober d dabant,comi quodá ch venuflete comen-
dabili Lepore oninta dictatingentes. Heri ut omni
CAME
DisskERTATIO.
Ántiquitate pauci faerunt, ita noflra memoria, u-
spo feculo tot extitilfe gloriari licet, quot ne india
quidem antà cateris omuibia. Quoquo vesionum
aut locorum te vertes omuibus hodiernis Idiomatis
Lisguarun ho: genas fcriptorum excellere videbis;
Pt autem Hifbanica (eu Caficllane Lingua gravi-
sas CP proprietas , hodiecateris fere amplior eff ,ita
ein baclicet plures auctores id genus obfervare,
quiiund/a utilitati venuflate fichionur , in publi»
| cam prode/Je conuitanturs adeo quidemut fiqua in
- ceteri, Gallicapraciput deletfabilia fimul ch uti-
liatalia fcripta prodeant, pleraque vel inventioni-
bus Hifanoruws , vel illufirationibus debeantur.
Tater omnia autem bums tam locupletis cb copiofa
talium multorum iudicio,excellit bic Ludus.quem
Jéntentiarumyin medium, ex omni genere erudi-
tion quar aptifüme prolatarum nomine, nune
comentdamas, Nimirum cum umiver[aféries fcri-
piions Ludum (5 Fabulam fateatur , tantaquefit
faavitas aclonum, c concinnitas Perfonarum,ut
velar rem geflam , c adhuc ob oculos. verfantem,
ssece[fe fet pluvimorum animos in id folum intentos
efficere, ut qua modo tam utilis eb «vfitata bifforia.
deducatur ,omni adfectu injJiciants eh difcant in
terfít autem auttoris data occaffone partes fuas,Do-
cendi c Infiruendi non negligere y faéfum eff ex-
Tnde,ut in boc Ludonulla pagina fft que non aptif-
** fimis
C. Bar rul
Simismenitis fGateat. Neque oboff boc lócó quad eb-
jii á quibufdana poffe video, qui curioffores aliemo-
gum operum effe folét, spf vero velelambia emmia,
elnibilin litteras omnino mittere poffet , 408
fervatis quodammodo perfonarummeritis , etiam
fummapradentiz fataproponi.. Sic initio flatim
vilis ferualus, qué iractndtd fuam tantum mode-
vari non potefByne,domipropria ipfius anum imbil-
dem poff capitali fno periculo interficeret ,tam infr-
guia percepta bero ex Amore laboranti, fappedi-
zat ut omnia Philofophoram myrethecia exban-
ffe viders poffit. Contra bunc C Celeffinam, aliu -
sifimam Cj feteffifmam anum , inducitur dein-
dde fumma Sapientie Rationibus nitens, vilior etia
adeleftentulus , in lupanari a profiitutá Lená edi
cats i mullam bonam [emn geuitus , qui quantar
ipfe prudentia babeat, poff communi cum Sempro-
mio facinore demonfiras, Pav meno, Hac fémotó,ipff
suuliones pueri in fabulo, cj inter fefe, dum ad a-
suicam eusti bera [calas [upportazt , myfleria Fra-
dentie ef Sapienttecolloguumur. Ego vero ntqua-
nami vel bec vel talia in boc feripto accufatione ul-
ládigna effe fatear cii copus hujus feripriamis ts fit,
ut pariter bomini omne genus amanti Invent,
Opibus c Salutiinfeffi populo, etd, omnibus con-
ficiendi propones IE f quis fervalisstale quid ma-
chinetur quo pacyo melius doceri poterit ejus fraus
quam
DisseRIATÍO.
quí fillico aliquis alius imtroducatur, sn ve vecenti,
ei féultizio final ec malitia fae arguens? Quod fa»
né ózmuino amittendü erat, offciumft boc modo o
alter alteri preffarets Herum n. induci talibus caffi-
ganda minime equi erat, qui nefcire debet, fingi o-
enia cjgienodi que ex ferris audita, ipfuem tllós cü--
cideniÉ virgis facerent ej» Ammovis imperto tam dia
wbducerent, qui mente velut captas aut occacafus
fenfibus prapingitur, Sic magna utilitate bas leges
entgravi Scriptor nofter, que à nemine alioquin;
vel fammo omnii audforum, tam rigido obfervate
fanta no aliquammulti locis cafligationi lecum
reliquerint. Quanta vero fidionum concinuitate,
enam vilifüme ha perfona, partibus Sapientium
furngdniur,in nulla carum poteris facilisis obferua-
re,quá Celeffina ipfaque ci vilitate quada cüfcien-
tio fae tá affuta, ato, noxia tam vei faa flndiofa in-
gradacitur ut fruflra velin fermone oj us,uelin di-
Eto aliquo nllo quid reperire laboraturus fis,ex qua
non perfida quidi uti dixivilitatem e9- bominem
contra fuá confcientià femper sex cüfuetudine mal
factenté ci defferationéc contétu Omnis bonefla-
16,agnofias. Chad Libidinü respervenitur nó pta
vat illa quidé fué Amore pelicere qu£pia uà cj obli
viifcitur tameideo cofaetarii arti, quin adelefcen-
Lib. hominib.taliaoggerat, quib. praritus eorá Et,
dl arida anupromuntiante excitetur: Ad vertit dez
** 2 inde
ha
C. Bar THl
inde, fama affutia, in alumnas fias eos affectu,
quibus irretitos monminms ulcifiituratque perdit,
quam fipropris ipjins füis libidinibus innexwiffet.
"Neque ex buius demoniaca vetule ore quippiam
eneliori anzi dictan proficifcitur quiz à tali pera
Jonaproferrifentias, que quamvis vera effó que
dicat on nefciat , numquam tamz eaface[Jere fu
duerit. Confidera per omnes « Ailus perfonam bu-
jus, mullis mon falutaria proponentem videbis,que
tamtn fieri contra ipfius fit votum ffc fimulando il.
la decipitur à fefe ipfa , que peña à Deo immortali
defperatis bominibus vel atrocifima infligitur, ut
Jeadeamt nom raro bonis bona,ipff mala faa mentein
malorem patratione perfflant. Ad exemplum
buisse fi cateras etiam excutere velis, neminem uon
feopo feo deditum, id tamen nom omittere videbis,
uti altos moneat boneffa, etiam publico snartalium
generi adit ab iis premonendo que ipfémet cavere
non poteft, aut negat. Plena Generofó animo ef
Calliflonis,etiam flaltisndoles. Neminem ferum
perirá, ut Amor ell alioquin fui impotens,caffigat,
ant verberibus obiurgat: pertinacia folum Parme-
nonis aliquando minatur licet patrimanium perire
wideat anun feeleflam effe, ef» publice pro tali babe-
THWBOTÍI UL patet ex. fermone quo fe ipfum fuper obi-
xueius confolaturstam fatuum v Amor facit, ut ni-
diluta idis credat tamen ita fui oblivifeitur, ut le-
UU &ori
DissERTATIO.
¿dori aptifimo quà lices, confalat. Queres vel fala
fufficias feopuen huins Commentationís cj , ab e&
endenten,comunena iuventutis utilitatem, 0-
stilus commendare. Quod fi catevarum perfona-
ram ingeniapenitius confiderare volueris ,milpe-
mitis omi[fum fenties, quod ad mores in communi
ita exprimendos faciat, multa etiara adeo divine
fa, ut. prefentes verosipfüs bomines im confilio
babuiffe auctorem dixeris.Celeftina ipfa, qua ani-
ma velut, d caput eft univerfa fabule , nullibi non
cantior efl omnibus clillos ipfos qui mibil alind flu
debant, quam dectptionibus vivere , egregió deci-
pi Parmenonem £ Sempronium puta, guicuma-
fhutinn anus etiamin fefe expeterevelle »fentirent,vi
vem denió, egerunt, mullo alio genere zamtis techtis
ablaturas quicquam fefe videntes. Hac ubi Califlo-
ni colloguitur ita fermonem temperat, utifaffui e-
jus nobilitatis c libidiniimpertofe, in ipsá fubje
lione animi commodaomnta dicat. Talium enizn
bominum animis, generi, opulentia confidentiti,
nibilnon ufum, nibil uon ab aliis expediendum
snipforum miniflerio videtur s adeo ut cum da-
muis cenfuió (uorum auidoritatem quarant man-
datorum. Hic Callifl, quamquam amore arden-
tiffisnus,ttiaminipfis fervilibas blanditiis fpiritus
tales won emittit, quibus mirific fupparafitarino-
vit Celeflina ita ut bominem magis etiam , Ho zal
M
*x* F fifa
C. BartTHl
Falla inflatuo reddat,modo lucrum in iplamredi..
ens contermaertisquod [fane in gloriofoc amore de...
cepto jtrvene non poterat non obtinere modo mori»
busejus obfécandare moffét. Eumdem cum Domino
Ludum Ludi etiam fervi, fód in boc incauti, quad
maioremaftusiam Celefline, ad ipfos etiam decipi-
endis blandam non agnofcunt, meque (fémiiunt mi
nimium fero co damno fao. Ipfa verb,artifex Lena,
quamquam toto opere nimium quam pulcro por-
Jónafuziadolemeferat,nullo zamen loco omnia fia
artificia maélius exercet quam ubicum Melibea cal.
loquium babet Ilic videas mulierem malarum av-
tium doll ifmam, omni experientie fuo techuas
accerfere,ut miferam,nobilitariopibes, Amori Pa-
ventum,fua deniqueipfins banore,ebexiflimatione,
in fadum « Amorem, exéutiaty Minimum fand bic
égtantationes egerunt quamquam E buius fcele-
vis crimini anum veneficam illigaruit; quibus etia
dentisyoix quaquam puellacateris talibus affalii-
bus reffiterit. Nerat nimirum, tot annorum Lena,
extemporeomniacofilia,atg, ad animum culuevis
putlle expugnanduim, ex re ifa;vertere Stc caflam
apira ambitionecircumit donec elegui,quod cümif-
fia erat ch adquod efficiendum [hes ampliori, cb
praceptióia lucrum urgebant audevet:mon quidem
quad eon omniaauderet, fed quod pristhb tà ed alla»
quiretur que tot virtutibus tota civitate erat ca-
: menda
DissERTATIO.
vnendatiffina ipfa omnib. bonis fafpectfümaycele-
rii publicà notiitmmorü cófcientisomnib. bominibus
efj er abili Ci vero a primo affaltu turbaffet ani-
miüPuelle,ut etiaff de internücia, negotii geren-.
tá infamib. feelerib. mulla modo dubitare poffet, de
ve ipfa tamen aliqua dubitatione cómoveregur, nec
vel fc tanzen quicquá concederet jnevverba quidem
audituradeinceps tam fafpetdu portatricissecce tota
affutéa faain fé concha, ad ré facra fubito, triveneft-
ca,convolat ceo fold humane faminesg, fiderca
deffis Pietatisinsductione fceleratifitma anusutitur
set velpaullii modo fcrupuli menti cafifime insti
ciat Sic miftranda virgo cii pro Virtute faa Ljummia,
Pudicitia simirü laquifibi videretur alid zt npata-
reraconculcare pevfaadetur velut bomini aegroto id
negare córendat,quod maxima Wins utilitateyoullo
fio danoinbente Dei omnipotétis madato, facilime
gratificari po[fEt. Hac ratione dubia vedditamente
Simplici equo caffiart, euclemitiore, miferátiore
witadeinde tolerantid, Er antebac inflructd avca-
nifamis dolis, Patieria faa fcelofla cótinuat tali qui-
de affutia ut ad extremis, Puella, mà foli vooipfius
confentiat, fid 2t iracundid fua depvecetur. Hac ego
fraudeyut lena impura vfubitaimcideti nibil ingeni.
9/iusanttoró excogitare potuiffecxiflimo, hac una
¿llsomaib: virzutib.[iis puelliexcajsá in barashrá
mala hbidinu, ch Fortuna 0041 pracipit?ruit,qud
** x mAánu
'
C. Ban T HI
manti datà etiamorantem cf obfecrantem, ducit,
Non licet hic expendere tacitas obmurmurationes
«vocum, quibus veneficacó uti inducitur ut videa-
amus fingere illam tremorem e$ horrorem puellaris
iracundiayquo etiam cauto Lecfori imponere alzo-
quim poffet. lam quanta moles erit verborum qui-
busenarrare debeas,eum Matre puelle feymones,
cum ancilla,cumipsácoram utrágue cj mex alterá
tantum? Nihilcontrá units af utiar omnis familia,
inunico,eoque cariffimo ef in fpem fammarum 0-
pum educato pignore,potefi cj [apit: Longior ipfoo-
pere fit talis confideratioyindiciam fecutus inge
miofus Lector facil catera cubilibus ipfis tecbna-
rum latentiaevefligabit.Si perfonam deinceps eh -
dema cum juvenibus feres fe cum meretricibus colo
dequentem expendes ita omuia conciliantem vide-
bisyet Voluptare cuique expetitifGená fuccurrat , ed
gamenvattone, ut ipja direcfrix omnium fola lucro
Gemolumento fruatar. Illudantur ita abuma a-
amnes. Parmenonem Sempronio primum conciliat,
ut (ufpicari neuter poffit aliud quicquam illam qu
spforum commoda,querere cum fané nibil. Jaguo-
per eius intere[fe videretur, amiciilli au inimica
invicemanimo viverent. « Atque boc dolo fura-
tyr amborunanimos; Sempronium amica. quam
ex diuturnaconfüetudine velut faflidiebat , mairds
artificiis veconciliat uti etiam pene vifagon rivalem
20m
DisseErRTATIO.
- gon videat frat injurias forti fui diobolaris, có a-
simo fimulexaguatione ejufdem [aum pafcat ce
- fatiet: Parmenonem autem longe formofiori cf» tali
amice fabita conciliat eamque complexibws eius, t-
Jo negotio ch opere inmomittit, cuivs ¿lle concubitis
, poriripené defferabatyerat namo, formofifima A-
reufa,t admodum adolefcens, quadex Sofía fermo-
pibus poftea datis notum fit,ut chbramaret illam inn-
penfifime juvenis, d cum florentiffimam uideret,
cwmplexum eius, inter fumma vota, vix fperaret,
Hunceonon ambitione aus, non donis , (quiaa-
Jumeiasprefenter babebat) non precibus, non a-
djà quovis lengcinio ducit, ut clarifimo fbi liquere
arbitraretur materno ab ea animo diligi, que fa-
premum gaudium tam infperanti offerret. Ita a-
ptmum [umma Voluptate à pertinaci domini. fui
cultuyobfervatiose monitorum bonorum, c? utili-
zate ipftus faaeo ducit,quo ductum volebat, quoque
alle omnino duci nollet , có unde altos debortatus
fuiffet. Sic perdit memoriam omnium anus iffius
Jecleru perdit etit fui ipfiuscum inimico in gra-
tiamredit, b» omnia prafentia ex lubitu Celeffi-
pam gererepatitur neque obflar, quin bero fao ba-
beatur infidifimus, Sempronius quidera dintinis
feelerofa officiis, co abufu Elicia,ram inefcatuss eras, .
at promi/Ja de participando auro omnino rata fa-
tura crederet ei quam ad decipiendumo alinea ipft
os fran-
C. Bar rHl
fraudum confcins , domum berilem introducebat.
Paream iam fermonts excutere cum diverfis mert -
sricum animis, ut fegnem ad fcelerum dotirinarz
Eliciaminfliger dum femnlatione Oblivionis illam
ad eccedendum curis [ads hortatur Summon. m-
genio Anus introducitur cius memoriam amtfiffe,
quaaureparmili depofíto medicinam deflorati0n5
fueabeñexppedtabas. Ipfa Eliciatot jam annorum
lena minifira,tot confcia fcelerum, non fentit pent—
us quov[nm fimulationes cjus tendast. Quararts
amen [cops omittit ad extremum vet ula, quani
fatis fbi benà fervientem alioquin babebat Elicians,
e ipfius damno reditura domum erat, anu defun -
£Hnegligentia. Defina, uti dixi, ceteras perfonas
per ingenia fuafingulas diducere ciexcutera babe-
bit boc exempla Lector inquirere cetera , e& doles
his perfbeédis talium honsinum omnes oblationes, o—
mnia officia fafpetta mal'gnitatis cavere. Erunt ad
hac talia ntilifimafententia fabdite quas 10 leges,
mon intelliget folum,quifractum ex bec fcripto có -
«venientem baurire voluerit edita animo [uo im-
primetut nullum monad omnia fapervententia too
promtu babeatyvidebit fefe à quaplurimis inflan-
tib. detrimentis pramoneri. uod fi exemploves T
cherior faciendaerit, dici noviffe me homin? afla-
tiffipsii capitalem emolumentori [norum artificem,
wequaqua ulla fomulationibrs decipivalentema ipsió
: afiuta
DissERrRTATIO.
affatá quadam urbanizatecócomitate,cum patien»
tía cf» pertinació contuntiamibil non feré quovis
impetrantem. Huius ego,etiamuum adolefcentibus
Apt cum vitam impenfe fesmper m.rarer ,obfer .
arem negotia, difimularem noticia, ad extremi,
soultorum men]im [a ef comver[ationeyeb indu-
£F us fnm ut cil primis bominum per/picacem atque
affutum prudentemá, arbitrarer $9, e nunc que -
queputem. N oniam difputo utrum bene tlle femper
uo ingenio cacumine fenfnnm,eh Spiritui viva-
eitate ufus fucrit, boc potius afftr mare velim,t 4 ac-
curatá cautione omues adver[artos e amicos fuos
viciffe,ut e diligeretur c caveretur ab omnibus
Nemoveroauderes fero illi quippiam [ecus atq, ves
erat credendum proponere, Diu multumque mores
bominis obferuans mibil oo tlla buic libro tribuere,
imultalicet cura tasgem percepi. Nullus in boc a-
pexerat,nulla fententia velligia , que non inga-
swevato baberet, cj utilitati fuo accommodare noffets
quacum mirifici bomini fagacitatem eb prudenti
conciliaffent,boc uti ll ño cefferamt ut ab corno»
dis, feu lucris potius fuis,aliorum tncommoda defc-
careptffets quen ettaza, cum detrimóntis popnum-
quam amicorum rem [aam augere vele videretur.
Hoc demto cetera ingenio fimum nemo non di-
xiffés. Neque diffitebatur Jané ipfe, cum alioquin
sibi intituiffe videret maxim partem fefe put
hbro
C. Bartul
Ebroprudentiadeberescertécum vellet , mel non
rei, aullinonlocó fententiam binc accommodatam
reiplaofléndebary vel cavendi vel ay, grediendi ne-
gotiicon/ilimunutile prabere. Itaque qui confidera-
tiani ipfrà nobis propofitaipfioperís feriet, nelit cre»
dere, quantum in efe utilitatis habeas seccum etth
exemplum cnjus aucforitatem fabterfugeret ni-
aimivalebit. His enarratis nemo jam won perfpi-
ciet,puto,quemecan/[eadegerint ut primo loca Ce-
deflinam banc de Caflillano tbeatro in. Latinum
tradacerem. Edidi quidem paullo ante bunc Ludi
2Dialogum Petri « Aretiniyex Hifjanicà Fernandi
Xuarefíi, à me translatum, fed s libellus ita plané
converfus eff in Romanum fermonem, ut denuo ei
traducere velinspatius,quam eo modo legis ld quod
etiam proximo otiaface[[Gre decrevi y quontam rue-
dior adbuc tum eram Lingua deliciaruns potius La-
sinitatiquam bujus proprietati fhdens, quod non-
siumquans tanen aliter faciendumres i »fa me eda-
cuit. v Ad bujus autem Celeftina mea interpreta-
tionem nefcio quofato smeo raptus fué, tanta cert
celeritatetétum deferipff , ut mecintegris duabus
dierum bebdomadis integram abfolvertm. Eff mos
quidem iftebominum plerorumque qui aliquà füprà
vulgum ingenio ant, excufare Opera faa preciptta-
tione; Ego vero tantum abel ut excufandi mei hac
feribamyut ultro im ca re laudem mihi vindicem.
efeto
DisseERTATIO.
ZN'efeio que pacto enins animus promtior inflat ne.
ario in perenui talium decur fa , quam ubi fapius
gaptus quidam feribendi interiungitur. ecundtus
ita omnia profleunt , fententia alia alte cobaret a-
| priusipje formula atque locutiones ples viVACItA-
^ tls habent o amplius de ufu committi participant.
| uon. enim banc aliae. perfonam. loquentem
gransfero, fabit properanti animo proutttudo re-
fon 6 quodalteramyffi eppofttam,deceat:fic in rem
! prefenten Caloreb Felicitas Gentimentemrapiñs,
wt dexteritate quadam auttoris ipfum Geaium ex-
| primar, à quo longiffimé remotum eff quicquid, !folo
|! Labore feribitur y. Namque in talibus meus, ipfa
! Poluptate feribendivvelut impragnata parit viva-
cia verba, vefque ipfas mirifica quadam felicitate,
mi dicfumya[equentia, C exprimentia, ut nnm in-
epte , dngentofi fimus sferipter, Martialis, hac ratio-
| ne vitturo libro Gento quedamopusefJe [anxerit.
Pana, adepol, O meri laboris res eff verba verbis
araducere fenfum fenfui ad eorum apices admetiri,
ES frigido animo talium deferiptionibus defungs;
| quod quilibetmodo Linguarum gnari , aajeque-
(gur : Atintus, plenamente conceptas, formare
| eb effundere fenteniias, calami celeritate nequa-
' quam urgentis eius dexteritatem fequi poffe, divi.
: nisu negotiliefh, quá quod multis contingat: Huic
| fimediocrisquedam induffria, d pertinacia velut,
] ses effe-
C. Bartual
acctfferit , tanta copia fériptionum aritur , quanta
paucos ex omntantiquitase pofferis nobis commen.
darepotuit; quamtamdá, mos tpfi rà adfictamas qui-
dem,tamen fortaffe aliqnando noftre pofteritatis
favoribus probaverimus, Abfant binc longe meri,
ut indicavi, Labores conffipatorem, qui arumuos
Jifims commentationibus chartas effarciunt y Ab.
fint etiam als, quorum ingenia vel leviora vel ima.
becilliora fent, quam ut calorem Mum caleftera, ur
gentem meditataprefcribere drutius ferre poffint,
Horum pars quamprimum caleflis ille fervor inca.
buerittamdia durant donec animá omnem és oc
cupaverit, poflquam vera dominantem in pene.
tralibus v femtiunt paulilDer ferentes, vix praambus
lationibus eius fuffciumt, dumvero ipfi fpiritum
nerviincitantur,perteff Operum exantlatorit, fefi
proripiunt; quara [aue periculofiféioua eft ignavia:
melim onmino entm confiditardor ille , quam in-
Terrumpitur ej plerumque, ubi imvitus excutitur;
surbanda mestis femina relinguit. Pars verocatt-
ra avertit eumdem afflatumin nugas, i Volupta-
gi lllem tradit, non profpiciens vilitatem publici -
mortalium ifs etiam fériptionib. e attendendá,
utic Antiquorum Procerum Chori !fanxcerumt, eb
exemplis docuerunt. Nec eff quodexeufet fefe ab bae
procuranda quicunque etiam mortalium, qui quis >
dem litterati nemen non abhorret: etfi enim Bona
Meat
DrissEgRTATIO.
Mentis fudia paucos _Amateres babeant, borum
famen pretium tale efl tanta attédoritas, ut Requa-
quam uus indigu f contra mille altos coronart,
Sed uimirtim ingenia illa cultiora , nizsnttim delin
ejosà fits Jolís conemodis fludere volunt , itaque o-
misemonmiro induflvion,có perfeverantiam o-
dioffs Laborum uomisibusisfamatas , féponuni
quod articuliunits vaptu nen poffunt exigere indi-
gnum plaut im quo fadent: Que res tamen omni-
mino aliter effimauda eff mon ecim quicquam . feli-
Citatis in co jagenio cfl quod bonis fuis seti fefe nen
peranittit oec ff adio satum fe fibi fuo largirs atque
approbare poteff-numqua tale aliquod quid valeat
ipfum referee quoniam periculum nullum umquam
fecit , quorfam acumine fao quema, frugebona viti
puffit- Atqueerrorem bwscyvolatilum 14litmn INLa-
grvendorit facite opera quoqae i ipfori arguist, qua
ifc toto ante decenio daéfata, putri qua procadunt,
aut aborcisntur porinsTbivero produ xerint tam-
dem, talis exbibent, que mirificara animorum le-
vitatem ultro pre fe firant: Nibil enin tam certi
Babent,guod ipfimet evertere uon veliat modo in
plerisora féripta talia el perveaire poffint, qua-
dia laudant quidem omnes amnes amens etia feoeul
contepymunt quon mibilpreter incenflinte Faffü
' dpfis aguofrere poffent.talib. verbis exorgatittali-
— bus aliorü cómendationib ewedicatis partim , pav-
nm
C. BarTHI
tim imperio quodam exacto, ioflrutium, ut facile
quis imprudentior earum bullarum gratia vadis
monium . deferat , reapfcantem verum ipfarums
ordo neccentonibus bonis dignus fft, neque mua
cicure Plauto fauna abflulerit. Verum nos alieno lo=
co has traítamus y quist aliquam Jalón fpecieras .
buius. libri vritutum [petfandaus exhiberemus:
Jaddenus hw ferip/timus, Nunc Vlus erit beniwolo-
Lectori etiam de Translatione ipfa noffra nonnihil
obloqui ut quantum opera preti in ea ficiffe arbi-
rremur fare ex uobis pofftt potius, quam eonjecta-
ris aliende ancupetur, Hoc itaque folum hac inter-.
pretatioue noffra egimus ut fententiam aubloris li
quido € Latine exprimeremus,cui etiam prefifi-
me adhefimus,vix toto opere decem locis reperiun-
dis,qua fludio delectationis ampliora fecerimus. A-
lij omnibus tam clare intellicendum proponere nía
Hfifumusyquod tragsferebamus, quam perfpicue ut-
que ipfe Hifpanifmusfere extulerit: qua [Hli facies
bodie pancifiputs ufu ffequentatter , adfecfatinncu-
lis, aculeis edo yt hmnicis verborum alfufrunculis, o-
minib.omnes pagtuas explentib. ej in iis , ftulzifi.
»naperfaaftone eruditione tactantibus Horü xaxokr
ole ut nobis Jemper difplicuityita ab hoc,alis/que ta-
libusnofiris commsentationibus, longifime femper
prepullacf.Non enim id principe cura fludendum
d
DisseErTATiO:
éfiferiptari enitescunque etiatn generis uti ipfe lam=
detur, erüditiouis, (qua tameu alibi quam in zur
piculisillis allafionibms querénda eff) gloriá com-
tuendebur, dut fe rnagmum faciatis fed vti ves tra-
ate quàm fuaroifime , atque efficacifime, legen -
tinimánimis ipferantur. Hoc fcepà fcriptionisaddi-
dd tointnühl liqua, vel bominum oimtit, vel pra-
eiusrus utilitate ebd ioué augendás qui ceciderit,
dréquaquams mibi nomen dignitatemóud alicujus
ddattoris abfulérit. dd bac autem nulla virtute
feribéndipervenire ouis commodius poteit, quam
perjpicoitategratioja. Perfpiciitàs [fli in verbis ef
docütiónibus mbñime ntricatii, dut übuelutii , aui
ob[olens cónffiiti Gratia in earumdem próprierate,
Elegantiá,cülta cj wnitoré. Hanc natura plebuinque
afftduitate fudioruim Erüdifionem ffbà conciliar,
adfert, ch larottur -feripioribussilla omnibus miodis
querenda eft fiquidem mon in mánibees ineptórüm
hominunconfenefcere malis, quara plutees docto,
yum cf Láudibus cordatérió commendari t8 vigo-
jemperpetudira. Gratia jam feriptionts ain in ta-
ibis qua quidem aliunde transferüniur , nequd-
quam femper obtineripofüt, bosatn pártem in uf
desi cefférit Perfpicuizasi quomniam Frilitai bius
infiguior efl cups feripta sp[à mb folum eraditórüi có»
modisé Voluptari fed ormnisimi osnsino bomiñtim
santicni c profedtui pé feribamtur. Nos uti iflam.
E fempe
C. Barth]
fénper fechatifumbis,ita paucis etiam locis Beglexi-
giis tllam, modo uli varione Idiomatís Hifpani pus
puliritas.talequid admitteret Negari enim mini
“mé debet meque poselt multa im boc libello queque
éffé qua mulla opis ingenti talia Latinis fonare effes
cerit, qualibus in [ao idipmate ommibusprobantur,
Huc refero pratiptà proverbia,quibus ex reb. pra-
Jentibus,ex vit communi, ex particularibus Cafís
busyex Relligiomis myfleritt , ex amoris Eutntis-
bus, ex Bellictis fortunis, ex Philofoplorum feitis,
ex Nationam irrifinibius, Ex Vitiorum Vituperi:
zu, ex Virtutumcipnmendalismibus, Ex fabularum
alluftonibus, e Legum fanttionibrs, Ex publicis
ffatutisex privatis privilegiis ex omni denique ve
ef Fortuná Humanitatis petitis talibus utitur edgo
gratiá eo acumine, Hifpantfpsus hodiernus, uti qué
ad Romáños aut Grecos mores eadetorta exponere,
«ut aliis inde tradatla , vertere velit, nullo moda:
quicquam expedkuerit;quim longó melius , nérvo--
fte chr intelletiuipronius, fanens in fuo Idiotnase,
Neque boc fané mirum eff com quantacumg, Gra-
corum e? Rümamorum mnorum cum fermone 2910,
cogmatio Gajfinitas mutuafueri, nequaquam ta»
anen commode alterius dilteria urmquar acceperit
alterayetiam[f uno e dera, feculo florentes lingua.
4 inter Romant um fcriptorum lorena, e$ Hi-
Jpenifmum hadiernam, tantayorum , rituum,
Ter.
Dissertatióo;
Temporamque, intervalla fant, ut. quamvis uds
¿abala fimt Latina bujue pleraque, alía tamen lon-
gà eorum fit ufürpatio: Mores aciei ritufa,, tam
Jacri quàm profani , sam Publici quam privati
confuerudines, pepularitates , (fita dicere licet,
qued alióquin vix ut intelligi valeat ,eloquar ) (Hem
uiaomnia,Opificia, Artificia, Ceremonia, tantope-
reab Latinorum temporum ufo vece[ferunt eut fere
sulla fet cognatio, nulla uiam femmilitudo, Quare
quicquid tale in bác Commentatione mihi fefe ob-
tulit; velprarfas,nbi commode potuit.preteris, vel
indicavi aliis verbis quor [üm eius intentio frgere-
tur Verba autem verbü interpretari, aut Lamia
Turres,Petintfjue folis inde é Entsubatta Nevil
- dtcerfere, uequagnam eibi conffliumm fait we), Ia
libus quicquam aliud effeciffem , quam mibi im
mane, meritumque Ludibrium.. 1t4g, qui talía
difcere volet,per me libros corum adierit, qui dedi-
“tagpera enarravit atqueinde fibi nome famam
que vontinmare fatagant, nobis alius onvotno, feria
benditflfiai fult. Cateras Lingua virtutes ex-
vipsére, Erudita didfa, eruditins cateris veddere,
Fifiva felbivimss lepidà concinnius , arguta act.
tins fiuduimas, taliquideya induflria, wt nequa-
quam commode de ea iudicare poffe cenféaraus
quempiata , nift qui ¿pfe rale quid in bocipfoope-
re molitus. fuerit. Hic enim demam perneié
: ERA a Guanta
sG. Bar Tul
quanta circum pectione opus [it,adomnia momtu-
taattendenda omnia fenfuum arcana eruenda c
. exprimendane mapalia ex oraatis talibus edibus
(c facerimus co interpretatio loqueretur aliud., aliud
auctor voluerit. Et in bac quidem parte etiam in-
gens Heroica buius Lingue privilegum eff velut,
ut non dubitem dicere itaomnibus modis Eloqué»
tiam ornnes illam capere, ut non videam quo pa-
Elo quapiam alia illi praferrepofit, Hoc pra ceteris
fébiegregium babens, qued omnia Grecacó Latina
e "Arabica epians ci Hebraica, vocabula, nulla dif-
ficultate fna facerepoffr: idem quidem Gallis Ita-
tifque bodier nte fuavizasco acrimonia fuorurm 1di-
amatum concedit quoque fed Hifpanifmsus longe u-
troque illo Romane lingue , verbit c gravitate,
propinquior eff etiam quo dd dumeros, tam [ylia-
barum quam Orationis. De Oratione quidem ue-
smini dubium effé paterit.tam numeroje eam , qua-
cunque etian, Hifpanicà fünaturam, quam umqgui
Gracé aut Latine quiverit,qui aliquam faltim eius
pesitiorem notitiam babuerit. De Syllabis autem,
quibuspeculiares fos modelos Pocfós adfcvibit, cla
Fares nobis effsquiprimi, quantum nobis inuotae--
vitfcriptorum, metris veterum aptare buius. Lin-
gue Poeticam aufi frenos ut exemplis , licet de ino
duliria brevioribus , in Notis demonflravimus,
Habet infignem alioquin gratiam fura in Rytbmis,
M quibus
DissERTATIO.
tibus muium aliarum eraditiand incladere so-
vit fédneque forte hoc talia fpreveris modo ufo:
exercitatio faciliora omnia fecerit , que quidem,
quique demimantur in omnibus fladis , nullam
atem uon Linguam,qua bomines umquam locuti
fant aut foripferune , aliqua Paefeos dulcedinesm-
uerunt, licet adeo divinatafacultas, vulgaris fa.
dla credatur ut hdi? vilifimni fere ubique fat, utt
omnia folent quorum notitiam plurimi adfectant,
paucifimi vero indipifei panciores ettam legitime
uti imperant, Quacum itaffnt , ntque nembo-
suuitm de ligata oratione non feguises mute) udicet
diffícultatem alias, ali operofitatem ,uonnullis in-
eptias, ci planà deliria, incufantibus ocetiam, fceri-
ptor softer prudentifirnà fecit, quod non adíbricio
mumeris fed libero fermone bunc Ludum deluferit,
contraquidem Antiquitatis cj fanttioneso Ffum
ipfam omnium temporum. Cum enim familiaris
maxime fr monis regula bic féquenda foret,ut per-
fonarum loquentium mores ef aftutia. exprimt-
ventur folitis orum loquelis e& nugacitatibus , He-
quaquam velilla difficultas bis inducendaerat,quí
ametrorum leges afferis. Eodem confilio Comiti et-
jam Latiniad fabulas fuas eo genere metrorum de-
feribendas uenerunt cui quidlibet fere congruuns
intrudi poffet enis aut duabus modo. fyllalis liber-
sati exemtis,ne plane oratio fobveretur, cótraGre-
*** Oz corum
SC. Bar Tml
corum quidem G-morem d- preceptt Nüffro qui-
dés féripto (fM. quacunque etiam vintliane fylia-.
barum tmemané preiudicium preflautia illatum
fiifféts adeoque ipfam , comenuni ufui velar invi-
foam sraditum in manus paucoryan bominum. Ne,
que veroopuse[) , ad talia inora uluraque profe
venda, veteribus ceremoniis aut tbeabvalibus poma
pischoris we, ultominus biffrionum. defultation
anbus itaque metrorum quoque leges bonóiureeru-
ditis 6 Latinss auribus tantum velita fuut s bic
ero ludus nulli Theatro afec eviz, mec diludim
fibus unius aut attevisos Republica, Civitasifue,
Sed generatim totum orbem Cheiffianum ad Le.
élionem vocat, vet Bebbaculum. Ha enim fant
artes, que Dic cavenda depinguntux , quibus in
Ebrifls Ecclffam m Proceres, in populum denique
ipfas, per muliebres dolos mbil non fcelevum Ar»
tiquus boflís intulit, cuis armacum ultimis his ves
vum bumazarum temperibus, longe crudiora cv:
dirioraperbacchentar » Sapartegra Libidinibus
avertun: Venere aDiesatepectora bis potifgg,unm
machinis furere videntar: principal quidem ffa-
dio, Deiprimum x Amorem, c Relligsonis certitu-
dinem baucin dubium vocantía, illam plane exo
cutientia animis bominum in. diem viventium,
uti féecuripoenarum , c Providentia Divine ff-
deminfuper habentes, ficlera ompia pro Ludis e
0 £e
DissER TA T10.
feeulerum confüetudine babeamt; unde vitis cate-
vis fenefira aperiuntur amplifima , c niliil nen
Voluptatum ii quaritur, qua faperma omnia adi -:
pfos nihil faceve perfaafetüt febisfed,corpori oli fer-
wientes,pro ludibriis monttiones piori eruditortid,
asortalium babent Talis univer[ grex eff buius
exiaii Poenaatis, quod non in ntmerorum deliciis,
€ allafioarim dogmate confifhie , fed figmentis ex
.antdiavepetitis, exemplis vitam inflruit. Sic Cal-
— flo Deumcanteritui babet, Chriflianam Pietató
pro fabula, modo Melibeam [uam propitiam de-
sueveatur Melibaa non prius Amari ejus impuro
> confentit quam Parentum monita perqueea Deum
. dpfunn proiecerit ; Et foli amui , quam quali effet
son poterat ianorare colloquitur, f reditum inz-
perares, O mentitur matri f Ancillam monttri-
ceminfuper (permit, denique libidimi ex Impteráte
danuam aperit. Celeftina non folum conculcat Relt-
gionem, caltamque Numinie fed c» , pro longa fua
adjaetndine, Diabolum ipfers adorat, adiuratstivs
suiniflcrio, inflar diraavis , columbam fimpliceno
peti libidini induit.Parmeno cj Sempronius, cura
cateris univerfés eiusdem cenfus [unt y PLeberins
quamodo vixerit , facilefuoipfe ultimo fermone,
poft fatum. unica fili, demonfiras. (Neque bac
valia, quifquam privatis modo exemplis. de-
*** ox fei
C. BarTHI
féribi avbitreturicum bà temporibus quo major fj
putentia Prüceris alicuius enfer Aulaeius aut con
tubernium matoribus e denffonibus vitis dife.
vaturyuti, quocunque flatu quacumque regione, ej
conditione quis vitam, degat , ubi aulam aut
mulierum minifteris opus ff, fine quibus, molla t
ininuta, eje captraéfa familia aut domus eff, ut fas
Jlimeri valeat, babeat, quod bine petitum,cauttoni
fbi atque confilio difcat atqueadJumat. Porro,ut ad
interpretationem meava redeam cui operis copame-
datio [emper intercurrit, fudui , uti ditum efl
quam planiffsase omnia ex feribere Aucioris men.
ti O verbis nec tamen itabis baff ut ullo modo illi
Praiudicare ea pateversquod. quifaciunt nequaqua
Tam lectorum emolumenti, aut 1mflvuciiónis, flu-
diofi fant quam captant datidem inants diligentia,
quam uemo aflimet nemoimitetur mmovix mil.
define quifque agnofcat, cum pra vana cj» ridiculo
Labore plerique quines babeant, ubiquid dicatur,
judicandum fit,mendico ingenio numeros verbo:
yum adwitiri ef idosearn fententiam non expri-
mere.nifipriaconfrritta fi [ub foros verborañ
1modosquibus qui fefe fabdlit, meque fbi ueque cui
piam tecturorum fatisfaciet quin chim fermo ft le-
¿tus fértentiatamen adbue quetatur ed extra pt-
piedorum iunttunas tedio[es vis beue inveniatur.
Jfiud desis diéfum atque. pronuntiatum, volo,
qué
DisseErRTATIO.
que fententiam liberam interpreti relinquant;
Jenttamen cj aliain 1diotifimo iffa, ut alis omni-
bus, Verba, que nullaratione pofüs traducere tali.
bus, ut Latinoletori commodum videbiturs 104.
que cum tla taliavern pre[entem clare uniteque in-
dicent, »Meque (ine bis tlla poft prapani ,velambagi-
bus conaquifetis , videbar erilis confaltifimum fa«
umfadurus fea, licet Latina minus, aut aliter,
aliudquesin qa lingua unde profecta, licet in altos
Jefes, habentur fignificamia,tamen pro talibusu-
Je, parens, quoniam [ala illa vem indicare po[Jant.
Talis efl lufbitia pro Officio Pratoris Iudicis , Pra-
Je Magiftri Civitatis que vox cum in Galli
eifrnoitalifeno e Hiffawifmno, boc imm e$ fapre-
ma [celerum omnii indication£ fimuleü tpfts of-
Jicialibrs elrus adeoque Carnifice quoque defígnet,
uon peterit ulloingenio Latinitati talis veprafénta-
ri, HfF ita ipfa capiatur ut Idiomata ills con[énfn .
Jarxerunt, Merite itaque illam ifto [uo jure , etii
Romané feripturusutifroi, non iam pro Magifiris
Sermons vem decidens fedpro Vf cj» expertentias
quay modo fft citrà Bagbartem, merito uttin artibus
fée etiam in Linguis dominantur. Sic alia, cammu-
"vai zot Pepulorin confenfaobtinentiayineptó vete-
fibus Romanismoribus conciliare fladuiffern, quod
cere folent homines elambi ingenio,ch-foniffrifla-
dior ui qué Ciceroniani vocari volunr , dum fili
*** og illius
Ñ ^ C.BartHl
Mine umbre addicti, nibil feribere aut dicere vo-
duret étiam popularibus monuments, quod gon fft
iMi evo appofitum, cuit tenuis memoria apud di-
¿dos etiam fapereff. Itacum Dominos fefe invicem
confalutant Ludi mffriperfona , ego idera Latine
ils permifi, ponignarus ut ceffavit fervitus , cata :
epnibus fais wmifersis, Romana , itanuncquoque
Berunc?: Dominum alía omnta indicare Sic came
panam quo alio nomine dixero , quam quo vecepta
tfl ef queemaes fFmulintellieunt quid velim? Ha.
jue generis fant que Chriffiamifono etiam noftro o"
ríunda, nequaquam ad Paganorum temporam u-
fume vedigenda fant quaconfidentius admift, quia
egregios Antiflites Fidei noffra, feriptores eloquen-
tifirnos cf dotfifimos, illis ufas mesuineram. A
lia nonnulla que vel mores lefara, velalioqui fev
ssonem immani barbarie cop/purcatura erant, ho.
mro confilio, puta, tranfíi, C» fepofai prorfess quod:
neféo tamen am amplins femelaut bis fecerim: de-
bui quidem onusno coloco quo Veneficiorum d Pi-
gnuentorum CelefFina fpecies, atque infirumenta,
recenfentursque quanrvis forte vera illa non fint,
semen melius iguorari, quantum in ue ' faerit ,ar-
bitrer. « Aljares incantationum ejusdem eff 5 illa
enin Póctice tantura funt , ubà Cacodemonerm li.
cio fua anus illigat, CS ubique nomina illa, etiam 4-
pud Chrifianifinmos Poetas, aliofí, feriptores,oul-
gole-
DissERTATIO»
goleguntur. Superefl nunc ut Iuventutem jnpri-
i noffram, deinde quof vis alios Lebtores , bujus
Operis noftri, admancam, fF quibus abuti ex eiua
ferie poterunt ea feponant, animo can[Tanti in vir-
tutum verarum culta, V famque ejus confiderent,
ej velut fübomni lapide dertmientem ferpium vi-
tare difeant quoties in colloquium fefetdarum mar
erum venient. Pracipue autem. Germanica Iu,
veniuti bunc librumcon[cratum- volo, que opti
watt fuis annis peregreproficifeitur,ut Linguas ex-
terae more/que, quantum quidem eorum ufus pof-
citm ipforum territartis extemrum addifranti ca
west ab boc genere infrdiamtium, tam mulierum;
quam fervitiorum, neque ullius blanditias anime
fe admittat quifquam, quacunque etiam ratione
prolatas, quemcunque autoritatem mentientes
adeoque quotquot verlas viderint , betfenus &-
imare earum minifleria velint , ut meras Ce-
lieflizas arbitrentur, quotquot forros, Parmenanas,
atque Semprozios,quimihil tantapere quarant qui
argentoillos ,quacutiqueratione , dolis machista,
perierint , circumvenire , quotquot adulefentulas
abblandientes, norint effe omnes Elicias, atque A-
enjas,meretrices ej» lenas, quarum confesentió par
gam negotii faciat, etiam fanguine ipforum [bi a-
liquid peculii conficere, Sic teebunt fcapum au-
dori
“C:BáartTHl
doris Hifjani meumque, Germaniinterprests, qué
ifto librum fupra plerosd, ceteros commendabi-
demfteit geuti ili, culus fermone conceptus eft , ile
etian, elus ffudiis eumdem probet cujus gratia traf
datus ab omnibus im cómmume bonum, legi potefi,
6 velat confiliarima perpetuus adhiberi mventutis
ad fraudes tales parum femper canta. Sic animos
suibiaddetur proferendi infinitaaliaex Italorum,
Galloyum, Hifhauorit, Anglorum, Gracorum,La-
tinoram, Germanoramque tbefauris , quibus jens
am cum Voluptate egregia Viilitatem, liberalia
ingenia, bauriant,. Huicreiffudens iam Pornodi-
dafcalum ineum emiff, quo Dialogo meretricum ar-
canafraudes ceuendeproponuntur , quem tamen
proximo otio ad Italicum exemplar, modo eitus copia
mibi detur componamyguaque inde tolerabiliade.
cifa funt, addam.pfumo penitusvecenfebo, quonià
noui, ut primes efi Metus meus Hiffauifmo eriun-
dórum,multa me nullo negotio nunc snelitus ee cla-
vius exponere poffe. Deferipft eadem boc confilio a-
menifimim 5 elegantifimum Gafperis Gilli li-
brum, de Amoribis Diane ef Sireni, cum Marce-
lionés e Alcidaintextis,aliisque aliorum,quemó
forte cum ifla Celeflina mea, librario tradam; que
nibilcogitari fuavins abitvor pàffe , e wtiltu,,
.quippembifimplicitas Vite,Fortume Varietas,Ho-
neflérum Armorum facce] optati, Fides erga cà-
duges
DissERTATIO.
duges etiam iniuriofos , cum aliis bis accedentibus,
tanta dulcedine carmismmebh-Soluta Orationis ex-
qlicantur nt facile quis Turbas 5 Tumulizas Am-
ditionis bumana, queflus de vertm mortalium ia-
conflantia, Libidintum obfequium, e vitiorum a-
orum imperiojos af[ultus,ex emplis tam blandisó
eommendabilibus inductus, [Dernere , mentemque
ad veram Virtutem fineonzni acerbitate vivendi,
"consponere polit Nom alia itidem ratione paris Ge
qui opus, Georgii de Monte-Matore, Pa ifloralia,
Jrauslata faut proxemus his diebus. Eddemn indi»
Aus infignia Milefiaram, plus quam Triginta,
Polumina ex omuium Idiomatum Selectes fabulis,
eb Hifforis, fumma,qua fieri potuit firmozts equa-
bilitate ci» hilaritate , compofei , ut diftat animi
generoforum bominum feda defrderia inf: licibus
damaari exitits Virtutum vero fudiain ipfis feje
om folum Viilitatem, fed c Voluptatem boneff]-
féimam veperire poffe, neque felicitatem deeffe culta-
ribus morum bonorum, neque aufferitate vitam
horrentem facere, id effe, benapra cetera vivere.
Effe in Vrbatitate, Civilitate, c Lepóre morum
am faavitatem,qua animos vera Virtuti addicat,
adictos ad veras eiufdem fructus perducat, neque
epus effe cum, corda [aa vodentibus , Sophiffis in fe-
puleresa babitatum difcedere,aut debris Numsi-
ZA facereymulto IBIHUS Circa apices, futiliuzo litté-
! ] ratoruna
C. Barril
satorum exemplo, digladiars, ut celebri quit nomi«
ne inter cordatos floreas Que fitgula atd, univers
faindicarimibi cum infinitis alis eimJBern generts,
vyelviffe videntur qui Mileffarutm tat 1alition titus
li libros aute nospfoferipferumiinom tam wi fani
date fermonum aures permulcerent, quam ut. Exa
emsplis, moniti infiruttionibus, elaquentie bitari.
sate, velut coram, ab aculos portis , demonfirárent,
quid fequendumtn vitd, quid cavendum foret. Ha.
rum ego veftigia infiffens nequaquampenitendum
api effeci le me arbitrabor ubi eas meds Narratio.
nes in publicum produxero y curo fecalum boc m0
Jiruns nullis aque égere videatur , quer dis adonos
- nitionibus, qua c exemplis prafentibus confient,
O tali genere dictionis expiugantur , tt miminie :
morofos Vel facere,uel investire, leflores velint, Im
anteceffurn itaque maiorum illoruzn Operum , Iu-
«entité noffra, Celeffinam banc meam capiat i qui
ubicum orbibus ari3ficiós fuit, Ep /0raraque ejes mi.
fiffrerite didicerit, ufuque eXinde prudentior fe
dla fuerit , videbit atque teflabitür nequaguam .
(ait tis, 4t circa apites litterarum berentibun
carisoccupata ffudianofirá babere, Quacpiniock
dnenoulas concepta de nobis fl augebitur buta bi
in mans eor um Veneritit Poemata nonpulla tea
€ A4dverfatiorum frande Opus quanunc fab pra:
dis babent Dpegrap Ego autem ab hac pagina eu
THEO:
DissErRTATIOS
movitos oratofque olo, fecsrifint pro me follicita-
dintmseeque enim [copus ovaiium mearum Scri-
prionam alius erit, quam qualoptime me dies tstos
collscaturum confido , licct initia d» proceffus vari
mom amnibus omnia enarraverint, teffem egota-
men in pectore boc egregii mibiferve , qui ad
feum Gloriam, > humanarum rerum Ftilitatem
mt eatum (e batfenus confervaturm teffimonium
sibi tam luculentum dicit, tamque efficacións me
ad ulteriora fiimulisinjtizar , ut omnibus rerum
caducarum tbe[auris imutarezolim , paullum. hue
angenii, atque indufiria, quad Eccieffec Vita hu-
mana, nón ego, fed per me ejr in me Namen propi-
gium devovit. Cum iffe bos favore boc la-
bore mode defunt us, mentem cala:
suum indefiffeus ad alia
tranifero,
C ASP.
SCODIDASCA-
LVS LATINVS.
Prologus;
? NiusnsA que inrerü Natura fune
? crcata efle velut ad contentionem &
przlía (citum eft magni illius Heracli-
ti: Omnia, inquic, feamdumlitemfiunt,
Scntentia, quantum ego judicare va-
leo, digua perpetua memoria, Et quemadmodum
certumeft quamlibet vocé hominis cordati effe for
; táaliquo,quod intelligatur potius quà dicatur,fic de
ifta afferi poterít,quod nimiaalvi diltélione temear,
velitque conceptu füo vclut rumpi, ut cx illa pro-
gnafcantur fcilicet rami fruticefq; non patvi,de quo-
rum quarumque etiam minimo termite hominis fa-
ni judicii fru&um decerpere. valeant:utiliffimum.
: Quapropter quamvis fenfus mei,nó admodum füb-
tilesingeniumque,valde omnino mediocre, nó fuf-
ficiantenuclcarc& exigere dicta nobiliflimorum au-
&orum,quorumque fententia pro teffimoniis habentar,
A abomni-
à C. BarTHI
ab omnibus, Eo ufque tamen rimabor didum tam
eruditum;ut fufficiens inde materia brevi huic prefa.
tioni fübnafcatur. Invenitur vero fententia hzc con.
firmataab infigni Oratore & Poeta Francifco Petrar.
cha, dicente: Smelite atque ofenfione iil genuit natura pa
reni, Ec paullo infra.siceff enim €» fit propemodum Univer»
feteffantur, rapido flelle obriant firmamento , contraria inpia
cem elementa confligunt,torre trcamunt , maria flutfuaut aer
quatitur,crepant flamirasbellui immortale tanti gerunt,toun-
pora temporibus concertant, focumi fingula, | obifeum. omnia.
SiHactenus Petrarcha, AEftacem fi videmus, nimio
calore nos fatigat Hyemem, iutolerabilifiigore nos
contriftat: Omneiftud quod revolutionem tempo-
ram vocamus Omneiftud quovivimusiin quocum
que, quo creamur, füftinemurnuttimar , ubi incipic
modum excedere & velut cornua nobis obvettere,
nihileft quam bellum unum petpetuum.Univetfüm
hoc ipfim quotimore nobís metuendum fit Decla-
rat manifefte horrendis terremoribus jinfeftis tem-
peftatibus , naufragiis,incendíifque tam celeftibus
quam terrenis aquarum illuvionibus, imbribus, to-
nittibusqueimmaaiffimis, firictis fulgerrorum fl.
rois, Curlibus recurfibusque nubium & infinitis ali-
is monftris arque tumultibus, quorum cauffas origi-
nefque non minusincertis difputationibus differunt
Scholz Philofophorum, quam ipfi funt flu&us quis
bus maritima tempeflates creditas ventis naves ja-
Gare confüeverunt. lam fianimalium genera infpi-
ciumus,ne unicum quidem inter omniafefe nobis
offeret naturali fao duello carens. Pifces, ferz, aves,
reptilia, fingule queque harum fpecies perfequun-
uir ceteras. Leo lupum infeftar,Lupus capram , Ca-
nislepo-
PonNososcoDIDASCALUS 3
nisleporem.Quod finon omnibus notiffimam fa-
bulam detexere videri poffem, minutatim queque
perfequi liceret, Elefas animal cantarum virium aní-
mique;tremit fugitque afpectum muris ,eminufque
audiens vocem ejusmetu prorfus horrefcit.In ferpé-
tino generc Bafilifetin natura tam venenatum creat,
tamque omnibus alíis animantibus infeftum , ut an-
helitu fuo ea tremefaciat, adventuin fugam vertat,
afpectu vero interficiat. ViperaSerpentis genus viro-
fiflimum tempore conceptus fui fzmina marem per
osadmittit, cujus caput gutturi fuo immiffum,volu-
prate coitus percepta, pramorder, cumque ipfa jam
vicina eft partui, primus fetuum perrumpit vifcera
materna, quem fecuti ceteri velut vindices paterni
interitus non prius ín vitam veniunt quam matrem
nafcendo peremerint.Quod maius difcidium, que
maior diflenfio,aut hoftilitas, quam in tue generare
corpore , qui tua tibi vifcera exedat & perrumpate
Non minores naturalis inimicitiz aculeos credimus
cflein genctibus pifcium cum certamfic tantas tot-
que diver(as fpecieseorum in mari verfari, quot queno
tque necin a£re necin terrainveniantur. Ariftoteles &
Piinius mirabilia narrant de minuto quodam pifce,
cui vocabulum Echeneis,ut natura cjus diverfis ini-
micitiis propritim fit aptata. Inter quas naturalis ei
hacfacultas eftfive minuta five magna navis prope
vecta fuerit, ita ab hoc pifce detinerurut nullo modo
preduci poffit quecunque etiam vento impulfa, aut
quacumque remorum vi acta, cuius quidem memi-
nit & Lucanus Poeta,ubiait.
Neonpuppian retinens Euro tendente vudenteis,
jpondiis icons aquis,
À 2 O natu
C. BAn Tul
O naturalem contentionem, dignam admitatio-
nc, valentiorem effe mitutum pifcem armará remis,
velifque vento inflara nave maxiiná. Porro fi decur-
rete liberat per omnesavium Tpecies minutafque ea-
ramdem controverfias facile fitindidem conclude-
renihil non nataram ad Contentionis Regulam có-
didifle.Plereque harum rapto vivunt, non fecus ac
Leones, Aquile;Accipitres, milvorum diverfz fpe-
ciesin ipfis humanis habitaculis predain de dome-
flica noftra corte querunt, pulloíque gallinarü fub
ipfis matrumáalisad rapinam jnfeftant. Narratur de
ludigOrientalis ave Rach nomine,magnitudinis eam
inauditz effe;tantique roborisut non folum unum,
duofve, ant decem ipfos homines, fed integram na-
vem cum omnibus vegtoribus,oneribus &armamé-
tis fuis humo marivezollere, & ultra nubium confi-
niain celum üfque efferre poffit,quodque miferina-
vigantes itain fublime elati & precipicati deorfum
fapemifeztime pereant. Sed quid non dicamus de
hominibus, quibus omnia fupra memorata fubdita
acque fübiecta fune Quis enarrabit orum bella,ini-
micitiasinvidiasalterationes, motiones animorum,
Scinquietudines? Hlorum variationes in veftitibus,
edificorum jlruilions » & demolitiones,plarimofque
actus alios innumeros quz miferam labilemque có-
ditionem prelentis viti differunt & alternant? Veri
cum querella hac & vetuftiffima fit & plurimis fcri-
proribusexagitata;nolo mirari fi & hzc noftra com-
mentatio nonnihil contentionis & diffenfonis lea
Coribus invexerir, alrernantib. videlicet horum fen-
tentiissiudiciisque diffidentibus quo loco eam habe.
Hoportcat, dum quifque fecundum captum & pra-
| fumtio-
4
DonNOBOSCODIDASCALUS $
fümtionem ftam quid de ca cenfendum fit, cetero-
rum opinionibus przponit.Sunt qui prolixitatem in
ca vicuperane fune quibrevitatem. Aliis fic latisapta,
placere poffe;aliis reprehendenda ineadem videtar
obícuritas, Tali quidem differitate fententiarum , ut
univerforum fenful aptare habilemque cuactis
proponere > nullius fit nifi folius Det, cum füb co.
dem vexillo militet etíam opufculum hocnoftrum,
cui catere omnesinuniverfo rerum otdine creature
funt fübje&tasnecexcepta vita ipla generis humani,
videlicet omniaá primis ufque cunabulis ad uftimá
ufque canitíem | 1pfamque adeo fepulturam perpe -
iux concertationie(fe (abjecta. Infantes cum ludi-
«cris fisis crepundiis, pueri cum Litteris, Iuvenes cum
voluptaribus, Seres um aille infirmitatum morborum-
que generibus depuguant,/ 1c chartze ifta noftre cum
omüistate mortalium bellum gerunt. Prima enit
«difcindireas & difcerpitSecunda pugnatur litteras
apté legere poffit; Tertia que eft luxurians c aninofa
adolefcentia cum juventute , variat fuper fententia fe-
runda.Pars enim offarodit; hoceft ordinem totius tra-
dationis infamat non intelligens ufum fingularum par-
xicularum, tamquam fianilis fit fabula ad Hybermm i-
quen fallenditempotis gratia recitànda.Pats fenten-
rías laudabiles locosque communes delectationis gratia
«commendant, oblitterantes nec attendentes Ícopú
fcriptionis , utilitatem nimirum ad inftruendamque
vitam oppottunas monitiones. Verum hi quorum
vero ufui fervit hac opera noftra difponunt edifle-
runtque hiftoriam nt convenit; colligunt fiunmam
«ad füam inftzu&tionem, rident. quod rifüi fcriptum
eft s Dicha fentensiasque Philofaphoraim memorie man-
! A 5 dantyut
6 C. Bartnl
dant,ututitis commodo fuopollint, & ubi locus &
oportunitas pofcit, aétu iplo inque communi vita
exptimant. Sicque fitur cum decem homes con-
venctintad Ludum hunccognolcendum,diverforam
inter illos judiciorum nullus (it finis,ut negare nemo
poteft accidere folere omnibus iis rebus que diverti-
modeintelligi,& non uno pa&oaccipi poflunt: Etiz
Libani ipfi non potuerunt quam de faa fententia
adijcerent nonnulla, argumenta nimirum A ibus
fingulis prafigendo & fümmariis fenfüum prolixio-
rem otdinem adftringendos qua tamen rcs antiqui-
tatisimitatione poflit facillime excufari.Sunt qui fu-
perInfcriptione in diverfa judicia abierunis aliis visú
nócongtuerenomé Comadis com fabula in trifté |
exitum delinarideoque Tragediz futurum aptio-
rem titulum. Arétoriautem primo vifum commodé
Lztiotis fabulz titulum ferre poffe,cum initia& put-
mi a&us leti (int neque quicquam iistrifte inter-
curat, Egocum dilcordes fententias penfitarem, -
ratum habui medio pec utrum quitramitem calle in
gredi, & quia argumentum mixtum eft hilaritate at-
que mattrtia, T ragicocomaediam infcripfi.luterim
difpiciens unde tanta fuper hoc fcripto iudiciorum
vanitas prodiret, inveni non aliam cauffam ¿quam
quod nimis brevis. ca pars vifa fuerit que Amores, a-
mantciumque jucunda & amoena colloquia tractat, 3
quam extendi & locuplerari perfonifque hujus ge-- :
neris maiorem campum deliciis fuis ftuendi dari,
plerique poftulabant. Horum importunitate tamdé: *
vi&us animum, quamvis renuentem, co adegi, ut:
fecunda denuo vice calamum in manum fümcrem,
fcriptionique longe & á ftudiis & à profeifione mea
alieng
PorNOBOSCODIDASCALUS! 7
aliene me accingerem,(üffuratusinterim horas non-
nullas feriis meis occupationibus,cafque velut ludo
cuidam autrecrearioni deftinans, Quamvis noni-
norarem minimé defuturos novos deuactores no-
vis noftrísinterpolacionibus. !
Trrurus.
Comoedia five Tragicocomaedia de Callifto &
Melibza. Compofita in reprehenfionem ftolidorü
Amantium;quifuperati ab affeCtibus füis temerariis
E yagis Amicas füasnominibus divinis cenfent,Dea-
| eumque inflar venerantur. .
/— Necminusfadta admonitioni,cautioniq; à dam-
nofis & fraudulentis deceptionibus Lenarum, &a-
dulautium malorumque fervitiorum,
ARGUMENTUM,
Callifio juvenis erat nobili profapia, acri ingenio,agili cor
ore tenere educatus dotatus plurimis aainn er corporis gratiis,
atura inter celsic» breve medias Hic capitur Amore Melibee,
wdolefcentule [peciofifima,generofi ¡fima, O Fortunelautifima
stica heredia parenturm form Pleberit 6 Alifa, üfgque cha»
riffans, Hac alioquin padicifima, vitia tandem eft Calliflonis
affultibus,conciliatrice Caleflina muliere lend. aflutifimaque
que e fervos Calliflonis duos dolo in fuas partes traxit,ut quid
Domino pro fa quifque deberet,obliti lucri Cv voluptatem fes
eius atilitatipraponerent. Ad extremum pefima d» infeliciffi-
ma finis fecitta eff tam Dominos edinatores quam. fervos ho-
umi nequi e snalos.
Ad introicui fabula infelix fortune aptum. Callifloni lo
Bon fufficit ubipreftns cum prafente Melibaa,quam perdità a-
mabar fermocinaripoffet. E
4 ACTUS
8 : C. Bartul
ACTUS PRIMUS.
ÁRGUMENTUM.
Intrans Calliflobortum quemdam dum Falconem fusa
quitur , offendit in co Melibeams cujus amore captus alloqui
éd copit,ab ea ajpero fermone vepulfus donate fuai fe vecin
pit, animo valde auxio, Loquitur inibi cum fervo fuo Sempro-
nio qui poft pluviuim fermonis etm ad anum quamdam Cole
finamaominetradacitn cujus domo ipfe lSempronius amick
habebat Eliciam. Hat cun Semprouitis ad expediendur heri fué
negotía Celeflinam adiret , babebat alium fécum amatorem,
Critonem amie, quem fagaciter abfcondit. Dum Seniprouius
traítat cum Celoflina Amores heri fiti, Calliflo ipfe cum alio
Jervo fuo,Parimenone, loquitur, quod colloquii duras fue ad
seditiim Sempronii,qui Caleffinam fecum ad Calliflonem du-
cit. Agnofcit inibi Parmenonena Celeflina eique sul
tanarratdematre ipfius, comiliaus ipfum Seni
pronio, quo cti graves antea haben
bat ininicitias,
LOQVFNTVR.
CArrirsTO MriiB2xaA, PARMENO,
SEMPRONIUS, CeLESTINA Ertcra,
Ckri1TO.
CaArrsTo,
IN hoc potiffimum agnofto Porentiam Dei,O Me-
libea.MeL.In quo; obíecro, CALLISTORCAL.
quod eam valentiam Natura dederit quatam incó-
parabilibus ifta Uenuftatibus formam tuam expoli-
vicmihiautermetiam immerenti, hoc felicitatis non
invideritutte conípicari, & praíentia tua me oble-
Care
PorRNOtOSCODIDASCALUS I9
| arcanimi poflim:ldque nuac loco tam fecreto, St ta-
libus ncgeutsconvenrente ut enarrare tibi recondi-
- tos meos dolores pollim. Á bíque dubio multimo-
dis major hac eft felicitas; quà que per fervitia Nu-
minis, Sacrificindevotionemanimi, preces aliaque
Pictatis opetaà me promerita e(t,quamquam cgoo-
mnia eo finc fecerim uc tali te aliquando loco indi-
pifci poffem.Quis umquamun vita hac m ortali cor-
"pus tante glori compos, ram glotificatum penitus
"vidit,qualiego modo humanitatem mihi transcen-
dere videor: Certe Gloriofi illi San&i qui Specula-
tionibus divinis & Numinis ipfiusintuiru fele dele.
&ant,majori leticia non fruuntur,quam ego modo,
oportuno te hoclocoadeptus. Verum me mifcrura,
in illo ctiamnum impares fümtis , quod illi firma &
ftabilia gaudia fua gaudent ,abíque nutu, pofleali-
quando deranta felicitate decidere; mihi vero triftif-
fima illa horaimminet qua à cefolus relictus , abfen-
tem defiderare cogar, quam prelentem | fatis mirari
mon poffum. M v 1. Heccine tibitanta felicitas videruts
Callifto? CAz. certétantiego hanc ipfam facio uti-
pfum Omnipotentem Deum majore me in hac vita
mactare non poffe exiftimem;etiamfi omnium Poto-
min uiortalitin funamam (ecl mihi concederet. MEL.
Ego veto ttiammajore te munerabor, fi uti cocpifti,pet-
fevcraveris, CAL. O fortunatiffimas aures meas,quá
immerentibus vobis hz fumma Fortunz voces au-
diendz obveniunt. Mer. Immo iafortunatas peni-
tus, modo finem fermonis mei perceperis, Quippe
premium faltitiz tale tibi dabitur, quale excors &
amens tuatemeritas,& audacia , fcopusque verbo-
xum tam fatuorúm meretur. In oc enim bonore me
As mca
10 C. BAn Tul
meo circimverfum venifti;ut futilibustuistechnis-
guitisimesanibus modis merito perires. Apage, A-
pagete hinc turpillime, non enim tantum mihi fü-
percft Patientia ut,vel füfpicionem illam ferre pol
fim,collocatam mehomiai qui illicitis amorib. me
abutiprefumferit. CAL. Ibo rgitut velut ille quem
utfcopum fibi adverfa folum Fortuna prefixitin qué
omnia odiorum füorum crudeliffimatela exoucret.
Semproni,Semproni, Semproni. Vbi nunc infelicé
illum furciferum effe dicam? Sem. Hic eram,here, e.
quoram curz intentus. CaAr.arcurtricliniote prori-
puifti? Sem. Falcon unus ruptoloroevolaverat,
quemego perfecutusin ponte demum reprehendi.
Car:utpelfima morte pe(fimus pereas ut perpetuo
infelix fis,ut repentina te Mors, nec mitior illa quam
egoabhincex(pectare habeo,peflumdet , Propera
nebulo,aperl cubiculum,fternele&um S£ x. Here
incontinentomnia facta funt. Car. Claude fene-
firam,fine me triftitiam meam in tenebris exfequi,
infortunato fuam para cxeitatem , maeeftitfimi mei
fenfús non funt digni luce. O felicifima mors que de-
fiderata miferis venit, O fi adeffetis nunc mibi Crato C
Gales medician morbum hunc meum, quis cffe
coniettare poffetis?O Pietas divina infpira cor Ple.
berii, ne fine (pe (alutis comitem infortunato illi Py.
ramo cum pariter pereunte Thysba fpiritum meum
perditumad inferos mittat. SM. Quid negotii efti-
ftad: Car. auferte hinc,(celefte,ne verbum mutias,
finon vís illico diriffima morte manibus his meisan-
te tempus dies tuos claudere.Sem. Cette ibo,tuque
folus mala tua feras.Car. Abi in maximam malam
Crucem cotnite malo Dzmonc. SEM. Non opus eft
tnihi
PorNOBOSCODIDASCALUS n
mihiab eo comite metuam;qui,ut res he fuubt,ma-
ncbit potius tecum. O Infortunium, ó repens Ma.
lum. Quid hocfuit fübiti cafus, quod contrario tur-
bineinvectumtam cito hominem iftum de hilari tri-
ftem fecir;nequehocfolum;etiam de cordato amen-
tem.Solumneillum relinquam, an, cótra mandati,
cubiculum intem. Si folum fino;occidetiefe , (i in-
trojfortaffe mc. Maneatfane.Q uid ad me. Potius eft
moriatur ille cui Vita moleftaeff;nor ego, qui volés
cupidus fum eius; quamquam ut alia de cauffa Vita
dulcior mihi non (iquam uti Eliciam meam videre
oflim hacfola omnibus periculis cavere mihi de-
Deam Verum fi (e interfeceritalio nemine prefente,
mihi incumbetrationem ejus mortis reddere. Intra-
bo igitur.Sed ut intreny; renuitille omne confilium;
folatia omnia refpuinSaris mortiferi indicii eft male
habentem fañarinó velle. Omnino paullifpcr folam
illum linqu&ematureat,exinfaniat. Audivi dici peri-
culofüm cffc premere aut aperire ulcera adhuc im-
macura;quippe que taéra magis fefe inflent, & plus
virium trahant Exfpectemus paullum, Domus fpa-
tium plorandiilli cujusanimo male eft.Lecryme c» fu
ffir & Planctus, & Gemitus, nó minima parte mor-
bi cor dolentisexonerant: Contra, fi prefentem me
viderit, acriusmocftitiz indulgebit, & incender vim
dolotum, UiSolradiisalicunde repetcuffis arden»
tiuscalorcem vibrat. Ceflat oculorum conten-
tio , nemine vifuiobje&o,quod fi quis obvenerit
fefc intédit. Hac decauffa retinebo me hic paulifpet,
fiinteribi le confecerit. moriatur fané Forte fic pre-
tiofüm aliquidinvolare potero » nihil enim aliud novi
quo malitiam meam compenfem , nifint more meo
altéxius
ix C. Ban TuI
alteriusincommodo meum fequar emolumentum
quamquam falutem füam in altcrius pernicieponere
malum effe aiunt.Ét quid fime fic quoque Furie ma-
la illudant? Mo fe interficiére, pro homicida me car-
nificitradentSic cu pubvefcnio mterierim. Ex alia parte
Sapientes dicunt maximum malorum levamen effe
atlictis,haberc cui credere dolores fuos poflint, qué
que plorantibus bacrymas coumoder , vulnufque oper-
tum periculofius dolere. Igitur his contrarits que
perplexum me habent,expenfis, melius crit intrare,
condolere homini, confolari vel nolentem; nam fine
arte & adittoriis morbus aliquis curari poterit , pore-
rit idem wrique facilius adhibitis&arte & adiutoriis,
Ca. Semproni. Sem. Here. Car. Cedo Chelyn.
Sr Eccamhere.Cat.
Quis poterit dolor effe jnmmani tam ferus afiro,
Pofim ut eum no[ltis aquiparare malis.
Sr. Non funtconcordi fono ifte Fides. Car,
Quomodo concordiam det fidium Choro, quiani-
mo (io ipfe fecum diffidet? quidifcors (uis eft tenfi-
bus: Cujus voluntas & Cupido Rationi parere non
poffunrCujusin pectore hzc omnia fimul regnant,
Aculciinfiniti,Pax, Bellini, Laducie, Amor;luimicitic,
Injuriz,Delicta,O fenüoncs,Odia , Safpiciones; o-
mnia fimulinqnam, & una de cauffa.Jgitur cape tu
Chelyn,feri,& canta vriftiffimam omnium quas di-
dicifticanuonum, Sex p.
Culuine Tarpejo flagrantia menia Roma.
Spectabat, vecinens carmina leta Nero.
Plebfque Patresque tas omis; fexasque dolebant,
Tadoltit tantis hoc sminws ille malis.
CAL. Major eft flamma mea, minor Pietas illius
unde
Por NOBOSCODIDASCALUS. 3
¿murás SemproniSi «oihil Cat. Dic fi«
visabíque timore Sr v. Dico quod credibile nom
it majorem elle tlammam que vivuns uiu homi-
nemtorret,quani que tantam cura (or pridiors moita-
liumcivitatem concremavit. CAL.Quid: Ego te do-
€ebo.Majorutique flamma cft qu Octuaginta an-
nosduratquam que unum aliquem dicm. Major ct-
iamilla qua Animam confümit, quam qui centuza
corporum millia confidunt. Ut major Res eft quam
Ro Apparentia, vt Vivum potius picto ,ut Corpus
uimbra;táum differt ignis ille Romanusab ifto quo
ego modo conflzgro.Cerro lipoft Vitam hanc apud.
inferos talis flamma, hic peccantibus, füftinenda fo-
'xecmalim immortalem Anisiam neam mutare cum ca-
ducabrutialicujusanimantis. Sem. Non denilulo
eft quod dicospejus etiam negotium cedir, Non fuf-
ficitifti fatuum efle,nifi Srultitiz etiam Impictatem.
jungat.CAr. Non dixi tibi, clare loquereris fi quid
loquivelle :Quidats? Sem, Dico numquam Deum
hoc permirtere debere. Eft enim infignita Impretas
quod modoprotulifti. Ct. Qui de cauffa SEM.
ideo quia Chriftiaox religioni advetfatur, C AL.
quidad me?Sem.Nontu es Chriftianus? Cat. E go
Melibxaus fum.Sectam Melibea: fequor , Melibrá
adoro,in Melibxá credo.Melibzzam amo , Melibea
suibi omnia efl. SE tu perfuadeas tibi Melibram tua
tant efle pretii.Non fentitin corde fuo herus meus
quod orecius temere ebullit. Non opus ett pluribus
ambagibus, novi quo pede claudices ego tibi medi-
cinam fpondeo-CAz Incredibilem cffe&u rem pro-
mittis
14 C. Ban ruf
mittis.SEMP. Certe facilem. Initium Salutis eft per.
fpicere homine medicam quo genere morbi agro.
tansafficiarar. Car. Quali confilio regatur hoc
quod qui in feuequec ifiliia neque ordincm vllum ha-
becSerer. hajha,ha.Fizc cft illa amma heri mei, hz
fantipfiuszrumne, velat folus Amor telis fuis ho.
imincin impeteret. O Supreme Deus, quai occulta
funt mylfteria tual quantas vires Cupidini humano dedi-
fti; necefrium eff mente moveri quifquis amat, fi.
nem ipfius pro miraculo mortalibus poltifti, Y idetura.
manti neminem pre ipío lolo fapere, Ac quicunque
hocaffc&upoffidentur omnes alios contemntnto.
mnibusinfülranr ipfi inftar taurorum ferorum fi.
mulis velut & calcaribus icti omnia obltacula atq;
impedimenta perrumpunpinframnes ; exleges , nullis
neque monitis neque confiliis obremperantes. Tu
inlege divina finxitti hominem relictis Patre, matre
omniqué familia & cognatis fuis mulieri adhefurí;
non folum hoc ifti faceflunt, fed te quoque ipfum
cumuniver(is preceptis tuis carco fao adfectui poft-
ponunt Exem plo fitifte modo Cailifto;cujus tamen
neque mira mibiobvenit hxc alteratio; plurimt Sa-
ientes, Cordati, Sancti Prophetzque viri Amoris
obfequio te defezuerunt. CA. Semproni.SEM p. He-
re. CAL. ne me deferas.Sz y. Aliterjam baclyra tinmit,
Cai. Quid übi videtur de malo hoc meo: Sem. A-
marete Melibeam.CALEt nihil praterea? Ssat .Sa-
tis malieft omnes fos adfectus üno loco. captivos
detinere.CAr.Non intelligis tuin Amore Conftan-
ciam.Sem. In malo propofito perfeverantia noneft
Conftantia, fed mex domi Pettinaciam & obftina-
tionem diciaudire memini. Tu aliique Cu idinis
B Philo.
£
DPorNOoBOscoDIDASCALUS m
Philofophi cenfete quo vobislibernomine. C A t,
Turpe eftmentiri illum,quialium monere & doce»
re venit; magnitutibialiquid facere videris cum E-
liciam tuam dilaudas. SEM. Fac tu bonum quod di-
co, non malum quod facio. Car, Quid ergo in me
tibi difplicer2 Sim. Sammittere te Virtutem & Di.
gnitatem virilem futilis muliercule inftabili arbi.
trio, CAL, Muliercolae? afine; Deus illa eft, vere pro
Deomihi. Sew». Hanc credís tuyan jocaris? C Ar.
Quid jocer? Pro Deo in eam Credo, Deum illam
confiteor,licet non negem inczloalium Deum effe,
hac veto internos moratus Deus, SEM. ha,ha;ha;au-
diviftis hominis blafphemias > Videtis illum infani-
re, & mente & oculis orbumeffe? Car. Quid ride-
re habes?SEM r.Rideo ftulticiam meam quód credi-
derim hadtenus atrociora peccata nullibi excogita-
ta fuiffe quam Sodomi. Cat. Quomodo? Sex. IHli
quippe abominabili abufü Angelis illudere voluerit;
tu veró cjus amplexum petis quam Deum effe con»
fiteris, Can. Male pereas, furcifer, quiridere me fc-
cifti, erfianimus longe abeft.Sz m.Igitur deinceps o-
mnem vitam tuam perflebis? Car. Conclufum cft.
Sem. Quapropter, Cat Propterea quod illam amo,
illius defiderii maceror, quam ut potiar plane indi-
gnus fum. SEM. Ó hominemexiguianimi , O degene-
rem majorum füorum. Quali mente contra Álexan-
der Magnus atque Nimroth fuerunt, qui non folum
Imperiotetrarum orbis , fed 8 celo fe dignos judica-
ruut,CA 1.Nonadmodum beneaudivi quid dixeris,
verte hucos,repete quod modo locutus es; Se M p.
Hocdico, tt , quimagnanimitate Nimrodum &
Alexandrum Magnumfaperas,unius myliercule a.
njmum.
16 "C.BartHl
nimumvincere delperas. Cujus geñérismulee, mi
xima nobilitatis, $ prepotencibas familiis oriundg
fiepc fcfe mulionibus , Sc viliflimis etiam fervitiis fub. -
flraverunt; Narratur & de nonrullis R egiiftemina.
tisufqueadco vilibus voluptatum fuarum jut etiam
brunsanimantibus abufs fiat. Non fübvenit tibi legi:
fc Pafiphaen cum - Tauro fuo; Minervam cum Cane
inceftis libidinibus operantes? Car. Nonccredo tas
lia:Fabella fünt.SEM llludavix rus cum Siziosfabel.
laera? Teltis adhuc füpereftculter Avi tui. C Ar,
Male pereat fatuus ifte,qtantas ineptias blatit. Sew;
Excítaanimüm,de eoque furorem. Lege fcripta Hi
ftoricorum, confer te in libros Philofophorum re. .
cenfe Poetarum monumenta, Pleni omnis generis -
libri funt viliffimarum & peffimarum iàulierum
ex emplis,& quam paucis omnino bene cefferit ali.
cujus eas pretii habuifle. Audi Salomonem dicentá;
Vinum & Mulieres hominem facere ut blafpheinet;
Adhibeinconíilium Senecam videbis quid de illis
judicet. AufcultaA riftoreli,Infpice Bernatdutu.Gen-
titium,Judzorum. Chriftanorum,& Mahumetanos
rum confenfüste eodem ducit, Veruntamen& quod
dixi de illis,& quod deinceps dicturus fam nequa:
quam ita ceperis,ut de omnibus eodem modo judi-
ces.Suntinter forminas etiam non pauce Sanétes &
Vircurum ftudiofz generofianimi,quarum peculía- |
rislaus exceptionem habet de generali univerfarum .
vitupctio: Cxterarum autem quis tibi recenfere, fal.
fimonias mendacia dolos, fcelera,levitates, mutabili-
tates,lacrymulas fraudulentas,alterariones, Odia,e-
valear Quicquid cogitant, facére audent abfq; de-
liberatione, Diftimulationes carum, Vana juramen-
ta,arti-
PorNOBOSCODIDASCALUS 17
taartificiofos, & compofitos fraudibus , fermones,
DeceptionesObliviones, Odia, Ingratitudines , In-
conítantias; Affirmatiónes & Abnegatiónes falfas,
Faftus, Gloriófitátes,Futilitates, ftültitias , Indigna-
tiones, Dedignationes; Superbias hürilitates adfe-
&atas, Loquacitátes, V oracitàtes,L ibidiües, Lafcivi-
as, Meticulofitates, Audacias, Sortilegia , Incantatio-
nes, Iriifiónes,Deétrà&iones, Calumnias, Inipuden-
tias, Lénocinia;quis enartabigt Confidéra fodes quid
fub pellucentibus illis molliffimifque nimbis mon-
ftroraña delitéat, Quie cogitationes fiat añimorum
fab illis cómeis & politis frropbiis, (ab illo hábitus fa-
ftu, füb illis laxis&magnifiis tunicatui voluminibus;
Quantam , Deus bone , viriórüm, quante malorum
cloaca füb incruftaris;llis velut & depiétis fanis de-
Jirefcuhi; De illis veré ditum eft. Arma fünt Diabo-
li, Caput & fons omnium Peccatotiim, Salutis eter-
nz Deftrúctió; Non precibus wisin Fefto Sandi Io-
hannis hécejuldem verba repetiiftbIHac ef mulier, An-
igua malitió,qué ztdamuin Felicitate Patadofiejecit, hc gen
pns humabiin deydllit ad inferos, Hac eft quam vittiperavit He-
lias Profeta. Car: Dicergotujam. Ifte Adam, ifte Sa-
lomon,Ifte David; Ariftoteles, Virgilius, Et millé alii
quos nominare poffis, quo pacto ubmisére fe fexui
tam vituperato? Sumne egoSapientiorillis. Sz w.
Éoruin exémplatu fequi debes qui Muliercsfüpera-
runtnóh qüiab his deviéti, exciderunt Virtute fuá.
Fuge Fraudes earum: Scis quid faciant? Difficillimá
eftarcana doloramintelligere. Nonillis modus cft,
nonratio Non confideratio: A rigore ordiuntur ul-
troneam fui corporis oblationem, Quos etiamenixe de-
fiderant, vel in publico iniuriisafficerc, etiam per pla-
B teas
187 C. Ba TRI
reas euntes convitiis de fénefttis petere non abliors
rent. [nvitant, reijciunt, vocant, negant; jndicant A.
moremypróhoftibus fe gerunt , Irafcuntur ex tem.
Io, Placantur illico;quod cupiunt divinaudo, te afi
equi volunt; Vah quanta Vulneta, Odia, Moleftize
gpud illasfunt,quas ficum brevi illo tempore con»
feras quoaliquaex iis, voluptas capitur, hoc ips ni-
hileffe dicas.Cat.videas tu:Quo pejora de illis mes
fnofas,quóqs magis odifle me illas cupis;co ego ma.
js Melibzzam meam defidero; nefcio quid hoc nea
gotiilic Sem. Non hocopus habet judicio pueriliut *
video;quod gerius Rationi Se fübmittere nefcit, ne» |
fcit füis rebus confulere. Miferanda ftultitia eft vi-
deri eum fibi in re quápiam judicandá magiftrum,
qui difcipulus in intelligenda nuniquam fut.Car
Áttr unde ifta nofti, quiste docuit? SE. Quis cen:
fese. lliz ipfie, de quarum virtutibus feno eft, Hg :
quippe cum femelintrofpexeris&deo omnem pudo. -
rem perdunt, ücifta omnia, & longe etiam pejora, E
ultro manifeftent. Pone igitur cum animo tuo Ra-
ionem Honoris tui , cenfelonge digniorem effete
quam vilis muliercale defiderium ficit Longe
quip periculofius eft hFominem exiftimatione fe
ua dclicere fecum,quam altius atque decebat de fe
quem fentire.CA x. Sed quid ego fümad banc com-
paratus? Sem. Quide Principio horno es, ingenii ex«
cellentis,quem Natura plurimis de optimorum fuo-
rum donoram cenfu,dotavit; Scilicet Forma, Gratia,
ftatura grandi & confpicabili,Robore membrorum;
Agilitate. Ex alio locó Forcunatecum bonaetiam
fua prolixe partita efi,talia quidem numero & modo
"utinternz tuz dotes per has exteriores cuivis vide»
: antut,
PornoBoscoDIDASCALUS 19
antur,& confenfü mntuo clare refplendeant; idque.
ideo quia abfque his Fottunz muneribus, que extra
decentium domina eft)nemo quifquam in hac vira Fe-
licitatem aliquam abfolvere potuit. His tu junctim
potitus felici quodam fidere ab omnibus charus ha-
beris.CAL.Atnoná Melibza. In omnibus veto ifs,
Semproni,que in me commendafti, longiffimo fpa-
ziofüperioreft illa. Vide nobilitatem generis ipfius,
Vide Copíam divitiarum , Excellentiffimum inge-
nium, vehucentes per omnia Virtutes, Generofitaté
excelfamanimi , inefabiles Gratias Incomparabilem
fpeciofitatem;de qua rogo paullum me fermocinari
pariarissuetic eftuanti animoaliquid dem refrigerii.
Qua tibiautem narrabo;deconfpicuis ipfius deco--
ribus dicentur, nam de occultis fifermonem habere
pollem non opus effet nunc tecum miferabile hoc
colloquium inftitüere.Sz M. Quanta mendacia,qua»
lesftultiias;nuncrecenfebit milér meus Dominus;
Car. Quid hocerate SEM. Dico, Loquens modo;
maxima enim me Voluptate afficies audientem. Sic
Dens tibi propitius fit ut ego aufcultare defidero: Car.
Quid? Sem», Ita Deus me juvetutegolibensaudire
cupio. Car. Vt igitur eo majus gaudium capias , fer
monem ego per partes extendam, & velur in figura
tibi fpe&andam exhibebo.Sgw Hoc erat quod pe-
tebam fcilicet. Poreram carere his omnibus angori-
bus,quiin medios me precipiravi. CAL. A capillis
incipiam, Vidifti netu filamenta aurca. delicaciffi-
mo metallo ducta, qualia ducuntur in Arabia? Pul-
criores fant capilli Melibez neque minus fplendo-
ris habent.Prolixi ufque ad confinia plantarum; Cü
compoliti & in ordinem redacti cirris caput vinciüt,
co Boa utieos
20 C. Ban Tul
¿uti eos componere & aureo funiculo connedtere fos
ler, (üfficiunt foli quemvis fpectatorem in lapidem
vertere.SEM. In Afinum potius putem, Car. Quid
ais? Sew. Non effe hás fetas afini alicuius. Car. Vis
defis quam tu türpiter ftupidus es; & que hac fitcó-
parato? SEM. Sapientia tu Thalerem fuperas. CAL. O-
culivirentes Clari & patentes, palpebra longa; Su-
percilia delicara,& furfum erecta; Nafüs mediocris;
Osparvum; dentes minuti & albiffimi, Labia tubi-
cundiffima,& grandinícula, Facie figura oblongtor
quam rotuntlior;peétus altum; NA tibi rótundita-
tem mamillarum nón magnarum,forma illa optabi.-
liflima/fatisapta figura prepinxerit + Defperabundi
fiunt quicunque has mortales viderint. Vniveifüm
corporis filum coloris lucidilfimi , & velut refplens
delcentis ; quodque catidore nivem facile confit,
Procultinéture & fuczhaturali fulgore niiftusalbo-
ri rubor cürémexpolivitqualem form fua ftudio-
fs puella optate poterat; Sem. Tredecim annorum.
statem habet liic fatuus. CAL.Manus minuiz ; ine-
dia tamen forma, fucculente & delicata. carné co-
poo Digiti longi: Vrigues in his ampli & füaviru-
ore tincti dicas rubentes genimás inter margaritas
nim ordines confpiceré. Cartera, que vifu fibmorá
fünt;abiextrinfeca fpecie judicare l'cetincomparabi-
livenuftite effe;meliote atique quám qua inftmdtz
tres quondàni Divin morite Idá Paridi júdicitim
pulcritudinis obtuliffa dicunturSEM. Finem jdm fa.
turus es? CAL. quambreviffime potuirem abfolvi.
Sem. Ponamus omnia hzc,uti tu recenfüifti,vera el
fe. Tu, quia vires.etiam meliorib.dignus eras, CAL.
Quo pactóiSs M Eo,quod imperfeótehomo eltimu-
lier,
PonNonoSCODIDASCALWUS 2
lict,obque defectum perfeétionis deliderar femper
arqueappetit virum vel te vel alium: ardentius cerré
uam vel ea vel alíus eam quee foemina eft.Memento
Philofophi quo loco fcribit: Vt materia aperit formam,
fic mulier virum. C AL. me miferum,& quádo hocmi-
hifaciet Melibaza? Sep. Facile hocut cótingatiquin
&illud,ut magis eam etíam abhorreas, quam núc di-
li [a 5 putafi dliquando ad fatiem cam potitus fueris,aut
-afpexerisaliquando oculis liberis ádeceptione,quá
nuncoccacatus es, CAz.QualibusoculisergoiSEM.
Ocalis claris & perfpicacibus. CAL. Iam vero quali-
bus video ? Sz -Infiticiis;ant pervitrcam tranfenuá;
. undepauca que fune multa videritur, parva, gran-
dia. Ne defperesautem. Ego ncgotii huius confe-
&ionemin me recipio,ego defiderium tibituum ex-
lebo. C 4 1..Deus det tibiqua voves. Quanta mihi
gloria eftaudire hac exte,etiam fi confecturum que
promittis, fpem feré nullam habeam. Sz. Ánte ex-
pectatum certe hoc fiet, Car Deus confiliis tuis ad-
fit. Auro ductilem illum thoracem, quem heri vefti-.
tui gerebam, vidifti illum? Szw. Det tibipro hoc &
quibus me aliis donabis, Deus quod optaveris. Ego
optimam partem de hoc ludo meam faciam. Si tali-
bus me ftimulis incirabitin lectum ipfi hucufq; Me-
libzam fiftam. Bonum aufpicium fücceffibus dabic
donarium hoc mihi oblatum ab hero meo. Sine fpe
pramii numquam quicquam bonarum rerum expe-
dietur. CAL. ne negligenter tradtes hoc tantum né-
gotium, Sz, Tu modo ne negligenter hicagas. Nó
enim fervum diligentem. umquam faciet ignavus
dominus.CaL.Quo pactoautem opus tam divinum
conficere poffe exiítimas? Sem, Dicam illicet tibi.
Bs Mul-
22 C. Ban TuI
Multum temporis jam elapfüm eft ex quo familiari-
ternovi in viciniz hujus céfiniis vetulam quandam
barbatam,nowine Celeftinam,Incantatricem, Magá,
aftutiffimam & omnium malitisrum numeros me-
moriter tenentem. Quinque amplius millia audivi
faminarum híceffe quas de virginibusilla mulieres,
de mulieribus virgines Auctoritate [ua per civitatem fe-
cerit. Ludus illi temeratum pudicitiz florem menti-
tis machinis pro integro vendete.Hec duriffimas et-
jam petras in libidinem commovere valet,modo ve-
lit. Cas. Poteroegoillamalloquie Sem. Siftam cibi
hucmulierem, parate ifti negotio. Sis humanus &
«omiserga illam libere & munificé te gere, Edifce,
Interim dum ego illam accerfitum eo, quibus verbis
dolorem illi tuum declarare poífis commodiffimé;
fitam facile tu dixeris,quam illa remedium invenict,
res confiet ftrenué. CAr.& moraris? SEM p. lameo.
Deusfitrecum. CA 1. Idem te comitetur. O zterne
omnipotens Deus, ta quipetdicis hominum rebus
auxiliatores; quiReges ab. Oriente duce novo fidere,
Bethlehem ufque duxifti, & in patriam poft reduxi-
fti fippliciterte rogo fis adjutor & Comes Sem pro-
nioimeo,ut triftillimam hanc meftitiam meam in o -
ptatamlatitiam convertat; mihique indigno contin-
gatfine votí mei poriti.
Cz. Euangelia Evangelia,Elicia, Senspronius,Sem-
pronius EL. ce, ce, ce; ft! CEL. quapropter? Eric.
Critoeft hic intus. CEL. detrude illum fubito fubter
acervura iltumfcoparum. Dicadeffe cognatum tuii,
meum veterem familiaré, Er. Crito reduc te ifthüc,
perii mifera, patruus hyc meus venit! Cn rr. faciam;
] E nete
PonwoBoSCODIDASCALUS 23
nete ejusreigratiaangasanimi.SEM «Mater optatif-
fima,quantum confpectum tuum defidezavi. Gra-
tías Deo folvo quite mihi videndam retitui, CEL.
Filtmi,Domine mi, Rex meus, perurbatam me fan&
féciftisnondum tecum loqui po[um, verte te & denuó
meampledtere. Tres integros dies powniftiut adnos
noninviferes? Elicia, Elicia, hiceccum illum! En.
quem,matereCEL ¿Sempronium.Er.miferam me; ut
cotfali& quid illi fa&um eft? Cez. Eccum hic tibi
prelentemillum,hicille relenselt: Ego vero mihi
cumamplectar & exofeülabor , mihieum fervabos.
non jam tuus illeerit. Ez. Sceleftes ut milere pereas»
mala te lues malum tiucidet, manibns hoftium tuo-
rum interficiare, propterfacinora crudeli morte di-
gna, Carnificis poteftati tradaris, Latro proditor, ah!
ahlSEM.hi hihi Quid eftmes Elicia,quamobremte
commovifti 8 excrucias? Ex. Triduum jam me non
vidifti. Numquam Deuste videat, numquam Deus
te Confoleturneque umquam tibiad(it. Va milerz
mihi,que in te (pes omnes meas pofui, finemque i-
plum omniummeorumbonorum.SE mr.Tace, Do-
fninamea tu, Credisne diftantiam locorumpoffe dif.
ferre duo amantia corda, quorum defiderium imis
medullis conceptis ardet; (icà tuo me amato cotcu-
lofegregare? Falleris,Lux mea, quocunque ego eo,
tu me comitatis,rhecum ftas,fedes,cubas,nc tibima-
le plorando facias , autanimum tuum affligas, am-
plius fapet eo, quod me affecitquampellime.. Ve-
rum quem ego fupra nos ifthic gradientem au-
dios Er. Quis » Amatorum meorum unus cft.
Sz p. Certe ego tale quid credo, Ex. Illuc vi-
de verumelt quod dico,Afcende & videbis , Sav.
. B 4 Adícen-
24 C. BaArTHI
Adítendamcerte. Cer .hucades, Semproni,fac mif:
fainfatnam iftamitata eft propter canti temporis ab»
fentiam tuam,furere jam illam facies, mille tibi ftal-
titias dicec Ades huc fabulemuraliquid ; nonfina.
mustempusin vanum preterflucre. Sem. Verü quis.
fapraiftic eft» Ce, Vis (cireipitur? Sz. Certe volo.
Ciz. Puella quapiam, quam hodie mih: Monachus
quidam commendavit. SEM. Quis monachus! Cer.
Nihiladteifthuc, Sem. dicpervitam meam, quis
Monachuse mater. Cz. Moleftus es. Craffüs & ob-
cfusille monachorum famulus. Sem. O infelix pu-
ella. Ec quod illa munus ex(pectat! Cer... Ad nibil son.
sitilem faciemus, Paucas tu per ventrem occidi vidi(ki,
Sem.occidi nullam, contodi multas.Cz 1 .vab,quan-
tus ittifor. Sem. Site itrideo fine me adícendain o-
ftende mihi illam. EL. Ha furcifer, videre eam cupis?
Vtiriamambo tibi oculi videndo diffilianunon fuffi-
cittibi vel hecvelalia 3 Apagete,vide illam, utme
poftea perpetuo. miffam facias. Sem. Tace, bone
Deus &tu iftius gratia: tantopere irafcerist; Nulla
mulier in terra vivit quam cgo videre cupiam, nedü
m Matriifti mez-Ioqui volui, Tu vale.Ex .Abi,A-
bi, apageteutà nemine umquam videarisyalios tres .
annos ne rodi ut me vifites, Sg. Optima mater Có-
fidas velim mihi;neque putes ludere me,cumilta hi,
dico. Sume pallium tuum & fquere me; eft quod te
vclim,dumpet civitatem imus,narrabo tibi negotiit
nàin fi diutius híc morer, & tuo & mco commodo
obfim. Cx. Eatnus igitur. Elicia interim vale, &
* claude oftium, Valete & vosparieternoftri Sem. Ades,
mater; fed opus éft omnib; aliis negotiisanimo fub-
moris totum ifti cum des, quod exmeaudies , huc
mentem
PorNOBOSCODIDASCALUS. 25
¿mentem fige, linque carteras curas univerfas,neque
dividas cogitationum vim in plures partes: Quicun-
que enim pluribus animum junétim intendit, nullo
cugn loco certum habet , neque quodcupit efficiet
expendendo, nifi cafüs aliquando bonum finem rei
propofitg fecerit.Dicere jamtibitale quid volo,qua-
le ex me numquam ha&enus audiviftihoc eft quod,
ex quo femel fidem tibi meam confpondi , nmmquam
aliquid boni obvenire mihi optavi, cujus participem te
elle & confortem non vellem. Cz1., Deus; mi fli, o-
mnia tecum bona ftia paxtiatur, merito, quidé 1d fa-
ciet fiquidem& volet; quoniam miferer te vetulg hu-
justam miferabilis. Verum enarra quod dicturus es
promté,amicitia quippe perfe&a & vera que inter
noseftanon opus habergrandibus aut artificiofis le
monumintroduétionibus aut corollariis; non colo-
zibus ullis R herorum,aut aucupiis benevolz aufenl-
tationis; Facedicas breviter, & in medias reste ponas.
Magoz vanitatisargumentum eft mulus ambagibus
evoluere,quod paucis verbis ditum intelligi poteft.
SzM. Sic reseft, Calliftoardet Amore Melibez, ci
rei 8 meo & tuo auxilio opus habet: Quoniam igi-
tur jun&i illi prodefle poffumus,jungamus $e focic-
tatememoluinentorum que exinde ad nos perveni-
re poffanc. De reliquo agnofcerequem Occafionis favorena,
& Oportunitate objedta bené uti polle, felices folet
homines efficere. CL, Optimà dixifti. Jamrem o-
3mnem tenco,fufficit mihi oculo innui, Affirmotibi
non mediocriter hoc negotium me exhilarat,otChi-
" gurgos fracta capitis olla, Atqüe ut hi in principio
"Vulneraatrociora videri fermonibus fuis faciunt; &
-blandiunturaffcáis Salutis promiffionibus,Sic ego
Bs Cailiito
16 C. BAn rud
Calliffonem tuum tractare meditor. De longinque
ipfiremediorum certitudinem oftendam; verum eft
enim quod dicitur, Spes producta macetat cor ho-
minis, Quantoille magis defperacioni accedcetranto —
ego illam propiorem remedio pollicitando ponam,
Jntelligis duid. /elim.SEM, Taceamus hec, jam enim
adoftium domusnoftraacceifimus.. Scis quid di-
cát, ctiam parictibus aurcs effc. Cer Pulta.SEM.tha, .
thatlia. :
CAL IsT o, Parmeno. Par. Here. CAL. furde,
nonaudis? Par. Quid rci eft here: Car. pulcatuz
o(lium, cutre, propeta. Par. Quis ifthiceft? SEx», ,
Aperimihi & huic matrone, Pan. Here, Sempronius
& proflibulum quoddam: verus füffarcinatum hostu- :
multus dabant. CAL. Tace, tace;infclix. Ele amitail- -
lamca, curre,properaapeti. Semper hoc aja venire lo» :
let.Qniunum periculum effugit homo, inaliud ma-
jusincidit. Ego utDarmenonem meum hoc negoti
czlarem ( cui tamen vel Amormei; vel fidelitas, vel
"Timorfacile frena filentitimpofuiffent,) poteft ur
cadam inindignationem bujusfeminz » qua non
minusvitz mez moderatrix eftquam ipfe Deus.
PAn.Quideft,Domine, quod te excraciat : Qua de
cauffa atimum tuam afiligis? Cenfes auribus hujus
veuile inpuriolas videci illasappellationes, quibus e
modo nuncupavie Nc füfpiceris ifthuc. Táta illi glo-
ria eft talia audite, quanta tibi tu effezftimas , cum
dicentem aliquem audis; Dextevrimucefl armis c Equo
Callito.Immo,quod magis e(t;non aliis nominibus
notaillaeft , hisprolaudum fuarum titulis ubique
cognita.Si inter centum mulieres media eat , &forte
fortuna e vulgo aliquis dicat, Vetuftam proftibulá,
nullo
PonwNoBOosCODIDASCALUS 27
nullo impedimento illico capite obverfo , hilari
ivulturefpondet.In Conviviis, in Feftis, Nuptiis;So-
¡cieratibus, Exfequiis, univerfis omnibus hóminum
nventibus,hanc tempori fallendoadbjbent, illam
iconvitianturjilludunt:Si per canum ¡lid tranfit con-
iurfus hoscjustitulos elatrantilli,-Si prope avium
icon (effus veriit,alind ille non recinunt. Si greges o-
iviumacceditidem ii balaneSi qualefcunque alias
belts, granniendo oncando,tugiendo, aliud nihil
fonant, quam Uzrusproftibulum, Scortum exole-
um, Merctrix defloccata. Ranz in paludibus aliud
nihil coaxant. Si preerer fabrorum ferrariorumoflici-
as tranfit, hociterant malleicoramdem. Eumdem
onumomnia Opificum inftrumenta tota civitate
fonant. Cantanthos titulos carpentaril pingunt ta-
em pinétores,texunt texto res,peragros, hortos; ví-
eas , diurnofelabore füftinentes has ei laudes ca-
sbunt , cumque cis redium & laborum & temporis
falluneQui telleris fricillifque ludunt, ut aleara per-
¿dunc,his citulis illam cohoneftant.Quicquid (obum,
aut font imaginem ciere potefi, quamprimum illa a-
Atitit nihil aliud quá has ei laudes repralentant Qua-
“Lis, Dii boni,lttreo ovorum ajfetorim erat quondam ma-
itusejus! Quid vis amplius,non lapis ulluslapidem
rir, quin illico de titulis fceleflze hujus anus aliquis
ures prz entium percellar. CA1.Tu vero quomo-
o hec nofti;& unde ipfam?PAn Scire te volo.Mul-
ijamannielapfifünt,cum mater mea,muliet egena,
*vicina ifti domicilium colebarhecá Celeftina roga-
ame famulum in ejus domum dedit ; quamquam
lla mejam minime agnofcat, propt cdapfum
ingens annozum fpatium > & quod invribi atas
meferà
$ C. BAR TRI
;
meferdalium fecit. CAt. Quibus minifteriis defti-
natum habebat PAn. Here,ibam ad forum & obfo-
niumilliportabam , cómitabar illam hincinde,&
quicquid renerrima mea atas tum ferebat, ue juffus
eram, faceffebam, Memini tamenab illa ufque pue-
ritía mea nonaliis cam negotiis viram tenuifle,quam
quibus nunc quoque fe alit;nec deftitura eft umquá,
, quamquam non diu firvitiis ipfius adfucrim. Habet
bona hzc matrona ifthic in augulo ultimo Civitatis,
rope illam cryptam notiffimam ad latus fluminis,
domunculam folam ab aliis femotam , femicuram,
minima parteintegram,pluribus ruptam & fübfalta.
Sex illaofficiis (ee füftinec.Acunetrix,eft,Perfuma-
trix, Fucos & tincturas cuti policnde & colorandz,
vendit. Vitginitaris damna farcit, reftitutis epe pro-
digioforum medicamentorum in fpeciem integrita-
tis jam plus millies perruptis loci Lenaeft,8 nonni
hil etiam Magicorumoperum exercet. Dum ego il-
lic viuerem, primo meloco nominato tegebat ce»
terà.Sub eo colore plurimequotidic ad camancilles
commeabant, nenda nimirum & acu pingenda ipfi
portantes ; utque ipfe difcerent conficere, indufta,
nimbostrophiá,muccinia,Uentralia, & mille fpe-
cieslinteorum indumentornm.Nulla harum aderat
fine frulto lardi,carnis,parte tritici, Farina, Vitro vi
ni pleno, aliifquetalibus vi&ui utilibus ¿ur queque
Dominos fuos aliquo defraudare potucrar.Erant et-
jam futta majoris ponderis qua in domunculailla
abfcondebantur. A micaeratintimior Seudentitim,Di-
fpenfatorum, familiaris vel maxime Abbatum fetvi-
tiis. His illa innocentem fanguinem pucllarum illa-
rum miferarum vendebar,nonegré in devirginatio-
' nes
n
PorwnoB oscoDIDASCALUS 29
fiesconfentientium, cum illa reftitutionem Virgini-
tatís cuique de facili promitteret. Subibat per has e- ,
afdcm quaftusipfius altius. His mediantibus cam
maxime diligenter claufistactabat lenocinia fua,nó
defiftens donecad premium & has amatorum votis
fifterec.Hüjus generis multas, tempotum fánétirare
fufpiciones eximente, domm noftram intrantes vi-
di ftationibus, Praceffionib. ho&türnis ; Sacris ma-
tutinis & ad Gallicinium celebratus , aliifque devo-
tarum femiñárum operibus. Multas capitibus vela-
tis,quàsponeatatores fui fequerentur, pedibus nu-
dis, Paulin excalei;animó afflicti;vultus tecti, qui eo
fciliccribant peccata lua deplotaturt.Quid laborum
vetülam noftrám fuper his exantlalfé putes? Facie-
bat fe medicaii ptierorum. nature cónfültam uti infan-
tium ipfi cura commebdarctur, Linumin his domi-
busacceptabas, in aliis fafià ducendam lócabaguti
commode, cur velletuttasque intrare poffet. Audi:
iffes voces pet vias clamantium. Mater hucades , a-
lias,iftucté age; videanur iftam ur omnibus grata
efthecilláeft Celeftina quam óinnesamant.Hzc il-
lo comimúnis infanti àoftrz velut nutrixeft. Cum
omnibus his cüris nullam diem tainen paterfluere
finebat,qua non tam Oriente quàm OccidenteSole
Templa per urbem pletaqueinvilerer.Nulla Mona-
fteria Nomarun aut Tons chorum non frequétrabar,
utfimiulato religiónis &ulca lenociniaibiftia tompo-
neret.Doimi fue pretlolos Odores corrumpebar,fal-
fas fpecies pro veris vendendgs, parabat Adulterabas
omnia genera exoticorum fructuum, quos pro me-
' dicamentis aut delectationis ergo Simplex turbae-
" mebat.Erat conclave ipfifemotumà reliquis pleni
Vitreis
>
30 C. Bartul
Vitreis vafis quibus Chymiciad preparationes vati-
orum füccorum, Aquarum, Oleorum,uruntur.Enat-
rare vellcherbas, frutices,metalla, Se omne genus pi-
gmentorum,quibusilla corruptis,adulteratis ,exco-
étis,Incantatis,credulis hominibusilludebar, nulla
opishurmaniingeuii pollic.Nihilumguam ad O dia,
Aimorcs,Fucos , Defixiones,potariones, philtra , À-
bortiones;cxcogitatum e(t quod in hujus officina nó
proftater. His, & mille talibus artibusilla viram fafti-
nebat, Que mira & infanda didtu confecerit, meli
ushic filebuntur.Illud me coramgeftum eft, ancillá
fuam,que diu jam proftiterar, cum Legatus Regis
Franciz hic efler,tribus vicibus pro virgine illibara
vendidit. Car .Poterar centum puto. Par. Certe;
per Deum.Curabateadem gratisex charitate Chris
ftianá,multos orphanos & pupillas que píi fefe co-
mendaverancIn alio feceffü babebat remedia Amo-
ris conciliandi , & omnibusfeamabilem reddendi
offa cordis corvial, Linguas viperatum , Capitella
Coturnicum,Cerebella afinoium, telam Equinam;
palliola quibus infaptesobvoluti nafcuntur nonni
quam Fabam Africanaro; Anguillas marinas, Fui
. firangalati bominis, Florcrn hedera, fpinas crinaceorá,
edes Taxorum,grana filicis,lapidem de nido Aqui-
Ie gahenfamos & milleralia. Veniebant domum
ejus multi virijjuvenes,mulieres puelle ; ab uno pa-
nem quenr momorderat,pofcebat, abaltero parteni
tunicz tertio de capillisfafciculum: Aliis in volam
manuspingebar figuram de croco, aliis Cjnnabati,
aliis dabat corcula cerá confi&ta;plena flexis acubus,
aliolq;resargillaceas, & plumbo effigiatas, horribi-
les vilu.Pingebatfigurasin terram,murmurabat eo-
: dem Ya.
PoRNOBOSCODIDASCALUS 3r
dem vocesobíturas. Quis cetera tibi enarret que ás
nus ifta quotidie patrat;Et omnia funt mera fraudes,
mera mendacia? CAL.Bene haber Parmenosfepona-
mus ifta occafioni meliori. Satis me monui(ti & in-
ftraxiftiboná gratiá affe&um tuum recipio. Nunc
refens non moremur negotium,neceffitas excludit
rarditaté. Audiadeft hucillarogata diutius prefte-
latur quá decer.Eamus,ne indignetuz.Metuo ego mi
hi,& metusille rebus me meis vigilantem & provi-
dentemadelle jubet. Age, eamus curemus hoc nego-
tium.Sed & hocte rogo,Parmeno,odium quo Sem-
pronium profequetis,ne quicquam impedimenti fa-
ciat; Vtorego volens illius opera in hacre conficien-
da,quá (lus certe Vita: mee invetticut.Nec invidcas
fi quidilli donavero; illum thorax manet, tibi vel
tunica nondeerit. Ne cenfeasme minoris premoni-
«ionem & confilium cuum facere quam illitis operá
& laborem. Noviegoid quod animus hominis ju-
vat,nobilius effe & majori premio dignum', quam
quod corpore praftacur.Sic beltiaram utimur & jus
mentorum operálicer viribus membrorumilla plus
hominibus efficiantnibil illis tamen prater paftum
largimur, amicitiam vero cumfolis noftri fimilibus,
hoceftRatione nos juvantibus, jungere confuevi-
mus.Talísomnino differentia inter Te & Séproniú
mihiponiturde cetero; preterquíquod pro hero me
tuo & domino habere, &adeffe mihi debes,amici te
met effe volo,tibique meinamicitiam largior. PAR.
Eft quod querar,hete, de dubitarione ifta quà fuper
fidelitate mea , fervitiifque paratiffimus, babere te,
- coniicere poffum. Quo enim alió fine promiffiones
use iftc & blaudz adimouitiones cadüit?Quando ex-
pexcus es vel per invidialrerius,vel meime cómodi
32 'C. BARTHI
gratia quicquam rebus cuis dcfuiffe? C a. Neindis
gneris,Parmeno; Affirrno tibi pa omnibus mini-
feriis meis grata mihiante oculóstua verlantur in-
“geniú nobile;Fidelitas& promtitudó,Verútuti in ne.
- gotio tanti ponderis,quod vit&ipfam meá cernit,o-
*aptis eft omniá cantiffimé agete,& que ufui fant acu-
téprevidere,eciam que tura (unt metuinius,&omni:
bus calibusadvigilamus. Scío & ingenio té & con-
fúetudine bonum effe? & nature, que in te eft excel.
Jentiam bonisquotidie à&tibus firmáre.Nunc eamus
obviam Saltitinoltra. — 2.
Czr. Ambilántes atidio;jam delcendunt fimula
Semproni, nihilte táleándire: Aufculta & fine me
loquiquod nuncex tuó & meo ufu cft; Se mp. Lo-
queté. —— MEN V.
- Cir.Neimihimoleftus fissneque me fatiges tan-
topere, Male affeétum antéá, onerare aliis miferiis
vele, eft timulateaniial jam laffitidine deficiens,
Tam Calliftotis tui níatbus ce egrañi habet ac fica
ipfeinetilleeffes, ideráque tormentorum genus fu.
ftiteres. Ne cenfeás igitur lite hác indecifa me hinca-
biturám , etfi vicám meaim impendere tifuyeniar,
Caz..Parnieno;fifte hicpaullifper audi quid fabulé-
tur illi. Videathus in quo fit Salus vite ñoftré O mu-
lier honorabilis ; dindigra omnia boña hutus vitz
qua pollideanturá tátri celfo & fapiente pectore. O
fidelis,& Certiffime Semproni!Vidifti , Parmeño,
audivifti,ParmenoiNonne Rátíoricii optime pófio.
Quidais, ó Secrerorum meorumarbitet,ó Confiliü
anima mex? DAR. Proteffatus primum füper inno-
centia meá contra fufpicionem illam qua me mo-
do, domine, verberafti,atq; ut fidelitatis mea dein-
! ceps
PoRNOBOSCODIDASCALUS 3
€eps fecurior fis; cumulum meis inte bene meritis
huncadiiciam,urt quoniam fententram meam dicere
ine juflifti quid videatürexponam.Aufculta mihijne
tefurdefaciar Affectio neque Exfpe&tatio volupta-
tis occicer. Teihpéra cupidinem animitui;neque fe-
fines nimiuin.Multi fcopum tásigére folliciti;ipfo o-
initio própofitó pariete iétamabertarúnt. Quam-
quam pauci mihi atini fint; fatistamén rerum huma-
Batüm vidi.[ndicium intetius , & multarum rerum
ufasvifufque faciüt prüdenré experientiá.Quia te vel
vident veláudiuiit (calis delcendenté bue fermoné
exorfi (ansomniá ifta fita mente & rébÉfS tuis áccó-
modatis vétbis elócuti furit. Vidé quid rerum geras
quiinfalíós fermonés finem. defiderii tui collocas.
Sz. Scéleftà foriánt illa Celeltina; qué Parmenoné
audio dicere. Crx: Tacéfis. Mihiillam fine: Ego de
libisuamm illum facile efficiami, d noftras pattes
traham Sit commune tribus nobis lucrum, quódex
; hochegotioádnos redibit.BBnum quodcunque nó
participáruna alis,boiium certe non eft. Lucremur
juüctim;dividartius predam,Gaudeamus fimul.Ego
tibiillum manfüetum adeoque blandum fiftam , ut
anérh de mánu mea ore carpat-Erimus duo cü duo-
us,&, quod dicirurtresad unam mulam.C A L.Sé-
proni. Sé. Here.CAr. Quid facis Ó qui clavem vi-
tzmestenessaperi, O Parmeno; jam eam confpi-
: cerfanefco jam,vivere redordior.Vide quam veren-
| duminftar quam reverenda auctoritas! Vultus exterso-
raafpe&tu&sconfiderario quam bene interior vit-
| tutem manifeftat! O honoranda Seneétus, ó Senilis
Honor: O gloriofafpes defiderati finis mei! O finis
gloriofs deiderate Volnpraris mex! O Salus zgri-
: c tudinis
34 C. Ban Tul
vudinis mee! Refumtio de tormétis, regeneratio mea,
vivificatio Vítg meas Reftauratio de morte measquá
cupio cóplectiq exofculari beatasillas & remediorü
meorü cópotes mans! Indignitas mea hoc nec pati-
tur; hinceminusadoro terrá q veítigia rua premunt
& cum veneratione tui illá exofculor. Cer. Sempro-
ni,de ralibus ego vivo-Offa qu& jamdudum ego cor.
1ofi fatuus tuus dominus mihi comedenda propina,
Verum proceffüs & exitus reiarbitri fuerint. Dic tu
illios jam claudat marfupium aperiar.Non de verbis
cgo led de gperibus dubito. Par Infelices aures que
talia audiunt.Periifti mifer (i intrat.Iam periifti.O in»
fortunate Callifto;amens, cece; in terram ufque fe
dimittiradorabundus viliffimum omnium quan
fuper eá vivit, proftibulum ; cüji$ abominabilecor-
pusnullum non lupanar diftzivit! Confeétus es, vi
¿tus es,cecidifti, Nullo jam remedio, nullo confilio,
nulla vittureredimi potens. Car. Quiderat quod
mater dicebat? Viderür mihiinnuere dubitationem
de mercede opera fuz , & velut verbis non pecunia
cgocam compen faturus fim! Sem. Ut ego intelligo
Caz. Veniigiturmecum: Sume claves, ego illam illi
dubitationem eximá.Sem. Optimé facies,illicet ea.
mus. Non detur fpacium lolio crefcendi inter tritici
fatajnec füfpicioni in cordeamici;quin eradiceturil-
lico alicujas beneficiilarculo. Car. Prudenterad. ;
monuifti, eamus propere;
Cer. Admodummihi gratum accidit, Parme-
no, datam nobis occalionem colloquendi,ut tibiin-
dicem fingularem adfe&um quo tibi. bene cupio;
quamqueimmerentem te diligam. Immerentem di-
eo , quiaaudiviomnia que hero modo dixi(ti, que
: tamen
PoRNOBÓSCODIDASCALUS. 35
ramen ipfa magni nó facio. V ircutis enim folidepof-
fellio pati nos tales infültus quo animo jubet, neq:
malo malum rependere,precipud cumab fervulis,a-
dolefcenti etate nobis agre fit,quique inrebus qui-
bus nunc vita vivitur,minime füntaftuti fubaétique.
Hi quippe ftnlta quadam fidelitate ipfis füis dominis
malum pariunt, & feipfoscum illos perdunt, velut
tumodo cum hero tuo tegeffifti, Optime omniatua
di&aaudivi,neque cenfeas cum cxteris ab exteriori-
bus fenfibusetiam auditum mihi annorum longam
feriem abftuliffe ; Ego non folum ca plane percipio
qua extrinfecus fenfibus obiiciuntur , ur vifui &c au-
dicui, fed & oculis intelle&us & auribus Prudentiz
intusbene munita, quid meditetur quifque facile cón
jicio. Scias; Parmeno,Herumtuumab Amore male
habere. Nequeideo tuillum fubrilitacis arguas; À-
mor quippeipfcinfüperabilis facile omnium rerum
victor evadit.Erfcito , fiquidem hactenus ignoras,
duas conclufiones effe cextiffimas. Prior eft, Necef-
fatio virum amare mulierem, &mulierem virum. Al-
tera 3 quodisquiveré amar tutbeturaliquo pacto,
ropter Voluptatem fummam oranium maxime de-
E aionis > quam infevituniverfo humano generi
Creator optimus Maximus, ur vtt hanc perpetua
fuceeffione id continuarerur,alioquin brevi interci-
furum.Neque hec vis voluptatis fiis hominibus di-
vinitus addita e(tverum pariter etiam ceteris,ad ge-
nus fuum cuique,animantibus:Pilcibus,puta,befttis,
quadrupedibas, Avibus: reprilibus. In genere erany
creaturarum vegetabilt, plantarum nonnulla buc eodem
inclinant , modo non longis fe fpatiis diffita fint,
Ao. nec
36 €. Bartul .
nec arceantur medio aliquo impedimento. Vnde &
heibariorum & Agricultorum fchole fexum huic
ctiam generiaffzriplerurit,in nialculos eas & femel-
lasdiftinguentes Quidad hae dicere habes, Parme-
noe Yofipidule fatuelle, huc te verte, fimplex rufticel-
lequi nihil nofti eoram quain vita dulcia funt &le-
pore pulcro amabilia. Sed fi egoze sib] aliquando appli-
cavero, utcurique anus vecula fim mala morte peream
fi cum tota illatua aufteritate qui vocem raücam ha-
beas, purigentem barbam, tranquillum iri fede fua
fervaté poteris mictoriem illú ventri tuo. fabditara.
Pan. Vtcaüdam Nepa. Cer. Immó pejorem etiá
Illa enim fine iniflacione icit, tu fpatio dovem menfiü
Voluptate tuainflatàm teneas, Par. hi, hi,hi. CEL:
Ridestu/filimala bac agfitudo eft. P A R. Tace, mater ne
metudefpiciasineque pro fatuo habcasctiámfi ado
lefceritibusannis fim & fervili condicione: Amo e-
golierüni inéuim;ctii fidelitatóém debeo;qui nie edu-
cavitinnünieris bencficiis affécit , eciani mori patvi
rue & iminifterium m&üm ficit; optirtié mihi vult, os
prittiecónfulir. Hoc eft maximuni víticulum quod
"Amotiddmini dem famulüm ádftringit; i quod
ip(i Contrarium, & nociturüm videt,abrumpit & re-
jícic Videoillum perdiumi neque damnofior res cít
quar defideriis fuis obfequi fitie fpe boni exitus;
Precipue quando confidit remedium invenire potf-
ferebusarduisarque difficilibus in vanis confiliis &
ftultis perfuaftonibus bruri itis Sempronii, Quod
tantumdem eft ac bove leporé venari. Non poflum
ego hac patidico iftud & defleo. CEL. Parmeno mi,
nó videstufignitameffe ftultitiam deffere illud quod
fletucorrige non potefl Pan ¿haciplade cauffa plo-
roego
PORNOBOSCODIDASCALUS 37
xo ego.Nam fi plorando domino meo hactenus füb
venire potuiffern,vel & iam pollem,tam grandis vo-
Juptas hujusSpei effet; ut impedientibus gaudiis ne-
«quaquam flere valerem. Nunc omnem fpem reme-
diorum perditam habens,perdo omnem eciam hila-
zitatem animi,& perpetuum Beo. Cer. Defles fine
fuccefliz id qued nullo planGu im pedire poteris, &
hocipfum/fi fapisfanare ne prelumas. Ertale quid
neminialiicontigife cenfesParmeno: PAR. Sco
smultis.Sed herum meum ali miferia confici nolim.
Cri. Nonconfciturjam exhine, quamquam fuerie
hadenus talia pallus; Ego ipsi curare peffum.PAn.
Non tangunt animum meum pollicirationes ifta.
$ieneficium non verbisautvalentia, fed opere atque
actu praftatur.Malis rebus potius eftpoffe quam fa-
cere Bonis contrazuon aliter quam melius eltefle la-
numquam feri poffe, & praftat poffe miferam elle,
ipfoactu. EtficmeBorelt potentia mali quam dio,
CEL. O mifelle; quomodo perplexa narrafti, neque
tute quid dicas fcilicer nofti. Tu nefcis que fit ejus in-
firmitas? Quid dixifti hadtenus? Quid deplorasilgi-
tur apageludum & dic pro vero,quod falfumeft, &
credequod cupis : Ipleadu ipfo maléaffc&tus efts
Poffcipfüm fanum fieriin manu flaccide & fuulis
hujus vetula cft! PAn.Potius dicas vetuli hujus pro-
ftibuli. Car. Profticuaris tuto afine, Et undehaectibi
audacia cft Par .Vndetenoram habeo. Czr.. Quis
estu» Par Parmeno filius Patris Alberti ut vocant,
Comparris tui,qui parumper olimtecum fui, datus
tibifervitumà matre mea cum ad fluminis latus ift-
hic prope Cryptá habitares. Cat. lefu,lefulefa &tu.
es Parmeno filius Clauding? PAR. Certé ego. CEL.
3 Erga
30 C.Barntul
Ergo malo igne deflagres,tam proftituta vetus mere-
trix mater tua erat quam ego nunc fam.Curmeper-
fequetis Parmeno:llle eff prone: Sanctos,ille eft.
Accede,confer te huc Mille tibi pugnos duxi,millies
te virgis concidi ; fed & totidem vicibus füaviata
fun. Meminifline cum ad meas pedes cubaresPAR.
Optime equidem,& quanquam puer adhuc fovem,
fx pius ad cervicalia me füblevabas & ad corpus tut
remebas,ego vero eum verulam capram oleres,am-
exus tuos fugiebam.CEL .mala lepra te conficiat, $2
ua fronte hec edixifti, impudens? Seponainus jam
ludosiftos & verba jocularia;audi cu fil mi, &aufcul-
ta.Quamvis enim alio fine vocata fim alio ventri, nó
cu tamé cauffa fisut minus quod cupio efficiam. No-
füctiamnum, fili, utbonz memorie , mater tua te
mihi quondam obtulerit,vivo adhucpatre rum tuo.
Quz cum ¿me aufugilles, non aliade cauffa finem
vite dedit quamanxietate de fortis cuis, & infcia
quo locorum vivetes,nequean füperftesadhuc elles
quicquam certi habens; eam propter abfentiam tu&
& ignorantiam fiamaliquot annos Sencétutis fua
magno maerore & animi marftitia confecit. Cum ve-
ro jam hinc migratera effet, mortemque imminere
ccrto videretacceríivit me, &fecretum animi fui mi-
hi crediditmihique onus velut hocimpofüirabfque
omni quidem tefte, preterquam eo folo qui omnii
cogitationum & operum infpe&tor atque judex eft,
qui fcrutatur omnia cordium.penetralia , cumipfis
vifceribus hominum, quem ipfuminterfe moritu-
ra & me, conícium, ultimorum fuorum verborum
tcftem pofüitmandans mihi te quererem, indaga-
icm
PonNOBOSCODIDASCALUS 39
rem, 8cvelure tenebris in lucem reduceres cumque
jam vuilitaris annos auigifles , &ineocffes ut vite
tuc gubernanda preclle bono judicio valeres , cibi
aperirem thefaurum quemdam reconditum, quem
illacerto locoinclufiflet, tanta copia 2uriatqueat-
gend , tantis divitiisuberem , utnequaquamo-
mnes Calliftonis reditus cum eo comparari pof-
fent. Quodquoniam fané? ipfi promifi , meque
hac fponftone onere hoc aggravavi > fitque omni-
110 fan&iffima & neceffaria res vita fundis fidem datam
fervare magis ctiam quam &dhuc fuperftitibus , cum
illi profe facere jam nihil poilint, dum te undique
expifcari & ubi effesindagare non deftiti, multum
rempotis zrifque etiam nonnihil infümfi , huc qui-
dem ufquequo temporis articulo placuit illt (quio-
maium mortalium defideria novic,juftafque optato
petitiones exitu mactare folet, piaque opera ad fpe-
vatum finem dirigit) re mihiiftc fifteres cum vix fer
riusiam dies decurratex quoin urbe te hac elle ali-
cunde docta fum. Sanc nou parum tibi condolui
quodtantas regionesevagatus fis peregrinando nul-
Libifixam (edem habendo, neque id ullo tuo com-
modo , quineque mimos neque amicitiam homi-
numexcellentium zetuleris, Verum effe ufüexper-
tusillud Senece, Peregre viventes multa habere ho-
fpitia paucosamicos, brevi quippe tempore nulli fe
firma dile&ione jungere poffunt : Er qui in mul-
tis locis eft, mullibi efl. — Patiter ut corporibus hu-
manis prodefle non potcft cibus quí comeftus
illico fe ejicit , neque alia res fanitati magis no-
xiacft quam diverfitas& mutatio frequens dapium,
4 uti
40 C. Bar THI
uti numquam volnus cicatricem ducit in quo mul-
torum medicamentorum vires difcuntur, neq; fub-
sicere le planta poteft (xpiustranfpofita: Nequeulla
restam proficuaatque uriliseft , utftatim ubiadeft
juvet, & virtutem fuamexerat. Hisde caulfis, fili mi,
amove impctus juvétutis, &rc vertere füb inftruétio-
ne & do&trina majorum torum. ad veram Rationem.
Acquielce in aliquo confilio; & in quo poteris me-
liusquam in voluntate mea? in mea dilectione ? in
meo confilio» ad quod etiam morirurite parentes tui
remiferunt.Etego infuper ur vera mater tua tibi in-
iungojfub comminarione malediétionis , qua dicti
tui parentes tibi me commendaverunt , fi ulla inte
mihi non obtemperares; bene fervias ifti tuo hero,
quem modo nactus es, eoulque donec ego aliud tibi
confilium dedero; Verum non iftud cam ftulta qua-
piam fidclirate dum imaginaristibi mobilem rem &
vagam firmam effe atque ftabilem, fcilicet benevo-
lentiam iftorum dominorum,ut nuncilli fant. Para
ui cibiamicos,qua res eft durabilis & perpetua. His
fidem ferva,in horum cultu conflans efto, non vives
i(thicinfloribus,excute animo credcte vanis domi-
noram pollicitationibus, quibus moris eft exfage-
1c peculium fevisfuis profundis & vanis promiffto-
nibus,inftar Sanguifugz hirudinis; educunt fangui-
nem mileris,conviciis, iniuriis , bene merentesaffli-
gunt,oblivifcunturfidelium minifteriotum , merce-
demabnegant. Va te cuiin palatio aliquo fenefcen-
dumeft! Vt de Probatita Pifrinaapud Evangeliftam
fcriptum eft de centum in illam (e mittentibus, unú
folum fanaffc.Horum temporum domini magis füa-
rumrerum emoluméto ftudent, quam ut curam fito-
rim
PonNoBOSEODIDASCALUS 4t
eum bominum habeantineque errant fanc: Ita enim &
uifüb corum dominiisfunt, facere debent. Nulla
hodic virtuti premia füperfunt, Magnificentiz ne-
ino,nemo generofis actibus fade Quilibet illorum
iniferc & fcelerate lucrum faum in fuorum damnis
quericSicergo (uisartebus malá iam earum compé-
fare jus eft cos, quietiam cum minoribus facultatib.
finc addrrepotentibus illis coguntur, quibus ipfimet o-
pus habent. Vivant ergo magnatum illorum& ifti le-
ibus.Dicoid eum infine Parmeno, quia non de
fihiloeftquodaudivi dominum iftum tuum fimpli-
cium fervulorum egregium iliuforem effe, ab omuibus
miniftrari fibi fine mercede cupit, Vide quid agas fe-
dulo,credemihi,dom ipfius amicos tibi para, que res o-
znnium in bac virá pretiofiffima eft, illam tibi amicü
elle nequaquam credideris, raro diverfis ftaribus vi-
vendi paranmicitia juncta eft, que equarum perfoua-
yum condicionem querit. Cafu nunc nobisoblatum
eft negotium, unde opulentiores omnes fieri poffa-
reus, tu quoque in prefent re tibi confüles , Cererá
illud,de quo dixi, optima tibi fide adfeivatur potiun-
dum uuque Íuo tempore; illud tc infaper monebo,
multum tibi prodelle poterit amicitia Sempronii,
Par. Celeftinatotus horreo hzcexte audiens; ne-
fcioquidfaciar 1 perplexibilem meanimi fecifti. Ex
una partete velut matrem mcamgftimo , ex altera
Herum mcum proeo qui eft:-Divitias equidem defi-
dero,verum qui injufte & fcelerato animo ad excel-
fa evadere cupit;facilius decidit quamad fcendit; nó
cupioopes male acquifiras.CEL. Mihiira animus eft:
Sivebene five tale parta fünt,quorum potiri poterisdo-
mumtuam rapezcompleillam velad ummas u(que
C ; tegulas,
4t C. BarTHÍ
tegulas. Pan.Egoverocum talib. nolim vitz focie-
tatem habere; honefta mihi tes femper vifa eft, hilaus
pauperies Super hectibidico quod egen: non funt
qui panca pofident fed i li porius qui muita defiderant.
Et proprerca,eciamíl plurima coritra inferas , nequa-
quam tuam in partem confenfum dem. Vitam ego
tranfire mcam fine invidia volo. Loca fola & afpera
fine timore, fomnum fine tu muleu,znjtrias uim vetorfr-
one, V im fine dehoneflatione, opprelliones cum te-
fiftentia CEL.0 fili, bene dieunt prudentiam non in-
venitt nifi penes proveétam atatem» tu veto admo-
dumadhucadolefcentuluses. PAR. maxime fecuta
efttranquilla Paupertas. Cx. Potiuseft quodego,
ut provectior annis, dico, Fortunam adelle asidentibus
infüper,q uis eft quiin Republica humana aliqua bo-
na poflidet, qui vivere przfumat fineamicitiise Poft-
quam,Deo ficgr atia.bona renes; non tantum fapisut
(cias opus effead illa confervanda amicis; neque co-
gitas familiaritatem cum ifto domino tuo tam te fa-
cere incogitantem;Ego ubidico quo major eft For-
cuna eo minustutaelt , &obidfeatra effe debetspro-
prerea etiam amicorum quibuslibet in fortuniis, o-
primum eftremediom. Etundemeliushoc tu the-
fauro boni potiri poffis,quam ubitres forma amici-
tiatum conciliandarum concurrunoÍcilicer,Propter
Bonitatem, Vrilitatem, & Voluptatem ? Bonitatem
vide, fodes,in illo quod voluntas Sempronii tue per
omnia concors atque fimilis eft , confideta etiam
quam virtutibus tuis penitus pares fint ill , quibus
is compofitus elt. Vtilitas & emolumenta vobis
in manu funt, modo fitis concordes. Voluptatem
quod
DoRNOBOSCODIDASCALUS 43
quod attinet; equam eltanimis vos etiatn confen-
tire ,uratads bonis & corporum decoribus facti e-
ftis ambo ad exemplum paris puleritadinis, quibus
quidem ambobas juventa fcfe magisjundtim dele-
étare con (üevit quam anni jam vetgéntes, ficigitat
parer capiatis delectationem pariter ludendo, ne-
quidias machinando,veftita pulcro vos exornando,
consedendo,bibendo, Amoribas indulgendo, pu-
ellas ductitando. O fi velles; Parmeno, quam fua-
viter vitam inftitueremus. Sempronius amat Eli-
ciam cognatam Areufe. Dar. Areufz? CEL. ita
dico ibi, Ateufe. P A n. Areufz que eft filia Elie
Cr L. Argel que eft filia Eli. Par. Certum
hoc?» " o
Cr. Certocertius, PA n. mirificaroselt.Cez.
Sed bona netibica videtur? Par. Non potlit mc-
hor.C t £, Proinde ta fortunatus efle volesyvides hic
qui te talem facete. poterit. P AR. Optima fide,
mater, neminicicdo Ego. Cg. Culpa eff credo
geomnibus error crederenalli, P A A. Dico Credere me
iibi,fed non audere. Mite me. Cxr. O aium-
nofearquefatuel. /Egroti cordis eff ferreformanz bo-
niratem. Adedentulos copia opumi viétus venit:
Dicas verum effe ubi minus invelligentie cft; eo pa-
tiorem venire Fortunam, Ex ubi amplius judicii
& Sapientiz, illic minus ete Felicitatis. Hic feli-
citaseft. PA x. O Celeftinaaudivi ego ex majori-
bus meis unum exemplum. Luxuria & Avaritiae
multa mala facere; illique. debere nos converfari quo-
rum farsiliaritas meliores nos facere poffit > £08
autcm vitari , qui nobis meliores faciendi fint.
Sempro-
44 C. Ban vul
Semproniustuus fuo exemplo mcliorem me non ef-.
cict,nequecgo cjus vitia lanare cupio. Et pofito ur
verbistuis morigerum me prebens;eo inclinem quo
tu trahis (olus ego fcire iftud uolam,ut ad minimuta
Péeptercxemplum occultum fit peccatum, Quod fi
Romo voluptate viótus contrarium fe virtuti pofue-
rir numquam quid honeftiaudebit. Cr 1. Abfque
»rudentialoqueris. Nullius rei fine focio poffeffio.
dulciscft;nece retrahas neque animum tabes, Na-
tura ipfa quod letum eft fequitur triftia omnia fugit.
Delectatio eft inter amicos in rcbus fcnfualibus ,8c
fpeculatione mentium, Speciatim vero in recenfon-
do & communicando negotio AÁmotum , & cxpe-
ditiones Venerum:Hoc illa faciebanhoc mihi dicti-
tabat talibus delicijs frucbamur, talicam modo pre-
hendebam,hoc genere difisaviabao fic illa me mor-
ficabacfic ego illam autem amplexabar > fic fefe illa
mihi commodam praftabar, O quales quam dulces
fabulx! quante qualefque gratie. Quam fuaveslu-
di,qualia ofcula.Eamusillucredeamus iftuc, Veniat
Mulica, feribamus & prngamus diéteria, (ententias,
cantemus carmina ludamus, quales criftas reporta-
bimus! quales cibi bz videntur litere.Iam illain tem-
plumvenier. Cras mane domo exibit, perambule-
mus ipfius viciniam. Vides hicepiftolam manu ipfius
fÍcriptam! Eamus noctu Tenc tu mihi fealas ,cuftodi
ortam: Quomodoillete fugiebae vide nitineriunr,
Solamillam reliquit Revertere adeam. Redeamus
illó.Hacpropter, Parmeno,mifera cft deleQtatio quae
<unque fine focio.Per fidem,qui fidibus (cit illis ca-
nercamar,he funt. delicie. Catera melius fciunt a-
finorum chori inpratorum fpatiis. DAR .Nolo;ma-
tef,
'e
PorNoñoscoDIDASCALUS: 4$
quo.PAn. Ia percita eft mater meaxlubium me há-
bentconfiliacjus.Értot eft ttoncredere,culpa omni-
pr&cipue ifti; quéintere(le mei probat uti confiliis
hominem feniorib.
fünt Pacifici,& filii Dei v ocat1 funt, Amicitia non re-
fugiend +
46 C. Bar THl
fugienda eft, caritas frátres decer. Emolumentum
cum paucis dividitur.Faciam ergo quod vult, obté-
perabo illi, & dicta faceffam. Mater, non decet ma-
viftrum irafciignorantiz difcipuli. Sin id faciat rara
admodum Scientia, que tiatura communicabilis eft
ful , & paucisomnino locis difciplinama fcquetur.
Hacpropter ighofce mihi & impera; non enim au-
dite tefolum volo auttibi credere, fed magai mune-
ris loco confilia tua fequenda mihi proponam! Ne-
que litác mihi quippiam Sapientiz aut Vircutis ad-
(cribas:Litdes enitn & gratiae bonis adtionibus de-
bite, non tam ad recipientern quam ad conferen?
tem beneficium;pertinent, Imperaigitur, mandatis
tuis (ab omni reverentia parebo. CEL. humanum
efterraresbeltiale in errore pertinaciter herere. Tras
que lactoranimi, Parmene,amoviffe ce telas illas a-
raneolas ab oculistuis,cofque expurgatos huc con-
vertere Sic par mihi ingenii fubrilitare , Tudicii cle«
gantia » & Intelle&us acumine Patri tuo videris:
Cujus perfona repraclentata nunc memoria mese,
pios hos & teneros oculos inlacrymas folvit, quas
largo imbre genibus meis defcendere vides. Sepe et^
iam ille, ut tu nunc, dura in conurariumargamenta
dcfendit.verum non diu moratus, in veritatis fe ca-
ftrarecepit — Per Deum, perque animam meam;
dum modo ietalia loquentem audio > & in bono
propofito conftantem auguror. Vrque in veritatis
viam redu&us fis, gratulor, przfentem illum ocu-
is meis obverfari autumo. O quanta viri fpecies,
quat pulcro & mmmime fame confeéto corpore O»
quod caput tam venerabile ! Sed taccamas de
his
PoRNOBOSTODIDASCALUS 47
kis modo , eccum herum tuum appropinquan»
[ego eccum & novum amicum tüum,Semproniurm!,
dre majori opportunitate conciliatum relinquosduo
euno.corde vitam vivendo , magis funt po-
quipp :
venies ad actiones pulctas, dz acatumreram incelle-
étum.
C Ar. Dubitabam, mater,ut mes me infelícitas
ftipat,utromre vivam hfc inventurus effem. Sed mi-
rabile magis videripoterit, me vivam huc rediiffe,
qui rantum tormentorum à defiderii mei flammis
atiam, Accipe minutum hocmunuículum de ma-
nuejus, qu cum ifto vitam tibifüam Spefque omnes
intuam deponit, Ckr. Urinaufcoaliquo vafe ,at-
tificiofe & cum cura elaborato, manu fübtiliffimi a-
licujus Artificis , Opus (pe fnperat materiz pre-
tium; fic fplendidiores miki, quam ipfa tua hzc ma-
gnificentia fit, Gratia & Amabilitas danus viden-
tur. Erabfiure dabio tam celerata. munificentia effe-
¿tum donationis conduplicavit:Ea quippe que pro-
mifla exhibere producit , fpeciem negantis pre fe
fert, & quodammodo liberalitatera fuam Peenitu-
dinerevocaturi, Par. Quidifti dedit. Sempro-
nie Sz M». Centumaureos, Par. hy>hy>hy
Semr. Collocutaefteecum marer?. Par. Tace.
cft, Par. Igitur quid inter nos fiet? PAR. uod
tu volueris,etfi obítupeo adhuc. SEM P. Proinde
tace. Ego te altero tanto magismitari faciam!
Parmen. O Deus,nulla peftilentia sagis e
ficax eft impedire negotium aliquod inimico do-
meftico.
CALLIIST.Recedas licet iam,materremruam
familia-
48 C. BanrHl
* miliarer curas poftea huc edito ut & noftre opi-
aleris domui, CE1: Deusteferven, Car. Ex illese
:uftodiat. i
ACTUS: IL
ARGUMENTUM.
cum Celeflina relidto Calliflone domum fuam. vediiffet, Cá
s[lo cum fervo fuo Sempronto colloquitur. Cui quidem , ut ad
olet eis qui enixce aliquid defiderant, omnis füflinatio tarda vi-
lerur. Mittit igitur à fe Sempronium, follicitatum Celeflinam
fier negatio cónfponfó : Interibi Callifio Go Parma
Jolivelici murio fermo-
Cinántu?.
C ArLisrO. SEMPRONIUS
PARMENO.
Ai. Fráterculimeis centur aureos Celeltina
dedi béhene fecii SEM. Vah. optime tu quidem.
Przterquám éniri quod morbo tuo remédium hac
pecunia redemifti, etiámi maximiopete éiftimationé
tuá auxifti.Er qua alia de caus fortuna faveat mor-
ralibus, quoque loco melius eius doña poni poie-
xunt,quam tit co collocentur, unde Hortotis redeat
& Aftimationis augmentatio ? Hzc quippe füriimd
omntum invita bonorum merito ccnfetur,qua & i-
ph Premium unicum & Merces Virtutiseft; & fic
pro omnibus ejusbencficiis &muneribus Honorem
Deorependünus;cum melior majorque res in pote-
fate noftranó fit,Hunc utiacquiras ex maxima pat-
te Libexalitas & Munificentia > animi generofi Co-
mitos faciunt.Has thefaurorum in abditis locis con-
ftipa-
DonHoBOSCODIDASCALUS. 49
ftipationes > &incubationes recondiiarum opum
obfcurant ; cehebrifque & fordibus avaritiz ctiam.
mentes mortalium inducünt, egregiis autern laudi-
bus potiutitüt;& calo (ublimes hominum commé-
dationés efferunt; beareánnix quamplúrimos For-
tung munetibus.Quid juvattencre id,quodtibi pro-
delle dum poffideturabnegatExtra controverfiam
cibiaffirmo melius effe uti divitiis, fructumq; Opu-
lentiz cápere,quàm illarum cumulos cotradereatqs
poffidere/Gloriofa tes eft dare, miferà recipere.Quá-
tomeliorpaffione e(ta&io, táto nobilior eft quipor-
rigitquam qui capit. Elementorum é nnmero gene-
rofiffimus eftignis, quoniàm, uti loquüntur, magis
aétivis eft ceterisyinterque orbes celeftes & iisfüb-
ditos nobilifimiusn locum obrinier, Affe verant nonnulli
Nobilitatem exiftumationein effe quà meritis ma-
jorum & Antiquicáte familiarum proveniat. Egodi-
Co alienam luce te clariorem facere neutiquam poffe,
fipropriam tu tibi nullam luces.Propterea tie te ma-
gnum facias altitudine & claritate Parentum tüorü,
quorum laus omnibúscelebratur,fed tuapte te Vir-
cute illufttem reddere contendas;Sic adipiftere Ho-
noris premium quo majus nonéft inter omnia bo-
na hóminé ab extra ornantia. Hocnemo,malus um-
quàm dignus fuit fed bonorum ea, qualis tu eshere,
mesces eft , dperfeóte virtutis poffeffione oriunda:
, Nequeumquam ullibi Hzc invenietur quin Hones
| & Admiratio hominum illam fequaturatque omni-
bus bonis commendet. Proinde tu exhilata nunc a-
'nimum virtute tuum tua, qui egregium decus Libe-
¡ ralitate & Ma nificentia ifta confecutus es.Nunc ve-
j romcum conflium eftconcedasin cubiculum tuum.
; D & quiete
5 C. BanTml
&acquiete paullum te reficias,cum negotiutn iftud ent
jis manibus creditum fit,quibus certo ex peditum iri
confidere potes; vides quam principium felixfic, £&-
nis ipfe erit fine dubio etiam felicior. Ereamas, fua-
deo confeftim.Pluractenim fupra ifto tecum collo-
qui cupio. CAL. Non vidéturinihi bonum cófilium,
Semproni , me fodalitate aliqua exhilaráre pectus
meum,cum illa fola ambulet que remedium malis
1neis queri potius eritutcu illam comiterís,illam adl
juves illiopitulerc,curn noris optime à diligentia il-
lius Salutem meam penderestarditate penas augeri,
oblivione defperationém me fecuniram.Sapicntia rta
cor munitum tenes;Fideli animo, boba fragiferv ét
tcauturtio. Hocte modo gereutin folo etiamafpe=
¿tu tuo judicare illa de cruciabilibus meis tormentis
offit , ignemque quocgo conflagro iu vultu gefti-
bulquetuis ágnofcere, Hujus quidem flaminz vio-
lentía tanta cít ut vix tertiam parte tormentorum
meotum, & (ecretosanimi dolores enarrarcilli pof-
fim,ita& linguam & abimum tuilti occapatós de feré
jam confamtos deftinet: Tuinftar ejus qui liber his
ficomnibus malis,laxare frena orationi poteris, & ré
omnemilliedicete.SEM. Cupioire, here, completü
quod mandafti,cupio & tecum ifthic manetesutfol-
licita mentituz angorem cximere poffim. Timor
tuus mihi cordolium facit,folitudinent tuam confo-
lari velim, Confilium capete cum obedientia mádati
tui volo quz ite rne jubet & Celeftinam officii (ui in-
ftigare:Ác quomodo ibo? Solut te relinquam? At tu
quando folú te vides,infaniétis verba loqueris, füfpi-
riis,germtibus, male te habesat anifnum tuum ad-
fo gis lucem times, Obfcuritarem fequerisfolitudinié
que-
PornonoscópipascAtusi $
“gueris cum finem dare cjulatibus & rnentis crucia-
ribus Decebar,tu novos modos, nevas cauffas,dolos
ribus quaiis,& cogitando malum aggravas» talibus
quidem modis;at fiangorum & dolorum nondefi-
nas,autimmoriere plan&tibus,aut mente movebere:
Ei rei remediamaliud prefentius non habes quá ut
femper tecá fit qui joculares fermones moveat, can-
tiones ridiculas, verfus lepore amabiles,diéteria fala
fa, hiftorias fuaves , fabulas venuftas, recenfeat, Iu-
dant coram,pingant;Scribat »fingàt, omnia genera,
emnes modos avocandi animi exquirat, ne dedas
te atque implices obfcutisilliscogitationum tormi-
nibus , quibusprimicum Amoribus tuis colloqui
Sceuiras te externavit. CAL. fatue non uofti paená $e
dolores levioresfacere,cauffatn illoruim femper de-
flere? Quá dulce eft marftitia victis qu&rímonias tri»
flitiz fü necteree Quantú malis demunbquantü res
fpirationisanimo xgro afferunt fra&ta&imitus evul«
fafufpiia) Quantü doloris furias fiftunt atq; conci
dütlacrymis uberantibexpreffi gemituse Quantum
eft qui raalarü rerü confolationes litteris mandarüt,
Gnaliis reb. majoré vimadfcripferüt.SeM, Lege que
apud eoídé fequuntur, verte paginas aliquot librorá
vali invenies abiifdé fcriptum, q confidere rebus
zempori obnoxiis, quarere materiá triftitige quae
lefitgenus ftuldtig.Ec Matiasillesidolum amantiñiilo
lud,deoblivionequod illius oblitus foret, conque-
rebaturia contéplatione. Hac eft Poena Amoris;ín
oblivioneremediá malorú eft;fuge dirigere calcécontra
flimuli finge hilaritaré8Confilió,ita eris&hilaris,&e
malú bonis aufpiciis conficies.Opinio fepe es mortali
prolubítu quo vult trahit,nó ut veritatis conftantiá
à Inutet,
<a C. BarTul
¿mutebled ut dominetur judicio noftro, fenfufque no
ftros transverfos auferat. C A t. Semproni, quoniam
folitudine mea tantopere afficcris, voca Parmenoné
ut rnecum maneat,tu uti ha&tenus fuifti,in pofterum
quoque bonic frugi fis , in fernitio enim fep; Domini
ra mium vertitur. Bar Ego hic fum hete.CAL.Ego
vero hic non (um,cum te non video.Nufquamtuab
illa feccdas,Semproni, nec mearum resam oblivi-
fcarisificcum bono Deo vade quoiuffüs es. Tu; Par-
meno,quid tibi videtur de ifto quod hodic hic nego-
tiumgeltum clt. Grandis eft dolor meus, Melibea
alti animi,Celeltiña fapiens & bona Magiftra talium
e xpeditionum.Non poflumus errare. Tu mihi cami
approbafti cum univerfis tuis hoftilibus i illam fer-
monibus: Egotibifidemadhibeortanta cft vis veri-
tatis utinimicorum etiam linguas quo v elit obioxi-
as imperio fio trahat, Et ita; cum tálisilla fit qualem
zu mihi depinxifti,malo illi dare centumaureos quà
alterialicui quinque. Par . Adhuc ploras? Nos plan-
gimus &uftamurilli jain opiparum prandium de
liberalitate hujus domi iftis ¿nus inftructum deglu-
tiunt. C AL. Igitur quid tibi videatutParmeno, fcire
elefidero,ne avertas vultum tuum,ne caputaliorfüm
decliñes,verum ut triftis eft invidia, Mchitia finelin-
gua, plus apud te valeat voluntás ipfius quam timor
meus. Quid dixiftifaftidiofee PA n. Dico; here, ine-
lius collocati poffe magnificentiam tuá in donatio-
nibus & fervitiis Melibez praftandis,quam quodiil-.
Tam ditas quam qualisfit ego optimé novi, & quod
amplius magifque dolendum eft,tuo zrete ifti mon-
fio captivum facias.CA1. quomodo captivum , fa-
tue? Par. Quippecivendís & addicis libertatem uam,
cui
Porno oscCÓDIDASCALUS $
cui fecreta tua participas! C Az. Fatuus ifte dicit ta-
men aliquid.Volo fcias,Parmeno, quod quando in-
gens differentia eft inter eum qui rogatur, & rogan-
temipfum,vel proptergravitatem obedientiz& Im-
perii,vel propter ftatus excelfitatem & generis ob-
fcutitatem,uti nunc eft inter me&iftam meam domi-
nam,neceffario arcenfendus eft Mediw, qui de manu
velutin manum porrigat petitionem meam donec
adaures ejus veníar,qua cum ego loqui fecundavice
ut poffim,plane inpoffibilehabeo. Quod cum ita fit
nunc dicas veliman factum meumprobes + Par.
Probetid Malus Demon, CAx.. Quid dicis? PAn M.
Dico,Domine,numquam unum exrorem errari foli.
Etut vulgo dicitur, unum inconveniens portam aliis
mille fequentibus aperire. Car. Didtumego probo
quorfüm autem àte ufürpetur, non intelligo. PAn-
Flete cauffaquod tu hortum his diebus Melibee in-
ttavetis, fuga erar Falconis tui , Introitio illa horti
cauffa quod illam videtis &allocutus fis. Allocutio
illa & confpeltio gencraverunt Ámorem, Ámor tua
tormenta parit, Tormentailla judicium & mentem
tetuam cumanimá 1pfa & omni fubftantia peffüm-
dare facient:Et quod pejus cader,bona tua venientin
manus avdelionis iftius anus, que plus tribus jam vici-
buspublice fub carnifice infamia notata cft. CA .Per-
ge»Parmeno,optime elt,placer hoc magnopere quo
tuchim magis illam diffamas eo mihi melior vide-
tur.Convenit certe tibi mecum; dic quarta etiam vi-
ce infamia notam ferat. ene fapis tu;abfque dolore
fabularis;nontibiiftud dolet , fed mihi.Parmeno.
Pax. Malo, here, iratus mihiconuitiere, quod ubi
non placentia proferam, quam Penitentia ductue
. 3 fidem
$4 C. Ban vul
Fidem meam damnes, quodque bono confitio tibi
nonadfucrim.Perdidifti enim jam Libertatis tua ti-
tulum quando voluntatem tuam in captivitatem des
difti.CAr. Fufles querit iftc verbero. Dic fcelcrate fer-
ve, cur maledaci illam quam ego adorozEr quid tibi de
honoteaut Exiltimarione cognitum este poreft=Dic
mihiquid cft Amor» In quo contifti háehs fcrvi-
lis? Ac mihite pro fapiente venditas. Nefcis primum ad
ffulticium gradum effe vidcri fibi quem faperc ? Si eu
quicquamardenciómi hujus ignis fentiros , quo fa-
gittz Cupidinis mifero cor mihi transfixerunt, aliam
aquam,quam (uffunderes incenfo animo, quareres.
Propinquum me. Sempronius faluti mea pedibus
fuis fecit; removesaltero táto longinquus lingua
tua vanifque fermonibus: E ingebaste fidelem, ettar-
€tuscras mendaciis,teceptaculam maliviarú, ipfum
habitaculum es & domus ropria Invidiz, qui infa-
mando anum iftam five veré five fallo Amoribus
meis diffidentiam iniunxiftifciens iftam meam varió
macftitiam & fluctibus mariuis pares animi turbas,
ratione minime regi poffe,non quaere admonitio-
nes,carere confilio. Et fi aliquis tale quid illi' afferre
voluciitminimeex fundo ipfo malum curet, quod
tollinifi vifceribus ipis, quibusad fixum cft , minu-
tatim dilaceratis,non potlit.Sempronius & abitum
füumifthinc, & demimanfionem ifthic metuebat.
Egontrumque juffi;nunc fero laborem & molefliá
tam abfentiz ejus quam tueprefentiz. Optabilius
erat manere folum quam cum malo. Comite eflc.
Par «Domine nihilicft fidelitas quam timor mali in
Levitatem convertere poteft: Maxime ubi fervus cá
hero tuo agat quem dolor & affectio denatralifto
judi-
PORNOBOSCODIDASCALUS f$
udicio transverfim raptum diftiner. Abducendum
eftoculisvelum illud ceciratis,ignes iftimomentanei
tranfvolent, tum.cognofces amaras meas motiones
smeliores ele nlcushos horridum curare quam blá-
da verba Sempronii,que quidem materiam cibum-
que ignituo injiciunt,afflanc vim flammis tuis;Amo-
rem umm fufcitantinftaurant fervoremsaddunt pa-
bulum doloribusquicomodo non defiftent prius
quam in cineremte redegetint. Car. Tace Tace,
perdite. Mihi dolenditihi Philofophádi ficfinis nul-
Tus veniat. Non feram te amplius, Iube Equum mi-
hiparent,benc cingant;benc poltant, bene mundent
omnia , Sedet Obequitare domum Dominz mez
Par. Heus vos.fetvi! Nemo famulorum domi cft;
Mihihocnunc incumbit. Certe conditio jam noftra
deterior fiecurandis equis abhinc addicetur.T. Se-
. code. Malemibiconfuluerant compatres má &c. Adhinnis
tu, Domine Caballe? Non fufficit unum "Zelotypia
furezc deminoftra? An & tu Melibaam peris? CAL.
Produceturhodie ifte Equus? quidagiss Parmeno?
Dan.Eccumiillum hic Domine, Sofia non eft domi.
CAL Tene ergoiftara flapedem.Diduc amplius valvas
: hujusporta-Et cum venerit Sempronius cúilla ma-
zrona die exfpeétent, illico ego revertar.Par vel nú-
uam Illuceas cum malo dgmone. Ut vos dicitefto-
lidisillis quid utile ipfis fit, nolent vos intueri odio
amplius : Iftum fi quisnunc telo aliquo in calca-
meis fixerit , plus cerebri inde exeat quamfi ca-
put ruperic. Et quid mea attinet ; fine egregic
te Celeftina & Sempronius concipilent. O me
infelicem propterea. quod. fidelitatem fcrvo , ma-
lumhocpatior. Aliis lucro eft malitiaífua , ego
D A4 per-
56 C. BarTHI
perdor quía bonus fum, Talis eftnunecurfas huma»
haramrerum. Ibo &ego communem exinde viam
quoniam video proditores vocari fapientes, fideles
fatuos. Si credicero Celeftinz cum fuis O&toginta
annisCallifto me malé non traCtabic. Verum hoc mi-
bi deinceps pro fpeculo & exemplo cum eo vivendi
erit.Si dices 'ergrecemur, Idem ego:Si domum de-
ftrucre volet,a pprobabo itidem, $1 bona fua omnia
fiam me inijcete;apportare ignem. Deftuat,tumpat,
confringar,damnis & excidio omniainvolvat , det
que pollider,Leonibus,Lenis,Ego meam etiam par-
tem Inde videbout abítraham: verü eftenim quod
dicunt, verfo rivo predatam euntpifcatores.Et qunr-
quain nimis canum eft molitori.
ACTUS. III.
Semproniw Dourtem Caleflins veuit eam more accu[at. Con-
fitltatur quomodo ngotittm Calliffonia d Melibes conficipo[--
Fit. Supervenit in finem Elicia. Celeffina demum
Pleberii it. Manct Semprouine
cun Elicia.
SrMPRONIUS CELESTINA,
Er1c1A.
Uan r uuinfumcttemporis capra ifta barba»
tat Certe cum veniret non tam tardo gradu erar,
Peaimisfolute fractos amát lacertos. Audi, Celeftina,
parumequidem promovifti.CEz qua gratia huc ve-
nis,fli.Sem. Agrotusifte nofter nefcit quid petat, i-
ple fibinon fufficit manibus füisiratus eft,quod ad-
ftrictio.
PorNoBOSCODIDASCALUS $7
»
ftrictiores (int videlicet, Timet negligentiam tuam,
fuam avatitiam accufat, & parcitatem quod amplius
pecunie tibi nón obfuderit.Cr1 . No eft res magis
peculiatiter propria ei qui amat quam impatientia,
Omnismoraillitormentameft. Nulla nec minima
quidem ralibus rolerabilis cft; primo momento ad
effc&tum ducere cogitationes fuas volunt: Prius cé-
clufüm volunt videre negotium quamincipi poteft,
Precipueautem novitii ifti amarores,qui ad quodvis
Terriculum evolantfine confilio, (inc perpenfione
damni quod hamus defidetii ipforum attrahit mixcii
confectioni&exercitio defiderii ipforum perfervos,
aliofque hominesquibusinnegotio ifto utuntur.
Sem. Quid de fervis dicis, videtutex fermone tuo
concludi poffe damnialiquid ex prefenti negotioad
nosredundaturume velut fcintille ab hoc igne refi-
lientes nos cremare veniant? Potius ego malo De-
moni relinquam Amores illius vr primumhinc ma-
lialiquideruperir, nequaquam ego ipfius fervitium
morabonnec falem ejus deincepslingam. Melius eft
fervitium hoc perdere quam uti id fetves, viram im-
pendere. Tempus me, quid facto opus fit, edocebir.
Certé priufquam cadet univerfam ; indicium fature
ruinz dabitsut inclinare fe ante cafum edificia folent.
Siidem tibianimus,eft,mater,nos nobisá damno ca-
veamus,cetera,uti poterunt,cadant.Si eam hocanno
non tencbir, potiatur altero.fi neq; hoc,plures efflu-
ant,fi neque (ic, numquam pernos quidem, Non eft
restante initio difficultatis , quam tempus facilioré
& tolerabilem non faciat. Nullum vulnus tantum
malorum dolorum fert;ut non cum tempore coram
vehementia fubfidat.Nulla voluptas tam dulcis cui-
5 piam
$8 C. BanTHÍ,
iam obtingit ut non amaritudinem temporis lon
gitudoilli invehat. Malum &bonü;Profpera, Ad yer»
faque Fortune, Gloria & Dolor, omniacum tem-
ore perdunt vim quam initio ubi contigere cuipiá,
habuerant.Proinde quz mortalibusadmirationi ac-
cidunt , quaque füntlongeantc defiderata cum in
poteftate füerunt, oblivioni data, tranfcunt, Singulis
diebusnove res vifi & audituiobveniunthastran-
fimus pone nos relinquimus, Tempus adedit, dies
confumit, & uc obvenire ezdem denuo poffe videá-
tut, efficit; eftimationemarque admirationem illis
omnem demens, Quantumcunque admiratus fueris
cum quis dixerit, Terra concutitur, aut aliquid fimili
modo Pavefaciens,cum dictum erit, oblivifceris;Pa-
siter fi audies, Flumen mirifice fc effundit, Cxcushiz
hactenus jam videt; mortuus e(t parer tuus, Cecidit
fax Celo,Granata devicta ef; Rex hodie urbem hác
intrabit, Turcorum ex ezcítus deletus eft, Cras Ecli-
(inSol patietur, Ponsifte elevatuscft, Iftejà factus
e(t Epifcopus:Petrus furto fua omnia amifit, V.nius
füfpendic fefesquid mihi dices? prater hoc quod tri-
bus diebus elapfisaut fidenuo ei. obvius fueris qui
nunctantatibi narravir, nemo jam fupererit cui mi
tabilia omnia ifta videbuntur: Omnia hujufdem có-
dicionis fant;omniaeodem hoc modo tranfeunt, or
mnia oblivioni fe mancipant, omnia àtergo nobis
manent.Sicitaque esit & Amor hicheti met , quo
longtusibit,eo magis immi nuetur,Longa confueta-
do feritatem omnium dolorum manfucfacit, In ni-
hilum redigit & confumit omnes Uoluptateis,com-
munia & ufitata facit omnia miracula. Vzilitatem lu-
crumque noftrum inhíemus dum malum apud ilt
fervet,
PorronosconDID' $9
fervetetfificco pede illi remediari polfimus;quod o-
primum eftfieridebet 5 quodfiid fieri non poterit
paullatim illiindignitatem rei $e Melibez avet ifüm
animumrigoremque indicemus, i malo ejus cómo-
dum noftrum quxrétes,praftat enim maleaffici do-
minum,quam periculo fe objicere fervos.CEL.opti-
mefermocinatuses, Tecum fentientem me habes,
tuaque fententiam meam confirmafti, Verum omni>
notamen,fili;neceffarium eft bonum Advocatü bo.
numqueProcuratoremlaboris, nonnihil negotiis
interponere, non fatigari , dum judicium pendet, ur
inveniat quod caufam (aamadjuver, fingere argu-
menta, Rationibus compofitis adelle, Saphifticis et-
iam ftrophisactus omnes inftraere, ire in lus, redire
ex Iure,mala judicis verba audire nó derreétaros pré-
fentibusomnibusre ipfa demonftrarequanta fit of-
ficii fui dif&cultas,neque per ludum fcfc conftiturum
pretium indipifci?Sic certatim accurzent con(ulto»
- res litesfiras exfequendas offerent, hon fccus atque
ad Celeftiná nuncamatorüchoti.Sz m. Fac uti lubet
nonn.hoc primum eft negotiorü qua exigenda fuf-
cepifti.Cnt. Primum, ais,Sempront: Paucas tu vit-
gines.Deo gratias memini, per hanc civitaté videas
qua officinas ad mercé venundandá füá;aperuerint,
quatum egofufis nonprimum filü decerpi fecerim,
Cü primum infans puella in lucem piognata elt,ego
nomé cjus in tabulas meas refero, &hocideo ut quot
retibus meis exfilice poffinmemori& inire habeam.
Ecquidarbitrabere.Semproni;poterá ego victü mihi
de vento pararezN& que alia hereditas fuitdegoa-
diverimeNum ali domum;agrum, aut vincá habeo
qua mealac Neff aliam fubflantió quam ego pollideá
quam
6o ^O. BAnTHI
quam que patra mihi hujus generis officiis? Vnde eft
quod edo,quod biboeunde calceatui & veftitui pro--
fpiciozIn haccivitate nara fum, in hac educata, ho-
noremexiftimationem & famam confervavi, uti nc-
momonnoyit Numquid igitur nota non füm ? qui vel
domum meam vel nomen nefcineo ipfo indicat pe-
regrinitatem fuam neque fe ab ca excufare potcft.
Sem. Dic mihi mater, quid negotii habuifti cá fodali
mco Parmenone ; cum ego Calliftoncm pecuniam
promtum fequerer? Cer.Enarravi ipfi & Curam 82
Curz pretium & uti noftro fe Sodalitio adiungens
plus lucri fadurus (iquam deftulticiis illis fuis quas
hero fuo inculcaret, Vt fic vivere pergens inops, in
perperuisa domino injuriis, vitam degere cogatur,
mutaret potius confilium nec fe fanctum faceret tá
vetula cani ut ego effem. Vocabam ipfi in memori&
qua fuiffecipfius mater, qná de cauffa non haberet
vituperare inftitutum vite mee; dicturus quippe ma-
lain memeumque vivendigenus,fciret convitia illa.
priusquam ad me vcnirét per latus matris ipfius trá-
fitura, SzMr. Tanto ergo tempore istibi notus fuit,
mater? Cer, hanc Celeftinam vides qux nafcentem
illum vidit, & educationi ejus adjutrix perpetua fuit.
Mater ipfitis C» ego unius digiti ttnguis c artictlus eramus
Ya meoptimas mearum atti, quasteneo, edocuit,
una eratambabus menfa,unus le&tus;junctim lude-
bamus,deliciabamur, confilia omnia & conclufio-
nes negotiorum noftrorum inyicé participabamus,
domi fori(que,uti dux vere germanz. Nullum illa
nummum lucri faciebat cujus dimidiumad me non
erveniret,non viverem ego toties decepta,totiesir-
rifa, illa mihi fuperttes effec. O mors, mors,quam
multos
PorNOBOSCODIDASCALUS 6t
nultos fpolias chatiffimis fuis fodalibus! Quam mul-
tis contlia omnia abrumpit deteftabilis tuus füper
adventus! Siunumaliquem hominem páullatim vi-
vendo fefe confümentem,fini natu£ alinoi fubducis,
alios mille contra mediis fuis diebüs eximistempuf-
que decurtas: Si illa nunc fupeteffet non ego nunc
fola, fine fidelifocia, huc illuc difcutterem | Bene
quiefcant offa illius, fidelisamica, optima focia mea
erat,numquam cujufquam tet làborem foli mihi in-
cumbere paífa cft,quin manum inanui fuá mex fub-
jiceren& auxilio prafensadeffer.Si ego panem affer-
remilla cum carne aderat, fiego menfam ponerem,
illajam mantile pataverat. Non etat fatua, imagino-
fa faftuofa;ut hodie tales fünt mulicres,lra felix fit a-
nima mea utaperto capite ad extremum ufque civi-
tacisambulabar,vini vittum manti tenens,neque to»
ta illa via quiéquam mali audiebat deDomina Clau-
dina; neque jurare detreótem; nullam tota urbe pe-
jus vinipretia noviffe, ut &alia venalia mercimonia.
Cum putares vixeo appuliffe quo iter inftituerat, jà
illa revería erat. V ndecung illam invitabant, fecun-
dumamorem quo omnib. commendata erat: num-
quam de quoquam loco redibat non octo decemve
ferculis onufta,unum vini congium ventre, alterum
vitro in manu referens. Sape ipfi tres vel quatuor
frumenti medimnos credebant, velut pignori gran-
dem argenti maffam dediffet. Verba ipfiusarrabonis
aurciloco erant in omnibus tabernis, Si junctimam-
bularemus perurbem ; quocunque vellemus.quo-
cunque nosloco fitim fentire contingerct, intraba-
mus oenopoliajillico dimidium vini congium poni
| jubebacucos aridum aliqui madefaceret, neq; pro-
pterea
el C. Ban rni
terea quifquam illi veftimentorum quid detrahex
at; altim nomen ipfius tabulis debitorum infcribes
bane.Si talis nunceller filius ipfius, ita fpoliaremus,
quantum in me forct herum tuum, ut ipíe ne plumá
quidem de tantis (uis bonis fibi fervaret,&nos omui.
bus miferiis uno hoc negorio exfolveremus. Verum
Ego inpartes cum meas trabam, vivos ego eum tes.
fetamin numerum meorum.SEM;Et quomodo hoe
effe&turam peras? E(tenim nequam & a ftutus fur.
cifer! Cr. Contraiftum pone duosalios etiam aftu-
tiores.Dabo ipfi fruendam Arculam , »rii illico mos
ftcorum hominum. Debit nobis fpatium rendendi
retia noftra (ine omniimpedimento , ut illos aureos
Calliftonem prolubitu junctim emungamus: EM.
lgituraliquod effeCtaram tein hoc Melibex Amo-
rüm negotio arbitrarisaut jam manüm applicare pos
tes? Cer. Non el Chiruzgus tamartificiifüi. fciens,
qui primo intuitu aut actu vulnus co afanet. Quod
prefenti ego locoin his rebus video;dicam tibi:Me-
libxa pulcra eft.Callifto ftolidus & prodigus. Htum
effundere multa non gravabir,neque me in eundo&
redeundolaborum tedebit. Pecunia nobis veniat,
imancar negotium nobts creditum quo loco poterit.
Omnia poflunt nummiFrangit rptsficco pede fluvi-
ostranfit, Noneft tam editus ufpiam locus quema-
finusauro onuftus non afcendat; Stultitia & Amor
Calliftonis fufliciunt perdere ipst;& nos bearc.Hoc
elt quod fentio hoc el quod meliorantumeftquod
novi deillo &z deillá Hoc et quod nobis emolu-
mento futurum fpero. Nuncdomum ad Pleberium
me conferam; mane tu ifthiccum boro Deo: Meli-
baa ifta quamvis celío fit ariimo non eft prima cun
. V omtil
DonwoBoscopniDASCALUS $3
omnifaftu ño, (ita Deus voluit) cui ego expectorem
füperbas illas $2 generofas, fine mente tamen, craca-
tiones. Delicatidagannitrites omms funt. y poftcum una
modo vice Ephippium dorfo admiferint numquam
farisfieri illis porefh,nemo campus fatisamplusad de
fideria carum decurrenda.Marientur prius quam de
farigentur. Si noctutnum iter infiftent;numquam
Aurommredire volent , Galles canentes exfecta-
buntur , ancddici illi vocando affentiri videantuty
Horologiis mala verba ingerús quod horas brevio-
res precipitent, Aftrologa effe volunt, Capellas 8
Sepremerionesamant, lam cum vident prodire Iu-
bar prima dicí,anima ipfis depectore fimul prodita-
£a videtar; Clarizas folis tenebras cordibus ipfarum
inducit: Hoc iterego ambulandonumquam fatis de-
£ffa fuijnumquam faigatam feni, Nunc quoque,
quantumvis vetula fim, Deus novit quam bone fru-
gi fit De(iderium meum: Quanto magis eftas cé feas,
qua ferventfine igne ? libettatem fiam primo am-
plexuvendunt, Rogant rogaturos , "Tormenta non
magis inferunt quam patiuntat : fervas le corum
faciunt quorum erant modo Dominz. rumpunt pa-
xieres , aperiunt feneftras , fingunt infirmitates,
portarum obices & fufientacula ferrea olco ínun-
gunt , utfne ftridore $ fiepitu. aperiri valeant:
Non poffüm tibi minimam partem enatrate plu-
zimorum facinorum que illas facere cogit dulce-
do remanens de primis füaviis illius quem amant.
Hoftes (ant mediorum Ámoris temporum ; Subito
ad ultimos ejufdem terminos tranfeunt : Sex. Non
intelligo ego ifta facinora , mater. Cer. Affrmotibi
ones
64 C. BarTHÍl
ones mulieres aut perdite amare cos à quibus diligune
turaut fummo eofdem odio profequi, Ita fit ut cum
volentes contemnuntur , facerc non pollintquin
franaterribilibus odiis laxent, Hec ego cum certo
cogoita habcam,magis avimi firmata domum Meli-
bz peto,quam fi jam in poteftate mea ipfam habe-
rem:Nonenim ignoro eam, cul ego nunc fupplico,
ad finem me rogaturam,& quamquam principio fe-
ram fefe facictminabitur diris invehet, ad excremü
blandietürmulcebittebonis verbis, Hic mecunt
habeoalíquit linei filiin manca, cum aliis que ubi-
ue mecum circumfero, ut occafionem mihi venié-
i,quocun que cupio,conficiam > etiámfi nemome
ante hac videriteorúm hominum; namfi femel tan-
tum loquendimihi poteftatem fecerinr, jám talem
eícamillisobiicio, ut non poflint quin ulterioribus
fermonibus meisaurem probeant. Semr. Egotibi
fuadcam,marer,bene & circumípeéte te hoc in ne-
otiogeras;quandoenim principio negotium clau-
dica vix in finem firmis poplitibus conftabit, aut e-
rigetur commode: Cogíta patrem Melibra; homo
elt generofus & ftrenuus,mater magni animi, & f-
lic amantiffima,cu tantum nó ipfa Sufpectio cs. Me-
libzaillisunica eft , hac male habente omnia ipforü
bonacum Speipfa vacillabunt, cum hzc conlidero
ego totus trerno;non ede lanam lucracum & cate redeas
fine pomis Cz1 Quidais;plumas filii Ss». Vel &
imp umats,mater,quod fit etiam peius Car. Certe
bona fide malum te rebus meisadjutorem fümfezim
fijamineofis ut Celeltinam tu docere velis, Cum tu
nafcererisego jam cruftam panis comedebam:Bonú
tu Vigilem nocturnum praftaresaut Speculatorem,
qui tan-
PoRHOBOSCÓDIDASCALUS 65
Qui tahtum aügureris, Se füfpiciónes omnes eventi-
les.Sem. Ne mireris fupet tinioreimeo , mater, Có-
munisifta humanitati códitio eft, quod maxime de-
fideras minirne fecurum re ful potiundi faciet: Pre-
cipe in hoc negotio & tuum $: meutn malum me-
tuo, defidero hinc lacrum;opto bonum in finem có-
filia procedereNon rantum quidem ut cruciatu (uo
herus meus levetüt;quantum ut ego egeftàte&cindi-
gentiaexuar & hoc pactoego plus contrariorum in
cidentiú video rüditate mea quam tuslicet vetulata-
lium magiftra, & exaétrix,
Ez. Signo mecrucis muniam, Ícribamlineam in
aquam, quid hoc nova rei eft, Semproni! venire te
bisuno die domum ñoftram. Cen. Tace fatua, fine
ipfum. Aliud noshegotium perimus,quodqüe expe-
diri majorisintereft. Dic mihi,nemo hiceft qui me&
opem pofcat? Abiitancilla que fervulum hicexfpe-
abate Ez. Illa quidem, & ab illaalia hic fuit, quz iti-
dem nunc quoqiie abiit. C£ x. Vero > & non fruftra
quidem.Er. non,bona fide mea, neque Deus hoc fi-
verit:verum eft diéberiums Quamvistardead(it;bene
tamen venire,cui bona fortuna non defi! Cer. Tu
vero adícende illicoin fupreraum domus folarium,
& defer huc vafculum olei ferpentini,quod invenies
colligatum fune quem de campo ego apportavi pri-
die no&u cum plueret& tenebrz fpiflee forent fimul
aperiarcarn lineo filo plenam , inibi ad manum de-
xteram offendes cartam fcriptam fanguine velperti-
lionis,fubreralam illam Dracunculi quem heri exÚ-
gulabamus: Vide ne profündasaquam roris Majalis .
quam condiendam mihi attulerunt. Eric. Mater nó
eft eoloco quotu dicis, Numquamtu memoriá fer-
E vas c
66 C. Bax ruft
vas übires tuas depofüeris. Ce. Ne me vituperes
tu ob defectam fenectutem meam; ne me contem-
nas,ne me infimules,Elicia:Nete proptecedtam ma-
gnam facias quod Semproniustuus ifthiceft, meille
confiliatriceni tagis expetit quam te amatricem:
quantquám tu illum pereas ; Confettein conclave
unguentorum,& in marfupio de pelle nigrafelis fa^
Eto, quo oculos lupe te injicere mandavi; inverties;
affer & fanguinem hirciné, & aliquid pilorú de bar-
bis cjufdé, quos tute illi przzcidifti.Er.Cape ecca hic
que pofcis mater. Ego adfcendástequarur Sempro-
nius. Cex.A djuro e triftitiarum donne, Pluto, Im
peiatorinfernalium abyfforum, Princeps Aulz dis
natorum, Arbiter fupreme horrendorumSpirituum,
Prefes fülfureorum ignium, quosfervens. /Erhnas
crater proje&tat, Gubernator & dire&tor toxmento-
rum & tormenta infetentium animabus peccatori,
Rex trium Furiarum, Tifiphoog, Megera, atque À ^
Icctus: Magifter omnium atrarum rerum Regni Sty-
gis &Ditis,cum omnibus fuis lacubus & Vmbrisin-
fernalibus,cui paret litigiofum Chaosfubfunt voli-
res Hatpie, cum omni exercitu horrédarum Hydra-
rum; Ego Celeftina tua notiffima clienta te adjuro
per víctutem & potentiam rubentium harum littes
rarumjper fanguinem nocturna hujusavis,quo con-
fcripte funt, per vim & poteftatem Nominum ifto-
rum & fignorum; quibus hec carta exararacít , Per
dirum virus viperarum iftarum, unde oleurn hoc ex -
pefum eft; quoque egoflaiffa inunxi fine mora vo-
untati mea obtemperatarus,in huc te licía involvas,
in hiscommaneas, ne imo quidem momento difzef-
furus donec Melibza, prima quà poterit occafione,
tcemat,
PorN0BOSLODIDASCALUS 67
té emat, & ifto filaméto ita intricetur,irretiatur, illan
queetur, ut quo magis iftud afpiciaeo magis fenfus
& corejus concilietucmihi , & petitioni meeaffen-
Íüm effcctumque det. Tu illam involvas crudo &
forti Amore Calliftonis, uti omni honeftatis memo-
ria projecta,totam fefe mihi aperiat, & legationem
mihi meam uberi mercede compenfet. Hoc fi fece-
ris, quicquid tu contra volueris, me roga. Quod fi
nonillico imperata exfequeris, capitalem metibii-
tiimicam pron(itio, feriam immilfis folis radiis tene
brofos tuos carceres, & fpeluncarum abdita horren -
da parcfaciaim;accufabo ctudeli mente continua tua
mehdacia , comprimam atque excatnificabo diris
ineis verbishorrendum nomen tuum; Hctum ite-
£umquete adjuro. Sic fidens magnz potentiz mex:
abee cum filamento hoc meo,cui teyuricredo,inyo=
lutum porto.
ACTUS iv
ARGUMENTUM.
Celefliiva duin coit in via fücum ipfa loquitur, donec ad oftium
domus Pleberi enit. Offendit illic Lucretiam , ancillam Ple-
Veri, quam alloquitur. Mater Melibee Alifa, colloquentes Yin
dens[cifatata que fit Celoflina,intro illam vocat. Acer»
itur aliovfuin mijjo nuncio Alfa Exit domo: Ce
leflina cum Melibea fola velitta 4-
peris el canjes legarión —
nis fue.
. Es CELE:
63 C. Bartual
CCELESTINA. LucrEeTIA. ALISA,
MELIBA As
nc cum folaambulo cante confiderabo quod
Sempronius metuere dixit fuper legatione hac
mea. Res énintHon fatiranimo expenfe & confidera-
tz, quamqúam nonfarooptatum finem. tangant,
ut plurimum tamen incertos effectus habent
intenta & preffa perpenfioraró caret optimo fructu.
Erquamquamilli ego talia confcífà non fim, poterit
evenire ccrte ut hic meus ad Melibzam acce(lus pef-
fiineaxcipiatur,& cgo difcrimen vel vitz ipfius fub-
cam;vel fumma cum ignominia propellar,(i occide-
remenolueriot utdiris modis verberent, aut flagris
concldant,ita amarum mihj faerit pretim centum
iftorüaureorum. Ab miferam me , quibus me plagis
involuilut diligensatque efficax alienorum negotio-
rum videar,me ipfam in fummum periculum conji-
cio! Quid faciam vitz mex,erumnola! Necretroce-
dédolucrabor quicquam,necperfiftere incepto pc-
ziculo caret? Igituribo!Sedanrevertar potius; O du-
ra & incerza perplexitas! Nefcio utum fit melius:In
audendo manifeftum difcrimen efbjinignavia & ti-
more ignominiofa damnofitas! Quorfum ibit bos a-
randipigens? Vtraque via profundas lamas & peri-
culofasinterrupti itineris moras oftenat/ Si infurto
deprendar certa motserit,vel ut benc negotium ca-
dat,infamia publice notabot.Si retro co, quid dicam
Sempronio? Haccineerattuailla decantata poten-
tia hzcefficacia tanti negotii;hec Sapientia , Confi-
dentia Aftutia,Sollicitudo? Herus vero illius Calli-
fto quid dicet? faciet? cogitabit > Quidaliud quam
meras
PonRNOBOSCODIDASCALUS 69
merasapud me deceptiones effe & fraudes? quodq;
ego Melibaz arcana ejus & velutinfidiasaperuerim
ut contraria parte plusad me lucri rediret,ut preva-
ricatrix,(1y-operta falfimoniis? Vel fi imimicg fe co-
gitationesipfinon objecerinsclamabit, vociferabi-
tur inftaramentis,in facien mcam peffimis me con-
vitiis diffamabir, mille malos fücceffus excogitabit
quibus confilia mea ipfum implicaverint, dicendo.
Tu, exoletum proftibulum,cur tormenta mea polli-
citationibus tuis majora feciftiz Falía. perjura, lena;
omnibusaliis pedes & operas habes;mihi folam lin-
guam vendisilliseffectuades, me di&teriis & fabu-
bulis ducis. Omnibus caterisremedia habes.mihi ze-
gritudines doloribus cumulas: Czteris efficax , mihi
ignavaatque nullius pretii esaliis lux ex teoritur me
tenebtis obfcuris damnas. Er cur te mihi defloccata
proditrix;ingeffilti? Oblationes tue Spem mihi feli-
cem propofüerntSpes diftulit mortem meam:Pro-
tulivitam,meam , hilarismihi hominis vices fumfi,
Nuncaliter cedente negotio, nequete Pane neque
medefperatio umquam deferent.Igitur quid faciam
perditae oiVtrobique mala fortuna vertitur Ec hic
& illic infortunium efti Quando extremis vibus nullum eft
medium,adid quod clementuis eft , fefe applicare
Sapientem decet, Potius offendam Pleberium, quà
Calliftoniinjuria cro.Ibo igitur-Major ignominia eft
yecordie damnari & ignavize, quam malum quod
periculum reiin tereceptae fübeuntem te fequi po-
teft. Audacibus fortuna numquam defüit.Iam oftiü
Pleberii video. Pejoribus me extricavi, Cape animú,
aude, Celeftina,non deficias metu ? Numquam de-
erunt bona verba & interceffores qui malum miti-
E gent.
79 C. BARTHIÍ
gent. Omnia auguria dextra obveniunt,autego ni-
hilampliusiftarum artium novi. Quatuor homines
mihiobviam facti, de quatuortres Iànnes vocantut.
Duo de tribus Ninnarii funt.Primavox quá per pla-
team audivi bonum omen Amoribus fuit, numguá
podem impegi, ut alias fepius. Silices ipfi quibus viae
rate funt videntur coffim difcedere, & femitam i-
tincrí meo facere; non me impediunt veftimentorú
laciniz,non fentio fatigationem eundi. Onmes me
falurant, nemo me canisallatravit; avem nullam a-
tram vidieurdum vel corvum, vel quamvisaliam ta-
lem. Et quod omnium horum aufpicatiffimum cft,
video Lucretiamad fores Melibrailla cognata Eli-
cizeftnon ecie mihiobítaculo, Lucn. Q tte cfl vetula
quacirculatorio gradu corpus concutienshüc viam
tenete Cer. Bene ficedibus (tis. Lucn. Celefti-
na mater,bene tu venias. Quis Deustein has regio-
nescivitatis duxit , tibinon frequentatas hactenus?
Czr.Amor meus, filia; Defidero tibi commendare,
inipfajuffit, Eliciam meam, defidero confalutare et-
jam dominas tuas, Matrem & Filiam , quas vifitare
non potui toto temporc quo ex hoc vico alio habita-
tum migrayi.Lucn. hac fola de cauffa domotua exii-
fti? mirercertc;nonenim ita nobis nota es, alia fünt
ftudiatua, nullum tuambulare pedem latum finclu-
ero confuevilti.CeL.Fatua tu,non fatis hoc lucri fit
deliderio fuo hominem fatisfacere? Tamen uti eta.
te confecta mulieribus numquam nihil defit, & pre-
cipue mihquz alicnas puellas educate cogor,eo vé-
ditum nonnihil linei iftius filamenti.Lucn.. Non de
nihiloeft quod ego dico;fenüibus meisutór, Num-
quam tu quicquam fine lucello fcccris;Et nunc Da-
mina
DonNoBOoscoDIDASCALUS 7
mina mea fenior opus talib.emtis babetincepitn, ne-
fcio quid tela texerc,tu vero venditis, ut audio. Intra.
expc&ta ifthic ne aliorfüm mercem tuam deferas. Á-
LISA. Cum quo loqueris,Lucretia? Luck. .Hera,cum
vetula illa faciem cicatricefignata » que habirabat
quondam fub cryptaillá adlarus fluminis. ÁL1SA.
Nunc minusetian mihi nota cft; tu enim ignotum
perincognitum me docere vis. quod idem eftac fi a-
quam cribro cogere velis. Lucn Per Deum, hera, anus
ifta magis nota eft quam que notiffima. Neício quo-
modo meminiffe non poflis ejusquam pro venefica
palo publicé hicalligarunt, que Abbatibus puellas
venderefolebaz , & mille matrimonia disjunxerat,
Aisa. Dicquoopere vitam füftinete forte ficillam'
meliuscognovero. Luck. veftimenta Odorare, Fu-
cos vendere, pigmenta componere, alía centum.ta-
lia novit. Herbaria elt grandis, infantes curat; a non-
nullis Ánus Lapidatiaperhibetur, Ar15A. Omniai-
flanotioremillam non faciunt mihi, finolti, dic no-
men mulieris. Lucr.. Novicerte nomen ipfius, Do-
mina, neque infans aut Senex in tota civitate eft qui
hoc nefciat,& ego ignorem? ArisA. Curergonon
effarisz Lucr Pudorprohibet.Ar 154; Quidaisfa-
tua,dicmodo,Ne me itrites mora. Lucr.. Celeltina,
honos fitauribusappellatur. Ar.154. Hihihi,male
tibi it;que rifü me percellisfatua;dum noméabhor-
res dicere, propter odifi quod inanú iftà habes,Nune
memoriá fubit , nunc boná parté cjus rerú recordor:
Nó dicas plutaaderit me rogaturaaliquid, dicadícé
dat iftuc.Luca. Adfcende ifthuc, mater. Cer. Bona
Domina, Deus cü bona fua gratia fit tec cüiq; nobili
filia cua: Agritudines fenedtutismeisme deftinuerüt
: E 4 ha&e-
71 C. BantTnHl
hactenus quo minus te'vifitatum venerim , uti me
condecebat: Verum Deus novit penetralia mentis
mez puriffimumqueaffe&um,& verum Amorem,
quem diftantia domiciliorum non poteft pcétorib,
vere diligentiumeximere.Nunc $ neceffitas mead-
egitfacere,quod magno alioquin defidetio cupiebá;
Cum aliis infortuniis meis male nune me aris etiam
indigentia habet,aliquid ejus ut parem melius nunc
nihilnovi quam ut parum iftud linci filamenti vc.--
dam;idquetibi attuli , doctaabancilla tua tali tibi
tuncopnus effe, Pauperculum eft mercimonium,non
ego autem Pietatein Deum:Cape domina, & mercé
& venditricem, fi quo pacto ejus fervitiis uti voles.
AuisA .Honorabilis vicina & civis noftra verba tua
& oblatio mercis faciunt condolere me egeltati rua;
eo quidem modo ut malim ca nunc cffc tempora ut
rebustuis fübvenirealio modo poffem, quam redi-
mendísad ufüsmeos laboribus tuis. Quod dixiftbac-
cipio.Simercimonium bonum eft Bonum pro co ar-
gentumferes.Cz Talis fit vita mea, talis vita mea Se
Senectus mea,talis cujus ego patticipare bona juva-
vi. Delicatum filum eft illa Capilli pulcerrimi , z-
qualejforte ut fides ,lyrz album ut eluma nivis, o-
mne iftis pollicibus meis ductum , didu&um expan-
fum,compofitum,uti vides in hac tela. Tribus unciá
auteis heri vendidi, itabene fit milere anima mea.
Ar 15A.Melibaa filia, matronam iftam tu colloquio
detine,videtur mihi jam diu effe quod fororem mei,
uxoré Chremetis,vifitare debeo;infirmam , ut nofti
Nondum hodie eam vidi, &fervulum huc militindi-
catum, pejus eam, quam herietiam habete, utqueilli
adíim:Ce 1.Sió meus magifler mihi oportunitaté negotii
expe-
PorNoBOSCODIDASCALUS 73
expediundi preparar. Sic malum crefcit alteri, mihi
demitur.Sic decezamice Demon, jam ne illi morbü
remirtas,hancautem quam cupere amotam inc no-
fti, Mincamoliri perge. Aris, Quid dicis, amica mea.
Czr.Domina;male fit malo Dzzmoni& peccatis me-
issquoniamrali tempore morbum forori tua inten-
dunt;ut nó poffitquod inter noscít , negotium per-
tra&tari.Ec quid mali illam morbi tenet; Ar 1s; Dolor
laterum, & is uti famulus,quí modo adfuit, narravit,
tam vehemens, ut mortiferum metuant, Supplica
Deo in precibus tuis,meá de cauffa, vicina optima, ut
convalefcat. Cz 1, Spondeo hoctibi facturam, Domi.
na,cumhincabierotranfibo omnia Monafteria in
quibus ¡menachos note relligionis habeo,& impetrabo ab
illisuna mecum precibus infiftant. Etiam hodie an-
tequam cibum caperem quater jam Deo fupplicaf-
fe memini, AL 15A. Igitur Melibaa, lolve vicinz: huic
noftre quidquid bonumequuinquecrit , utbene
contentaabear , Tu vero mater, ignofce mihi ,alio
temporc ampliuscolloquemur. Cx1.. Domina, nihil
hicerratum eft,nihil cuiignofcere ego debeá: Deus
tibi ignofcar:Bonam hic mihi collocutricem reliqui-
fti.Deusillam finat bene uti & £rui flore aatis fue,
flotc tenera juventutis fuz, Hoc enim tépus cft quo
delectationum omni generi;quas natura ingerit, for-
füna pofcitsfele animi exhilarare perpetuo decet, in-
dulgere abblandientibus xtatis bonis.Contra,per fi-
denyméam.Senecta nihil eft preterperpetuum egri-
tudinem domicilium,anxietatum hofpitium, ftabu-
luminfirmicacam, Nutrix eft querellarnm , molcftia
continua, plaga incurabiliscommiferatio praterito-
tum;Pena prefentiummetus& follicitudo ttiftis fu-
. $ türoruni,
74 C. Ban vul
turorum,vicina xgrimonia morti, cafa fine tibicine
& tegulis.que undique perpluit, baculusarundine-
us, qui ad quodvis onuseduplicatur & cedit, Mat.
cuctanta mala,matenjde ea re dicis quam tantopere
videte & obtinere omnes homines cupiunt? CEL.
Cupiunt fatis m alifibi quifque hoc voto,cupiunt fan
tis laborum;de(iderant illuc appellere , quia non nifi
vivádo eo pervenire poffunt. Vivere atit dulce eft, 82
vivendo mortales ferie (cunt/fic puer optat adolefcé-
ri adolefcentia virilitatéviriliras (encéturé fencétus
omnia vitz füavitati poftponit, licet eo tépore mille
effarcta fit doloribus Sed. quistibi, Domina, omnia
mala iftius eftatisincommoda, contraria votis vota,
fatigationes,Curas/follicitudines,zgritudines Rigo
zes,fervoresanimi anxietate s,querellas,gravedines,
rugatam frontem,canos capillos, auditus fruftratio-
nemdebilitátionem vifüs, oculos umbris fuperna-
taritibus dubios, otis foeditatem, dérium excidia, ro-
boris evacuationem;inceffusflaccidos, longam má-
ducationéenarrare faris valear? Et dolor dolori, in
fortuniá infortunio additur fi taleis annos egeftas
comitatur;hac cateris omnib. malis pejor venit, hoc
confpeéto tacere reliqua velis, & velut vela tormen-
toram contrahere jubeas ,nullacruditas fame deterior
umquam fuit,quantum ego fenfü perceperim. MEL.
Optime rationes tuas agnofco. Loqueris tu de nundinis,
utin dis£elix fuifti,aliam tibicantionem Dites & o-
pulenti canent. Czr. Domina filia cuique in hac vita
füa parsinfortuniorum experiunda eft. Ad quamque
manfionem tria millia malorum paffuum emetienda
fabt.Opulentis & ditibushominum Glotia& Volu-
praspetaliosrivos canales velutinfidiantur, quas
non
PornoBOSCODIDASCALUS 75
n5 videant illi malis dolis atque affentationibus no-
xjis comitatas venire.1lle dives eft cuibene cum Deo
conveni.Securius eft contemni quá Timeri. Quie-
tius dormit pauper quam ei datur qui quod maximis
laboribusacquifivir,ingenti cura & follicitudine cu-
ftodire cogitur , tamdem cum planétu & doloribus
relinquere. Amicus meus nihil mihi fimulabit aut
finget,Opulento fus orsnia.Me amet quifpiam mei
graria,iftum ejus quod poffidet: Veritatis vocem ille
numquam audiet,omnes illi adulantur jifermonum
guftumad palatumillius componunt, Omnesilli in-
videnr.Vix invenies divitem aliquem qui non ultro
xonfiteatur melius fecum agi crediturum (iin medi.
ocritate facultatum fit conftitutus,velin hone(ta ad-
copaupertare Divitie non divitem faciunt fed labo-
riofum. Non faciunt Doreinum,fed difpenfatorem.
Plures fuintab opibus poffeifi quam qui illas poflide-
ant.Multis cauffa mortisfüerunt, Omnibus demunt
bonos mores & Gratiam 5 & nullaomnino res eft
- magis fibi ipfi contraria.Non audivifti dici Dormic-
runtdemorefotnum füum vitri Divites, & nihil in-
veneruncin manibus fuis. Omnis opum potens de-
cem autamplius liberos & Nepotes haber, qui Deo
pro nulla re alia fupplicant,quam ut illum de medio
tollat.Nullam horam majoribus votis optant, quam
qua illum fepulcro mancipabit , ipfis hereditatera
ejasadjudicabit: Sic preperabupt quam minintis ex-
penfis cadaver terre rradere. Merz. Male te habet,
mater , bonam tibi ztatem à tergo jam effe; vis
retrovertí ad priores annos ? CEz. Stolidus
fitviator, Domina, qui dicm totum eundo fati-
gatus , camadlocum deftinatum vefperi appulerit
| optet
76 C. BarrHul
optet redire prateritáauroram, ,ut denuo eumdéla«
boré exantlet.Omnesille res quarum poffeffio grata
nó eftmelius utiq; polfidentur quáex(pe&tantur ü-
to quippe propinquior eft finis earum quanto Ma.
gisà principio receditur. Non eft res dulcior neque.
acceptior fatigato quam manfio. Pariter juvenilisz-. ;
tas quantumvis letifica atque grata fi veréfenex e£. :
non defiderabitsis autem qui ratione & cerebro ca-
ret,alind non poteftamarequam quod jam perdidit.
Mer.Sipropter meliorem autlongiorem vitam tale.
quid defiderabit; non fane abfque ratione idfáciet.
Ce Tam facile puer moritur quam fenex , domina.
Nemotamatateaffedtus eft ut nonpoffit unum vite
annumadjicere, nequetam puer uc hodie mot£ nà
valeat. Intalibus patum omnino difcriminis habe-
mus, neque multo melior noftro eft ftatus atatis.ve-
ftre. Me Smpefecilti lane me his fermonibus tuis,
& in memoriam mihi teducuntilli,alibi te nobis.vi-
fam.Dicmihi , mater, es tu Celeltina quie habitabas
quondam ad cryptam illam; prope flumen > CEL,
uamdiu quidem Deoplacebit. MEL. Sané interca
valide con(enuifti Bene dicitur,non fruftra ite copiá
dierumsita bene fit mihi non cognovetam te, prater
indiciumillud in facie.Imaginabatis mihi venuftior,
alia nunces,valde mutata es. Éucn. Hi hihi, Muta-
tus efl ifle mals demon, Formofà erat quam Deus fuus
ffignotam pulcro fignavitmediam faciem gladio rú-
pifaciens? MEL, Quidais inepta? quid fatuaris,quid
rides» Lucn. Tenonjam cognovifle iftam vetulam.
Cz 1. Domina attine tutem pus ne decurrat, ego for-
mam meam ne mutetur retinuero.Non legifti dicere
Sapienté Veniet diés uri in fpeculo te non agnofcas?
Ego
PorNoroscoDIDASCALUS 7
Ego vero etian ptoperiter admodum incanui,& du-
plo videorannofior quam fum. Itàtu flore tiorum
Taernbrorum delicatiffimo& cgo falute anime mes
gaudeam,üt quatorfiliarim, que matti mez fuerunt,
ego nata minima fam;vide quam non fim tam vetu-
lautiabadfpectuzftimor.Mzz.Celeftina amica, fa.
ne gaudeo vidife mete & agnovifle, nequeminus
mihi placueruncfermones tui, nunc pecuniam tuam
cape & cumbono Deo domui redi; ut enim conji-
cionondum cibum cepifti.Crr.. O forma fupra hu-
manam,O unio prerioliimequomodo iftucdixiftiz
exfülto ego gaudio quod loquentem te adípicere da-
tur; & nelcis quid infero illi tentatori dixeritdivini-
tatis os? Non defolo pane vivitbomo : Verum eft i-
taque non folo nos pane pafci;neque cibo folum fu-
ftineri,me pracipue;cuiufitatum Jam eftunum vel8c
duos dies alienis negotiis continuosinfumere , im-
inemorem edere & biberc.Aliud egonihil ago quí
ut bonis bene inferviam huic officio vitam ipfam im-
pendere nonabnuam.Hoc ftudui femper, potiusla-
borate ucalii meis fervitiis juventut , quam ut mez
quieti & voluptati fe cura profpiciam:Nunc quoque,
fidederis eloquendi licentíam, narrabo tibi que me
cauffa compulerithucadteaccedere. Alia enim o-
mnino cftab iis quas memorari hactenus audivifti,
& talis ut omnibus male ceffurum fit felentium meum, fifi-
ne judicio ejusabs te receffero.Mzz. Dics»mater, abf-
que mecu omnes tuas difficultates, fi quo remediari
cgo llis potero,prolixo animotibi fuccurram, pro-
pier veterem jam noticiam, que recum nobis inter-
' cedit, & vicinitatem quódam domiciliorum, que &
ipía bonorum hominum animos invicem obligare
olet,
78 C. Barrul
folet. Cer. Meas difficultates, Domina » Potius alles
nas, ut di&um eft. Meas quídem ego cum claufo do-
mus mex oftio omnesá meelimino, cotnedendo c
licec; bibendo quando quid potui habeo; &in omni^
busfacultatum mearum anguftiis Deo fu graria, nü-
quam mihi defüerunt unus nummus preitinatido
panb,quattuor vino,poftquam viro meo orbata funzt
Vivo enimiilo non eram de his follicita Saperetant
omnia dormi mezsduo utres vinatitalter femperple-
nus,alter vacuus,numquá menfam comefura acceffi
quín panem toftum vino bono intinétum pr&cipe-
rem,cum vigintiad minimum forbitiunculis,propter
Matricis malum,4cena duci confüetts. Nunc cum O
mnía faciant,potum in maleparvo quopià vitro miki
fiftunt,quod vix duos congios capit; Sexies quioridió
domo mihi infortunate exeundum eft;cum ifta cant
tie mea,circum tabernasvinarias uit illud impled.Sed
ego numquanr moriar dum claufis foribus do mi me
mez cum amphora mea vini includere potero.Nullg
mihijam aliz delitiz placent, experior in me verum
effe quod'ajunt, Paus cvinum conficiait viam non venite
ftasaut Leporeunitis. Hocuti commemorei nunc.
Dominaaliene difficultates , propterquas veniffa
lucme dix& non proprie mez, efficiunt. Mir. Die
pete quod cupis,fit cujufcurimue gratia poffit. CEL.
Pueila gratiofa & generofajfuaves fermonis tui , &
civilitás geftuum hilarifima,cum iridole egregie Li
beralitatís > quametga pauperam hancanur diffi-
mularenon poruifti, eam mihi darit audaciant, ute
narrare tib£&quodinjunctum eft, fuftineam.Venioe=
godeliomineagroto , angorcanimi femiinortuos
Qucm unà fola voce de generofoillo ore tuo prodi-
: day E
PonNOBÓSCODIDASCALUS 79
téc fidei mes commiffa , eurare & reltituere pote-
risjidque facturamille confidit ut pluximum civili-
tati nobiliffima tue benignitatis devotus eft. MEL.
Honorabilis matercula, non intelligo ego quid fibi
velit petitio hec tual clariusillam non enarras. Ex
una parte commoves me, de ad iracúdiam provocas,
Ex altera condolentem tibi facis. Non potero com-
modé tibi refpoudere;ita patum omnino de eo quod
propolnitti, ln telligo. Fortunata fum certé fi verbis
incisalicui homini Chriftiano,male habenti,fuccur-
ri porerit: Bene enim facireei qui opus habet, eft Deo fr-
milem ficti, Erqui beneficium facit, fi meienti facit,
dum con£ertalii, ipfe recipit, ficquiegre ha bentem
cum poteft,non (anat,llum ¡ncerficigitaque ne defi-
nasplenius proponercpetitionem tuam, neque ti-
more ullo impediare. CEL .Timorem omnem ami,
venuftilfimam tuam venuftatem,Domina, confpici-
ens, credére quippe ómsino non poffum , fruftra
& incaffum pinxille Deum majorialium alio ho-
minem pulcritudine , ornaffe moribus gratioribus,
comfiffeamabilioribus ornamentis ; Quin ea hoc fi-
ne feciffe ut quam pulcerrimos horum, Officinas ve-
lut Virturum ftatueret, plenas Clementia, Condo-
Jentia,Milericordladifpenfarrices fuorum muneri;
quarum to cum principibus es.Igitur ut omnes com.
muni cenfu hominesfümus,nati ut moriam unita pro
certo afferi poteft natum eum dici non poffe qui fibi
foli nacus fit üt quippe hic fimilis brueis animantib.
quotá tamen&qugdam fune mifericordiz capacia ut
deMonocerote, dicitur, humilé fa facete erga puellis
* quasliber;Et canis cü omniimperu&feritate fua mor
: fuum
3o C. Bartul :
fuum noxiorum oblivifcitur,i quis humi le ftraverit;
Hecquadrupedum añimantium Pictas cft. Inter a-
ves Gallus nihil cibi capict quin prius gallitias fuas
ad communicandum eum convocet. Pellicanus pe»
¿tus fuum roftto petfodit, ut de fanguine vifcerum
fuorum pullos fuos pafcat. Ciconix atate confectos
parentes fuos intra nidosalunt,tanto tempore,quan-
toipfiab illis.dum implumes effent , nutritifunt.Ci
itaque calem intelle&um animantibus natura dede-
ritatqueavibus , quo paéto nos crudeliores his eri
mus? quómodonon participemus bonafotmarum
& gratiarum noftrarúm noftriamantiffimis? Praeci-
pue ubi infirmitatibus fecretisillosinvolutos vide=
mus, & talibus ut unde medicina faluti expetittir,
indeorigo veniat malorum. Mex. Per Deum plane
mibi cdicas,quis it ille male habens,qui tam perple-
xomórbo captus fit, utaffectio ipfa. & ejus remediü
unofontedefcendaut?^ Cri. Non dubito,Domina,
iniftacivitate noftra Nobilitatis urbanze praecipuum
decisjuvenem majorum fuaque propria virtutege-
nerofiffimum,Calliftonem nominetibi notum elle,
Mez.ya,ya,ya.bona vetulatisnil dicas amplius; ne.
ulterius fermonem producas. Hic erat ille infirrnus,
ille male habensquem tantis verborum circuitioni-
buslegatio tua cloqui diftalir, Cujus tu cauffa taor-.
tem hüctibiaccerfitum venifti?Cujus gratia tanta
maledicti laboris infümfifti? impudentiffima capra,
turpiffima vetula. Quid male haber illum prodito-
rem perditum,ut cum hacaffectioncadfit? Deftul.
vitia oriundum erit ipfius infortunium, Quid tibi vi-
detur fi meinvenires fine füfpicione deifto craffo Fa-
zuo: Qualibusme verbisadoriebaris? Non fine e
: fadi.
DorNOBOSCODIDASCALUS: Si
fa dicitur malo hómitil;ám mulieri quam viro, ma-
gisnoxiun meñbram & damnificentius non effe
quain lingaam! Vt igne mérito exurate; Lena falfita-
tibus plena;veritfica, inimica omnis hónéftitradux
& conciliàtrix fetretorumríininum: I£sv s Iefu. A-
pageamove hincde prefentiaillam mca.Lucretiam,
occiditillà me , nullam guttam fanguinis mihiomai
corpore reliquit! Bene talia & pejoraetiam meretur
quitantum fui oblivifcitur ,ut mionftris iftis aurem
aliquando pr£beat. Profeétofi quod me deceret nó
confiderátem preffiüs & publicari nollem audaciá
temerarii hüjus balarronis,tali te modo cum ifta ho-
nórificatuà légatione excipi tra&arique facerem ut
fermonibus tuis & vite unus fimul jam finis impone
rcrur. Cer Malo aüfpicio huc veni fi Adjuratio mea
me deferit. Expérgifcere tu fráter, (oprime novi cui
loquar,) adescohfeftim, omnia malé cadunr. MEL
Etiaim fola recutí intra dentes fabularis córam me,ut
cumulesangeafque iracundiam meam, pehafque tz-
ás conduplices? Volebas honorem & exiftimationé
méam perdere s utreltitueres vitam homini infano:
me damnare triflitiz ut illigaudium poneres? Tu lu-
crumin perditione mea, emolumentum in crimine
meo quereré adfuftis Peflumdare & deltruere fami-
liam & honorém Partis mei utinde tu aliquid»vera>
la malediéta,qualis es,cómmodi hantires?Cenfesnó
percepifle me technas tuas, non intellexiffe propofi-
tüm exfecranda cuz legationis? Igitur. pro cerro cibi
fciendum propono,mercedem nuncii tui, premium
légacionis tug non aliamaliudve futurum,quam im-
Pedittiram me nc res tam fcelerofas faciendo. ultra
eum & homines offeudere poffis, vi ing hinc im-
É : ponendo
LET C. Ban Tul
ponendo (celerate tua vitz. Refponde mihi, ptodi-
trix veneficas quomodo táta hec pacrareaufaese CEL. .
Timortuiexculationis mee ordinem occupavio;Do-
mina,Inuocentia mea mihi audaciam dicédi preftat,
pretentis tua iracundia animum meum conturbats
& quod peffim? omnium meafficit. aique crucíats
abíqueulla cauffa aut culpamea tantum Àtremalipa-
tior. Per Deum, Domina, fine me orationem meam
detextere,conclufioné fermonis meiaudiasificneqs
ille criminis hujus infimalati reus crit,neque egotà-
ta crudelitate condemnabor; videbis pariter omnes
conatus meospotius ad Dei iuflus & honorem per^
tingere,quam ullam inhoneftitatem;potius ad fani-
tatem hominis zgroti procurandam, quam adinfa-
miam medenti.Si cogitare poruillem Domina,dere-
bus preteritis tam levi motu te noxias füfpiciones
Coocipereanimo potuiffe , nou fuffecifferá to ipfa
mihiconceffa dicendi licentia dare audaciam pudo
1i meo de rebus vclad Calliftoné velad alium qué-
vispertinentibus verba adte faciendi. Mr. Iefiyne
audiam amplius mentionem huius defültoris parie-
tárii fieri; phantafma nocturnt,lemurum par, longus
inftar ciconic,trama figure,quales tapetib.intex&tuz,
male picte.male viles nomeniftud denuo audiendü
eritpromortuzilthicjacebo, Klic ille eft qui pridie
primum me vifimamentibus ditis allocutus eft;ad-
modum fibi civilis vifus, & urbanitatis vernule fons
tumautemamaroradmodum gradiofus!. Dicas illi,
bona vetula,cum crederet jam omnia que cuperet ipffus
effe porefiatis , neque quicquam jam illi negatum iri,
quomodoanimum inducere potuerit, non caftiga-
tionenx
. PORNOBOSCODIDASCALÚS $
- tine potius peccatis fuisinferre,quaminfuper fto-
lidiratem füam publicatum adeffe? Potius pro fatuo
atque amenteillum irridebo nunc, quam utteme-
ritatem hoministam abfurdi notiorem vindicta .fa-
ciam! Tamen indices tu illi, plane aliorfum menter
applicer,oblivifcatur Amorum noftrorum, ita pote-
rii fieri ut de ftultitias morbo convalefcat. fin, & per-
fiftec.fi&turam me ut nulla umquam oratio illi tanti
confliterit. Sciat deinde pro victo minime haben-
dum sifiqui fuperatum fefe agnofcat: Ego optime pudoris
mci fecura manebo, &ille maxime Gloriofus & ab
omnibus honorabilis,ftaltis puto; fatuis , atquea-
meritibusux ip(e eft. Tu vero revertere cum ipfis il.
liusad eum verbis: nam à me refponfitm aliud non
habebisineque exfpectes, Vanitas enim eft rogare dl.
lum cui nulla miferatio impetrabiliseft 5; maximas
pro re Deo gratias habens quod tam libere ab his
mumdinisvecoffiris. Bene mihi narratum eft que fistuy&
monita füper tuis fum virtutibus , quamquam
nondumtenoffem. Cer; fortior utique refiltebat
Héftoradllium , alias égo,etiam magis feras, edo-
sui. Nulla vchemens tempeftas diuturna cft, Mzr.
Quidais, inimica. Loquere ut percipi poffis. Ha-
bes éxcufationem aliquam fatisfaciendi inturig
huiémez, &audaciam tuam peccatumque colo-
modi." Crrzsr. Dumtu irara es, magisegome
intricem quam expediam , ita feviter fzvis: nec mi-
. um id mihi , Sanguisenim recens minimo calore
admoto opus habet ut totus. infervefcar, MEL.
Minimo calore? Cetté minimum tu appellare potes
jure tuo qua hine. viva difeedere poífis , &ego
Fa quam
34 C. BartHl
quam peffime haberc dcbet temecitas hxc ram inr
manísQuod verbum reperiretu pollis pro ifto uli
homine quod bóno meo fequi ego aut accipere va-
leam? Kefponde quoniam dicis fermonem te cuum
ad finem non duxillc, & fic poterit ut prteritorum
adhuc paenam luas. Ce 1. Orationé à te pofcere vo-
lebam de Sanéta Apollonia quam illi dictum eltre
penes efle i optimé facientem ad dolores den ciuim.
Pariter. Cirigulum tuum quod fama eft tetigiffeo-
mines Reliquias que Roma & Hierofolymis funt.
Horum defiderió & indigentià moritur nunc juve-
nistam nobilis.Hac caufla fuit ádventusinci,verum
cumin fatis fuerit hoc me modo teexcipi, patiatur
ille dolores fucs,pretium infortuni fui, qui ram in-
felicem núntiam hac miferit;; Et quoniam in tanto
vittutum tuarum namero Pietas locum nullum te-
net,ego deiriceps creditara fum profuhdo máriaquá
aliquando defuturam. Nofti tt, neque admonitie-
«neopus habes, voluptatem vindice temeritope-
tite; Mifericardix durare in perpemidtn. Mer. Sita
petebascur non exprelle fiatim quid velles dixiftie
A urtalibusambagibus vix tamdeni ad propofitum
tuni venifti? Cer. Domina; quontatn puritas affe-
tus mei credere me faciebar quocunq; modo quod
vellem,próponetem, in mialam patte nulla fufpi-
cioneteituram, Quod fi debitis &itcuitionib. tiego-
tiui non propofui , nieminiflete velum veritatis vó-
.ennullisopa habere dicendi artificis. Condolentia
dolorum, cónfidentiá magnificentiz cjus; alligarint
principio in faucibus meis expteffionem cauff pla-
niorem;tibi, DiGmina,cuni igribram hon fit turbate
animum dolorem,turbationet mentis alterate lin-
guam,
Por NoBOSsCOPIDASCALUS 35
guam,& intercludere voces, que perpetuo Íenlibus
bonis & confiderate gravitati affixe elle debent, per
Deum fupplico, ne mihiculpam imputes, quodque
alibiille peccavitnon in malura mihi expetat, que a-
liumetrorem non erraviquáquod nunciafüm pec-
cátis: Ne frangas filum ubi maxime tenue eft, Non i-
miterisarangam qua vires fas non experitur nifiin
iisanimalculis qua devincete facile potefi; ne luang
jafti pro peccatoribus, Imitare potius divinam jutti-
tiam qua dicic Anima que peecavit illa ipfa morie-
tur, Imicare &hnmanam cujus fcitum eftpattem num-
quamdaianariob delictum filii! neque filium ob de-
litum patris.Noncft equü uti ipfius temeritas meá
producat perdiionemsquamqnam,ut ego meritac-
jus & nobilitatem animi novi;nullo modo credidit
femtalia illum deliquiffe, tali poena dignaadmififfe:
velut ille peccaret, ego autem peenam fubirem ,ne-
que enimaliyd eft officium meum quam talibus ho-
minibusinfervire'hinc vitam teneo, hinc me veftio.
Numquam voluntas mihifuitmoleltam effe uni, ut
alteri complacerem,quamquam abfente me fortaffe
abinvidisalia fint auribus euis oblata: Ad fummam,
dominadffmitas Veritatà ea eftut vulgarium calumnia-
rum ventieam concutere non poflint, Ego fola in
talibus pura mente verfor.In tora urbe noftra paucos
novinon optime mihi volentes,& fervitiis meis có-
tentos, Omnibus fatisfacio,quialiquid mihi injun-
unt,non aliter acfi viginti mihi manus pedelquead
officia efen Me 1.Non mirum hoc mihi; veré cnim
dicicur unn aliquem vitiorum doctorem füfficere
ingenti populo hominum corrumpendo, Certe tot
tantafque laudes de vanis & falíis tuis actionibus
Fs mihi
86 C.Bartul
mihi narrari memini ur nefciam credibile fit te ho-
ramsquenune dicisgratishue venifíc? pracipue fü-
peroratione ifta CEL Numquam cgo illam recité,
& firecitem,nimquam exaudiar , li aliud quid vel
miljefidiculis mihi extorqueri poflit Maz. Prateti-
“tajam iracundia meanon paricuriidere me excufa-
tionem tuam , optime enim novi neq, jaramen-
to ullo , nequetormento , vc vitem ut dicas te
adigi polle ; nonenim talc quid t poteftatis eft.
Cri. Tu Domtnamgaes. me decetülereadomnia
qua in me dices,ubiegofcrviam , tu mihiimpcres;
Malaverba tua tunsunu(culo aliquo emendabis. ME t.
quippe bend meritaes.C£1 Sinon merui verbis, ná
petdidi tamen intentione animi. Mri. Tantgpere
affirmas ignoranuam tuam ut credere velim id quod
ficri potcil,ur verü fit, Voloiraq: in exculadionc tela
tam dubia fuftincas fecundumz quum. & bonum
feutentiam,neque pedtioneti tuam flectasad inter-
pretationem fübitam.Nonrgrà feras neque mireris
piztcritam meam iracundiam;concurrebant quippe
dua res infermonetuo, quaram utraq; fola fufficie-
batanimi me externare;noiinare mihi tuum iftum
juvenem qui tum audacter alibi ime aliocurus eft , de
ejus nominealiquidà me petere; fine majori cauffa
Hinc quid oriri poterat prater füfpicionem tentat
Pudicitie mex: Verum quoniam bosa mente & fi-
neomnia proveniunt , ignofcamilliomnia que ha-
Genus in me deliquitfeceffit enim aliquo modo de
corde meo gravis iftius injurix opinio, confideratio-
neejus,quod Pium Sanétumque cft nare male ha-
bentes, & remedia egris non negare. Cer. hic quidé
«ger Dominatalis cft, ut fi illum paullo mclius co-
|. o pnitum
PorNOBOSCODIDASCALUS 87
gnitum habuiffes;nequaquam talibus verbis, alia o-
mnia merentem effes. invecta, Nihil illi fellis ineft,
Deum& animam meam teftor,quorum utriqueejus
tantumdem eft:Graciis amplius mille preditus. Li-
beralitare Alexander, Fortitudine Hector , indole
Re gia,comis,hilaris;numquam triftis,nobili fangui-
neut nofli; Equeftris rel peririffimus, Efficaciam.
Herculis habet. Vircutes illius carreras enarrandas a-
liam pofcas linguam, hzc non fufficity Summa; Divi-
num quam humanum potius cenfeas. Certe credi-
derim tam fpeciofüm non fuiffeNorciffümillum no-
bilem,qui amore figura fuz periit; cumabaqua red-
ditam diligere cepiller: Nunc unicus illum densita
male habeuut numquam ceffet plangere, Mer. Er
quantam tempus illi eft? Czr. Poterit domina, eta-
tem habere vigintitriumannorum , hiceccam cibi
Celeftinamillam que nafcentem vidit,& fufcepit ad
pedes matris parientis. MEL. Nonhocterogo, neq;
opuseft noffe mihiatatem ejus, quanto jam tempo-
rezger fit; quiero. Crr.Octiduum cft, Domina,tam
| autom viribus tenuatus eftac fiiotegrum annum de-
cubuiffetemedium nonaliud eft quam Chelys,quá
zantolepore,tangit,verfus afecópolitos, vocis tépe-
rata concordiazaccinens rales,ut meliores fuiffenon
credá quos Magne ille Inperator& Poeta Adrianus fu-
erfeceffioneanitz fua já moriturus din Quid e-
go Muficé nulla intelligá,fgpe tamé vila fum ta ifua-
vicateipsáillü Chelya loquenté cócinnalle. Cantus
vero ea eltgraria, plures illiaves aufculrár q dliolim
veteri qué arbores &rupes voce (ua moviffe ajunt. Si
"Bic tá vixiflet,nemo laudaffet Grpheti.Vide,domina
an paupercula aliqua an?, qualis ego si; bentá fecé-
Yo4 07 £e.
LE] C Banrnl
fere non debeat reftituendo vitam tam gratiofo ¡ue
venis Nulla mulier illumadtjicit quin laudet illica
Deumquitali talé formofitate dotaverit: Siloqué-
tem quz audit,non amplius fuagum terum domina
cft,illius omnia poieffati fübjicere fidet. Hic cuim
ita fefe habeant , tamque ego bonam caullam (ufti-
ncamn bonam pautem propofitum meum fufcipi-
asjadventam meum grat um, fulpicione vacuum, illi
falutarem,cenfcas atque eflicias. MEL. Quantum me
agre habens tam fübitianimi metmotus f. Cut illo
malinihil moliente, te 1nocente füfpectarum rerü,
tantum irae mihi obfeeundafti? Verum gravitas ra-
tionis tolletà me culpam , qui propter ambigua raa.
veibaadmi(i. Vt pretium. patienti tux habeas, volo
petitiont tuj fatisfacere: Cingulum meum illico tibi
tradam;quoniamveroad Oradonem defcibendam
tempus jam noneft. , exfpeda reditum matris mex,
velfihoc moleftum cft, cras mane illam laura redi,
idquequam potes lecrerifime Luck. Iam jam perc
mca Domina , jubet ecretoaccedere Celefiinam,
fraus rci fnbeft. Ampliussquam quod dixit modo, illi
datiraeft.Mzii Quidais, Lucretia. Lacn. Hera; di-
mittas anu, jam vefperafcit, MeL Igitur, mater, ne
indices illituo,quid hic rertim acciderit, nc me pre
crudeli, pracipitiaut aliqua quà (um, habeat. Luc n.
Nonmentior ego male cadethoc negotium. CEL,
Magnopere cquidem miror. Melibxa Domina, du-
bitare te fecretum meiftud habituram. Ne timeas ,0-
mnía ifta pati & occultare didici, Optimevidcoma-
lam fufpicionem tuam omnia in fequiorem partem
rapuiffc, uticaaffole. | Nunc cum cingulo tuo cam.
Ixtoanimo rccedo,ut videar jam illum videre cum
Lora,
PonwonosconiDASsCALUs ta
fotacomitate fua imo pe&torepetitas tibi pratias di-
centem ob iffam tuam opem fn fe collatam;adcoque
integrum illum & fanitatireftitutum. MeL. Ampli-
usis gratiam «gri hujustui fecero, fi opus ctit, infa-
tisfactionem patientia tue. Cxr. Amplius certe opus
cri; &liustu facies,quamvis invita ctiam MEL,
Quid de mvirá dicis, mater? Cez .Dico,domina,non
invicum, fed fuma alacritate omnem tuum fayoré
illum rcceprurum, quadque omncs merito tuo tibi.
obligati (amus, Solutio enim maxime certa eftcum
maximé quem obligatum renctt.Lucn. Perfodiunt
meiftaverba. CrL. Filia Lucretia venias domum
meamdabo tibi lixivium egregium quo capillos ru-
bicundiores ipfoauro facias, Ne dicas hoc Dominz
tuz, Dabo & pulverem tibi extergendo fetori ifto. o-
fistui, quod male tibi olere fenfi, toro regno ifta ger
moalia mulier hac parare poreltyarque ego. Neque
el quod pejus foemina hoc malo dedecorer. Luc.
Deustibibonam fenectutem cácedat,magis hisam-
bobus mihi opuseft quam cibo & potu Cen. Igitur:
quid contra me,fatua,fübmurmurafti modo + Tace.
Non enimnoftian aliquá inre mea opera opus ha-
beas.Non provaces porro ad iram Dominam tuam
fatis jam illa turbarum dedic. Sine me negotium meü.
expedire fineire me pace tua. Mrz. Quidifti dixifti,
mate? Czr. Domina,optime hic nobis convenit.
Mar .Diemihi,malé me habet cumin prefentia me
quid dicitur,cujusego confcia non fim, Cer. Vtad-
moneat te de Oratione,ut defcribi illam cures, & ut
à me difcat commadam fc tibi przftare quando ira-
1cetis; quia inre illud ego dictum (equi foleo: Deira-
torecedepaullum,de inimico longum. Tuvero,ira-
F5; tamceis
$0 C. BanTHl
tameis diétis,¡non inimica mihi fuifti;ob fuípiciones
tuas;Qne quáv stalesét fuiffent,quales tu zredebas,
infefeipfis non fuiffenttamen male; Vbiqueenim
& quoddic accidit, juvenes à puellis amore terque-
ri, puellas à juvenibus, viros afeminis, & vici(fim.
Hoappus eft Nature ipfius, Natiunam ipfeon fecit Deus,
Deusautem mali nihil fecic.Ethuc ibat meca petitio,
utego illam elle volebam perfefein fe laudabilis eft,
quoniam taliradice provenit , $ ego libera penis.
quas comminabaris. Amplius verborum de hoc fa-
ceicoi;nifi prolixitatis fafudiuni ui merem: Quete-
«sofa audienti,noxia dicenti,venire ad(olet. Ms L.O -
mnia bene abste gefta funt, & paucaloquendo irai
me vidente & m dum vehementiam meam tolerá-
do. Cri. Dominastoleravi iracundiam tuam cun
timore,cum te non fineratione commotam viderim.
Tea quippe,jundta potentia, fulminislocoeft : ideo
commote mala verba filentio txaufite five, donec pe=
nustuorum conxiciorum infumta effet, Mar. In-
iungo 7 commendo tibiiftum Tuvenem. Cz. Domina,
ampliora is meretur. Si quid obfequio meo & mini-
fterioipfigratum confecijmetuo ne mora mea detc-
ram. Nuncadeum fecedam. fitulicentiam mihi ab-
eundi dederis. Mz 1. Si promtius petiffes, redifles vc-
locius. I c&m bono Deo, neque enim mihi ali-
quid commodi acceflus tuns tulit, ne
que quicquam abitus feret
difpendii.
xx
x
ACTUS
PORNOBOSCODIDASCALAS 91
ACTUS V.
Reredens à Melibea Celeflina v plateamit fecum ferinotiz tn.
dointra dentes. Domum [uam vever[z, offcudit illic Sempro-
nisim, qui pre[lolabatüv ejus veditum. Eunt colloquentes
ufque ad donum Calliflonis, venientes videt Par.
meno, c indicar bero fuo. Calliflo ills
adiniti jubet.
CxEÉESTINA. SEMPRONIUS
PARMENO. CAL L!sTO,
O Confliétum rigidum, ó fapientem audaciamt
O grandem Parientiam:Quam propinqua mot-
tieram, (1 infigni meaafturià & temporis captatione —
velapoftulationis mex non rexiffam ? O minaspu- .
ellz feritate magna: O virginem iracundam! O Malé
Demen quem ego adjuravi! quodpulcre completi
omnia verbatua, perunivería mcaabste poftulatat
D«bco egotibi; fic iratam illam mulierem man-
fücfecifti, tua virtute, & tam oportunum locum o-
rationi mex dediti matrem domo amovendo ! O
vetula Celeftina jam ambulare hilarem decet : Re-
cordare mediamconiamjamefe rem cujus princi.
pium felix eft! O oleum fezpentinum , 6 album fila-
fentum ! quomodo confenfu pulcroinrem pia-
- entem mihiadfuiftis | Velego omnes machinas micas
runipam, quas exegi ha&tenus , aut porro etiam exa-
éturafum , nequc credidero velherbis +: vel lapiz
dibus vel verbis. gitur explica animum , ve.
tala , hoc enim negodio pius ad te lucri tedibir,
quam de quiadecim Virginitatibus quas reftiraes.
! O ma-
9t C. BarTHl -
O maledicta veltimenta, qux impeditis itet. meum
quo minus cito illuc me fifam quo omni contentio-
nepropero , urnovishis facceffibus omnes meos
beem. O Bona fortuna, ut tu confidentibus opitula-
ris,& timidis contrarium fpiras! Numquam fagiendo i-
gnavus moram effugit. O quam multe mei cenfus erra-
runt inexpediédo eo quod ego modo cófeci! Quid
faciant intam peticulofo conflictu ifte recentesofti-
ciorum meorum magiftra ? Quid preter amittere da
ma refponfione apud Melibzamomnia qua ego im-
petravi Propterea belle dicunt.Fides non, agnofcunt
nifi experientem Muficam; & meliorem effetalem
Medicum quam litterazum confulcilimum, Experi-
entia & Vfüs faciunt homines eruditos, fic & anum
talem qualis ego fum, que novit veftimenta fua füb-
Jevare,& ita vadum tranfire ut magiftrz nequitiarú
folent.O Cingulum, Cingulun Ego re faciamvimi-
hififtereillam,( vivo , que bona cum gratia collo-
quio me admittete noluit. Sem. Áutego. oculisnon
bene utoraucilla Celeftina cft: Malus illam Demon
juvetyuti circamagit gradum eundotardiffime /Quid
malum, fecum intra dentes loquitur? Cer. Cujus
gratia cruce te fignaftiSemproni,credo quia egoad-
fum! Sem. Dicamtibi; Raritas cei admirationem gi-
gni. Admiratio oculis concepra tranfit in animum,
Animus indicare eá talibus fignaculis cogitur. Quis
umquam te vidit per plateam incedentem,capite de-
miffo,oculis tellure fixis, neminem contra contueti,
utnuncades? Quis te vidit intra dentes cecumfer-
mocinantem per publicum ire, $ ambulare temeti-
pfam ftimulando;quafi quiad predam feftinat » Vi-
desifta omnia merito in cc admirati qui te noverit,
! Verum
PorRNOBOSCODIDASCATUS 93
Vetum,his ómiffis, per Deá dic mili quid boni por-
tas! Dic mihifpemaut merum hábes in finu? À pri
ma ufque hora te hic pteltolarusfum, neque melius
Tucceffüum indicium bábüi,quam tantam tuam mo-
vám/ Cero Filiifta regula ftalterum hominum noà
Tempercertaeft. Aliam horá magis tardam facere
pues ilicrdinquére nares, ut aliis duabus nati-
us&linguaipía Vequo mágis Motatá fuerim, có
"caius morat luerim. Se m.Si meárnas, Mater; ne fes
xedas hincpriufquam mihi iftue énarraveris. CEL.
Senigroni amicé;néqué égo Mead eam rem cómpa-
rare pollumnequé locus hic fatíseft commodus,ve-
himecúmad Calliftonernjllic südies miriffima.De-
florem ego nüiic legátionem meam, multis res ge (tas
<ommunicando. Volo exàre meo audiat quod ego
"confecietfi pullum de lucro ad re veniet, ego tamé
gratiam totám mihi fervàre volointegrá Sem. Paul»
lara tu déluctóais ; Celcitina»non valdemihi pla-
cent hítcverba cual CEz. Tace iñepré, Sive parum fit
five riultum,dabó tibicum pofces: Omnia meatia
fic gaudeamus,lücremurditefcamus janétim, Ta di-
vidu&dócómmuni ñumquám pugnabimus; & tibi,
utegotaceàm notum eft,longe pluribus egere fenes
quam juvenes , prcipue quamtu qüi ad menfam
femperpàrarai accumbis. Ex. Alistcbas magis utor
quamcibo & potu. CEL, Quibus? fili. Opus habes
duodecim aciculis, piletm qua cingas/fafcia,arcu ut
de domoin domüm circuiiens pafferes in re&tiscó-
figas, falcines àviculas pet feneftras;juvencilas dico,
farué,easque non volant.optimé tu me intelligis;nó
enim melius lenocinium eft ralibus capiendis quam
talis arcús qui quamlibet poifit confiere. Amplius
opus
94 C. Bar vul
opus haber, Semproni, que exifumationem an
tueridebenércundo confenefcit , qualisego fum.
Sem.O atfentatrix vetula; O malitiz omnis ftabuld;
O rriparcum atque avariflimümbarathrur, pariter
ut Dominum meum me quoque circumícribere &
decipere vult, ut faltitn ipfa dieeícat.. V erum male u-
racur male partis, non harebunt apud illam talibus
artibus parta; quippe quiturpibusartificiis afcendit
“in altüm, citius decidir quà locum fublimem tenuit,
Oquam mala res eftperfoectu; homo; Bene dictita-
tui nullum animal, nullam mercem,tam difhetlter
cognofci, Mala vetula; malis filfimoniis oppletáeft
iz Malis Demon ime illi applicavit, E re mea effer
illico fugere longeab hac vicofa vipera potius quidé,
quam eam tangzre.Mca lixceft culpa; Verum corras
darilla aleimaliquid , velit nolit partem ego inde
meam mibipromiflam,auferá. Cer. Quidfacis ver-
borum.Semptoni,quo cum lóqueris? Seat. Quod
dico,mater Celeftina hoc c(t; quod mirum mihi non
* accidit mutabilem te clle qua ita femitam plurima-
nimfequaris. Dixeras mihi differre vellehocnego-
tium,nunc abfquebonz mente omiiia Calliftoni c-
natrare cupis.Nefcis magni eum habeti qui aliquo
ante temporc exfpectatus veniat,quodque quamdia
ejusamor & morbus , tamdiu emolumenta noftra
crefcete habeant, & fe fübriceree Ce, Sapientiseff , ur
res cedit propofium imitare, ulti porfiftere in ftulte cas
ptà fententia. Novis negorlisnova confiliaadhiben:
da fine Non-<credebí ego tantopere coriatibus meis
fo:unamrefponfurarm.Catifi d*Prudedtis legati eft fa.
*€ereid quod temporis opportunitas requirit. Accc-
7 ditquod hujusrei patrato rempore minime ab(con-
dipote-
PonNonOStODIDASCALÜS 9f
dipoterit.Praterea novi ego Dominum ruim (quá-
ttim fencire datum eft) liberalem effe, & aliquantura
ambiciofum ; ampliusuno dic dabit fuccedentibus.
votis,quam centum aliis,quos morbum ferendotra-
xetit,& ego hincinde decuriendo infümferim:Adde
quod fübitiatque infperati fücceffüsalterationem a-
nimiefficiunranimi alteratio impedit deliberatio-
nem capiendis confiliis, Erin quo porerit demereri
quis nobilitatem hominis quam bonis nüciis bono-
rum (ücceifuumiTacojinficete.Sine expedire hecve-
culam tuam;SEM.Enarra igitur mihi quid rerum gel
fecisapud virginem illágenerofam, dic mihi aliquas
cjus voces; certe non minus hac audire crucior quí
ipfemet herus mens.CEL. Tace,inepte,alceraris tu a-
nimi? Scio quid te corqueat; potius guítum quam o-
dorem negotii bujus habere cupis:Eamus propere:In
fanite facier berum cuum longa moramea.Par.He-
re, here, CÁr. Quid clamas, fatue? PAn. Video £e-
leftnam & Sempronium appropinquare xdibus no-
ftis, Paufam hicatqueillic facientes eundi; cum có-
ftiterant chataxar ipfe gladio litteris aut notis terr.
Neltio quid it.CAz. O amentem euam negligenciá,
Videsillos venienres,% non omiffis omnibus te pra
cipitasad aperiendú ofti.O altiffimá numen,O Sá-
ma Deitas,quid apportantequid noviferun Cur tá-
tummorztraxerunt, là magis defiderabá redicü i-
pfori,g malis meis remedium ex(pectabam'O aures
mex mefticia pene oppleta, patate ad audientia vos
eorum que vobis apporrancur.Ín orejam Celeftinz
Cara morbi mei, & Vite amiffio vertitur.O fi per So-
mniü tráfiret paullü hoc téporis, ut cá principio ipfo
finem étfermonis ipfius hauriá! Tam pro certo habe-
amor-
96 C. Bartul
$ mortém merítis;non tarn arnarum ipfius pan&uam
efle quam timorem quo eam in horas imminentem
expectare coguntut,ejufque triftem fententiam e 16.
ginquotremere. Otatdeatque ignave Parmeno, ma-
nibus premottuis;rumpe feram iftum rholeftam de
oftid; intrer honorabilis illa matrona iri cujuslingua
vita mea jám pofita elt. Czz; Audis, Semptoni; alitér
jam tinitiunt fidésDomini tui mültirh differunt bat
vetbaab iis qué ipfe&Pafmeno nuper fper hoc nec
gorio ficiebant ! De maloin bonum proccdus res
noftrz.SEw; Facias igitur; übi intraveris ; tímquam
Calliftonem roii videas, & priemittas tolloquio a-
liquid boni; CE L: Táce,Sémpronilicet enim felici
fime ofünes coriatus ei mihi füccedanit, atiiplius ta.
men tnetetur ctiám Callifto; tuaq; &ipfius, peto:
nes.Et plus ego etiam piemiide generofa ipfius mu-
nificentia exipetto:
ACTUS vi
Tngreffa done Calliflonis Celeftiná grandi defiderio d> affi.
£Hone percitus ipfe, rogat quid rerum [uarum , cum Melibea
collocuta expedierit. Interibi dum ifl confabulantur, Parimem
audiens Celeflinaná ontitia 4d [usn lucrum deflectere , obvertit
fefe Semprorso,ommibus ejus diclis contradiceus ; Reprehenditur
ejus grati a Sempronio. In fineni vetula aperit ónmem siegotil
faccoffim Calliflottioffertqueipfi cingulum quod à Mdlibaa
acceperat. Sic Calliflonem anus veluiqueus do-
mtm fudit evertitur cum ea eodem
ambulat Parineno.
Az. Quid dicis, domina & iriáter mea? Cer. O
ri demine, Callifto,tu hiceras! O recens ama-
torfor-
PonuonoscopiDAscALus $5
tor formofe tue Melibez, nec fine ratione : Et quid
pmi dabís verulatuz que hodie vitam füam ve-
ut venum expófüit dum;tua mandata faceffere (tu-
det? Que mulier amquamin tain frito de difcri-
mine viditatque ego ine hodie! Certe éutn retro co-
gitationes fle&o ; amittunt ómhes venz corporis
mez fanguinem; & horrore velut exarefcünt! Pro
vita mihinemorantirem pretii dédiffet , quanti vile
hoc & ufu detrituin eft pallium PAR Tu dices quod
tre tua eric exfpeGto ut d» tanicara tibi pifras Omnia.
ifta folias tuaerutit& ea quidem talía ur ne ulli par-
tem ex promillo date cogaris,fcilicerPellem mutare
queritánus;tu & nos & hórum noftrum einüngere
ades.Nonintertürbes fermonem hujus; Semproni,
videbis ipfam argentum non petitutam ne partem
nobis,utifpopondit,inde cedere opus habear. Sem».
Tace, defperate nebulo.Si Callifto te audierit, occi-
detextemplo, Car. Mater mea,aut contrahe ora--
tienemtuam 3 velenfem bunc cape &interfice me,
PA n. Tremitifte malus Genius non aliteracfi ve-
nenum aliquod eduxiffet, non poteft le fiftere in pe-
desíuos ; Linguam ipfi fuàm mutuo date cupietyut
loqui co citius poffit.Non diuturna hujus vita eftla-
Ctum nos de amoribus iftislucrabimur.Ce1.Enfem,
domine» Er quorlumeEníis malus male perimat ini-
micostuos,quique male tibi volunt; Ego ribi vitam
dattira veni,cum optimáfpe votitui,hascgo tibi por-
tóab illa quam amas tantopere. Car. Spem optimá
dicis; Domina: Czr.. optimá merito appellare pof-
füm,cum porta reverfioni meg fit aperta, &opratior
ego illi detrita atq; exoleta hac tunica veniam,quam
alia quavis Serico & auro neci induta. Par m.Sem-
G proni
98 C.Bartul
proni, tantopere me commovet m alitia hujas anus,
ut fatu impoffibile purem diutius cáloquenté pati;
ftudiotunicam füam inquinavit. Sem. Taceas per
Deumautte hincin maximam malá crucem ejiciet
quod fila veftimenta fua fraudulenter rupit ; bene
fecinam melioribus epus babet. PA M. Ifta vetus ve^
nefica voletuno dic omnem fuum habitum mutare
novis veftibus , quantum pretii al ioquin quinqua-
intaannis non corraferit. SEM Pn. Hoc omne illud
elt cujusgratiate increpo.P An Ferre poffum roga-
reillam & mendicare; & emungere herum ,fed ut
omnia füó uniüs commodo,pati nequeo, Sem.Non
eftalii vitio obnoxia quam quod fuum faltim com-
modum quaritavaritize dedita. V erum permitte illá
domú fus effercire , farcirer poftmodú & noftrá,aut
malo aufpicio umd nos cognoverit.CaL.PerDeum
domina enarra mibi, quid rerumagebat?quom odo
intras? quomodo veftita erate qua parte domusillam
offeridifti» quo te primum vultu confpiciebar? CEL.
Eovalu, domine , quo folent feri tauri eos intueri
quiaeutas lanceas vibrantin venatione, aut quo fil-
veftresapricanes, à quibus miris modisfatigantur,
Car Ethactu figna falutisautumas? Dicigiturqua-
lia mortifera erunt? Non certe ipíamer mors Que
quidem refrigeriiloco mihierit in calibustormentis;
que majora ipfa illa funt & pejus me habent. SEw
Hi fant illiigues preteriti & oblite rati, quos promi
fit,Domini mei/ Quid hocteieft » Non etittam pá-
tiens fui herus nofter ut audiat hoc quod femper dé-
fideravit/PAR.Etquid taceam ego,Semproni:Q uod
fite audierit herusnofter, tam tibi malum pararüm
exit
PorNOBOS5CODIDASCALUS 99
erit quam mihi. S£. Malo igne conflagtés , tu dicis
ea que incómoda & noxia omnib. funt, mei fermo-
fies neminem offendunt; Intolerabilis peftilentia &
morsfübitate confümantrixofe, invidiofe , maledi-
Ete.Erheceftilla amicitia quam Celeftinz $ inihi
tu confpondiftiabi ifthinc in maximam malam rem.
Car.Domina &Regina mea/finon vis delperantem
Me facere & utanima mea cum damnatis ad eterna
tormenta hincabeat; dum calíaex teaudit; certioré
me redde brevibus,legatio tuagleriofaan bonofine
Cc(ferit& an mutata in melius durities, cujus vultü
modo narrafti, fpem mihi vitz reliquam ullam fece-
rit? Hacenim que adhucex reaudivi potius odii quá
Amoris indicia funt.CeL. Maximaadmiratio apibus
mellilegisexinde apud mortales prognata eft, quod
fccretisartificiis favos conftruenres omnia que con-
tingunt meliora efficiunt:Has imitari decet homines
cordatos;Háceadem ratione indignationis & iraci-
diz plenas Melibzz inveétiones tradtavi ego: On
mnembilem ipfius melle mutatam tibi fero , ira-
cundiam in manfüetudinem , praecipitem repul-
fam in confideratam affectionem : Et tu quo fi-
ne illuciiffeautumas Celeftinam , quam fupra o-
1nnís merita fira tantatu magnificentia munera-
fli , nifi uc placarer feram , ferrer patienter inful-
tantem , effet (cutum & defenfio tue abfentiz,
pallio velut fao ictus inimicos exciperet! convitia,
injurias, & indignationesabs te averteret. quas prae
le ferre folent rales principio, quando füper A-
morisnegoriiscompellantur , eo fine ut poftma-
joris ft previtapud cupidum animum ipfartim con-
2 fenfio;
100 . C. Ban rni
fenfio;ita cui pre cateris bene volunt,cum pejus aliis
excipiunt.Quod fiita fe non haberet, neque hocmo-
do exiftimadioni fue confulerent, qua effet differen-
tiainter publicas de inclufas ¡llas puellas, Siomnes
illico tit primum roganturaffenfum amatoribus da-
rent; Nuic quá maxime intus fetvent ¿ & flammis
velutconfumuntar , Scdeflagrant vivisignibus À-
motis, Honeftatis & Pudoris fui refpectuextra hor-
ribile frigus demonftrant, vultum feveritate Contras,
huntrepulíam inipía fuavitate ineditantur, conftan-
tem ánimum pre fe feruntcafti propofiti regulam tu-
enturtamamara vetba proferunt ut iplamer loqué-
tium lingua miretur qtto pacto ram affc&ibus fuis
contraria convitia poflit efferre,cam lumma vi& vio-
lentiá cogüntalia omnia profari quam fenfus intus&e
cotdis conclufiones velint. Ego veró ut tu meleftiis
aüdittislongileveris, & componas, dum feriemo-
muemrei gefte explico, animutn comultuantem, de
cau(fam,& prerenfionem cauffz, introitui mea ex
plico, dico noris finem ipfius refponfi maxime bonü
& ex fententia tuá fuiffe. CA 1. Nunc, Domina, cum.
fecuritatem mihidederisut poffim audientiam pr-
bererigida & dura; dj longa erit, re(ponfionis feriei,
dic, effare, loquere, p ut vis,ut placet , egoattentus
perdutabo.lam quieren cor mihitedindipifcicur, já
exonerátur cogitationes mex,jam vene rechperane
amiffüm fanguiném,Iam timorem pofui, iam hilari-
tatem recepi, Afcendamus,fi placet, illuc in cenacu-
Ium meum,ibi,quod in fumma hic indicafti omnib.
fuis partibus enarrare poteris. CEL. Afícendamus.
Domine.P An. Deus bone quales ambages queritfa- .
tuus ifte ut de noltrafe prelentia hincauferat! Vrpro
lubitu -
PoRNOBOSCODIDASCALIS Iot
lubitu fuo Lgerymariad gaudiailla poffit quibus ve-
tula oneratà venit! Uit calet nos mille ftulcitias infa-
ni foi & ridiculi Amorisjut fingula dicta fexies audi-
1e poffit, fexiesad quodlibet interrogare, &refpódere
nequisadfit fcilicec, qui faftidiofeeum loquacitatis
arguat:Ego vero nuncio tibinos te clandicantentil-
lucfecuturos.CA 1. Vide; Domina, quam allubelcar
fermonibus noftris Parmeno:quam mira illi facino-
xatuz diligenti obveniant.Obftupefa&tus eft , Do-
minaCeleftina,denuo fefe fignar admiratione, Ades,
ades,Domina;confide tu illuc;ego genibus flexisfua-
vestaas narrationes imbibam.Dicquam caufam in-
trandi habuifti? Czr.. Vendere paullum aliquid fila-
menti , quo genere ps quamttiginta taleis venata
fum, uti Deo mee placuitomnes ejufdem nobilita-
tisaliquas etiamaltioris, CAL. Hoc de corporis bo-
nis dices, Celeftina; non autem de generofiate ani-
mi, non de profapiamon de Gratia & Sapientiá, non ,
de meritaanimi excelfitate & decente Superbia nó
dc Virtutum omnigenere, non Eloquentiz fuavita-
ze PA mo Tam dum meras catenas perditus loquitur , me-
rasaffamias Horologium hoc femper meridiem ha-
betnumquam minus duodecim fatuis fonis fonat.
Numeratu, Semproni,fedtu jam aperta buccaillius
ftultiriis,hujus médaciis,vitriufque deliriis;au(cultas.
Sem.Ovirofe convitiator,curjam auresoccludis au-
diendis rebus quibus eafdem acuant omnes morta-
lesfactss esos. quo vocem incantandis fagit, fi aliud
non effet, fi omnia ementita effent, quiatamé Amo-
- risres funtyarrendere debebas. Czr. Audi Domine
Callifto,8 videbis , Forturatua& nica diligentia
quid effecerincIücipiente me laüdare&cyenderevel-
j G s, le mer-
102 C. BarrHlI
le mercimonium meum;mater Melibea vocabatur,
viitatum fororum fuarum unam, decurhbentem tú
maxmné. Cum ergo neceffe haberet domo abire,
"Melibeamloco fuo deftinará reliquit. C A1. O gau-
dium abfque pari! fingularis opportunitas! O có-
mbdumtempus. O fi quitum fubrer pallium iftud
tuum abfcon(us fuifler, uti confors colloqui tui fieri
potuifler cum illa quam füpremum numen tantis
Gratiis dotatam excellere voluit. Cx. Subter palliü,
aisymeum?atquiillic clare confpectus fuifles, plus e-
nimtrigintaforaminibus illud perforatum eft qui-
dem Deus melius non dederir,Par Ejiciam me ego
hinc,Semproni,tu religuum aufcultaSi perditus he-
rasnolfternontantumfenfibus fuis abeller quantum :
fpatii inter hanc noftram & Melibez domum inter-
eft,& geftus vetulsattenderet,utque illa vino vendi-
derit fuam iftam mercem,neque fenfibus,ut dixi, &
cogitationibus omnibus in illam fixis,füi compos nó
effet, videret ütique confilia mea ipfi magis falutaria
futura fuif, quam fraudesiftas & deceptiones Ce-
leftinz. C Ar. QuidhocreieftferviEgo cum fm
maatrentione res viram meam cernentes audto, vos,
urfoleus,murmuratis interea ncfcio quid invicem,
faltim ut me intertuibetis, moleftiaque afficiatis ; Si
quid mei vobis charum eft,comprimite linguas,mo»
rieminivoluptateaudiendo matronz hujus diligen-
tiz effectum. Dic Domina, quid agebas cum folam
videres? Cer. Domine tantum voluptateadípe&us
ejus animialterata fum , ut nemo qui facicm meam
vidiffet;ex illa me tum cognofcere potuiffet. Car. lá
ego camdem voluptatem eapio, $e quidem tuá ill
porioremyquippe quiimaginem illius forma femper
animo
Por NOBOSCODIDASCALUS 103
animo meo impreffam,mecum circumtulerim.Ob-
mautuifti ergo fubdita & infpectata tanta venuftate!
Cri. Immo potiusmajorem audaciam concepiallo-
quendi illam,& mandata mea proponendi, cum íe-
lam viderem. Apexui penetralia pe&totis illimeci,nar-
ravilegationem,ut laborares tantum obtinereunam
ab illafavorabilem rebustuisvocem , quz fufficetet.
rcmediari maximis tuis doloribus: ftabat illa fufpen-
fane intuens, attonita novalegatione, aufcultando
doneccognofceret quisille eflet qui verbi unius fui
defideriotam male haberet, cuique linguá fud tám.
facileopitulari poffet, cum nomen tuum audiiflet;
Frontemexcufifimá palmá verberans fermonem meum fi-
xitinítar ejus que terribiles auditu res percepiffet,
imperans,illico tacerem,& me decófpectu ipfiusau-
ferremffi fecus facerem , convocaturam omnes fer-
vos& clientes fuos,qui carnifices in mortem meam
effentaudaciam meam extreme abominans. Appel-
labat me vencficá;Lcoá, Vetulá falsá, barbatá caprá,
maleficam,mille alits ignominiofiffimis titulisinve-
¿tanomen meum:llla vero tanti mihi erant convicia
quanti lallarionts nutricam cum infantulis fomnü cá-
tandoquerunt ad cunas; lungebat his totidé animi
defeétiones, deliquia,mille mirationes, & ftupotes,
turbabantucfenfüsmovebátur hinc inde mébra vio.
lentia quad Gnguinis fervefacti perculía, feriebatur
puellaaureis illis gittis quib. métio nominis tut at-
mata erat; cótorquésvelut corp? manuü artículos ini
vicé jun&os velut cóclatrás,more eorü q animü de-
fpófari vidécur, digitos fruftillatim diffringere velle
putaffes,oculos háe illác circüvolebat, pedib. humá
quauésiEgo ad iftaomniainan gulüme pximú cétra-
G 4 hebam,
104 C. BAnrnl
hebam, tacens, multum animo gaudii de ferocitate
laccapiensiquoque (evíus illa fremebat hoc ego his
lariusleetabar,eratenira jampropinqua deditio illius
&utin poteftatem meam ftatu (uo velut caderet. Ve-
rum tnterim dum tempeltasilla detonaretiracundia
virginis defpumaret, infümeretur materiaindignan-
dinon patiebar ego fenfusaliorftm amoveri , aut à
negotio prefente otium ca cre, Sed tempus oppor-
tunum nacta fidem & pondus anted me dictis face»
reinftiti, CAL. Hocmihi nuncnatra, dum enim au-
fcultotibi,animo meo omnia collegi confilia, & in
omnes mentem partes verfavi:Non repetiexcufatio-
nemáte dictorum que füfficeret irato animo, neque
quomodo petitionem tuam aut obtegere aut colore
inducto venia dignam facere potueris , cóminifcor,
fcilicet ne fufpicio aliqua (iniftra in pectore tam ca-
fte Virginisremaneret. Vnde fiut infignem cuam
Sapientiam confideranti ultra humanam conditio-
nemcainftruca effe videaris; ita tefponfionem ejes
futuram qualis erat, rxcipiensanimo > in tempore,
quomodo illi occutteres, excogitafti! Quidamplius
fecit fatidica illa de Hetruria,que famam certe (fam, tud
füperftiteamittar neceffe eft:qua tertio die antequá
vitam poneret;mortem prenuntiavit, & marid fui
vetuli& duorum,quos ex illo habebat,filiorum.Iam
credo quod vulgo dicitur, fequiotem mulierum fe-
xumex tepore capiendis confilii mafeulopromtiovem ee,
Cer: Quid cenfes.Domine, Diximalum tuum effz
dolorem dentium/ Ecquod bona illa verba qua ex
ipfi pofcerem,fotet oratio quadati certa, quam ill
teneret; bene ifti morbg cutando facientem, C Al;
O mirabiliffima aftutia,O fin gularis ad officia fua dis
: ligentiz
PonNososconiDASCALUS Ios
ligentie muliet/ O provida femina!O prefens reme-
dium/O cauta m legationibus, Quis humanus fen-
fus (afficiat excogitare tam pretiofum & ingeniofüm
remedium! Pro cetto credo fi etas noftratecuperare
poffecillos vereres £néam & Dido, nonfit labora-
tura Venus tantum ut filius ipfiusElife coramore ZE-
nez incenderet, Cupidini fuo Afcanii formamindu-
ens,utillam decipere poffet) Te mediatricem voti
fui,uromnimoleftia fuperfedere valeret ; poneret.
Nunc bene collocatam à me mortem meam exifti-
mo, que in tales manus pofita fit: Ec credo infuper, fi
defiderio meo non contingat votorum fnorum fine
potirihac duce & magiftra, ineaopis nihil amplius
eife, neque ipfám rerum Naturam faluti mes confit-
lerejam poffe. Quid vobis videtur, Sempropi &Dar-
meno? Quidamplius cogitari poterar? Alia ne talis
mulier muliere umquam prognata eft? CeL. Ne in-
hibeasorationem meam Domine,patere me eloqui,
jam dies itin noctem, lam noéti, qui malum facitab-
horrét claritatem,& domum memeam teferens po-
tero snaloaliquo occarfu ledi. Car. Quid? quid? non
fatis mihi facium & famulorum crit ad te deducen-
dame PAn.SicSic, ne quis virguncule vim inferat.
Tu cumilla ibis,Semproni,timetenim illa grillosqui
fub noctem canunt, Caz. Dicis aliquid , Parmeno,
fili;,Pan.Domineme & Sempronium videri equum
effe uteam domum füam comitemur,jam enim ob-
fcuranoxeft. Car. Bene dixifti, fic facietis poftea.
Continriatu fermonem mater, & dic, amplius, quid
acciderit? Quid refpondebat cum orationem pere-
rese Cer. Daturáprolixoauimo fpente;ultro. Car, *
SponteuluorDeus optime , quamillufte donum.
: G ; Cri
196 C. Ban TRI
Czirsr. Verum plus ego petii, CaLLrsr. quid
mater mea honorabilifima ? Cr rrsr. Cingu-
lum quo illa petpetuo cincta ire confuevit , perlua-
dédo utile effe illud curádo dolori tuo: quippe quod
multas Relliquiasattigiffet. CA r.Igitur quidad hoc
illa CeL.DamihiEvangelium, dicamtibi. Caz. O
per Deum;fümetotam iftam domum, cape omnia
ue inilla (ant,& hoc mihi dic. Vel opta quid cupias.
Cr. vicem pallii unius quo tu vetulam tuam mune-
tabete,dabotibi in manus tuasillud ip(itm quod cot-
pusilliustanto tempore cinxit! CAL. Quid de pallio
dicis ? Pallium & tunicam.& omnia cum illis meas
Car. Pallio opus habeo , & hoc nunccontenta eto,
ne effundas te amplius,ne ponas inaudacium meam.
petendifulpicionemi malam: Vertapud vulgum di-
citur;(peciem negationis elle multa offerre illi qué
paucaperas Car. Curre ParmenoSartorem meum
acceríe, extemplo huic pallium& tunicam de opti- ,
mo pannorafili conficiar.PAn. Sic (ic perge: omnia.
vetulz , quoniam mendaciis onuftaadvenit utapis.
Ms verovinemohuc adiget.Hocilla cotum hodier=
num diem ambagibus tantis quelivi. CAz. Quid
maligenii hunchominem quatit. Nemocfttam mo-
leftis &injuriis ftmulis herusullibi atqueego fum,
qui alar hic fervos divinatores, relatratores , inimi-
cosbonis meis. Quid murmuras,afine » invidiofe,
uid dicis? Abi illico quo te jufli,ne me commoveas
his malorum jam patior ut plane peream: Non mi-
nus deeodem pannotibide veftimento profpicetur.
PAn.Nildicoaliud,Domine quam jamtardiusfa&ü
e(fe quamut fattor commode adeffe poffit. CAL. Nà
dico egoverá , divinare teiDifferatut ergo in crafti-
num.
DPonNOBOSCOBIDASCALUS 107
num Tu Domina,fi meamas dilationem hanc zquo
animo feras.Non aufertur quod differas, interim o-
ftende mibi pulcerrimum &fclicífimà illud cingulü,
quod dignoambíu illa membra circúpledti potuit.
Fruantur oculicü univerfis ceteris fenfibus meishu-
jus cótemplatione junétim,quoniá junétim Étomnes
tamimmanes hactenus dolores fuftinuerát. Fruatur
gaudio afflidtü cor meúillud cormeum quod nulla
momento nóttiftiffimü füit,ex quo primü ifta puellá
cognovitomnes fenfus meihuc concutrebant, cú o-
nere pro le quifq, dolorú & laborü;nó patvo,Singu-
liiftudlancinabantut maximé poterant:Oculi vidé-
do ills, Aurcs audiendo; Manus rangédo.Czr., Dicts
te illá attigifle: Magnopere me ftupefccifti. CALIn
fomnis dico. Cz rin fomnisiC aL Per (omnüillá cot
no&ibus video ut metü habeá ne mihi contingat cp
Alcibiadiquonds,cui videbatur per foporé involucü fe-
fe cfle pallio amice fuz & fequente die interfeétus nó
reperit qui de publico tollerer,tegeretve, prater la,
que pallio fuo id demá fecit, Verum five viventi five
mortuogratiffimü mihi erit veftituipíius tegi poffe.
Cz. Satis malorú exantlafti iquidé cü alii quieícút,
tupreparas & in lecto tibi doloré,fequenti die illo te
induturus. Cape animú Domine, Neminé Deus id-
cofecirut in mala fortuna deftitueret. Da fpaud de-
fidetio tuo Accipe cingulü hoc; q fi vivo ego necine
termorior, brevitibi Dominá quoq; hujus in manü
dabo.CAr. O infperate hofpes,ó cingulum fortuna-
tiffimum, quod tantum in te dignitatis habuifti, ut
amplecti corpus illud potueris , cuiegofervilia o-
mnía preftare indignus fum. O nodi tormento-
rum meorum. vos conftrinxiftis hoc modo «e-
fideria & vota mea. Dicite mihi , an prelentes ad-
108 C. BarTHl
fuiltis ad infelicem illam refponfionem ejus, cui vos
fexvitis, quam ego adoro, & quamquam laborum
diurnorum & nocturnarum nihil omittam, nil pro-
ficiout favoremejustencam? Crr. Vetus dictum
eft ; quiminus contente querit fepe bonorumam-
pliusinvenit.Ego vero diligentia mea confequi te fa.
ciam , quod focordia tua nequaquam tibi dediffer,
Confolareanimumtuum, Domine : Unius hora fpacio
nulla magnifica res umquam confecta eft; nulla vrbs
capra. Nec in hoc duelli eftlex pofita. CAr. O infeli-
citatem meam. Vrbium moenia faxis condita & mu-
nitafune,Saxis poft xa demoliuntur urbes capiun-
tur.Hzcautem Domina Cupidinis mei cot Chalybe
fa&um habet,non eft opis inalio metallo ad hoc e-
domandum.Non eftictus tormentorum qui hoc rü-
at. Igitur a plicate [calas muro ejus. Oculosilla ha-
bs quibus bgittarum vim emittit, Linguam ad tela
convitiorum & repullas; cam fitu munita eft ut ada-
liquod millia paffüum eam accedere nulla obfidio
offit. Cer. Tace Domine: Vnius hominis felix au-
NociaTrojam cepit,ne defpondeas antmum.Noneft
mulieri muliet ulla infuperabilis, Parum domü mes
ftequentafti;nefcis quantum ego valeam. CAL» O-
manibus que dices, domina, fidem habebo; quoniam
hunc calé thefaurum poteftati mez tradidifti.O mea
gloria. O cingulum divine illius cinéturg. Ego te
video. Ego viderete non credo. O Cingulum, Cin-
gulum, fuititu mikiinimicume Dicmihi. Certe, f
fuiftiignofcotibi? Bonorum hominum proprium
eft igiofcere.Non credo iftud.Sienim contra me fa-
iffes non venilles in ditionem meam tam quidem fa-
cile» Excipio fi forte excufationi tuz hüc venifti?Ad-
juro
PonNososcODIDASCALUS 199
juro te refpondeas, per virtutem incom parabilis il-
ius imperii quod domina tuainmehabet? Cer. O-
mitte jamaliquando fortilegia ifta, domine: fatigata
fam aufcultare ribi, cingulum autem tractando iftis
modis medium rumpes.CAL.O miferum me.Si pati
metecum felicitate Superi mactaffent. de brachiis
meis texi & componitu debebas,neque ferico,quali
nunces, Vt fic gauderent illa perpetuo amplecti &
cingereillamcum conveniéte reverentia, illa mem-
bra,que tu fine fenfu Voluptatis femper complexa
tenufti, O quam fecretim fepe excellentifimamillá
fpeciem contemplari potuifti.Czr .Ampliustu con-
templabere cerré,& cum meliori delectatione; finó
te ipfum ribiperdes his,quibus nunc; modisloqué-
do.Caz,Tace,dominanobis invicem optime con-
veni. Ooculimeireminifciminiquo paéto cauffa.
fueritis & feneftrailla per quam cor meum transfixú
eftidem auctor damni datipurerur,qui cauffam da-
turo dedit.Revocare in memoriam vobis quod falu-
tem mihi meam debeatis, Videte ut medicina malià
vobisoriundi domum noftram fiftarur.SemDum tu
cingulo te dclectas , domine, oblivifceris Amotum
Melibzz.CAL. Quidamentiffime hominum,impe-
ditorfolatiorura meoram,quid vis,quid eft negotii.
Sem .multum loquendo occidiste fimul & auditores
tuarum querellarum,fic amittes pariter & fenfum &
vitam.Quicquid huius erit,poteris ulque in ho&em
imminécem diffiadere.Poue finem diétis tuis, & au-
dijam que Celeftina dicere parat,CAr .moleftustibi
marer,eram, longis meis queftibus? Vel ebriacus eft
iftehomos Cer. Vt neutrum horum fit debebastu
tamenjammodum ponere longis tuis fermonibus.
Habe
no C. Barrel
Habe cingulum pro cingulo,ur noris fermonem fer
mone diftinguere,cum Melibea proxime alloqueris;
Linguam tuam doce non deberi parem honoré ve.
ftimento domine ejus.Car. O Domina, ó mater
mea,Confolatrix mea, fine me gaudio meo frui cum
ifto felicitatis mez legato.O lingua mea car impedis
tealiis diétis2cur deficisadorare prefentem hujusex
cellentiam,quam fieri poterit ut numquam pottlac
in poteftate tna videas.Omanus mex quam pat va ci
reverenria,quá magna ctim audacia tenetis & attte-
&acistheriacam falutiferanmorbo meo. lam nón
poterunt nocere herba, quas involutas acutiis füisi-
ibus habebat feva illa pharetra.Securas falutis fum
curante eo vulnera quifecit, O tu domina Ornamé.
tum omnium tuz etatis mnlierüm, Gaudium juve-
num,Salus egrotorum,qualis egofum;nonmerfir-
mioré facias timore tuo,quá pudor me meus effe jue
ber.Solve & remitte freeña contemplationi measftne
me cum thefauro hoc meo foras in publicum profi.
lire,ut omnes,qui me viderent,norint, felicioré nuf-
quatn effé hominem quam fim ego.SEM. Non exul-
ceres vulnustuum,onerando plagam ardentioríbus
flammis,Noneftfolam hoc ciagulum à quo pendet
ratio falaristuz CAL, Optime hoc novi; verüfn non
poffumattinere me quinadorem tam eximium do-
minz meg favoré.Cer Favoremillle favor verus cft
quifponte cuipiá obfertuz. Nofti hoc tibi non alí
nomme quam pietatis obtigiffe ut dentiüdolori tuo
remedium veniretfcilicet,nó certe tuo, A moris yal.
nera at per hoc anentur, Sed fi vivo illa verter foliti,
Car.&orationéeCAr .nondü ei accepi. CaL.Quis
moratur? Cez Breyitas temporis ; Iraq; conclafum-
E
PORNOBOSCODIDASCALUS ui
- eftfi dolores tuiinterea non remittetent, mane adeá
tibi ferendam,reverrerer.CaL .Remittere? 'Tum do-
lores mei temittent, cum illa crudelitatem fuá: Cer.
Sufficiant hec,dominesfatis pro tempore & didtotú
& fatorum eft; obligata illa eft , uri reipla demon
Riravit,ad facienda emnia que pro infirmitatis cura
tug ipfa poterit, 6c ego petiero. Videan non fatis hxc
fin: pro primo congreflu, Ego jam difcedo. Memen-
to fi cras domo prodieris,fplenio faciem tegere, ne fi
forte fortuna illa te viderit; médacii me arguere pof-
fit.Ca1.Quatuor quidé ipfis,tui cauffa. Scd dic mihi,
per Deum,quid ultra dixit Major defiderio audien-
di vocesfüaviffimo illo ofculo proditas. Quomodo
tam audax fuifti,ut antequam notam te haberet, ram
familiarem te introeundo & rogando faceres? CaL.
Antequam notam haberem ? Quatuorannis vicinz
mex fuerunt domui,converfabar cum illis,confabu-
labar,atridebam tam die quam nocte. Melius me no-
vit mater ipfius quam ungues digitofq: (uos , quam-
vis Mclibzaiüteribi increverit,mulier generola, fa-
piens,civilis.Par .Audi,Semproni,quod inauremti-
bi dicturus füm.Sxw Quid vis, dic. PAR. attenta au»
fcultatio Celeftine materiam dat hero noftro ur fer-
mornemin immenfum extrahat:A pplicate illi , pulfa
illam pede, faciamus illifigna ne ex(pe&tetamplius,
otius uti domum eat,non eft enim homo natus tam
finus quifolus fecum tanta loquatur, CA 1. Genero-
fam, didis , Domina, elle Melibzam? Videris per
ludum hoc.extulifle. Habetmneparem huic uni-
vería rerum Natura > creavit Deus corpus aliud
tante felicitatis? Poterit ralis forma , talis indo-
les, pingi? Exemplum fummum Speciolicatis ?
. Siin
pni C. BartmlI ' !
Siin vivisjam foret Helena , cujus caüffa tot millit
Grecorum mortem obierúntrotoccil fünt Trojani
aut formofa Polyxena , omnesfervas fe addicerent
dominz mex,cujus ego cáuffa raliá pátior.Si illapre: |
fens fuiffet Lirigio trium Dearum propter aureum.
malum, numquam inter eas Dilcordiz nórenaudi. |
cum fuiffet; quippe abfque controverfia ulla omnes |
confenfu affirmaffent ad tiemineni donum illudquá
Melibiam pertinere, & fic Pomum Concordiz áp:
pellatim fuiffet. Noftrotempore omnes feiminz
quzillam viderintmaledicuni fefe , incufant Deos, |
quod nemini illarum hec dona tribuerit qui Meli.
bee;confümtnt plorando dies ftíósjexedunt carnem -
fuat invidiá, ditisfe torminibusexcruciátit fperan
do fucis & coloribus;aliifqueartificiis par decus ifti, |
quod ábfque ommi labore natura huic dedit, indipi- |
fci Alis vellunt füpetcilia fua forcipibus, eadem un-, |
gunt unguentis capillos prodücenibus,depilantre. ;
veftiunt; Aliz quaerunt auricolores herbas , radices,
fratices, flotes,faciendis liziviis, ut celarici ifhus fi-
miler fuam quaque conficiat,vultium formas co-.
guht,componunt,variis coloribus exornaze, lavatit,
unguno politint;comüt,candidant; purpurant , nihil
fibireliqui faciunt ut laudatiffime huic forme exeár
quam fimilima: Que cumitafefe habeant, confide:
tm ar mereatur coliab hotnine tam infortunato, tátu,
trifti,quám ego fum. Czz.optime percipio quid ves.
lis Sempreni.Sine illum,ipfa jam mala faá decidet&z
finem faciet.CAr ln hac tota nátüra fefe confpictiam
videt;/omnces fuas elegantias & ornamenta infimfit
utiftam perfeétiffimam conficeret, Quicquid Gra-
tiarum fingulisczteris divifim contulit & per partes,
omne
PorRNOBOSCODIDASCALUS dij
nine junctim huic donavi: & refcripfit cenenduri;
Hucomnes convenerunt Charites ; quam maxime
venaltas le facete potuerunt;omniá fua decora con-
ferentes: Et velut iu theatro, fpéCtatoribus fe Judicá-
das offerentes, uf omnibas darerur liudare divini-
tacem in ornamentis tani eximil opetis. Solum paul-
lumaliquidaqua fontana cum peétine eburneo fuf-
ficit ornatioreim & venuftiorem Melibeáin facere
omnibus puellárum choris. Hcc füut arina ipfius;his
vincit &petimithis tnaricupio me fibi captivum du-
xit, his mecolligavit, & cátenà vinótum adtitier.
Cz. Tacejaiine te defatiges amplius: Lima illa quá
ego habeoacutior eft quà fortior tua illa catena quae
te vinctum crüciat.Ego rumpam hanc illius ope tin
libertatein tit priftinam reverraris. Quaptoptet da
veniam mihi tamidem difceffürzs &ox jam imminet;
da & cingulum illud mecum ferre , nofti enim opus
mihicoellé.. CaL.O infortunatum me, Oinconfo-
labilem!Ádverfa me Sorsper omnia fequitur.Autte-
cuiiautcum Cingulo,aut cum utroque aut cuim al-
teroco effe longàm hanc & tehebrofam noctem va-
]ebani; Verum cumtormentis meisinfortunio ineo
nondum farisfecerim hoc vivendi ordine, veniatin-
tegradolitüdoin parteis.Heus vos fevvi, PAR. Here.
Car. Comitamini matrónamiftam & deducite ul
Quedomum fuatu,eant cum ea tante Voluptas , &
Hilaritas,quantz Triftities 82 folitudo mecum. ma-
dent, CEL. Sit, Domine, Deus tecum. Cras redibo,
hucconvenient pallium meum, & Refponfio Meli-
bex,quoniam hodie neutri ftis temporis fuit. Sola-
reanimum,utpotes,domine,impera patientiam tibi,
& interea alías res cogita. CAL1. Minime ifthuc.
Scelus
14 C. Bartual
Scelusenim fit ejus oblivifci , cujusunius gratiavita
mihi inea non difplicet.
ACTUS VII
ÁRGUMENTUM.
Celeflina fermonem cum Parmenone jungit , inducfara illum
'inconcordiam dr amicitiam Senpronti. Revocat illt Parmem
im memoriam factam fibi promiffionem , facturam illam [eje
compotem Argufe, quam Parmeno deperibat. Veniunt domum
Areufe, Parmeno inibi pernotlat , Celeflina ad fe vedit,
pultatoflium. Elicia aperit,increpas Celeflinant
tardi velitus.
CsrirsTINA, DARMENO
AREVSA, ELICIA.
Ir: Parmeno, poft proxithum colloquiuen inter
noshabitum nulla fe mihi temporis opportunitas
obtulitut dicere & oftendere ibt, quod volui fem-
penpotuerim infignemAmorem,quem tibiporto.&
quo pacto derefemper & ergaomhes tam praíente
quamabfenre optima queque locuta fuerim. Ratio-
ninoneftconfentaneum;neque ufus expofcit , repe-
tere illa omnia, quomodo te puerum mihi fervitum
traditum, filiiloco habuerim,ad minimum inftara-
doptivim familiam meam, dilexerim ,foverim, or-
naverim. Spes me quidem ex eo tempore femper ha.
buit pariatealiquando mecum facturum, & infitivü
illum amoté pro naturali; equo affeéta, redhoftiru-
turum.Nunctu mihi pretium operz mea: bonz ma-
lum reponis, vitilitigando omnes Íermones meos,
omnia
PornoróscoDIDASCALIS — IM
omnia dicta reprehendendo, pro male fentientibus
omnia traducendo, nihil non murmurationibus , &
dubiis fefurris , moliendo utfüfpectam & invifam
pracfentis& audiéu tuas oblocutiones , Calliftoni fa-
cias, Confidebam quidem contemtis his omnibus,
poftquam femel confilia te mea rata habiturum, &jis
obremperaturum cófpondifti,te retro viam non in-
fiiturum: Tamen, cum magno dolote mco,intellige-
re adigor manere apud te odiorum relliquias vanas,
loquentem ex inimicitia magis,quam ratione & rerü
dignitatesita projicis lucrum,quod ex negotio pra-
fentead te fpe&tabat;ut lingue petulantia farisfacias.
Audinuncme,fiante numquá audivifti, & vide dc-
crepite aetatis me effejquales annos Sapientia Con-
filiandi omuibus commendat juventutis cótra pro-
priaeft Voluptas & Dele&atio. Optime credo erro-
ris tuiculpam penes folam adoleícentem etatem tuá
cfle; & confido Deo,meliorem te mihi fututum im^
pofterum,mutarurumque cum teneris annis propo ^
fiti abfarditatemeVt dicitur vulgo mutari morti eni ca-
pills: Dico filiincrelcendo "tidie novasres có-
fpicandos Adolcfcentia enim in folis prefentibusfe-
fe impeditam tenet, videt & miratur lolum que o-
culisobjecta (ant.Matura contra ztas, non relinquie
quidem illaaut contemnit prafontia, fed fimul tamé
& preterita confiderat,& futura, pro copia, polis
cit.Si memoria renes Parmeno fili; amorem illü quo
-ptereritis annis te profecuta fum,recordabere primá
tibihofpitium,quum in hanc civitatem venifti, mea
domiparatum fuiffe, Verumadolcfcentes vos curá
fenum nullam habetis, rerum pretia ad palati veftrí
guítum «ftimaris, numquam vobis ufum. feniorum
á Venus
C. BAnTHI
amini; numquam cogitatis grita
dincs infirmitates , numquam defuturum illum vo-
bis ecatuler florem timere poteftisIgitur expende,a-
mice tu, quod propter fupervenientes aliquando fà-
lescafüs optinium fit confügium,aricitiam cum tali
vetula fervara; que loco Vet amica Gt, (lr vicem ma-
trisitimoamplius aliquando quani mater, bonum
diverforiumáddeponendos animiangóres, bonum
hofpitiumad fanandas=grimonias bontis thefaurus
ad fubitamegeltatem, optima arca ad recóndendas
divitias,dum fortunz favor manet ; bonus focusad
domnia neceffaria. Bo-
hyemis violentiam,patatas à
naumbraad a(tivos calores ; bonus feceffus ad pa-
ftum & Voluptatem. vid dices,fatuelle ad herco-
mhia 2 Bentequidem Ício confufiamte animi elle,
propter ea que hodieefuciviftizEgo vero nilampli-
us ex te polco,quatn ut qua male egilti corum poeni-
tentiam habeas, & poftea vitam tuam emendes, que
duo Deus ipfe fola poftità peccatoribus. Vide Sem-
proniümjego»poft Deum, hominem $ vigo cum
fecisquam vellemeffetis inter vos ut gerinani fratres,
Ejus quippe amicitia bene tens: frueris omnium a-
liorum converfatione feliciter; ipfius etiam heri tui.
Vide quamille ácceprus e(tomnibus diligens, peii
&toris, candidus ferviis gratiofus , cupit atniciriam
tecuim jungere ; accrefcet páriteramborum emolu-
mentum,cüti mánum alteralteti prebebit,nofti ipfe
amare te debere fi amari velis. Stultitiaeft amari velle, a.
mare abnuere,Summa amentia compéfare benevo-
lentiam odiis cupere. Par. Sécundum hunc erzoré
meutnytibi, mater;coofiteor.Ét cum ignoveris pra-
terita futura cuo lubitu difponas. Verum illud cum
Sempro-
316
venturum arbitr:
PorNOBOSCODIDASCALUS n»
Sempronio fa&uimpoffibile mihi videtur, fetvare
amicitíam;ille eft irritabilis,ego ferre & pati nihil vo-
lo &poffüm,concilia hos mihiamicos. CEz. At non
hacerat naturxaut ingenii tui conditio. PAR.Per fi-
demquo magis anni fe fabjecerunt, eo magis immi-
nutacít mihi patientia.Non fum nunc qui olim età.
Erpixterea Sem pronius nihil habet unde commodi
aliquid ego fperare poffim. CEL. Amicus certus in-
cettis rebus cerniturin adverfitatibus probatur,tum
illeadeft cum cateriaufugiunt,cum majori,quam a-
lias quafcunque domos , cam defiderio vifitatü ve-
nit,quam Fortuna deftizuit. Quid tibi,fili, dicam , de
virtutibus & pretio boni amici? Non eft res amore
digniorneque mventu ratior Nullum onus fübfagit
autrecular. Vos fimiles equalefque eftis:Paritas mo-
xam, &adfeduum fimilitudo; funt illa que amiciti&
fuftinenz. Vide,fili mifi aliquid induftria tuá lucri ad
te veneríc;jam tibi hocintuto eft,noris tu paraream-
pliusJliud labore tuo tibi peperifti, hoc jam tibi pa-
Fatum 1nvenisBene fit patri illi quijhareditarem hác
tibireliquic.Non poteris majore cópendio ad quie-
tame vitam componcrejfic annos tios inbonamz-
ratem fenectuti fiftes.PA n. Quid vocas quietam vi-
tam,maten Cer Fili ut ribi tu vivere pofíis, non ha-
beas opus difcurrere per domos alienas , qualem cu
vitam perpetuo velutei damnatus,vives, dum fetvi-
tio mo uti non poteris: Miferatione tui, cum videré
te feminudum ruptis laciniis incedere;petiviego ho-
die abs hero tuo palleum;ut cum fartor prelens adel-
fet,ta vero fine tunicaadítares , ille indidem tibiali-
quam comparari juberet. Sicegonon meifolius.có-
modi, quod obmurmerarete incelligebam fed &
3 tuigra-
13 C.BartHlI
tuigratía hoc molita fam, Tu quidem quantumvis
bone frugi fis; fi ordinariam tuam mercedem folam
abhistalibus exfpeétave 5, decem annorum precta
una manicainclufa aufer :poteris. Frure florcan-
nerum tuorum, fac bonar no&tem boni dies fequá-
tur,ede laute & bibe, cum potes,cú gratum eft; nul-
lotalium te deftaudes,perear quod perire tendit, ne
loratupropter bona, que hero tuo hereditate ob-
ba funt; hoceftomne quod de hoc mundo feres,
amplius nihil in vitá, pofthac omnino nihil habita-
rus eft.O fili Parmeno,ut optimetetali nomine com-
pellare poffum,quoniamtanto tempore te educavi, -
placeat tibi confilium meum;cujus unicus fcopuseft,
uroaffc&u,videre te aliquo loco honefto honora-
Ber. O quam felicem me céferem fi tu & Sempro-
nius concordianimo effetis, boniamici, fratres ger
mani peromnia / Sividerem vos junctis animis &
greffibusad panperculam quamlibet meam cafam
gavifümsrecreatum animos veftros,venire ! Ita pul-
"cre me vifitarum veniretis pulcre etiam animis tae
dialaborum eximeretis; fruendo fna quifque puella.
Parm. Puella, matermea? Car. Certé puella (uá
quemque fruiturum dico: fatis verularum in me una
domi mes cft. puellas dico qualem Sempronius
apud me füam haber,quamquam non tam ille mihi
charus fit quam tues,cum quo ubiloquor, geflitcor
ipfum mihi pectore exfilire. Par. Ne fallaris animi,
Domina.Cel. Etfimaxime fallar, non me exckucia-
bo multum:Pieratís etíam titulo hocomne excufare
poffum:Deum propitium habebo cum. tuas res cu-
rabo quem folum inalieno lticfolo vivere video. Et
magisetiam moveor pietate ergaoffa defuncta illius
que
PorNnoBOSCODIDASCALUS 119
que morienste mihitantopere commendavit;ut tibi
adfim,ut meaope virilem etatem commodotuo or-
diare,& vero intellectu tibi adeffe valeas; fic dicesa-
liquando : Benefit offibus vetula: bone Celefting,
qux optime confalebat mihi.P An. Et ita certe nunc
ctiam exiftimo, quamquam minerenais adhuc: Sic
quamvis hodienon retua loquentem me audive-
ris,non hocideo fiebatquod malum mihi videretur
quicquam cuoram geftorum ; verumquod viderem
ego certa omnia me Domino meo fuadere,illumau-
tem malam mihigratiam reddere. Verüabhinc pes.
fequamurillum pariter;ftrenue tu machinastuas ad-
move, artibus tuis utevesmihi certum eft tacere: Iam
tum impegi pedem,non credenstibi, in ifto cum illo
negotio.Cur Erin hocimpegifti,& impingesin aliis,
donec omninocades, ufque dum totoanimo confi-
liameafequeris,que veré tuiamante mente oriunda
funt.PAn.Iamoptimé me collocaffe illud temporis
agnofco quo tibi fervivi, puerili etate mea, cum tan-
tf inde fsuctuá. meram virilimeo fatui proximusz
Erfupplicabo Deo pro felicitate anime patris mei,
quodralem mihitutricem teliquit, pariter & mattis
mexque tali me mulier moriens commendatam
tradidit. Cer Neiftarmihinominesfilivillico fe o-
culi meilacrymis involvunt, Et habuiegoin hac vi-
tamalteram talem amicam? Aliam talem fodalem>
allevatricem omnium malorum & dolorum meo»
rum ? Quz defectus meos füpplebat , que fe-
creta omnia mea norat | cui intimas curas pecto-
Jis met aperiebam ? In qua una. omne bonum
meum & delectatio vettebatur? quam matrem tuá!
H 4 Oquam
po C.BaAnrnul
O quam illa gratiis plena ezat;quam ad omnia verfa-
bilis! puro animo, candida,virili cofidentià, Tam fa
cilianimo tam fecuro,fine omnitimore,media nocte
ambulabat de cemiterio in cemiterium querens que
noftroofficio commoda erant! Nó pratetibat nllos
Chriftianos, Mahumetanos,Iudzos quorum fepul-
creta non vilitarer:De die ea fpeculabatur, de nocte
effodiebat;tam amica erat obícurz nodi , quamtu
clarz diei: Dicebat banc effe pallium peccatorum,
Porro omnibus caters fuis gratiis nó erat invida auc
parca fed neque ullo aftu utebatur per omnia fua of-
ficia. Y nam tibirem narrabo unde videas qualé ma-
trem amiferis:qnamvis filere (it melius;tibi tanren &
hac &aliataliaaperire quid vetat? Septem dentes
exemerat uni cruciario;forcipe quadam crínalidum
ego calceoseidem exuo.Porroad conjurandos ma-
los Dzmonas circulum intrare melior me ipfà erat,
quamquam ego tum non paullo quam nuncmelio-
re ralium fama eram,tta propter peccata mea omnia
poftmortem ipfíusoblica fum.Quid amplius viszIpfi
mali Dzmonues eá metuebanttremere & horrere, &
ftuperc;nos cogebat horré dis vocibus,quibus appel-
labat.Tum illis notaerat,quam tu domi veftre:cum
convocaret eoldem,precipites alius fuper alium ads
volutiaderant, necandebant mentiri ei, quali illos
violétiatra&tare noveratpo(tquam illam amifi,nihil
veriabiisexprimere potui.PAn. Non magis propi-
tius Deus (it huic vetule quam illa honoris met gratia
hacrecenfet,& egolibenteraudio, Crr.Quid dicis
honorabilisfilimiParmeno , & amplius quam Fili.
Pan.Dico mirari me quomodo in talibus potior te
mater mca fuerit? Verba neillius majorem vim tuis
habe-
PorNoBOSCODIDASCÁLUS 131
habebant + cum tamen eadem fuerint amborum?
Crr.Quid? &hoc mirum tibi videturenefcis quid
valgo dicaror,hominem ab homine immane quan-
tum differre? lllam,qua ea gratia dorata erat, non O-
mnibus datar adipifci.Noñ obfervafti in quibuslibet
officiis alios bonos,alios meliores; Harum erat ma-
ter rua quam Deus habeat , fumma in noftro cenfis.
Pro rali omnes mortales illam agnofcebant venera-
bantur, tam Nobilitas quam Clerus,Conjugar» 5o-
Juti,Celibes»viduisadolefcentes ; pueri, rantam ejus
Sapientiam noyerant.Precipue virgines &puellzo-
mnisgeneris Deo pro Salute ejus vota faciebant,non
minus quam parécum fuorum. Cum omnibus ali-
quid negotii habebat, cum omnibus fermocinaba-
tur: Siquando per publicum incederemus,quotquot
obviam nobiserantalumniilliuserant, obítetricata
enim fueratíexdecim totosannos: fic quamquam tu
ob cenerrimam atatem fecretorum illius particeps
non füeristum,noffete tamen nunc,viro proximum,
decet qualem matrem habueris > cum illa jam apud '
plures (ittu,ut di&tum,atare jam prope virili.Parm.
Dic mihi,bona domina,cum Iuffitia apprehédi te ju-
beret,tum me domi tuz feryiente,eratisjam duma-
mica vos? Cz1. Certe eramus; quamquam tu velut
illufioni mez hzc dixeris. junctim talia faciebamus;
junctas nos carceri mandaverunt junctas accufarüt,
ambasfimulpene publica fübjeceruntilla quidem.
vice,quam primam ego füiffe puto. Verum cu tum
"temporis,valde adhuc puer eras,mirot te meminiffe
hujustei,cum vix fir aliustota civitate qui non obli-
tus jam fic Et hi cafus font mandanarum rerum, Sin
gulis diebus videas qui peccet & luar, fiin iftas nun-
] H os - dinos
C. BaxtHl
evelis.PA n. Verum eft, fcd interpec-
(Per feverantia, nam, velut primi a-
fantin poteftate mortalium ,fic ubi
id admiferis,uti corrigas, neciteres,
Ratio ribi data eft.CEL Tetigiftime; domine facue;
in Veritatis nosriegotio jam veríamur: Exfpedta cr-
go,tangam teviciflim ubi ulcus cft.PAn . Quid dicis.
macer? Cz. Dico fili quod preter iftam vicem, qua-
teretiam comp renfaeft mater tua fola que cum Deo
jam fi: Semeletiam ducta et pro: venefica , Magà:
Noétu enim offenderunt illam cum candelis minu-
tram de trivio quodam;&m edio me-
ridic publico foro fcalasinfimiz illam fcandere coe-
erunt,caputornantes quodam quafipapyraceo pi-
Ko mitificis fosmis pidto.Sed hoc nihil erat : Neceffe
ef aliquid pati mortales in triftihac vita, ur honorem
& vitam fam fultinere poffint : Et vede quam hoc
illa nihili faciebat; prudentia illàfu&folità, necenim
veltantillum poftea de officii fui profecutione remi-
fit.Hoc ideotibi narrarevolui quia deperfeverantià
in malis fa&tis tam pulcre mode philofopharus es: In
omnibus rebus Gratiz illamfüz comitabantur; Dei
& Conítientiam meam atteftari poffum, curn in fea.
lisillis taret apparebat facile, omnes illam circum-
ftantes ne unius quidem obolifacere, nec tantilli iil
aftimare tothominum opinionem,uti conftantes &
picfentes geftus ipfius demóftrabat.Porro illos mor.
talium,qui meliora & plura cxteris norunt, tmajorif.
que indolis funt,8z ingenii promtioris, uti ifta mater
tua,certum eft facilius errare omnibus caeteris. Vide-
rís quanti nominis ob Sapientiam fuerit Pirgilimssno-
tumtamen habes quo pacto ia fcortco fifco tutre fu-
(penfum
112
dinas proceder
cata pellimum e
nimrmotus non
primum mali qu
tislegentemte
Por NnoBOSCODIDASCALUS 123
ipenfiaw,rota Roma confpexerit, Hujus vero gratia
non definit ille eife in oninium admiratione neque
Virgilium propterea quisquamignorar. PAR. Verü
et quod dicisiiltud vero noftrum petluftitiá fadum
et. Cer. Tace, ftupide, Parum nofti de rebus Chri-
ftianifimi.Et quanto melius eft per Iuftitiam hoc pati,
quam alio quovispacto! Meliushoc norat Parochus
nofter/quimatrem tuam confolaturas ipfi Dixit in
facris litteris fcriptüceneri,Feliciffimos illos cffe qui
perfecutionem propter Iuftitiam paterentar,&quod
1idem poffeffüri finc regnum Celefte. V ide quanti fa-
ciendum fiin vitz hujus curíu rale quid cuipiam có-
tingere,cum praemii loco propofita fit eterna Gloria?
Pracipueaccedente illo quod tum omnibus in ore
eratjilla vice fummainjutia falfisteftibus victam, di-
titatetormentorum coa&tam,confeffam bonam ma-
trem cuam,quod minime admififfet. Sed illa faain(s-
gniconftntia , utque ea que fortianimotalia ferre
coufücveraromnia faciebat leviora quam cenferent
omnes. Amplius millieseam dicentemaudivi; Si pe-
dem fcegero;bono meo fregero.Siccnim notiorero
quam umquamantea.Et nunc,cum omnia ¡(la mater
tua in hac vita paffa fircredere debem? inaltera De
ifti majora ob m bonalargiturum: Siquidem verü
eft quod Parochus nofter dixit. Et hoc eodem ego
quoque inforrania mca folari foleo:Sis tu mihi dein-
ceps,Parmeno,vere amicus,ut fuit 1fta mater tua; ha-
beshujus exemplum quod per omnia fequate ; Nam
que patertuus tibi reliquit ea jam dum fumma feeuri-
tate,nu llo timore,tenes.P ar M. Mittamus jam mortuos
Sc hereditates , fabulemur de pre(entibus negotiis,
.qua magis ex re noftra funt quam corum inemo-
riam reducere qui jam humanis exem abicrunr.
324 C. Ban T HI
Suabvenietrecordationi tus, mater, promiflio non ie
ta dudum milu ficta potiturum opc ttta Areufa,cum
dominoftra tibi aatraffem quantopere illamamaré.
Cer Si promifitibi quippiam,n overis oblitam non-
dum eflesneque cenícas cum annis me perdidifle et-
lam memoriam.Plus jam tricies;te etiam abfentein-
trame pupugi nemet hujus tui voti gratia. Jam puto
faris maturuilfe negotium.Eamus illico de via domit
cjus, non elabetu r,deprchendemus;obtincbimus,ut
volumus,illam. Hoc minimum officiorü puta quod
prettare tibi velim,Parmeno.PAr Tam ego defpera-
bam potiri poffo,numquamenim cam illa cóclude-
re quicquam datum eft, falcim ut maneret me & ver^
ba amantis auribus admitterer: & metuo veritatem
di&ivulgaris,Malum indicium amoris effe vultam
avertere & fugere. Sentiebam magnam cauffam de-
Íperandi apud animum meum hac ejus incivilizate.
Czr. Nonmagniego facio defperationé tuam dum
me nondum totam noris, uti nunc etiam;qui in po-
teítate & ad mandatum tuum promtam habeastati-
tam talium artificem Porro jiexperiere quanti meo
nomine valebis,quam mihimortgere illz fint,quan-
tumegoin conficiendis Amoris negotiis poffim.I fi-
lentio,hicoftium ejus vides, intremus placide; non
fentiant nos vicini, exfpectatu hic inferius ad fca-
las,ego adfcédam, vifura utrum facta promiffis me-
iscquarc poffim,fortaffis ampliusinveniemus quim
vel ego vel tu credere potuerimus. AnzusA. Quis
ambulat ifthic; quis in cubicalum meumifthoc no-
€tis adícendereaude?: Cer. Quecerte malum tibi
nonquarit,qua pedem numquam ponit auin com-
modi tibialiquid facere ftudeat, que fepius cui quá
; iplius
PorNnoBOSCODIDASCALUS 125
ipfius (ui memor e(t. À matrix una de tuis,licet vetu-
la, An £vsa.Malus Demon male illam verulam quá-
cunque excipiat. Quid quatit Larva ifta no&ambula
iític hoc noétis.Marer domina,quid bonum tam tat-
do tempote huc venis: lam exuebam me ut cubitum
darem.Czr..Cum gallinis,filia? Sicditefcis tu quidem, fic
res tuz feruntalii fant qui de paupertate querantut,
non tu. Talem vitam optet qui volet, AREvSA. Tela
marentedibo utveftem refumam,frigus jam me ma-
Ie habet.Crr.Non facies,per vitam meam; depone
te potiusiniedtum iftum,ita poterimus pulcre collo-
qui, AnEv$A.fic bene mihi fit;/opus certé hochabeo,
qua toram hodiernam diem non atis compofiefai.
Sic necellitas magisquam ignavia facier me protem-
pore capere lupinos pro numinis. CE1 Melius urtqueac-
cubabisfic quam adfidebis; Subduc etiam iftam tu-
nicam corpote,ut totà confpici poffis. Vah quam fua-
virer rumca tc olent dim commovifti te! Certé apuffimà
omnis te decent. Semper facta& res tuae inihiprece-
teris placuerunpuum nitiditas tua & ornatus ftudiü!.,
jam £rigidiufcula facta cs.Deus tibi benefaciar! Qua-
lis veftis ftragula, qualia tapetial qualislecti pulvilli:
Qualisomnium candor & politics! Tam bene fit fe-
nectutimez quám iftaomnia mihi placent!Margari-
xa aurea videasantibi bene velit qui tali tempore te
vifitatum venio Sine totam te confpicer, contemplor
ut cupio , certe magnopere medelectat. An EvsA.
aullalumabfcedemater , ne propius venias, facis
blaridis tuis tactiunculis ut rideam, tifuautem pote-
rir ucincrefcat dolor.Cer, Quis dolor, Amores mei?
iocaricerte mecum lubet. ÁREVSA» Male fit mihi (i
per jocum dico.Amplius quatuor horis dolore ma-
tricig
136 C. Bantül
wicis pene morior, jam illa pectus meum adfcendit,
interficier me certé.Non ego aliud morbi habeo, ne-
que tam atrox uci cu fortaffe fafpicaris. Cz1. Sine era
go me,taétu experiar, etenim & ego aliquid de hoc
malo fenfi, proptet eccara mea.Cuilibet mulierita- |
liseft matrix, &ab il a punctitacule An 2 vscalcius eft |
ubiillam fentio fupra ventrem. Czr. Benedicatte
Deus & Archangelus Michael, & quam fücculenta
arque horridiufcula es, quale pecus, quam pulcra o-
mnial Formofamapud animum te hactenus meum
arbitrata fiun,videndo nihil preterquá quod omni-
bus pater, nunc cum etiam fecretiora vidi, affirmare
aufi , totacivitatc ifta non triatalia corpora effe,
qu cgo quidem norim. Videtis non amplius quin-
ecimannorum efle. O fi vir modocffem, & cantum
favoris abs te haberem, uttalite modo contemplari
liceret! Per Deumenormiter peccas (1 non participas
bona ifta tuarum. Gratiarum bencvolentibus tuis;
Nonenim ideo Deus tibi illa contulit ut in vanum
obfolcfierent, ifto quidem rtatis tux flore, fub centü
iftis linteanimum & tunicarum involucris. Vide a.
vara nc fis ejusquod minimi tibi con(tat; non recon«
das Vencres tuas, Venuftas enim puellaris tam natu
ra fii communicabiliseftquam pecunia ; nó fis canis
ille hortalani:Cú bonis cuisipfametuti frui non pof
fis,fine fruancuralii qui poffünt & cupiunt, ne fis in
vidamon perfüadeare fruftra te in viram hane datam
efle.Cum nauis eft V innata eft etiam femina, & vi-
cillim.Nihilta hoc rerum theatro natura füpexfluü
ercavit,quodque fingulari providentia & confidera-
tonc non escgerit.Confideractiam ra grande pec-
cam effe cruciare & torquere homines, cum poffis
malís
1
|
PorNOBOSCODIDASCALUS 17
salis eor opitulari AR E vs. Certé tec fentio mater:
Yam vero neminé novi qui quid abs me petat. Datu
aliquid dolori mei remediü,neq; pergas illudere mi-
hi, & labiisegtá dackare. Cer Ite cómunisfexui no-
firo dolore(t,ob peccata noftrashuic £c remedia fere
omnesnovimus.Q uod fieri multis vidiquodq; mi-
hi femper bene fecit, dicá tibi.Sed uti perfonarü inter
homines diverfe fant qualitates, ita Se Medicine ná
paribuseffectibus cenfentur,neque in quzlibet cor-
pora ii(dé fücceflib. operárur, Omnis odor fortior Se
vehemétior bene facityurde pulegiosRura.chure£u-
mo deplumis perdicú,de Rore marino,de NuceMo-
fcata, receptus fumma cá diligentia, juvat, & doloré
imminuitmatricéq; fenfim intocú fid reducir. Verú
una füpereft res ege femper meliorem & putavi &
experta fum quá cuteras omnnes,nolo vero eá tibi e-
dicere quoniá tá pur& atq; caftáte mihifacis. An vs.
Quid, pervità meá, mater? V ides me male habentem
& laluti mez non fuccurris CEL -Abi;optime me in-
velligis, ne te facias Rupidá! Are vs. Ti jpeream pel
fimé fi quid velles intellexerim. Quid ergo vis faciá?
Scis heri eú hinc profedtüeffe amicü meú cá Tribu-
no militúfuozdebeo aliquid fceleris illo abfente có-
mittere? Cer. Videastu fed quid damni hoc faciet,
quidve fit celeris Argvsa.Certe ego pro tali habu-
ero.Ille mihi omnia que opus funt prehiher,honorar
me, magni facic, tá comiter atq; tanto obfequio dili-
itacfidomina veré ipfi effem! Car. Verú,utomne
iltud fic fe habeatdum nonparits;non deferette hic do-
lor; abifta quidem hora,cujus ille quidem tuus uni
ca cauffa eft.Quod (i dolori nó credis,crede colori&c
videbis qd malitibi feratunius folius itiscófuetudo.
Ántvs.
138 C. BarTul
Ar y vs, Nihil equidem incufare fiabco prererida
fortininm meum, mala eft maledictio, quamcredo
parentes meos in me pofuiffe.Nori eft jam tem pusos
moja ifta qualia (intprobandi. Sed omittamus ifta;
fexó enim eft, &dicinilii quid boni te huc venire ade-
gerit? Crr.. Noftiantea de Parmenorie quid tibi di-
Xerim:Quaritur dete quod nequeafpe&tu illuni di-
gnetis,neício qua de cauffa;nifi forte illa; quod noris
me illi bene cuperc,& filii loco haberi abs rie. Qua-
propteregoaliter jam res tuas miror; mihi quidem
propter te Et v iciretue grate funt, & gaudium ca*
piotui cauffà quotiesillas video, quod íciam tecum
confabularifolere. Arzvs. neerres,domina mater.
CzL.Nefcio cert? operibus potius credo, verba qui-
dem vána in vanum cadunt, & apud quemcurique
fatiscorum proffat, Amor vero nifi vicario puro A-
morenumquam redholtitur;oper pátiter operibus;
Nofti que cognatio fit ibter te & Eliciams ifta Sem-
proniuta jàámtenetdomi mez.Parmeno & Sempro-
nius perpetui fodales fune, ferviunt illi Domitio qué
türiofti, & cujus gratia tantum ad te emoluaiméti per-
venite poterit.Non neges illi quod tám parvi tibi có-
ftat; Voseltiscognata, illi fant. fodales; Vide quo
pacto ntelior adfit fortuna ij fpetate potuerim.Ad-
eft hic, mccum buc venit; Parmeno, videbis an velis
jubereadícendat. Arzys. Miferam tie fi fermones
noftrosaudiverit! Cer..Minimeille: infra moratur.
Aícendere jubebo.Des illi tantuin ut afpicias & col«
loquare,& hilarem vultum exhibeass&c fiquideitita-
lis videbitur, frnaturte totá;tuillo; ft quid ille lueri-
feceric.tunihul perdes hocludo. Arz vs. Optimea-
pudanimun meumnoviomnestuas fuafiones, os
mnia
PorNÚBOSCODIDASCALUS. 119
annia confilia;& que modo in medium atrulifti , &
qua anteá niihi prebufti;nó alium finem quam meú
commodú,peterc.Sed quomodopofcis ut tale quid
faciam,cüm jam ek me aüdiveriseffe cui ego rationé
reddere teticárs (Lille hoc facinus meum fenferit, oc-
cidet me. Vicinià ifthzc invidet mihi, illico refcifeet
omnia.Nef, tatitim ego etolumenti capiam ubi eur. me
feccro,quem tu mihi offers, quam perdidero illum
alterum arittendo, C£z. IHtisego ómnibus jamante
profpexi.Nenió ños animadvertit intro huc éuntes.
An vs. Non dico iftud hujus no&is gratia, fedalia-
rum féquenciom plurimarum. Car. Quomodo? &
de histu erás? tálite modo tractari permittis e Num»
quamtualiquid auci pecubri conficies! Abfente illo
tátopere timida és,quid faceres Gin civitate adeffete
Sic fors mea conciliataeft , numquam ceffo ftu-
pidis hominibusbonis confiliis adeffe, & tamen illi
numquam fapete ue velint adigipoflant! Verum ne-
queifta miror. Amplitudo magna eftmundi.pauci ex
perientes rerum.A h;ah,filiajfi tibi effec fapientia co-
gnat tu, cui tantopete profuit educatio & difcipli-
na mes;urjat etiam Magiltram fe venditare polfit,
numgquamilla tamen caltigarià me renuit, &que he-
(cir doceri Gaudet illa habere in le&o unum, alter
ad portamjamatores füros, neque decft illi tetius qui
domifuz illam fafpiret.Omnib. illa fatisfacit, omnes
oculisducit vultu azridet. Singuli putant folos fcfe
absillaamarialium effe neminem cui illa qué bene
cupiat,cuique videtur folum fefe omnia , que opus
habetjlli (afficere, folumamorem mereri, Tuvero,
eut üni jam alter accedat, merum habes neafferss
le&ituite prodante Vna lola olla tuam culinam in-
H ftruis?
130 C. Ban fni
ftruis?Non multum ferculorum tibi etir; nolimepo
de tuis reliquiis victum quaere. Numquam unus
mihi placuit, numquam uni omnem affectum meti
Jargitafum.Plus poffunt duo, amplius edam quata-
orplushabéoplus dant,| ]us occafionis eftu nde tuis
rebus addere , illorum demere poffis. Non eftani-
malperdifacilius mure , qui unum tantum cavi fui
foramen novit, fi illad obftrufüm fuerit, non habet
quo fe abfcondar, perfequente cato. Qui unum tan-
tum oculum haber vide quo periculo peregre eat. V na. anis
ama fola neque cantat neque plorat;actio una non pa»
xat habitum,Raro unumMonachum folum obvium
habebis: Miraculum eft unam perdicem volantem
abfquefocia videre Vnum cibum,quotidie prabitd,
prefensfequitur fa(tidium : Vna hirundo non facit
vernumtempus: Vhusteftisuó facitfolidam fidem:
Quiunsm tunicam folam haber > citoillam arterit.
Quid cenfes,filia,de ifto numero Vnitatis? Plus ab-
fürditatum ejus tibi demonftrabo quamanni fünte-
tatis mes. Videan malis duos;qua facictas eff landabi-
lis Velut duas aures habes;duospedes;duas manus,
duolinteaminaad lectum fternendum & veftiendi,
duo indufia;alterum femper clutum:Q uod fi ampli-
us voles,melius hebebis. Certé que plus captivorú,
eoamplius penne Honor fine lucro non eftaliud
quam annulus in digito:Et quoniam duosfimul unas fac-.
cus non capit, junge tu de ambobus,qua datu r,lucrü.
Adfcende fili Parmeno. An EvsA.nonafcendat, mo-
riar moleflia;non noví illura;femperpudoré illo via
fo habui. Cz. Hicegofüm que di dtu pudoré
illi eximásur obrega,ego loquar vicéeambori. Ipfe
nonminuste quoq; pudoris habet.PA n M.D omina.
Deus
PornNoBOSCODIDASCALUS fi
Deusfálutetgrattofam tuam prefensiam.Án£vs.Bo=
nic vit,benead nos venias:CEL. Applica te iftuc;afel-
le,quid illicinangulá redüxifti te? Ne tarbesanimüs
Romtnem pudentem nimis Malus Denton in Palatium
diixit.Audite nuncambo que dictura vobis fum.Iam
noftitu,fili Parmeno, quid tibi nuper à me promif
fur (6 cusfilia, quid te modo rogarim , Omilla & (e«
pofita difficultate omni quá conceffioni tue junxifti,
paucis omnino vetbis res uáfigenda eft , cü tempus
multa nóadmitrar:Séper ite tui amoris gratía anxiá
animú habui, rmulta paffüs eftjnunccü corá dolores
ejus videas fciosnolisillum,tni cauffaimori,&já dum
cognovi eütibi videri talé,ut non indignus fit,neque
pro malofacto atbitrandüsur iftá noété hic domi tue
tranfigat. Án E vsA. Per meam vitam mater,nehoc ita
facete animum inducat;Tefü;ne imperes mibiifthuc!
Par Matermea, peramoré Numinis, ne mihi hinc
abeundum fit ab(a; bona negotii mci cópofittone,já
n.vifa ea amore commorior.Offer illi omnia que pa-
ter meustuz fidei, mihi exhibenda,cóimifit;dic datu-
r&illiomniaquz mea funt. 14 cibi dixi viderimibi &&
vultum illam á me avettere;neq; oculis dignati velle.
AnEVSA.Quidtibiin aureminfufutraviti(te homo,
mater. Purát nihll me eorum facturam que tibi pla-
cere videro» Cer, Nonait, iftud, filia, verum quan»
topere amicitiam tuam expetar, cum fis puella tam
honorabilisin quam omne genus bencficiorum pul
crecollocetur. Accede ppiüs iftud pudétule;ignaves
Vidcre n.meis oculisvolo quái pretii fis priusg] hinc
camreclina lá füaviterin le& iftü. Ansvsa. Non
exitilletam incivilisutinvetitü fine permiffione fefe
inferat, CzL; lain tu incivilitates & permiffiones
CH mm La loqué-
132 C. Bartul
loqueris? Non morabor ego ifthicamplius.Ego catt«
tionem dabo mane craftino te fine dolore > illm fine
vtboreevigileturiin.N etum uti eft fortiufculus ad talia
non credidero polle illum tribus noctibus ce nünuis
latusrumpere. Tales Gallos commendabant olim
juveni mihi medici patriz mez, cum adbuc fanis dé-
tibus effem.Anzvs.O Domine mi,ne me tates iftis
modis tene rationemper civilitatis legemarefpice ca-
nos illius honoratz marronz; qua prefens eft impu-
dentiz cue. Auferte hinc, Non füm ex illis que publi-
ceptoftantad vendendum corporis ufum pecuniá.
Tra bene mihifit ex edibus profugiü fi donec Ce-
leftinamater meajabierit, tunicá meá tetigeris.CEL .
Quid hoc tei eft,AreufasQue fimtillg longe petite,
¿cindignaobteftariones? ha novitates morum , &
refugia?Videturtibi flia; non noffeme quid hoc ret
fi.Non viderimalibivirun curn femina delicias fa»
cienteis? Numquam metalia deguftafle,aur rudem
corum effe, que pto etate tuatu expetis > Nefciam
quid taliloco tali tempore ttanfigatur ; dicacur, fiata
Va quitalia audiat,qualia ego! Aftirmo tibi tam me
amatam & expetitam fliffe, quat tu nunc expeteris
atqueamaris;quotquor autern atnicos habui num-
quamullum vetulum aut vetulamá me amovi , neg;
confilium eorum umquam five publicé five priva-
tim/Per mortem illam quam Dco debeo malim grá-
dicolafo frontem vapulare; Videor mihiheti nata
fecundum tuam quidem à vultu meo feceffionem?
Vttefacias honeftam,me facis fatuam, &pudoris ni-
mii & fecreti nihil tacituram , & inexpertem rerum;
mihiimminuis officii mei ufum;ut tibi tuiamplifices.
"Ponocunpirata piratam oppugnat nihil preter navim
petit.
PonNOBOSCODIDASCALUS 175
petit. Amplius te abfentem commendo quá tu te z-
ftimaspre fentem. ARE vs.SÉ erravimater,códonabis
culp3,veniam rogo.Accedas licet propius; & ille fa-
ciar quod volet. Potius volo quz tu vis , quam quae
mihi placent, oculi sibi prinsexcutiam quam quic»
quam committam quod tibi moleftiam faciat. CEL.
Non quicquam ego hincmoleftig capio;verum dico
tibi hoc,utiin pofterum bene rem geras.Deus vobif-
cum mancar!Ego hinc folaeo,m ovetis enim vos mi.
hi falivam veftris fuaviatio nibus & amplexationi-
bus : Quanquam enim guflus gingivarum mihi per-
ierit, fupcreft camen ejus aliquid in détibus.A&zvsA.
Deuste comitetur. P ARM. Inter, jubes tecum eam?
Cer Sit de uno cquotollere,utalteri imponas.Deus
vos ferver: Ego vetula fum,non metuo ne quis vim
mihi in platcainferatEx1c 14. Canis lauavit.Siadeft
demum ille malus Genius, vetula. noftra, Cer. Tha,
Tha, Tha; ErrcrA.Quis eft ifthic, quis pultat? CEL,
defcende aperifilia. Ex1c. He fanttug reditiones,
noétuambulare tibi placer; Cur hoc facissQuid tam
diu emorata es mater? Numquam cum abiiftimemi-
niftiredire!Hoctua confnecudo eft; uni fatisfacien-
do,centumalios fruftraris. Hodie quafivitte pater
Sponfz illiusquam Pafchatisdie Magiftro Rationü
conciliafti,illam elocare condufinuptic fienttertio
ab hincdie. Opuseft remediis tuis illi adfis, quibus
romififti , nedamnum virginitatis maricus fentiat.
Cez Non füccurric mihi quem. dicas, filia. Ez1c 14.
quomodo non (accazritObliviofa es certé.O quam
caduca tibi memoriaeft! Certé affirmafti tu mihi cü
illam füfciperes curandam, feptics jamàte refticurá
i3 effc.
334 C. BartHl
cffe.Cs1.ne mirum hoc tibi (itfilia, quiin multas partes
dividit memoriam fuam, in nulla eam integram ha
bere poteft. Verü dic mihi;rediturus ille eft? Er 164.
Videan rediturus fir. reliquit cibi pignori ifthicar-
milláaure&pro labore tuo,& rogasan rediturus fit
Cez Jlla cú armilla eft;tam fcio qua de cauffa dicas.
Curtunonaudcbasaaliquid, &timtis neceffariis rei
teaccingebas :In talibus certe diftere artificium, &
ericulum facere,te decebat. Quot jam vicibus me
Prere vidiftiz lam fitalibus te non accinxeris, rotam
viram tuam imprudens rerum beffiamanebis, neque
officium ullum capiesneque peculium tibi conficies
Er cumad meam hanc aliquando etatem veneris nc-
gligentiam hujus temporis, incaffum deliciis vacan-
tis deplorabis Iuventus etenim otiofa. inducit Sencttuté
grumnofam &Ponitentia fruftra bonam etatem re-
vocantem, lam ego melius ifta omnia conficiebam,
cum avia tua (quz cum Deo eft) milu commanttra-
tet ufüm huius officiianno uno finito,melins noram
quam ipfamet mapiftra.Er1c (4.Noneft mirum hoc,
fepius em magiftri indufttiam vincit ingenium difci-
pali.Neque hoc contingit nifi ex voluptate quam ín
ftudio quolibet quis haber. Nulla fcientia bene collo-
caturin eum quiillius non eft cupidus: Ego officium
iftud odi, tu amore cjus fere commoreris. Czt.. Tibi
dicasomnce iftud.Pauperem Senectam quearis. Cre-
disteaffixam mihi,numquam latere meo amoven-
dam?Czz.Per deum odiofas iftas contentiones temo
pori & confiliis melioribus relinquamus: Nunc in-
dulgeamus Voluptatibus,dum,hodie etit quad eda-
mus non curemus craftinum,. Non minus morit uril-
| le qui
PorNOBOSCODIDASCALUS 35
le quimalta cortadicquamis qui vitem fumma ino-
ia decutrit.Tam erudicffimus quifgue, quam rudis
de villa paftor;Herus utifervus, nobilis ut plebeius,
axiter ca cum officio tuo;atque ego fine ullo, Non
efturíperemus perpetuo hic vivere.Ludamus&gau-
deamus,ad Senectutisannos pauci omnino perve-
niunt,& quicam attingunt , nemo ex iis mocitur fa-
ine. Nihil in hac vita pofco prater diem & Vict, &
poftlocumin Paradifo. Quamvis dites mcliorain-
ftrumentaad Gloriam parandam habeant atque e-
geni; tamen hemo eorumfottefüa contentus vivit:
Nemo eft qui dicasSatis jam habeo: Non eftullus
inter eos cajus divitiisego hilaritatem meam muta»
ie velim. Omittamus follicicudiuesaliengs, & jam
cubitum eamus, uti tempus poftulat. Sane valentio-
rem mefaciet bene &(ecure dormiviffe,quam quot-
quot thefanrii funt Venetiis. —
ACTUS VIII
ÁncuMINTUM.
Mane alteri diei fit: Expergefactus Parmeuo Ateujam vt«
linquit c» domum Calliftonis domini fuiredit. | Reperit Sent
proninum ad effium ,— amicitiam snutuam confpondent. Eutit.
justin ad cubiciltm CallifFonis offendunt illum fe.
cum ipfo fabulancera, Sutgit i leto *
templum petit.
**
1 4 PARME-
36 C. BAR Tu]
Parmeno ÁARnEVSA.
CALISTO, SEMPRONIVs.
Ar. Clarumjaminane eft $ quid hoc rei eft
Quomodo hocita lucet percubiculum? AnEvs,
Quid lucis narras? dormietiam, domine: Vix jam cu^
bitum venimus;vix ego oculosfatis concinne claufi;
jamtu diem novum narras > Aperifodes iftam fe-
neftram ad caput tuum, videbis quod dico.P An..Be-
ne apud me fum, Domina,clara dies eff;jam perpor-
tz rimaslux intrar non dubitanda. O fceleftum me;
quam ego herum meum offendi, magnum füpplici
meritus fumihei quam jam tarde animadvert Am s -
vs. Tarde? PAn.Et valde quidem.An zvs.At itabeng
mihifitut nódum deferuit me malum hoc matricis:
nefcio quomodo hzc fe habeár.Par. Quid ergo vis
fieri, vitamea? Anz vs? ut de malo ifto meo lermoci-
nemur.PAn, Dominamea/fi quod modo fermoci-
natum eft,non fufficit quod reliquum eft , ignofces
mihi .hocenim quod magis neceffarium factu video.
praferendum eritmera jam metidieseft, Si moror
etiam ulterius metus eft, ne male ab hero meo exci-
pian Cras tibiceditum polliceor, & quotvicibus de-
inceps volueris.Et hoc fine Deus diem diei [ubiecit,alterüqu
alteriinftare mandavitut quod uniusfpatio fatis ex-
peditumnon fuiffet, (equentis exigeretur, Verum ut
amplius gaudio noftro fruamur,oro,hoc mihi gratiz
facias,uthodie.duodecima dici horadomum Cele-
ftinz pranfüm nobifcum venias. Ar &vs. Accipio có-
ditionem,grato animo. cum bono Deo: Claude o-
ftium abiens.PAn. Tecum fit Deus. O fingularis vo-
luptas, gratiffima recteatio; Quis hominum vel nüc
vivit,
PornoroscoDIDASCALuUS . U7
vivit, vel umquam antea vixit me fortunatior. Quis
cui yora lua melius fuccefferintatque ego, qui tantü
bonumad fententiam meam tanto tempore poffedis
idque non petii prius quam potitusfum | Cer-
te fi mala fata & rechnas fübdolas hujusanus equo
animoferrepoffem;genibus flexisad eam accurrere
debebá, uti ejus gratiam integram obtinerem. Quo
pacto rependam ranrum hocbeneficium? O fumme
Deuscuiego jam recenfebo gaudium hoc mcun»
cui referabo fecrerum hoc felicitatis megCui com-
municabo gloriam meam? Bene mihi narrabat vetu-
la noftra;nullius felicitatisintegrum effe fructum fi-
ne participatione fodalisalicujus, Voluptas cuju comfcin.
sememno efl, Voluptas vera nonefl.. Quis percipiet cale
hanc deledtationem,qualem egoapudanimum meü
fentioSempronium video ad oftium domus noftre,
bene maneexpergefactuseft; habebo quod agam cá
hero meo/fi jam domo prodiit: Non fecerit, opinor,
nonenim folet. Verum;ut nunc non optimefen(ibus
fuis uitunon mirum fit fi & confuetudinem fuam
mutavctit.SgM.Parmenofrater,fiego noffem regio-
nem illam ubi (tertendo mercedem (uam homines
merenturnullo labori parceremut eo venirem, ne-
que cuipiam inea reconcederem , certetam facile
quam quivis alius ditefcerem. Tucerte, ignaviflimi
nebulonis inftar hodie parum follicitusfuifti quádo
hucredires. Nefcio quam caufam te attínuiffe dicá,
nifi forze excaldefa&tum Vetulam iftam ifta nocte e-
manfiftisaut,uti puer folebas , firigilem li ad balneum.
Supportafti.PARn. Qamice Semproni, ne cortumpas. ,
Voluptatem meam > non opponas iramtolerantia
mea noninvolvas faftidiis tuis defiderabiles (uc cef-
: I 5 fus meos:
158 C. Ban t HI
fusmeos: Neturbestam lutofaaqua clatum limpi-
dumque cogirationum mearum liquorem, dulcedi-
nem fortuna faventis mihiinvidiolis tuis & odiofis
reprehenfionibus ne inficías, Recipe cuim hilarirate
me , & recenfebo tibi mira miracula Profperitatis
mex quamque volupe mihi totum hoc rempus ab-
fentiz fuerit.SEM. Dic, dic;analiquid rerum Melibee
reícivitio PAR Quid Melibezs Eft faperalia omni-
no,quam ego cupio potius,&certe talis¡ ut fiquidem
non omnia me fallát,cum ifta facile comitate & pul-
critudine paria facere poffit. Non enim omnes for-
mofitates & Gratias fola Melibea fibiincluGs & a£-
fixashabet, Se m.Quid tibi infanig obrigit , fatue? ri-
derem equidem fi valerem.Iam omnes Amamus, O
mnesinfatuamur, Callifto Mclibeam perit; ego Elk
ciam,tuex mera invidia quafivifti ubi paullum illud
etiam fenfum, quod cibi reftabas;perderes. P ARM.
Nunc demum amare defipete eft,& ego fatuus&abt-
que fenfibus. Atfi flilticia dolor effet in milla nan domo e-
julatus audires Sem. Secundum ipfius diéta tuatude-
fipis;ut te audivi confiliantem Calliftoni, & contra-
tiantem omnibus Celeftinz didis, ut ejus meoque
lucro officeres.Bene tibierat non participaturim te
bonanoltrasjam cum mihi in poteftatem quid obve-
nerit unde dete ultionem fumere poffim,numquam
definam tibi viciflim inequitare.PAR. Non eft vera
virtus aut fortitudo Semproni,obeffe alicui;impe di-
re,injuriofümeffe cuipiam,potioreum adjuvare,có-
modisejus adeffe, & perommia res ejus in melius c£-
ferre velle.Egote femper fraterno loco habui,non fi-
at inte verum quod vulgo ja&tatur,Parvam cauffam
fpc ingentes amicitias disjungere.Male me cette u-
bique
PonNOBOSCODIDASCALUS 139
bique tractas.Nefcio unde rancorille animi proficil-
catur, Neindignantem me indignis tuis convitiis fa-
cias, Conligera raram effe Patientiam tam bone fidei
utacuto diéterio non transfigatur.Sem. Non dico ja
amplius de hociiftud folum. poftquam & tuamicam
habesiterum | Mopfo Alim obtigiffe, Par Iratuses,
toleraboiracundiam tuam, etfi pejus etiam meinve-
hare.Veram cnim quod diciaudivi nullam humaná
paffionem durabilem nedum perpetuam effe.S Ep,
Pejus tu herum noftrum tractas, confiliando & fua-
dendoipfi quod tuin cuis rebus fugis, nimirum in-
culcandout Amorem Melibez abs fefc fuget, Corís
inflar fatus qua alios fccare facit, ipfa impos. O Par-
seno] amperaptre ola potes quam facile (it alienam vi-
tam reprehendere, & quam contra laboriofüum atq;
difficile bene fuz quemque preeffe! Non dico am-
plius:Tu tibi inteftimonium venis? Porro eriam ob-
fervabimus quid facturus fis;jamenim factus es unus
de populo.Siamicus mlhi fuiffes.cum operatua opus
habebá, tam mihi affuifles, & Cclefting in cómodà
mel auxiliatuseffes,neq; cuiqs verbo mala (üfpicio-
nisapud herü clav üaflisere voluiffes.Scias,no aliter
S vindadfacesuíqs ebibitú ebriofoshomines tabet-
nisemovet,ita adverlitates & indigentias fitos &fi-
mulantes amicos.Falfüm C» inaurató metal facile effe
extremitatib.maffarit prodit.PAn.Dici audiverá,&j&
experiétia idé meaddocet, numquá Voluptaté veni-
re fine ftimulis cótrariis in triti hac vita: Claris & fe-
renisSolib*füccedere videmsobíturas nubes&dé(as
luviasSolatiis&delectationib. dolores&tádemor-
tes: ifibus & delitiis ejulatus & plan&us,&mortife-
ra cordolia inflat; A d fummá multis magni faga iis
multa
149 C. BarTHI
mulre vriftiti & angores. Quistanta hilaritate ani.
mum excitare potuit, quanta mihi núc obtigit? Quis
tam trifti infaperindignirate torqueri Quis videre
(cin tante glorie polleffione, quantam ego, potitus
Arcalemer,obrinuie Quis tam altoloco decidere
utidein ego , tam male nuncáte tractari incipiens!
Nec fpatium tu quidem dicendi mihi reliquifti quá.
toperc titus fim,quamte demeteri (tudcam, quam
meprereritoram peniteat,quanta bona conúilia,at-
que caftigationes impertita mihi fit Celeftina! in fa-
vorem & emolumentum tuum,& noftrum commu-
ne omniamjuti jam in manu nobis fit opulefcereslu-
dumiltum nunc cum. Calliftone prolubitu noftro
delufaris,aut certe namquam. Sem. Bene meafficiár
fermones tui fi tales operas adjunxeris, quales quidé
exinde te bonisillis ditis fabjuncturum fpero.Verü,
proprer Deumtibifupplico,dicas mihi, quid fitiftad
de Áreufa quod modo inauifti, Pote(turtibi nota fit
AreulElicig cognarasPar M. Quid aliud cenfes tá.
toperejadtare me quam quod noctem hanc cam ha.
bui» Sem. Vide fatuus quomodohocextulit! Rifis
verbaimpedit,rifü moriturum puto! Que illa fuit
quam hab uiffe te aiszerat illaad feneftram aliquam?
aut quid dicere vis? PA n.Iraut dubiam fecerim pra-
gnans,fian fecus? Sem.Externalti me. Multum effi-
cere poteft continuus Labor.Gutra una farpe caden-
docavat perram.Par. Videastu quam labor ifte fit
continuus-Heri hanc cogitavi hodic pro mea habeo.
Sem.Vetula hocnegotium confecit. P An. Vnde tu
noftiiftudoSem Ipfamihi natravit taiillá cupidáeffe,
& quodin manum tibi illam tradere veller.Felixfui-
fti; nullolabore opus habuifti, venilti & potitus es!
Hinc
DonNoBOSCÓDIDASCALUS 14i
Hinceft quodajunt, fcliciorem effe quem Deusju-
vat quam qui mane fe Conficiendo operi accingit.
Pan.fero cupivi, ita mane potitus füm. O fratercule
quantum eft quod fuper grariis ejus tibi narrare ha-
beo:quid locuta fit, quanta venuftate omnibus mé-
bris decorar. Verum differantur ifta in o pportunias
tempus.SEM Satis fcio illam apprime formofam effe,
qua fitcognataElicie 5 non laudabis iliam tantum
quin illaaltera longe meliora omnia habeat : Omnia
credibilia funt, fed; dic mihi, quanci tibi conftititz ali-
quid ilii largius es? PAn.Nihil lane, quamqeam o-
ptime collocatum fuiffet,fi quidexpédiffem: Omni-
bas illabencficiis dignaeft. Tanti aftimanturiftz ta-
les quanto catius comparancar Tanemirvalent quá-
ti conftant.Quod magni pretii eft numquat vili o.
mitur, mihitamen cótra obtigit cum ifta mea domi-
na, Adprandium illam vocavi domum Celeltine, li
placer junctim eo eamus, 8M. Quem dicis frater?
Par Te &illamibi erit ipfa vetula Celelbina,8zEly-
cia tua; bene nos curabimus.Semp.O füpreme Deus,
& quam me exhilatafti! Liberalis es, numquam ege-
bis. Quantum te virum exiftimo! Quam Deus ubi
multa bona faciet ! Omnemanimi indignationem,
quam prereritatua verbamihi fecerunt,in purum A-
morem verti lam non dubito exfasderc, quod tibi
nobifcum conclufüm eft , bona omnta proventura
nobis. Ampledti te cupio! Simus deinceps velut ger-
mani fratres, Amicorum ire femper redintegratio-
nesamicitiz fint. Edamus,bibamusludamus; herus
nofter jejunabit pro omnibus.P An.Et quid agit de-
fperabundus?SEM Extenfus illicin pavimento jacet
fecus le&um , quoloco heti (ub noctemillum reli-
quifti,
142 C. Barrel
uilbifiad eum accedo fonitum ftertentis exptitrit,
Üabfcedo,cantec qur divinar. Parum ego curo egre
anbencillifit. Paro. Quid dicis, & numquam me
vocavit, aut metitionem mei fecit.Semp. Sui ipfius
oblirus dudum eft , eum tui meminiffe exiftimas
PAR M. Tamen fatis diu factum eft quodabfui. Ve.
rum cumitca fitinterim dum ille fui meique tecorda-
batur,ego obfoniumad Celeftinam micrato, uti cum
venerimus parata fiut omnia. Simp, Quid decrevi
ftimittere > utfatuella illastc infignem virum eb
mentliberalem & civiles? PAn M. De peña ampla cora
nafacileparatur. Suflicit quod jam hic in conditorio
Dominicftnequid defit epulis: Panis candidus,viti
de Monviedroperna,& fex paria pullorum que pis
dicattuleru ntproannuo reditu domino noftro: Si
aliquandoillos pofcet , perfuadebo ipti abipfo jam
comeftoseffe,turtares quos ufque hodie (ezvari juf-
fiu referam creditarojjam fortere putredine/Tu teftis
eris: (imulabimus metuere, nos ne de illis comedat,
quando tam (int fetide; (icad noftram menfatn ut
&quum eft cransvolabunr, lic loquemur de univer»
fis amplius;prope Amores noftros, ipfius damno, e-
molumento noftro, cum vetula principe contubec-
nii noftri. Etillicejas quoque Amores examinabi-
mus. SEMPR. Potiusdoleres: non enim poffün
fperare hac illum viceevafurum quin vel plane fen-
- fibusexcedataut moriatur. Quodcumira fit afcen-
damus videre quid reram perat. CALLIST O,
Morte fuper toffra mon mota: talia circam.,
Vndique me torquem fivta,pericla.malis,
Quippe ubi medefiderii fax fervidapofcir,
Lutvd fjei adeptussim Regula rota Tegaf.,
Parm,
DonNOROSCODIDASCALUS 143
PanM. Aufculta, Aufculta.Semproni.Jam Poe-
tamagic Dominus nofter.Sex. O te fceleftum! qua-
lem Poeam/ Nihil preifto Antipater sidonims, & Ovi-
dias Nafo quos conftat natur munere omnia fabi-
tis vexfibus claudere potuiffe.Sic fic tu conciliatus es?
certé in fomniis divinari mihi videtur. CALLISTO.
Audi Cor smiférum, bene nunc teifla onm la tangit.
Triffitie ut favis inmoriare modis.
Cum te tam facilon tam duro fibdat Amor.
Puicalnx vite & Spes, Melibea tue.
Panax, Nondixi ego Poctariillum? Carr. Quis
ifthic loquitur? fervi. Par. Here. CALL .eftnodtici-
nium jaman nondüm tempus cubitum eundi? PAR.
lamtardius eft quàm quo tu tempore le&o fugere
folebas. Car. Quid dicis,incpte,tota non preterlite
Pan. Etiam bona pars diei, Cas. Dictu» Semproni,
mentitarinfanus ie , qui perfuadere mihi diem effe
cupitzSs M .Deporie paullum animo Melibzam here
videbis clarum didm. Perpetuz tug in illam cogita-
tiones, quibus geftüs ejus femper ob oculos fixosha-
bes,non patiuntur illos trans tenebras animi perfpi-
cere. CAL. Jam credo,jam enim fonitum de templi
turre audio. Credo veflumenta , iboad Magdalenz,
oratam Deum ur dirigat Celeftina propobitá in bo-
num finem , immittar cordi Melibzz remedii mei
curam , vel cito det finem trifti & zrumnofz vitz
mez. SEM. Netantoperete exctucies animi , neque
omnia una horá contingere que cupis, expertas. Non
ef haminisbono judicioomagno impetu id faQú vi-
dere velle,quod egre multo tempore conficitur.Sita
vis uno die confici, quod ut expediatur annum inre-
grum pofci vira tua ni magni erit fparij. Tu mihi herus
es, ego
144 C. Bartunl ?
es, ego fervitum me tibi dedi; infuper (cio bonum ie
confilium meum fie premio noii priteritutum,ne-
que mala mea di&aabíq; posna te audientuis Qui:
quam dici foleat noit effe zequalemi laudem bóni di-
¿tiaurfacticaftigationi, que maluiri dictum aut fa-
Etum fequi folet.CAt.1.. Nefcio quis té docitetitcon-
fuetudinem iftam Philo fophiandi, Semproni: Simp.
Non ome efi candidum, Domine, qiodatro diffimile
eft.Neque omneaurum eft quod croceo colore fal-
gurat.Precipitara tua defideria, non moderata lance
Rarionis.faciuntclara tibi videri confilia mea; Vole-
bastu heri, utillicoafferrenttibi primo cum eáfer-
mone involutam & colligatam cingulo fo Meli-
beá;velutaliquidid effet deforo mercimonil,númes
ratà pra eo pecunia,nulla difficultate;parabile, Re- |
mitte paullum here,fervorem illum cotdituo:in mi-
nuto temporis fpatio non exigitur fuma Profperi-
tas; Vino foloétu nullaquercus cadit, T oléra cupiditatem
tüamzequanimítate : Prudentia res eft Laudabilis,
Praparatio Se Patientia re(iftunt etiam duriffirnis in
fültibus. Car. Bene dixi(ti fi qualitas modo tali mei
talealiquid adrnitteret.SE M.Ad quid; here, dati (ant
homini fenfus, fi voluntas imperare habet Rationi?
Catt.O fulte,ftulte, valers dicittgroto.Deus zibi
fanitatem tefticuac.Nó quero confilium, neque mo-
fabor ultra fermones tuos: magis tu bistalibusincé +
dis,& intendis lammas,que me confumunt.Egofo-
lusintemplum me conferam, neque domum hanc
meam me reducam,donec tu me revocaveris,pofcé-
doàme Evangelium propter gaudium quod dete-
ditufio,& boná expeditione negotii mei Celeflina
mihi fecerit , nequead id temporis cibum capíam,
quam-
PorNnoBOSCODIDASCALUS» 14$
Quamquam prius fol clarificosillos fuos ad paftum
confücta ín pratorum viridaria Equos curru rofeo
deligaverit.SEw.Omitte;Domine iftas ambages,po-
ne Poeticasiftas deliratiunculas.Non enim familiari
colloquio bene fermo ad obfcuras & páucis intelli-
gendas defcriptiones detorquetur; quas quinóaffc-
quuntursvituperant,&c loco non fuó prólate fidicu-
Lmoratioñem faciunt.Dic. Quamvis Sol priusocci-
deritSic omnes cápiét quid velis: tuquealiquid bo-
ni niedicamenti edas; quod tánto tempore te füfti-
neat. CAL 1. Seinproni, fidelis mihi ferve, bone mihi
Confiliator/fiat uti tibi plácetiPro certo enim habeo,
fecundum purüim cuuniin me ftudium; cánri teface-
remeam vitam quanti tuam ipfius, Sem. Credistui-
dem, ParnienaeNovite juramento hoc nonaffirima-
turum, & niemerito,cum ad medicámehtum appor-
zandum iveris,cotripiasaliquid cupediarum pro no-
ftris amicis, Quod nos magis juverit. CALL, Quid dicis,
Sempronii Sem". Parmenoni dicebam;here;iret,ali-
quid boni saedicamenti op portaret,citrei pomi puta
pástem condit P An. Eccam tibi ifthic: here. Car.
Cedo. Sem. Vides quomodo hoc deglutivit fcele-
ftus! totum uno tolo transglutire vult,ut citius expe-
diatur.Carr. Animam paullum recepi.Deus interea
voscuftodiarfilii;exfpedtate hic Celeftinam , & bo-
na ejus nuncia capta mihi illuc ferte.P An Jlluctu eas
cum malo Genio & malis fortuniis , & tali fücceffu
medicamen hoc deglutiveris, quali pharma-
cumillud olim Appuleius , quoebibiro
inafinum converfüs eft.
*
*
K ACTUS.
146 C. Barral
ACTUS IX
ARGUMENTUM.
Sempronius ci» Parmeno mutuo colloquentes donus Celofli-
ne eunt Eo veniences offendunt Eliciam 6 «Areufam. Affi-
dene pranfum. Inter pafcendum Elicia rixatur cum Sempro-
mo. Iacunda de menfa fugit. Eam mitigare fiudant.
Ad boc epulim venit Lucretia ancilla Me-
libae voratum Celeffinam, ut ad
Melibsam veniat.
SrMPnoxivs& DARMENO. CELEST INA.
EriciA. ÁREVSA. LvcRETIA.
S Panm. deferpallianoftra & enfes,fi tibivide-
+ turitempus]am cit utpranfüm eamus. AR Eas
mus confeftini auguror jam illos conqueri de morá
noftrá.Non ifthac vetfum, fed per illam regionem,
Semproniutper templum euntes videamus an Ce-
leftina orationes fuas finiverit ; perviam illam affu-
memus, Sem. felici € jocundo tempore ad orationes di-
cendas abutitur, Par M. Sine tempore facta narrari
non poffunt, que ur fierent diuturno eo opus habue-
runtSem. Verum eft, fed maletibi nota cft Celefti-
na, quando patrandum aliquid habet; non vacat ilii
meminiffe Dei, neque fan&iratum quaramcunques
Quando quod rodar domi habet , nihil negotii facit
fanctis. Cam quis illam accinctam memorialibss preca-
tiononad templum iter facere videbis , fciat vacuam
eduliis domum relinquere. Quarmquam te educave-
ritilla,plus tamen ego virtutum,illius novi.Quodia
preca-
PorNoOBOSCODIDASCALUS 7147
precarionibus fuisrecitat, virginitates (unt quas re»
arciendas conduxit, quot fcorta, que ipfiamores fü-
os commendaverintper civitatem inveniantur, quá»
taspuellas opusfit quam primumad pretium devir-
ginari quales quique 3 quamqueliberales Ratio-
num magifttos debitores habeat, quomodo illi ap.
pellentur Vt quando obvíam forte fortuna ipfi ve-
nerint non pro ignota illosalloquatur: Quis Cano^
nicus adoleícétior,quis dando fit honorabilior : Cá
labra commovetfingitmendacia-dolos, emungen-
dispecunia hominibus,comminilcitur , Sie ille fer-
monem ordietur,fic autem mihi refponfürus eft,hoc
replicabit denuo, ita vitam füftinecilla quam nos tá-
topere honoramus.Par .Nihilhoc eft preis que e-
go rerum ipfius cognita habeo. Veruni quoniam
commotusesnuper, & Calliftoni renuntiafti, nolo
quippiam amplius credere. SEM. Que commodo de
cautioni nobis fcimus,ea ne propalcmus ín damnum
'noltrum.Scire herum noftrum talia opus nó eft, for-
te enim illamamoverit, & nos; qui alicujus camfa-
cimus,minime hoc juverit. Cogeturitaadfcifcere an
liam,cujus laborum fruétus nequaquam ad nos, ex
parte,redieric, uci de hujus fperamus. Que bona fia
gratiaaut viadadta nobts folvet parte m ejus quodab
hero noftro accepetit. PARA. bene dixifti, Tace: o-
fium apertü video:domi eft Celeftina.Inclama prius
. quamintro pedem penas, poteftenim ut ornate $e
compofitz nondum fint , & ita confpici adhuc no-
lint.SEw.Jntrata modo,ne fis de his follicitus omnes
hic domeftici famus.I4 dum menfam ponunt.Cxt..
amatorculi mei, aurei uniones mei , talis mihi adfir
mE K 2, annus.
148 C. BArTHÍ
amus hotnus, qualis videtur adventus vefter. PAra
Qualia verba movetgenerofa hec! Vides, frater a-
dulationes & blanditias iftas fictitias?SEM. Sineillá,
hic victum fibi parat, nefcio quis malus Dzmon o-
" mnesiftas fceleraras nequitiasillam: docuerit. PAR.
Neceffitas atq; indigentia famefque; quibus imeliorts ma-
iftras res humanz non haben non cft ufquam me-
iorexpergefactrix atq; excitatrix ingeniorum. Quis
píittacos & picas erudiit noftra verba conari? curvis
fuis linguis, voces & lermones noftros: quis orgialo-
quendi matis animantibus in humanos fonos laxa-
vionifiifta? Crr. Puella mec Puellz, inquam , mea,
defcendite illico , huc properate , eccos duos homi- -
nesifthic qui vím mihi facere moliuntur! Exrc. Vel
numquam huc veniant. Quales has invitationes cé-
fes? Tres jam horefünt quod cognata mea ifthic pre-
ftolatur.IgnavusilleSempronius cauffa proculdubio
hujus molefte mor: cftsnon enim oculos haber qui-
busvidere me poffit. SEM. Tace obfecro Mea domi-
na, Vita, Lux, Amor,Defiderium; quiením alii fervit
fuijuris non cft.Ifla fübje&tio zquo jureexcufare me
debct;ne ftomachemur;affideamus prantum. Ex.1c.
Sicfic,ad epulas properandi quanta bominis diligé-
tia eft! Ad pofitam menfar manibus bene lotis cum minimo
pudoreiredecet. Se. Poft altercabimur,nuncedamus,
Sedetuprimum Celeftina mater. Cer. Accumbite
vosfiliimei : Satis fpacii, gratia Deo, omnibus erit:
Tantumnobisapud Paradifüm detur; quando illuc
jerimus,Servate ordines quifque fuam Dominam fi-
biallocer;Ego,que fola fum,ittud vitrum cum Can-
tharo propeme defigam, nil in vita mea mihi carius
&coptatius acciderevaler, quam hoc genus alloqui,
ample-
PonNOROSCODIDASCALUS. 149
amplecti, cum eo converfari femper. Ex quoanus fa-
Ga fum nullum mihiad menfam officium aptius fuit
quam virium miniftrate compotantibus. Qui enim
mel tractat dulcedinem aliunde querere, opus non
habet.Porro noctibus hybernis, nemo alius tam bo-
nus calefattor lecti eft mihi quam duo vitra vegran-
diavini,quando cubitum cedere complacuit fc to-
ta noéte frigus nullum fentio. Vino veftimenta mea
munire, inftar maftrucarum ut valeant , folco, cum
Natalitia Chrifti Feftaingruunt; hocmihi fanguiné
vaporat:huic debeo quod perpetuam unam valetu-
dinem vivo , hujus munete hilaris femperincedo,
hocanimum defecatum exhibet/hocdivitias me do-
mi mez videre facie numquam malumànni proven-
zummetuere, Va panis crufla etiam murium arrofü
nonindemnis, tres dies mihi fuffccerit paftui, modo
vinicopia copis adfit. Hoc pe&torc triftitiam expe-
€torat,efficacius gemmis & auro. Hoc vires addit
pueris reftituit fenibus , pallidis vivum calorem re-
ducit, animat ignavos, futiles diligentes facit forte
zcdditcerebrum, tollitventriculo frigus, fugarfae-
tentem oris halicam, impotentes potentes facit, La-
borum & füdorum injutías contemnere facit. Qsic-
quidmalibamori corpori 1neít operariis exprimit, catare
rosdifpcllin dentibus dolentibus bene facit.Sine foz-
tore in mari (e fervat; quod aque negatum cft. Am-
plius virtatum ejus tibinarrare poffum , quam toto
vertice capillos habes. Nemoeft qui ejus faltim men-
tione facta non exhilarefcat, Neq; preter unam ma-
culam habet;quod cum optimum eftcarum eft, cum.
fequius, nocet : Adde quod cum fanatventrem &
miorbos cura5oppugnat marfupium, Verumtamen
K 3 eliam
150 C. BartTHl
etiam cum fümmo meo füdore ego ubique, qued o-
ptimum elt,perlequor, neque defiftam paucos iftos
annos quos adhuc vivere habeo. Duodecim ftrenui
ductus non me dejicient ftatione ad menfam ordi-
natia meá;ad fingula quidem fercula : Tamen cam
forisautalienoaltoquin fümtu cibum capio;plus alt-
quantillum affumere foleo?P A. Atqui qui de tali-
bus libros commñentati fant,mater,triapocula boneflati
e» utilitati fuffettura deftinarune. CEL. Mendum erit
Jibrariorum, fili, tredecim. enim fcribendum erat,
Sem. Domina materomnibus nobis bene eftbibere,
edere,colloqui pro voto. Atqui deinde nonerit tem-
porisfatisad negotia Amorum heri noftri Callifto-
nis»jam fere perditi expediunda;apud generofam il-
lam & fpeciofiffimam Melibeam. ELtcra. Amove
teifthinc fcelefte,molefte,tmaletibi quod edis expetat, qui
hoc mihi cibroffundas. Per vitam meam revomere
velim omnía que ifthicedinaufeà , quod i(tá tufpe-
ciofitatislaudáreaufus es. Vide quanta formofitas!
Yefu/kfiquale faftidium, quanta moleftía eft audire
te tam nullo pudore loquentem! Et quomodo fpc-
ciofa» Dii mihiomnes male faciant, fiin illa quippiá
hac laude digium exftat. Siquidem oculi ifti mci mi-
higlaucomatis offufcati non funt. Signo crucis me
fignabo tanta ftultitiz & ftupiditatis tue admiratio-
ne! fiquis modoadeflercui liberet difputationes (u-
petfotmofitate & Civilitate hujus tecum nedterel
"Totaifta formofitas uno nummo in omnibus tabet-
nis venalis eft.Fidem meam teftor, notas mihi in ea-
demregione,quí illa habitat, quatuor puellas effe,
longefingulas omnibusad formam & mores perti-
. nenübus Melibxa dotatiores. Quod fi aliquid illi
fpeciei
PonNOBOSCODIDASCALUS 18
fpeciciineft, tornm hoc de fplendidis veftimentis;
venit, circumducite vel ligneum palum talibus, pa-
rirer fpeciofüm dicetis.Per viram meam, nec hoc mei
commendandi gratiam dixerim,non diffido cuilibet
arbitro me probatura, eque me atque illam for-
mofam effe. An ev s. Atquitu eam nó tantum intto-
fpexifti quantum ego, foror. Deus tihi iratus fitfs
mentiorsá quo jejuniorum die illam videris,nonpo-
teris integro llo quicquam cibi fumere naufea & fa-
ftidio. Totumannum inclufa fedet mille defotmib.
maculis corpus vitiataCum femclinpublicum pro-
ditura eft,ubi videri poffit, caput melle & felle obfu-.
cat ficubus paffis, paneaffo, mille talibus pigmentis
& polituris , quarum vocabula prafentis menfe
verecundia vel efferre prohibet. Divitiz fua iftasta-
les (peciofas videri faciunt,non venuftates corporú.
Ita bene mihi fic, mamillas ifta habet, que quidem
virgo fir,ac fi jam ter peperiffet, grandes, inftar cu-
cutbitarum. Ventrem ipfius non vidi quidem, tamé
comparatione czrterorum, facile judiciú capere pof-
füm,non mínus flaccidum & rugis confectum habe-
re quamanum quinquaginta annos jam fupergref-
fam. Neício quid intemperiarum Calliftonem agat
in confpecta femelifta, tantopere furere, cum alie
fint quarum potiri minori negotio poffit , queque
fane majores ipfi delicias facere norint. Verum guflus
femel corruptus amarum frequenter pro dulá aflimat.SEMP.
Tgnofce foror. Videtur hocloco mihi quemlibet ve-
males fuas merces laudare;uti cas extrudere commo-
diuspoffitContrariü lane de Melibza fentit tota ci-
vitas An Eve Nulleufis rerilongini à veritate abifl, qué
vulgi,
Ht. C. BarTHI
vulgiopinio.Siad multorum vota te compofüeris,
numquamlxtus vives. At contia ita veré concludi
poterit Omnia que à vulgo hominum commendan-
tur, Vanitatem cffe; quod loquitur plebs falfum eft,
quod vituperasbonum;quod probat, malum; cum q
fitejus hzc confuetudo, hic ufus, netuaffirmaveris
preltantiam & fpeciofitatem Melibzz eam elle, quá
fiadent plerique.Se ». Bona domina:oquacitas vul-
ginon facile maculas optimatium diffimulat, aut
pervidet,Ita credo fialiquid contemtu dignum Me-
libezinefletjam olim notitia ejus apud plureseffet,
precipue cum non pauci cam quotidie videant, allo-
quantur, per quos talia publicari poffint. Et guamli-
bet diétis tuis accederem:Callifto Generofus juvenis
eft.generofa itidem puella Melibeaficq;, fimili ftir-
pis fplendore prognati merito mutuó fefeamanr,pro
indemirum non debet videri,eam potius ab iilo dili-
gi quam aliam quamlibet.An vs. Nibilifit qui pro ni-
hili fefe gerit: Virtutes faciunt genus, adfummamré
perfequédo Omnes fümus filij filieq; Adami&Evee.
Curet pro fe quifque uti bonus fit, neque nobilitate
fibi queyacin virtutc ante fe vita fun&orum. Cer,
Pervitam meam,Pdii ceffent altercationes jam iftx
veftis nusElicia,cevertere ifthucad menfam, & fto-
machationesiftas omittas.Er1c.ci egoaffideam, qui
tantum mihi odii conficit + Ego cum illo cibum ca-
piam, quiin faciem meam mihi objecir amabilioré
elle Melibee vilem tunicam,omni mea VenererSem.
Tace, animamea, Ta comparationem iftam oría es,
Omnis comparatio odiofa eft; tibi culpa refcribatur
non mihi, ArEvs.¡Ades efüm,fororneque tantum
perjuris iftis fatuisvolupe facias,ut corum cauffa hinc
] abfis,
Por NoBOSCODIDASCALUS 153
abíis, fin, & ego jam hincabfceffero.Erxc .Neceflitas
parenditibi facic ut hocetiaminimico huic meo gra-
tificemsuti decet civilem effe omnibus.Sz M.hi, hihi.
EL 1c.quid rides etiam: Malapeftilétiacum i(tac cibi
buccella vifcera tua intrecfaftidiofe;injurie, Cer. Ne
tu illi refpondeas. fili. Aliter numquam finis fieclici-
giis. Animum jam adnoftrum negorium vertamus.
Dicite, quomodo fefe haber Callifto, quomodo illü
folumliquiftisQuomodo ambo fübducerc, vos in-
de potuiftis. PAR. projecit fe foras domo cum mala
re fta,ignem fpirans,defperabundus perditus,fubin-
faniens, ad $ Magdalena fc contulit, rogatums Deü
nt füuagratii tibiadeffet (rodehti fcilicet offa pullorá
iftorum Jaffeverando,nou rediturum fe domü do-
nec teà Melibza reducé cognoviffet, De pallio tuo,
tunica cuázitem mcá;res certa eft, de ceteris quando
& que illa;exftitura, quando illa daturus , nelcimus.
Cz1.Fiat quando volet. Omne illud latum enmum
facit quod parvo labore paratitr. precipue cum de rali ali-
'quoloco venitubi abfceffu (ao detrimenti parum
poteftfacereide homine videlicet divite > cujus ego
fitfarem de polline indepta, omni mex indigentia
puntium remittere poffim, uti illi quidem multa fa-
perfluunr.Nonzgre facit talipus;quicquid etiá pro-
fandantifefpectu caufa que hoc1illis expofcitiliufio
nimirú Amoris, nihilanimüipforü tangit, nó audiüt
nóvident: Talia ego concludere poffam cóparatione
eorum quos huic obnoxios adfectui multos vidi,
quoram tamen maxitna pars neütiquam tanto Igne,
pamque acerbé, macerabatur, ut hunc Callifton: ifti
ufüvenire video. Nó eduntinon bibunt; nonrideut,
neque plorantsnon dormiunt, necvigilant Neque
K 5 loquun-
M4 C. BarTHl
loquantur nequetaceut;neque bene neque egré ha-
bent;non coricenti fint forte fua,neque tamen quod
querantur eriam habent,uti quidem afficirillos per-
lexitas dulcis c» amari fimul valneris, quo corda eorum
confixa funt. Quod fi natura: neceffitas aliquid ex
modo di&is illosagere adigitipfa aCtionctam fecor-
des funt-ramqueá mente velut fuaalieni.ut,dum co-
medunt,manus óblivifcantar, levandi cibi ad labra:
Siquifquam quidillos rogabit, numquam ad propofi-
tum vefpondebunt; iftic corpore prafentes (unt, cogita-
tiones fenfifque omnes illicapudamicas (uasfervár.
Magná vi Amor eft,non foluminterra, etiam maría
iplatraníinirtitytanta ejus Violentia eft. /Equalijure
omnihominum generí imperat. Omnía obftaculadz.
impedimenta perrumpit. Ánxia res eft,timida, atque
follícita, omnia ab omni latere metuit, & circumtpt-
cir: Vos, fiquidemaliquando bene boni amaftis , te-
ftimonium mihi perhibebitis,vera elle que pro talib.
dico.Szm.Domina;totus ego accedo fententia taz,
Eccum hic qui credere me adigit , tantillo tempore
planea fe ipo alius effectus, Calliftos fenfibusperdi-
tisintelle&u faucius, fatigato corpore , capnt fumis
Ex vanitatibus oppletus,per dies male dormit, noctu
rorfus vigilat,tumultuatur fatuando, ad parietes
E fliado, vitam fitam quotidie venum exponendo,
Tautosvenatui exfpectando , Equitando, lanceas,
haftas jacula, torquendo, Enfes confiingendo, fca-
lasponendo;armis induendo fe;milletalibusactibus
imaginationes Ámoris exprimit. Iam verfüs pangit,
iampingit verbajinvenit hiftorias,excogitat fabellas,
Veram omnia illum ego optime collocare exiftimo
quiad tantum premium fctinat, Er1c. Multum tu
quidem
PonNoBOSCODIDASCALUS 155
' quidem delectaris mihi moleftias creare , 82, aliena.
; laude infültare; Verum ego contra certü te facio,non
: tam cito faciem aliorfüm veitifti, cum ego ipfo hoc
locealiumample&or , quem certé equus eftutia-
memquam te; magis Ícilicet gratiofum , magis co-
memycrebriusadme vifentem, te, qui integroanno
femel hucades,idque faltim ut me malis dictis Sc fa-
€tis tuis & perfidia excrucies. Cer. Patete quo ani-
mo illamloqui/fili: divinar,ariolarar. Quo plurata-
lía ex ca audies eo lecurior fis de Amore in te ipfius.
Omne indeeft quod laudaftiifthic Mclibzam; non
eft alia ei vindictz ratio,quá viciffim tibi egré faciat,
quam ut ralíafingat. Ego quidem vix meminifle ¡llá
exiftimo temporis quo cum alio aliquo collocuta fit,
nedum corporis illiutpotcflatem fecerit. Pozro illam al-
teram cjuscognatam, ego apprime bene notam ha-
beo.Fruiminttenetis veftris floribus, utimini gratis
bonis: Qui commodum gaudiis capiendistempus
haber,aliudautem commodius exfpectar,illud quod
jam babet perdit, & penitudine ductus, perditum re-
cupetarenon poteft. Tale quid mihi nunc ula venit
qua enixe deploro paucas illas horas quas de juven-
tute mea nà cü cateris, Voluptarib.electilib.impeédi,
"Tunc egoin pretioeram,tunc me defiderabant; am-
bibant, expetebant;lam, velut morbo Comitialita-
Etam,nemo appellat tamen quam ardenti adhuc dc»
fiderio bonarum rerum flagrem, Deus novir! Suavi-
amini,invicem;circumplectite;mihi gaudii nihil re-
liquum eft, nifi quod de vifü talium cápio. Vos auté,
púeri,ex veltra quoq; parte ftcenue rem geritefpon-
debo ego puellará vicem, nüquáimporrunitetis vos
&ccu-
156 C. BarTHI
acculabunt: vetus veltra Celeftinacum vacuis gine
givis (uisteret reliquias mapparum veftrarum. Deus
vos benedicat,uri ridetisyuti delicias facitis, fatuelli,
fcordelli! in hoc definere debebant difputatiunculx
veftre,queftiuncuke, quibus initi prandio facieba-
tis. Videte ne menfam totetis. EL1c 14, Mater pultat
quis otiam, delitiz noftre intertucbantur! Cer. Vi-
de,filiz,quis fit,forte non tam curbaturus gaudia ve-
ftra. quam auCturus,atque incitaturus , venit. Errc.
Vox me loquentis decipit, aut ifta eft cognata mea
Lucretia.CeL, Aperi illi oftium Ad ficilla&copia bo-
norumannorum.Iam illa nonnihil iftarum rerum in
telligitqua iftic tradantur, & de quibus fermo nunc
fuit,quamquam anxia illa cera qua com Domina fua
perpetuo incluía fedet; non patiatur illam ore juvé-
tutis uti, AR vs. Ita bene mihi (it; verum dicis, ifte
quee talibus ferviunt neque ipf Voluptate fruunzur,
neque aliis bona etatis fus participare poffunt. INü-
quam verba facere cum gqualibus autamicis fuis au-
dentubi libere que opus fir&, collatis velut fronti-
bus/loqui poffint. Nemo eft qui ut paresalloquarur,
&ut faltim familiariter rogando? Quid cenafti herie
pragnanses? Quotgallinas domi tue alis 2 Affüme
me tecum domumtuam meridiatum! Oftende mi-
hiamatotem tuum quantum temporis eft ex quo te
non vifitavir Quid rerum inter vos vertitur > Qualis
ifthicvicinas habes? Velalias tales familiaritatis vo-
ces.O mater mea quam durumi nomen, quam gravi-
tatis & luperbiz plenum eft,Domina, femper in ore
tenendum! Itaque ego meiDomina vivere volo,vo-
luique quoufque agnofcere me ipfam potui,numquá
cupivi alterius me rcbus adfcribere;femper mea effe
ftadui:
PorNoBOSCODIDASCALUS 157
fudui? Precipuenonignorans mores Dominarum
quibusille hodie vivunt. Perditur cum illis optima
pars temporis,una dilacerata tunica, qua ipfc jam utt
non poffunt, comperifant decem annorum fcrvitia:
dehoneftant, male tractant, miferas ancillulas , le:r.-
pet meticulofas vivere cogunt » verbum coram illis
mutire nonaudeot, Quando jam tempus adeffe vi-
dent uti ex promiffo de matrimonio alicui profpici-
ant,tum rixamaliquam ordiuntmr,ut illa fefc (ervulis
applicet,ucfilium herilem affe&ata fit; aut maticum.
Zelotypia oppleverúr, aut domum viris femper ple-
nam habuerünt,aut quod furatz fint aut perdidetint
aliquid pretiofüm objicitur; Centum miferas virga-
sum ictibus concidunt, ejiciuntillas domo obtorto
collo;obvoluto capite, clamantes: A page te hiricpro-
ftibulum, ftupri fartique plenum, non tu ceífas do-
mum meam exfpoliare.Sic que mercedem exfpe&tát
opprobrium referunc:Sperant matrimonio cuipianr
honcfte jungi , turpitudine convitiorum profciffz,
protraduntur(perane veftitas honeftos ad nuptias,
& pretiofam füpellectilem , exturbantur nudz atq;
dehoneftatz Hec füntipfarum premia;hec fantdo-
minarum beneficiaatque compenfationes fervitio-
rum.Obligantfefe verbis profpedturas ipfis maritos,
-fpoliant miferas etiam fuis veftibus. Maximus honos
qui illis obringicin fervitiis talibus;eft ut fiant curli-
tatrices de dominaad dominam confuctisonufte le-
gaticnibus.Numquam nomen faumex ore domina-
| raumaudiunc femper, meretrix huc veni, illuc mete-
trix abi;unde ades fcabiofa; quid fecifti fcelefta: Cur
hoc devorafti gula mancipiumeCur pallium iftuc nó
enitidafti furcifera? Cur ifthuc dixifti fatua? Quis at-
: gentum
158 C. Banrml
gentum perdiditignavae Vbilant mantilia,Chiro:
tecz,furtificae Lenoni tuo hecarculifti, vendidifti.
Gallina illa verficolor nullibi paret: curre,v eftigaillá
confeftim,fi nonillico ifthic erit, obolü de mercede
tua nullum capies;Poft ifta omnia mille ictusfolearü,
punctiones, verbera virgarum incufliones; Nemo
eft quiillarum voluntati fufficiens quippiam facere
valeat,nemo illarum iracundiam ferre ; Voluptas i-
plarum eft vociferari,Gloria eft rixari, alrercare, lizi-
gare: quod optime facias minimum ipfis placuerit.
Hac proprer,domina fue mex &futili domi malui
vivere libera & nulli domine fubjuga, quam in fplé-
didistalium palatits, fübdita,& captiva. Ce. Opti-
metibitu conftititi, bene nofti quid facto opusfit.
Sapientum fermo cft, meliorem efle micam panis cú
pace,quam plenam lautitiis domum cum perpetuis
litigiis.Ceffent vero jam ifta;& jube intret Lucretia.
Lucn. Bene vobis fiv mater,& vosamici amiceque, !
Deus benedicat tot tam honorabiles hamines! ar.
totyfilia,ais? Tu vero multos hos cenfes hómines? O-
ptime apparet mein felicibus mex vite an hisabhinc
viginti eftates,tibinotam non fuiffe! Ah quitum co-
gnitam habuit;& bodie nunc videt! nefcio quomo-
do non condolentia cor fibi rumpere velit! Ego vidi.
ad hancipfammenfan, cui nunc affidentes vides i-
fascoguatastuas , novem puellas tua iftius ztatis,
majorem hon ultra decem & oCto,minorem cateris
non intra quatuordecim annos natam / Quid facias?
Sic vita hominti,fic mundiiftius conditio eft; Triles
unt.curriculum juum obeunt;rotant fefe in circulos
faos velut utres, quibusaqua rotisappenfis tollitur,
vacuusalter defcendit, plenus fublevacur alius. ie
' i
m
PorNOBOSCODIDASCALUS — 1jj
heceftfortung;nullares in uno ftatu diuturna manet.
ordo rerü mutatioeft.Nonpofsü abf; lacrymis nat-
rare magnüillü honoréinquotunc, penes omnes,
habebar,quamquá propter peccata mea&cmalá for-
tünam omnia paullatim decreverint, & uti dies vita:
mez inoccafüm declinant;ita & reditus opefq; mea
fenfim de diein dié imminuti funt. Scirum bene ve-
tus eft. Quicquid mundus haber,aut crefcereaur de-
crefcere Omnia tenentar limitibus fuis, cuncta gra-
dus fivos habent. Honor & exiftimatio mea in Em
mú augmentata cft, fecundú quidem meam viv endi
conditionem:Neceffariá eft imminui ntfne & defcé-'
derc:Propefiné me veni,in hoc clare confpicio le.
pulturz memeg propinquáeffe.Verum numdigno-
tú mihi fuirafcendifle me ut defcendere, floruiffe uti
carperor,gavifam effe uctriftitiaindueret Nard ut
viveré vixilfe ut crefcerem, creviffz ut confenelcerés
confenuiffe urmoreror.Et quoniam hzc, antequam
acciderét,nota mihi fueruntminus dolorünüc ma-
lorá prefendia, patios; quamquá omni prorfüs fenfa
me expedire nequeá quippe& ipfa homo, & fenfibili
materie concreta.Lucn .Labortofe tá nxifti cum tot
puellis mater,ajunt n. mercé effe cuftoditu difficilli-
má. Ct. Laboriosé?Cerre jucunditer potius & ani-
mo remillo,Omnes mibi dicto'audiétes erát, omnes
me mirifice honorabant,omnes fequebantuz,obfer-
vabant;nulla omnino citra voluntaré meá quicquá
agebar.Q uod ego diceré oprimú erat.Cuiq; üt offi-
cium adfigaabam:Non ex etebar quepiam amplius
quamà meipfi erar injandtum, Claudum ,tortüsfle-
xum, mancum;illud folum iplisfanum erat quod e-
go cómédallem & unde plus cómodi adméredirer.
: : Jpfarum
ico C. BAn vul
Ipftum erat labor lucrum ad me convolabat.Porrd
amicorum & fervitiorum mihi mea & ipfarum cauf-
la tutti abundeerat.Equites fenes, Iuvenes , Abbates
omniurü dignitatum viri,ab Epifcopis üfq; ad editu-
os,mibi familiares erant. Cutri tem plum aliquod trá-
fireni vidiffes detrahi pileos , inflcéticapita honori
meo,velut cgo Principis alicujus conjux forem. Qui
minitium;quodinecim ageret, habebat; maxime fe-
Ícinhonoriümiatqüe iriirbanum árbitrabarur. De la^
ide ufque dimidio vifa me, negotia füa interrumpe-
ant finguli junétiquead me properabant, audiam
fi quid effet quod preciperem; fuam quifgüe Domi-
náfii merogabat:Vifa introeunte me turbabantur,ne
forte vel factum aliquid vel diétum imprudentibus,
fectis quá decereccaderet. Alii matrem mé, aliiDo-
minam vocabatibalitamafia , nonaulli fenicam ho-
norabilem. Ifthic concludcbatur, quando domum
meamadfuturieffent, quando ipforam palatia egos
Ithicpecunia mihi offercbatur, alibi promitteban-
tur divitiz: fuaviabantur lacinias palliimei;nonnulli
faciem mibi exofculabantur , ut magis me fuarum
partium facerét. Nunc Fortuna me meaad hunc fta-
tum redegit.SEM. Stupefecifti nos narrationibus tu-
isiftis;st homines tum teligiofi fuerint,nunc fane ra-
rameffistaliumeft. Cez. Non fili; neque Deus per-
mittat, utralia ego fingá, aut bonis vitis injuría fim.
Multi fenes tumquoque erant devoti. Religioni,
quorum ego de divitiis parum equidem capiebam,
talesme non lubenter oculisfuisadmittebant.credo
ex invidia quam inillos habebát qui mecum fezmo-
cinabantur, Vt Clericorü magna copia, diverfa quo-
que genera eranc. Ali egregié caftam vivebant vitam
Alij
PonNOBOSCODIDASCALUS 116p
Álii non adeo rigide,quín & de meo oficio fübditis
aliquas alerent: Hi Scutiferos, aliofq; fuos fervulos,
quotidie ut me conducerent , mihi adeffent , mitte-
bant.Vix domum irieamirediveram; cuin per oftium.
adapertum ingerebantur multi galli pülligalling, a»
natespetdices, tuttures, Pernig ; placenta tritica, 82
latez. Harninreruinut quini acceperam ita llicoin
rationes referebantur, uti ego cum airiáfiis ipforum
Jis frueref, non áliter quani Decimiz fruétuum Deo
offerri 8cánnotarifolent. Dehinc vini copia erat, o
primi quidé quod iri urbe bibipotérat; de Monvie-
dro; de Luquesde Toto;de Madrigal, deSanMatün,
& multisaliis tiobilibis locisadvecti:Tánt2 quidem
hujus fpecies & tam diverfa nomiña tértarum, unde
oriunda ctanput licet faporesadhucguítu agnofce-
re poffe mihi videar , non meminerim tamen vóca-
bulorum » & fatis fictantz eratis mulierei ; qüánte
ego lim ex odote poffe iudicare inde quodqiüe vi-
num venerit; liorum fácerdotum oblationes vix fia-
nus contigerarit ; primo & pernici impetu dotiütm.
1neári fiftebantur, Parocho fuaviis vefteii meam uf
que premente.Défiflimi fervionetari victualibus, Sé
coriiheátus orifii genere, Domuín meam. fübibarit;
nefcio quomodo nunc viramihi non acerba fit, cum
zaliftatu deciderim.Ar E vs.Per Deum, mater, quo-
niam huc leticia gratía convenimus, ne tu plorando
turbes hilaritaté;ne teanimi excrucies: Deus omnia
tua in priftinum ftatum reverti faciet. Cer. Satise-
quidem cauffze mihi eftutplorem , animo revocans
ram eximiitemporis memoriam 5 qualem egotum
vitamvivebam/quam omnes me venerabantur, fü-
fpiciebant,inftar Doming/Nwmquam antis tiovam fru-
L Gus foe-
162 .C, Barral
étus fpeciem protulerat,quam ego prius noh gu Has
rem,quam aliinoffent natam elle. Domimezinve-
nicbatur fi quid alibinullibi erat, & pregnans quz-
damaut inciens mulier perebar.Sem. Mater, memo-
ria clapfa felicitatis non eft urilisrecenfica , potius
triftitiam pati quoniam quod fübrerfugit recupera-
rinon poteft:ld cibi quoque jam ufuobtingit , que
flctibus tuis prefens velut manibus noftris gaudium
extorques. Tollatur jam menfa ifthiec, eamus nos a
liorfum,animum noftrum exhilaraturi, & robuftam
Voluptatem fumturi. Tu interim refponfüm des pu^
elle ifti,que ejus gratia huc venit. Cer Lucretia filia,
ctnillis iftis rebus velim dicas mihi ad quid felicem
pedem huc adtuleris.Lucn. Profeto jam ego pene
ncgotii mei, cujus gratia precipue huc veni, oblita
eram,memoria obherens infelicitate temporum il-
lorum,que ta modorecenfuifti:Er certe integrum e-
go annum aliquem fine cibiaut potus eapidirate ift-
hic maneam, aulcultans tibi, & vitam illam beatam
confiderans,quá apud te fruebantur puella ille, quas
dicebas modo:vidcor rhihi adhuc inibi effe. Adven-
tus mei,Domina cauffa eft, quam conjectura te ad-
fcqui poffeautumo, cingulum Domine mez abste
fepetere:Infüper orare te;eadem hera mea, juffit ve-
liscam vifitatum venire; idq; extemplosquippe male
jllieffeanimi,& dolores cordis pati.Cer.Filia de mi-
nutis talibus dolentiunculis major eft rumor, quam
periculurn. Sed ftupeo ego; cordis doloribus tangi
puellam tam adolefcentium annorum! Luca. Ita tu
media xurnpate,venefica,ut nelcisunde veniant haec
vormenta. Mala faa maleficia facit vetus proftibulum
priufquam exeat. Poftea fimulat ignota fibiomnia.
Cir.
PonwonoscobDiDASCArLUS 163
Cer. Quid dicisfilias Lucn.Ur properemus, ma.
ter,utque cingulum mihi des. C&z zsr Eamus, ego
Htud ipfafciam.
ACTUS X
ARGUMENTUM.
Dum Celeflina > Lucretia ad Melibudm vunts ipfa domi fis
fecum fola feemocitiatur. Ad offi ubi advenerunt, prior ina
trat Lucittia, Voiat intro inox Celeflinam. Meliban pofl noit
pauca ultro citroque verba aperit Celeflima ardere fefe Amor
Calliflonis. Videit eccedere alifam, matrem Melibaa.Difitn^
guit fefé. Rogat Alifa filii quid cum Celefliza agere —
habeatevetans de cietero illi crebrioremcain ea
conyerfaticatin.
MeLinx4. CELESTINA. ÁLISA
LvcnET1A
M O miferam 8cmale providaí me puellam!
¿Quantum melius mihi fuiffet, heri, concede-
te & latgiri continuo Celeftine quod petetet, cum
nomineillius Equitis, quem femel vidiffé tantopere
imihiánimiin percepic,togatit me adeller! Sic de-
fiderio ejus fatisfacére fimul, & &gfitudine liac mea
ine exonerale poteram , neque optis nuncfóret,
coa&am vi Atoris apetire ipfi vulneris mei
ingeniüm , tum heque placeatinihi , nequcilli
eva fortafle acceptutn fuérit. — Forte jamille, ..
duricia & incivilitare mei refponfi animuih ira
oT La perei-
" mU
164 C. BAn T Hl
percitus,adfeétum oculofque füosaliorfüm deflexit,
aliamque cordifüo amafiamimprellit: Quátum mi-
hi utilius fuiffet blande promififfe rogaram, quam.
per vim coactam ultro me offerre nunc, atqueinge-
Tere O fidelis mea famula, Lucretia? quid dicesde
me? quid de exiftimatione atque judicio meo judica-
bis,cum videbis publicare me hoc quod numquam
occultetibicredere voluis Quomodo miraberis pu-
doremmeum & honeftaté uro me impetu junctim
«onftingere velle,que ha&enus folitariam vitam, ut
incluía veftalis,procul talibus eriam cogitationibus,
tenere confüevi? Nefcioan &aliquid deloco unde
dolor meus oritur, fentire aut animo pracipere po-
tueris: O fijamadeffes cum mediatrice illa Saluus
meal O Supreme Deus, quem omnes aftlicti invo-
cant, qui patiuntur mala, remedium poícunt medi-
cinam vulneratistibi cui caclum,mariaterrz,& infer-
norumreceffuum fecreta parétitibi, uiomniacrea-
tatibi Hominis imperio fabdidifti, fpplico humil-
lime, vulnerato cordi meo tolerantiam & Patientió
largiaris, ut terribilem morbum hunc meum diffi-
mularepoffim ; non commaáculem neque attaminé
purum illud hactenus caftitatis mez aurum , quod
inigne jam defiderii mei fervefadtum eft pra mefe-
vamaliam effe dolorum meorum caufam , quá quz
revera vifcera mea exeft. Verum quomodo tale quid
facere potero?Cruciante me ram miferabilibus mo-
dis venenatoillo bolo, quem intimis mei pectoris
penetaalibus afpectus hujus hominis inmifit! O fe-
xum noftrum fragilem & zrumnofum! Cur non &
farminisconceflumeftaperire flammas amoris fii,
& prafentemaffeétus ¿chementiam viris oftendere?
utqui-
PoRNOBOSCODIDASCALUS 16$
ut quidem iftis licitum exiftimatut > Sic quidem &
querclis fuis Callifto eximeretur , & ego poenis iftis
non contabefcerem! Luca. Refiftetu paullum juxta
oftiumiltud,marer; ego inttabo vifütn;cui colloqua-
tur intus Domina mea, Intra/Intra, Secum fola illa
fermocinatur. Mz L. Lucretia, veftibulum iftudaperi.
O fapiens atque honorabilis matrona bene hucve-
nias:Quid tibi videtur;quo pacto fortuna voluerit&
Sortis imperiofitas mandavetritutego opem Sapien-
tice tug implorem,opus habeam confilio tuo ; ut pati
me modo excipere poffesquoego te excepi; poffes
tam extemplo codem genere compenfare in me be-
neficiumillud , quod Dominus ille tuus, per tuum
minifterium à me petiit, quem cinguli meivirtute cu-
rare voluieCrr. Quid eft mali quodte afficinDomi-
na? Certegeftuum tuorum. velur affectata alteratio,
& coloris muratio,&comnis ifta indoles tuamonftrát
maletibiautaliter cor affectum effe, quam folebat
quondam! Mzr, Mater mea, ferpentes intus in corpore
meo cor mili oxedentes habeo, Cz. Bene eft; hocerat
quodego volebam:jam tu mihilues,fatua Dominu-
la , reliquias nupergtuz iracundiz. Mr 1. Quidais;
potuiftiabafpectu meo fentire aliquam cauflam,un-
. de malumhocmeum defcendat? Cer. Nondum mi-
hi domina, indicafti mali tui qualitaté,& vis ut cauf-
- fam divinando affequar:Quod ego dico hoceft,val-
de meanimi male habere tantam intetriftiiam;tam
fubitam,conípicere? Mz1..Matrona honorabilis,pel-
le tuillam corde meo: maxima ego mira de Sapien-
tia tua predicari audivi, Czr. Domina, xerum fcru-
tator & Cognitor (oluseft Deus. Verum, ut ad fani-
tates mortalibus reftituendas,& remediandas agri-
L 3 tudines
156 C. BanruI .
tudinesgratiz caelitus divife atque mortalibus dif:
perite funt , ut ope carum medicinas invenirent,
partim per Experientiam, partim per Artem, parcim
maturali inftinctu & felicitate; aliquid aliam edocta
eft etiam vetuls ifta paupercula,qua: fervitiis nuncu-
fuique tuo fefe & omnia fia offert. Mrr,O quatn de-
leétabileatqs optabile mihiaccidit audire te loqué-
tem.Salutaris eft zgrotanti hilaris vultus illius, quii.
pfüm vifitatum venit.Videor mihi videre,cor meum
1n frufta difcerprum, in manibus tuis,quod integrita-
titureftituere priftine poffis,virtute Enguetuz. Nó
alio genere quam Alexander Magnus Rex Mace-
donumper fomuisim corppexit quondam in ore Draco.
nis falutarem radicem illam, qua vulnus Ptolemzo,
amico ipfus,d vipeia illatum, fanari potuit. Quare,
per Deum,cateris rebusomnibustuum animum ex.
oncres,ut eo diligentius percepto malo meo, reme.
dio falutifero quantocyus füccurrere valeas. Cer.
Bona pars falutis «gro eft, defidevarc illam. Qua eriz
decauffa minus periculituo morbo incffe auguror,
Sedut , Deo principe,congruam atqueutilem affe-
€tionituz medicinam adhibere peffim , neceffe eric
trium me abs tecertam fieri. Primoloco, 1n quápar-
tem corporis tui inclinare morbum fentias, quoque
membrorum vehementius illum cxteris atrineri.Se-
cundo , diuné fàdum fit quod illius vim fénferis:
a Quippe tenera affeCriones facilius curantur in prin-
cipisfuis, quam cum proceffü temporis erudiores
facte,vel alte inféderintvelate vires fias difperíe-
rint.Fera animantia minore negotio primeva domá-
tur quam ubi ztate inolevit fevitia cordibus tü z gré
ad prafepia illa ligari patientur, Melius proveniunt
planta, que quam tenetrima transponuntur, quata
PonNOBOSCODIDASCALUS 18;
quas,fuctu jam maturas, aliorfurn defi curaveris..
Recéspeccarum quodlibet levius eluitur, quam ubi
confuetudine in animo hominis velut radices egit, &c
quorídianis ufibus velut in pofféffiónem miffum eft.
Terrioyan procedat excrudelialiqua mentis inten-
tione, que confederitin locumaliqué certum. Hec
ubiex te refcivero, videbis Curg mex efficaciam.Igi-
tur quid agendum tibi confideraMedico dti Confef-
foriomnium rerum nuda Veritas aperte proponéda
cf. Mz1.Celeftina amiciffima;Sapiés matrona, & at-
tium confaltiffima;latam viam mthi aperuifti,qua in-
cedens fontem ipfum mali meitibi manifeftú facere
poffim.Ceré hocabste expetitum efttam luculen-
ter,clare videre poffim, experientiam tibi grandem
curandarum tali infirmitatum elle, Malum meum
in corde eff, Gniftra mámilla fedes ejuse(t;radios fuos
peromnes partesextendit.S ecundo,recens admodü
ejusincorporemeo origo & nativitas eft. Neq; um-
quam credidiflem,dolosem aliquem fenfu me otba-
xe poffe, uti quidé ifte facit Vultum meü turbat; Áp=
peritum cibi potufque eximir dormite non poflusa,
nihil hilaritatis,autjucundiratisanimú afficit. Caut-
fa atque cogitatio vehemens,quam oco tettioex me
fcire defiderafti;non poterit tibi declararizná n. obi-
tusalicujus confangutnei mei, neque bonorum alis
quod damnum, nequo vito aliqua, aut imaginatio,
necfomnium adverfum,neq; alia cauffa eft quí ego
originé huic malo dediffe cenfeam, dema faltim al-
teratione illa,cujus tu cauffa fuifti petitione illa tua,
& mandato Calliftonis hic cxpediifti, cii Orationem
&me pofcetes;& egofufpexi te,cúlegatione tua, ma-
larumecram.CE1.Quomodo. Domina? Tam malú
L 4 cum
ig C. Banrul
eum moitalem cenfes? Tam perniciofum eft nomen
ejusut fonitus cjus folum nominati tantum veneni
fecum trahat? Ne perfuadearis iftam elle affe&tionis
tu cáuffam.Potíus ea erit,quam ego conjicioiquam
fiquidem licentiam,quz volo dicendi, mihi fa&ura
cs,tibi indicare cupio, MeL. Quomodo, Celeftina;
quid hoc novi premiieft quod petis + Licentiam tu
ad reltituendam mihi falutem, à me poftulas? Quis
umquam Medicus tale quid ab egrórante popofcia
Dic, dic, ob(ecro : Perpetua tibi illaà me daturstalis
tamé ne honori meo verbis tuis aliqua noceas. CEL,
Videote, mina,ex una parte querentem de dolore,
exalteratimere medicinam. Timor tuus metum mi-
hiconcinnar,metus filentium filentium,inductas in-
ter vulnus tuum & medicinam meá:Sictu ipfa cauffa
erisut neque dolor tuusceffare, neq; medicina mea
utilistibieffe poffit Mex. Quanto amplius differs
Curam , tanto mag.s intendisegritadinem meam,
atque dolores multiplicas: Vel medicina tuz facte
funt de pulvere Infamiz,Liquore Cotruptionis:Có-
pofitzaliis magis acerbis & crudelibus doloribus,
quam qui modo zgrotantem male habent; Aut nul-
liuspretii eftSapientiatuasNam fi unum apudte ho-
rumalterum non impedirer,qualecunque etiam re-
medium fine metu eloquereris,& roponeres, quo -
niam jam rogavite,monftrares; alin ud nehonori
meo contraria loquare.Czz.Domina,non pronovo
atque miro habeas;poffe amplius apud egrotum ar-
dentilfimum yúlnus, 8 dolores venenatarum plaga-
tum, qui tarftopere illum;excruciant , ut duplicent
paffionum vehementiam indies, quam primum me-
dicz manus experimentum, primam vulneris tam
' lati
PorNoBOSCODIDASCALUS. 169
Jati infpe&tionem;aut contada, Sed li tu fanitatem
recipere poftulas & tibi acutillimi (calpri meiacicm
abfque timore oftendifinis, manus pedefque tuos
colligare (tridta tranquillitatis fafcia velis; oculis tuis
indücoperimentum Commiferationis & : Pietatis,
Freno quopiam filentiilinguam tuam cópefce, Au-
res tuas obtura Patientiz & Tolerantiz Parotide, fen-
tiesoperari medicinam Magiftre ralium jam veteris.
Mzr.ah quam mc dilationibus tuis excrucias! Dic,
pet Deum, quod diéturaes, fac quod facere potes.
Non poterittam afperum elle remedium tuum , ut
par fit doloribus atque tormentis meis. Quamlibet
Honorem meumtangat , quamvis exiftimationem
meam attamimer,quamyis corpus meum excruciett
differat& dilancinet membra mea. pectus meum di-
fcindat,ut cor penetralibus fuis eximar, Fidem me&
tibiobítringo , ferre me ifta omnia patienter Velle,
etiam poft curatam aegritudinem ampliffimistepre-
miis cohoneftaturá Lucn. Yarn fenfibus (uis fpoliata
eft miferamea Domina; Grande hoceft malum; ha-
beteam jamintra retia fua ftryx ifta venefica. Cet.
Numquam non aliquis malus Demon negotia, mea
impeditum adeft! Deus fecit me elabi Parmenoni,
nuncin infidias Lucreti incidi, MeL. Quid dicis,
mater,quid tibi ifta puella dixit? Cez, Certe eam nó,
attendi, Sedloquatur quicquid velit. Scias fanitati
noneffc magis contrariam rem , ingrandium mor-
boram curis, inafpeéta celebrium & animoforum
Chirurgorum,quam cordaflaccida & parum confi-
dentia. Qualia magnis fuisquaftibus, querulís füis
plan&ibus;acutis fuis ejularibus, timidum facit la-
borantem;defperationem falutis ipfiinducunt, Me-
$ dicüm
C. BarTHI
& indignatione induunt: Turbatio
& trepidante manum facitma-
nus trepida fcalprum nó,uti decebat reget. Hinc cla-
reequidem confpici atque coguofci poteft.ad falu-
tem tibi reftituendam neccffariumeffe , hominem
nullum prefentem Cua adeffe; fic tu excedereifta
illinc jubeas.&c rus Lucrecia ignofcas mihi. M eL. Ilti-
cote apage.Lucn Jam jam omnia perdita fü nt, Ego
exeo hinc,domina.GEL, Tantam mihiaudaciam ve-
hementia dolorum tuorum infert, quancum jam fü-
fpicio tua cure mec propius accedit.Sed magis claris
atque confpicuis cemediis opus eft, & animi exhila-
rationem afferre domo Calliftonistui. Mer. Tace
per Deum,mater, Ne quicquam dedomo ejus cutá-
domalo meo apportes.neque illum nomines ifthic.
Cux Patere zquoanimo Curz mex exordium, Do-
minasne primú medicine fundamentum frangatur
atque pelfümdetur,quo pacto nil quicquam profe-
cerit omnium;quacunq; jungere & inzdificare vo-
lucrimus. Vulnustuum graude eft, alperoremedio
opus haber.Durum duro facilius curatur , contrarii
contratio mitefcit.Et Sapientium dictum eft, Medi-
cum felicius curare,qui tpfe malum morbi expertus
fit; Periculum fine periculo numquam fuperatur.Pa-
tientiam paulifper aliquam indue, moleitá quod eff,
rato line moleftia curatur.Clavus clavam pellit. Do-
lor dolorem trudit. Ne concipias odium; & malevo-
lentiamanimo tuo neque concedas linguae tuze ut
malum quippiam dicát de hominetantarum vittutü,
tam omnibus noto atque amaro, qualis eft Callifto.
MzL.O PerDei Amórem, occidisme! Quoties jam
dixi,atque interdixi,non laudaresmihi eum homiñé
neque nomines quidem five ia bonam five inmal&
176
dicum turbant;
Chirargiincertam
DPonwoBoscobiIDASsCArLus 71
parré! Cxz.Domina hiccftalter& (ccüd» idt? quales.
plures fi,ope patiétie,nó feres, nihilo utilior erit Cua
ra mea GA nüghucadvenerim.Q uod fipaullüanimo
tuo imperare potetis, tu abíq; omni dubio fina cva-
des, & Callifto abfq; querella, Seres fua ipfi folutacrit.
Primi te cómonefacio Cura mes, &invifibilis huj?
püctionis; fine ullo appulfi autexteriorivibratione
te percellere fentis,folo nomine hominis ore meop-
lato. Mz. Toties tuiftü tud hominé mihi nomina
bis;ut neque promiflio mea fuffe&tura fit, neq: fides
data tibiaufcultarurum diétis tuis. Quid Caliiton:
folvendücrit? Quid ego illi debeo:Quid iliius quod
fit,cgo habeo:Quid pro meille fecit ? Quid Officit
mihi exhibuit? Quid opus illo nobis hic eft ad cura-
tionem mei doloris? Malin fuuftillatim difcerperes
pectus meum,& cor mihiipfum evelleres, quam his
te coráme verbis uti? Cer. Nec veftimenta quidé tua
ullo modoledés, Amor,in penita (ele pe&oris tui pe-
netraliaimmifii ego nihil mébrorá cibi difcerptura
funaut mediciná malo cuo affer Mar. Quodta vo»
cabulum effe morbo ifti meoautumasiQuo nomine
appellaturaffectio ifta, que imperio fefe univerlza-
nima domio& mihiimpofüi?Cer.Amor Dulcis,vo-
cabulú cieft.Mz1 boc mibidemóftratgd íitfolo no-
minaroillo,exhilareíco,CeL.El ignis quifpiiabfcó-
ditus,dulce vulnusfapidü venen, avis amarities,
dolétia delectabilis, hilare tormétü, grata ato; odio-
fa percuifio,blanda Mors Me 1. Ah miferrimà me, (i
vera cu referszini dubio ét eft Salus mea; quippe pro»
pter cótrariá vim 7 hiec nomina inter fefe hahere de-
monflrant,g, uni utile critalterum majorib. tormés
tis mancipabit! CzL.Ne desperer de lalute nobilis x-
tatula tua.Cum fapremum Nunen alique vulnerat reme-
172 C. BartHl
diam malo illato fübjicere confuevit: Precipue cura.
notus lit mihigenero (us quidam Flos, qui omui ifta
teagritudme faciléliberate poterit.MeL. Quomo-
doappellatur ille? Cx. Nonaudeoribi dicere.Mg..
Dicabfquetimore.CEr .Callifto, AhperDenm,Do-
mina mea Melibea , quam patum tu animo vales!
Qualis ifte cafus: quod accidens. O miferam me, at-
tollecapur,erige verticem,O infortunatiffima vetu-
la.Hacibancitus mei, fi moritur,ego cruciabiliter in
terimar! At etiamfi vixerin sc hac aliquis fenferit! TA
ego non potero morbum ejus & curam mcam diffi-
mulare fileatio! Domina mea, Melibxajanima mea;
Vita mea! quid te faétum eft ? Quid dicis, gratiofa!
uidficvivido colori tuo? Aperi clarividos tutos
ocellos! Lucretia, Lucretia: Confeftim hucades , vi-
debisinter manus meas morientem Dominam tua?
Decurre cito,vitrum aqua affer! MEL «Ego ut potero
me confortabo;preme yacem,ne turbes domú.CEL.
Miferam me;ne linquaris animi, Domina; Loquere
mecum uti Solebas.MeL.Et meliusequidem! Tace
neme fatiges amplius.Czz.Ergo quid vis faciam,u-
nio pretiolsffime: Qualis fuit hactua affe&tio! Puto
innihilum recidere punétiones meas. Mz . Peffum-
ithoneftitudo mea, peritPudormihi, perit omne
morbiimpedimentum. Et quoniam nati hic fant,
quoniam mecum educati, quoniam domeftici mihi
non poffunt tam facile fedesíuas , veteres jam, jam.
tanto tempore cultas, relinquere, & capiti vultuque
meis excedere: Traxerunt abeuntes fecum Colorem
vultus metad fpatium aliquod temporis rapuerunt
mentem mihi,vocem,& bonam etiam partem Sen-
faü.Igirar jam dehinc, O bona magiftra mea fidelis
: Secre
PonNOBOSCODIDASCALUS 173
Secretaria, quod tu tam clare, tamque perfpicue no-
tum habes,in vanum laboté& ftudeamte ultra Ce-
are! Multi ab multi, dies elapfi funt cú Amoris ver-
bis meallocutus eft Callito cuus; cantum mihi mo-
leflacjusallocutio fuit, quantum poftea, cum tu no-
inen ejus repetere mihi voluifti, grata atqueacccpta,
Punctiones tue coegerunt plagam vulneris mci, to-
tam me voluntati taz addixi, Cum cingulo meo illi
tradidifti poffeffionem libertatis mex Dolor denti
ipfius meum maximum Tormentum erat, Agritudo
ipfius morbus mihi capitalis.Laudo atque exofculor
tolerantiam tuam , prudentem audaciam , liberales
labores, follicitas & fideleslegationes, fuaviffima al-
loquia,catam Sapientiam , Curam circamfpectam,
utilem imporcunitatem! Multumtibi deber ifte Iu-
venis,plus etiam ego;quod numquam convitia mea
dejicere potuerunt conftantiam tuá; confifam quip-
peegregia calliditati tua:Sed, ut decet fidelem mi
niftram:quanto amplius convitiis petebare , tanto e-
ras diligentior,quanto odiofius rejiciebare táte per-
feverantior.Quanto pejus refponfum tanto hilarior
vultusfQuantum ego iracundior, tantum tu humili-
orpofthabito omni timore pectore meo extraxi(ti
quod neutiquam, veltibi,velalteri; cuiquam revela-
turam decreveram.CeL. Domina, arqueamica mea,
non mirum hoc tibi obtingar. ita prudentia enim
cü effectu mihilargitur audaciá alloquendi Veftales
vos inclufas puellas, tolerandi impotenriá dictorum
& factorum vefttorumyutfine tamdeminftituto po»
tici poffim. Verumeft antequam negotium expedi-
undum iftud reciperem,& apudanimum meum có-
ftituerem,tamin vis huc eundo, quam domiiftic ie
: yaa”
174 C. Bartual
varia meum cos diftuliffe, varias objcCtas fuiffe dubi-
tationes,an petitionem meam tibiaperire confultum
videretur,confidetans enim potentiam parentü tuo-
tum,meu percellebar: Generofuni animum Calli-
ftonisintuendo;confidebam, Tuam Sapientiam ,re-
cellebar: Cum humanitas ttia fefe offerret, recipicbà
confideutiam.In uno inveniebam cauffam timoris;
inaltero fccuritatis.Et quonia, Domina , placuit nüc
tibi maximain gratiam mihi aperire, quam no bisfa-
kara es, & fecitti ha&tenus; declara voluntatem tuá
prolixius,depone fecreta animituiin gremitum medi
in manus meas mihi crede negoui hujus conféctio-
nemyEgo formamatque regulam ipi dabo,uti quod
vu vis& Callifto votisomnib. exoptat , brevi cfficià:
tur,cupitog; finc mactecur. Mgr. O mi defideratifli-
mc Callifto, Domine Ánime mex, dulcis hilaritas
pectoris mei,fi já tu animi fentis, que ego apud meú
perperior, fupcfacta ego admiror , quomodo ;nàn
burfensprafentem intuens, vivere polis. Q mater
mca, O domina mesita omnia ifta exige, ut cófeftim
illnmvidere polio iquidé fuperftitem me visfCEL;
Videre eumarg; alloqui dabo. Mzr. Alloqui ? incre»
dibilia narzas.Impoffibile hoceft. Cer. Nulla res a-
ud homines,qui efficere illata ftadent, expeditu eft
impollibilis.Mz 1.dic mihi quo pacto? Ce L.Ego jan
eam rem expendi, & tibi dicam. ÍIntta oftia domus
tue, Mer. Quando? Ce. fequenti nacte. MEL.
Mirifice telaudavero ubi hiec cfieceris. dic qua etia
hora? CE1.Duodecimá. M&z.Eas igitut, domina mea
fidelisamica mea. loquere. Domino ifti tuo verbis
meis, veniat occulte,ne quis ifthíc(entiat. Hic inve-
niet volenrení qag vulcipfe, hinc coticladetur quod
TU 6uédésita
op eo
PonNoBOSCODIDASCALUS i
opamus ambo:Serva horam quá propofuifti, Cer.
Vale;jamiftuc mater tua accedit. MEL. Lucretia ami-
ca mca fidelis fecretaria meayjam vidifti atq; audien-
do percepifti, quam ego non fimampliusin potefta-
te mea:Captivam me duxit Amor hujus juvénis.Ro-
go teperDeum immortalem; quod nunc ifthic re-
Civifti,opertum atque fecretum habeas, Vtfzuar e-
go optauiffimis gaudiis meis. Tu viciffim eo à me lo-
co habeberis.quem Fides tua morebitur. Luc n.Do-
mina, longo ante hzc tempore vulneris cui confcienti
habui,delideria tua cognovi. Gravitfimé meum ani-
mum affecit perditio tua; quanto magis tu ftudebas
abícondere,& cxlare icignem quo flagrabas,tanto
clarias flamunz ipfius à me coufpiciebantur , color
altus tuifecreta menti enunciabar.Parva,vel nulla omni-
no;tranquillitas cordis titi;geftus membrorum,Cibi
captio fine appetitu,cubatio fine lomno, omnia ifta
prudenti prodebát.Ad fingula que faceres (igna do-
lerum fefe actionibus tuis exferebant. Verum ut iis
temporibus quibus voluntas dominis pro Ratione
e(tubiappetitusrerum confilia moderatur 1ncum-
bit férvientibus,totis corporis viribus mandata corú
exfequistque faceflere,non confilia faa & medita-
tionesrerum interponere,aut lingua fua negotiorü
curfum tardare velle, cum dolore ego que ficri vi-
debam, füfferebam;tacebam cum timore , occulta-
bam omnia cuim fidelitate: ita quidem ut dicam;feré
meliora fuiffe afperá confilia, quam blandas affenta-
tiones. Verum cum m, domina mea, aliud facere
jam nullo modo valeas, quam aut amare aucmorís
ratio optima fuadet , ut eligas illud pro meliore,
quod ipfo effectu rale eft, eritque. Ar 14. Te
alloquer,
t76 C. Bax TRI
alloquor,vicina; quid huc tibi itereft quótidie»Cst.
Domina, deceat heti paullum ifthinc de filamento,
quod filie cu vendideram: veni ut defecfuin pon.
deri (upplerem;quoniam promiferam Hocartuli;&
nuncabco,Deus fit tecutn AL1sa.Te cómiterur idé.
Filia Melibza,quid volebat anus ifta doni noftre?
Mz1. Vendiditmibiminutum aliquid Arfenicifub-
limari.A 1s. hoc cgo potius credidero, quati quod
fceleftaanus mihi dixit Purabar illa me aliquid mali
ipfi faCturam,ideoque mentita mihi eft. Cave tibiab
illa iliazmaxima malarum rerum artifex eft: Pradens
& fubriliingenio latro femper ditiuni hominuni e>
des obambulatut quid iride 1nvolet.Novit ifta anus
falis fais mercimoniis, proditorio fao arii mo, éxpu-
gnate cafta puellarum pe&tora;Famam boram adl-
terat.Cum tribus vicibus domum aliquam inttoive-
ritjam illam füfpe&am maculatamque apud bonos
exiftímationis relinquit. Luca. Seró nimis ifta mo-
net domina mea. ÁL 15A. Si me amas, fili tea , fi ali-
quando hucredierit;abfente me,ne bono vultu ma.
Jam recipias, nequeillam comiter habeas. Inveníat
honeftam te & Pudicam; paucisillirefponde ; num-
quam deinceps reditura eft. Veravirtus majori bomini
Dis timori cfl quam anceps gladius. Mex. Talis tu es, nume
quam magis.Gaudeo monitam meà te,Dómi-
na, ut Íciam quó pacto mihi optime ca-
vere valeam.
*Xx*
*
ACTUS.
PornvoB OscoDIDASCALUS 177,
ACTUS. XL
ARGUMENTUM.
Rediens à Melibea Celeflina per viam it fola fecum fabulando.
Videt Sempronium c Parmenounsqui ad fanum Magdale-
e eunt, Herum [fuum quefium, Sempronius cum Calliffone
loquitur:Supervenit Celeflina.Ennt junttim Calliflonis domi
Deilarat ipfieffeum legationis fúe Celeffina , tttque Melibez.
in fententiam fuam adegerit.Dum hacilli invicem confabulá=
ttv aliud colloquium ineat Sempronius e Parintno. Celefli.
ma 4 Callifione recedit domnm füamvevertiturpulfat
offium. Elicia aperit,cenánt, eutit :
cubitum.
CriesTINA. SEMPRONIUS
CALLisTo. PAR MEN O.
Eri:ciA.,
Er. Quam vellem nunc domi mex effem cum
onere hoc lzrarum rerum! Sempronium& Par-
menoné video cuntesad fanú Magdalengillos infe-
quar: Siibi inveniemus Calliftone , ibimus junctim
domú cjus, Evangelii accepturi, pro felicirerum , i-
pfifüccedentiumnuntio. Sem. Here vide quo tu pas
tote gerasylic res cuze fabula communis toti. civita-
ti fient;Per Deum cave ne occafionem des rumorib.
detefpargendis: Maxime devotos precationibus
hodie vocant Hypocritas.Quid dicent, nifi teirear-
rofum fan&orum fimulacra? Simale tibi eft animi,
patere, que Deus vult; Domi ug. Non populo palá
fiantnegotia tua,neque vulgo;ad quem nihil talium
pertinet
178 C. Baa rni
arbitrium eorum objiciaszam ordo rerum
tuarumin manu T anpanotriba clt , fatis illeeum pro-
palabitpublice. Carz. Cujus tympanotri bz, ais?
Sem. Celeftinz CEL- Quidnominas Celeftinam,
quid dicis de illa Calliftonisancilla + "Totaiftategio
hóminum pratericvos fenfim ambulando, & ego
longis itis laciniis meís nó potui vos aflequif CALL.
O gaudium univerfi, Vindiciz palfionum mearum;
Speculum Viti: meas & luminis mei. Cor intimutn
gandjo mihiexfultat confpicienti honorabilem hu-
jus adventumiltam cgrégiam Senectutem, iftos ve-
nersbilescanos!Dic mihi quid adfers? Quid novi ap-
portas: Videotc folito hilariorem, & neíciendumett
quid de vita meafperare babeam!Czz.Inlingua mea
fpes ejustibi fita funt! Cart. Quid ais gloria atque
delectatio mea» Declara clarius que dixifti.Czr-Ex-
eamus hoctemplo,Domine; Poit domi tux aliquid
tibi recenfebo unde gaudium verum capias. Pan.
Hilatis & bonoanimo adeft ifta vetula, frater, puto
illam confeciffe negotium Sra. Aufcultà. CáL. To-
tum iftum diem,here.laboraviin negotio tuo, omili
& fepofuralia,de quibus certe majus emolumétum,
ampliufque commodiad me redire poterat. Multos
indignantesreliqui;ut tuoanitno fatisfacerern. Plus
lucrimeineglexi quam credere poffis. Verum omnia
comitetur Profperitas > poftquam tanto fucceffü,
quod voluiconfeci : Et jam audi mes paucis ribio-
nia indicabo ; egoenim, fi me nefcis, paucorum
verborum fim. Melibzam reliqui toram tuam. .
Carr. Quidhocreiagdior Cer. Amplus tuz eft
quem fg ipfius proptia: paseftatis: magis diéto tute
: . obedi-
pettiner,
Po&wNOnoscÓDiDASCAlüuS — 179
obediens, voluntad tuz parens, quam ipfi Patri fuo
Pleberio.C AL1.. Moderate loquere, mater; ne talia?
verba proferas,dicent poft fecvuli ifti fatuamn te effe-
aut infanam prorfus. Melibza eflt Domina mea,Me-
libera Vita mea, Deliderium, Spes, Salus:Ego capti-
vus ipfius, ego mancipium. Sem. Iffa tua diflidene
tia, Domine, dumte ipfam tam parvi eftimas , dum
naucite cenfes, humilius de te fentis quam res po-
ftalat & nobilitatem tuam decet, effutistalia; quie
bus impedis orationem hujus: omnes mortales tur-
bas, ipfanias tales proferendo. Quid eft quapro-
pter cruce te fignas + Da ipfi aliquid muneri pro
compenfarione tantorum laborum melius utique
feceris, hocvolunt ifta vetula verba! CALL: Opu-
me faafifti. Mater optima mea,pro certo teticó num-
Quam me compenfaturum praemiis meis Labores
tuos,ranta horum vilirastam grande illorutn meri-
tum eft.Locoó pallii,& tnice que promiffa tibi me
minifti, cape hane catenulam, cinge illa collum tis
bi, & progrederé oratione tua, & Voluptate meas
Parmen, Carenulam illam appellat, noh audivitti,
Semproni? Non curar neque efhimaré novit quid
rofundar / Ego veo affevero tibi partem meam
bujus non mutavero dimidiá atri librá y utcanque
inique illam anus difpertitura ell. SEMPRON:
Audiet te loquentem. herus. nolter ; habebimus
quod placemus, fi cfferabitur , in ipfo, inte vulnera
que obligemus , uti quidem offendi illum cres
bris tuis aftis interlocutionibus fcio. Peras
inorem inucutim mei, frater , átidids & taceas:
eujus quidem «caufla , duás aures , é& uiui
M a folüia
380 C. BARTHÍ
folam ostibi Deus dedit. PAX; Malus damonails
fcultet Totus penderá bucca mulieris lurdus, nüras
& cecus; fa&tus eft perlona fabularisfine fonoyfi m4-
ss in obfcemum modum illi irtidendo configuráremus,
xollere nosillas in celum crederet; oratutos Deum
profelicibus Amorum fuorum fücceffibus.Ssa Ta-
cc;audis aufculta penitius Celeftinz dicta: Per ani-
mam meáomne iftúdilla meretir ; & amplitis quod
illi detsoptime meretur,optime loquitur. - Cxz1. Do-
mine Callifto,erga cani flaccidám vetulam, qualise-
gofum,infigni liberalitate ufus es. Vergmut omne
munus atque donatio cuncta, grándis , atit contra-
tor eftimanda efbrefpectu ejusà quo proficifcitur,
Nontrahamin confequentiam exigua nica merita,
litas tua facile & quantitate &
quz omnia Liberalit
qualitate 'exfüperat ; fed compónam münus hoc
tuum cum magnificentia animi tuf, cujus compara-
tione fane nori eft magnum; cui uti ego tamengrata
atque munifica viciflim fim atque perhibear, Refti-
tuocim his diétistibifálurem, Vitam & Sanitatem
tüam,quás omnes perdiderasfiabfque ope mea fa-
ifle; R eftituotibi cor uum quod pectore tuo velut
exfultavittoto hoctempore Amorum tuoruir Re-
flicuo fenfus tibi tuosquijam deficiebant. Melibza
atdermagis Amoretui, quam tuillius , Melibea te
pee tc videre defiderat: plusilla tui meminit quot-
iorisquam fui iplias:Melibea c appellat tuam; & i-
ftam titulum libertatis fuz effe exiftimar, & hoc có-
folatur lanimas Amoris quibus longeilla quam tu
ardentiusexuritut, CAr. Servi, ubiegofumeServi,
egone hie fum? Audio ego ifta? Servi, videte an non
,adhuc dormiam ego? Nox ne jam ifthic,an. dies eft?
: ¿O Domi-
PORNOBOSCODIDASCALS 181
O Domine Deus,Celeltis pater, füpplico tibi neifta
in fomnis audiam. Sed jamvigilo cert. Sijocaristu,
hactenus Domina meaztt verbis me ducas;netime-
as,dic veritatemynam qued muneratus fum tibi tuit
nibilominus eric, amplius merentur ambulationes
hinc inde cuz. C1, Nagua pottus maceratim defide-
rio bonos fucceffus rerum fuarum credere poteft, neq; de
malis nundis dubitare, Verum an joco hac dixerim.
experiare re ipfa jubeo,eundo horanoturna duode-
cima,uti inter nos conclufum eft,domum Melibez,
ubi illam tecum collocaturam invenies intra duas
valvasofti&Ex hujus oreamplius intelliges follicicu-
dinem & diligentiam ín rebus tuis meam;fimul& À-
morem quoerga te egregie affectacft; & unde cauf-
fa hujusquaque mediatrice AER Carr.lam
Jam ego tale quid fperare po um? lamtalealiquid
mihi continget? Moriar hinc illucufque. Non capio
tantam gloriam! nil mereor ram alum;tum beatum!
Indignusfum loqui cum tali puella, ut illa quidé me
expetat audire viciffim. Nil ego tale mereti potuit
Cx. Semper boc audivi affirmari, magis cffeafperum $e
difficilefortunam profperam ferre quam contrariá!
Alteraconfilii capax eft;altera. locoftare & tranquil-
la elle non valet. Quomodo, Domine Callifto, non
confiderabis quis tu fis e Non tempus quod impen-
diftifervitiisejus Non qualibus mediis & confliis
hucufqueillam viceris Cert? dum hactenus dubius
fuifti; utrum illa potiri pofles,an fecus;tolerantiaani-
mum confolatus es,patientia munivifti. Nunc cum
tibi inem omnium malorum tuorum certum in ma-
num depono y Vite tugnuntium remittere cupis?
Videre fpice, Confideza, Celeftinam tuarum parió
: M 3 elle, -
182 C. BarrHl
effe, Qna comite,etiam fi omnibus deficererís quis an
marórem tenere decetramen pro maxime perfecto,
atque gratiofó juvene venditate te atque gerere po&
fis:Tla planasitineri tno ctiam cautes petrafque füb-
diderit,medios torrentes fluvios tranfire fecerit, ne
pedem aqua tingas, Non fatis cognitam eam habes
coi pecuniam tuam dedifti. Cazz, Illud confidera,
Domina , quod dixifti (ponte illam fuá ventuamt
Cel Etquidem.fi opus figenibus flexis. Sem. Non
fit modofilia hacjaétatios forte vetula ifta omnibus
fiobis manus adire tentaverit. Vide mater, hoc modo
«ani us venenate offe obi folent; pane involurar, ne fen-
tiánt dum comedunt.PAR M Nullum umquam pru-
dertius ex te di&um audivi.Multum fufpicionis mi-
hifacittam repentinus puelle confenfus,&talis qui-
dem, tanto generestantis divizüs:illam tam nulla ex-
ceptione omnibus Celeflinz votis fefe. fübjeciffe!
Cene verifimilec(tdecipere velle iftam noftros fua.
fenfüs loquacitare,utexalteraparte aliquid fuito füb
trahac Vii quidem JEgyptiiilli nobis facere coufueverunt,
qui ignis mannum futura prediceie poffejattant.
Porro, bona fide,mater dulcibus verbis multa initria visa
dicate fant.Pictus in linteo extenfo bos,blanda faa na«
turalis expreffiones miferas perdices in retia trahir,
Cantiones Sirenum fimplices nautas dulcedine fua.
peflumdederunr. Sic ifta facili illa fuá & (ponrancá
conceffione querit integram de nobis manipulum
in poteftatem fuam redigeresinnocentiam fiam put-
gare & conteftari infamiá Calliftonis,& morte no.
ftrorum omnium quiin eare ipfius juffa faceffimus,
inftaragnelli manfucti, quitam matris füge quam a»
liena
PorNOBOSCODIDASCALUS 185
liena lac fugit, Illa cum fummá fecuritare fuá vindi-
&am de Calliftone fumet difcrimine noftro; uti tot
hominib.torfervis& clientibus fuis inftractainuno
nido caperepoflit patres & liberos, Tu ftabis illuc
fcalpens ventré tu, ilia ficansad igné,cantilenáa-
liquam veterem cantillans, Tubicen qui bella com-
matti, fecuro fe loco effe gaudeat | CALL.
Tacete, fatui, Sufpiciofi; nebulones: Videminimi-
hi docere velle Caleftes Spiticus, Angelos divinos,"
poffe mali quid facere. Cette Melibza omnino de
genere illo eft licerafcità formá hominis intet nos
verferar, Simp. Semper tu ad Impietates
tuas reverteris: Attende illi, Parmeno,ne timeas
quippiam mali. Nam.fi duplo etíam periculofior
xes effet;ille folus omneluet. Nobis melioresadfü-
gam pedes fun — CELEST. Domine » certa illa
tes eft quam tibi obtuli, illi vanis fufpicionibus pet-
culfi quid dicant nelciunt. Ego omnia mihi abs te
injunGa effecishilarem te relinquo; Deus te liberet
& dirigat, jamoptime contenta domum me refero.
Si opusmeá opetà habebis > velinhocetiamvolin
aliis porro majoribus negotiis;illic femper ero fem-
per parata fervitiistuis, femper tua famula, PAR M.
Hihi,hi,Semeron.Quid rides, per viram tuam? De
feftinatione anus, que tantopere domum properat.
Non agnofcet fefeipfam priufquam catenam illam
iftinc ablatamintuto collocaverit ; son ctedit fi-
bi ipfi in fua cam poteftate cffe, neque vere illam
ad (e pertinere. Confcia eft tali dono dignamíe-
fe noneffes nonfane magís quam Califto Melibzá.
SrsxPRoNx, Quid vis facere proftibulum tale
] 4 vetus,
13 C. Ban TEL
vetusexoletamlenam, depudicaram anum e Scit &
intelligit ifta que etii tacendo nos apudanimum ex-
pendimus:Solet feptem virginitate mercede duorá
obolorum reficere:Poftquam videt (efe auto onuftá,
proripitfe domum, utin tuto quod fors objecit, de-
ponat; metum haber ne quis fequatür Se eripiat, poft
quam quidem quod ipfius partiumerat de hoc ne-
gotio confe&um dedit. Porro malus Demon illàm
tueátur, ne cum coacta hobifcum przdam divider,
vitam ipfam perdat.C AL. Deus itertuum comitetur,
Mater. Ego cubirum me collocabo ut paullum ob=
dori ifcam; Gira defectum preteritaram noctium
explcam; uti Bxmior fim, ffatuta hora illuc veniens.
CeL.Thascha,cha.Er. Quis pultat? Cei. Aperi filia
Elicia. EL 1c. Quid ita ram tarde venis Non debebas
facere: Vetula esimpingere poteris,cadere , mori, in.
vía! CeL.Nullumifthinc merum habeo- De Die cit-
cumfpicio qua cundum fit no&tu:neque ego nilime-
dia vie regione incedere confüevi. Numquam peder
fiatre ponet qui per miürüm curret,ille ambulat fecurif-
fime qui planam viam ámbulat.Potius eft ue ego cal-
ccis meis per luttm incedendo injuriam faciam, quí
ut fanguine capitiscollapfa flies tingam: Veram tua.
nihil interefbubiego impegero aut cecideratuñon
dolebis meam vicem. Sed numquid non eft hic ribi
quod doleat? Eric. Quid ais, quid queris an mihi
doleat? Cz1. Abiiffe illos qui hodie hicerant,te re-
li&am effe folam.Egtc. quatuor horz fant quod illi
hincabfcefferunt , & ego eorum etiam recorder»
CEL. Quantocitiuste veliquerunt, tanto magisdo-
lere te relictam conveniebat, Sed jam omictamús
moram
PonNOBOSCODIDASCALUS — if
moram meam, & eorum abitum ; animum ad ce.
nam potiusatque le&um vertamus,
ACTUS XII
ARGUMBENTUM.
Media noskis hora Calliflo, Sempronius, e Parmeno armati
ad domum Melibea cant Lucrecia de Melibea exfpedtant Cat
liftonemad offim. o Advenit Callifo, alloquitur eum primit
Lucretias Vocat Melibeam ipfa difcedie. Colloquuntur medio
offio Calliflo c Melibea. Parimeno 6 Sempronius audiunt fo-
mies bormintmper plateamscepeffnt fugam: Deferit Calliffo.
Melibeam, conclufo veditu nocle fequenti. Pleberitis ad tumul-
tum in platea evigilatsexcitat 6r conjugem Alim. Rogat Mea
Hibeasm quis per ejus cubiculum ambulet > - Refpondet, firire fe..
Callifls cum fervis fuis domum vevertitur loqui. Concedit eu-
bicssn. Parmeno O Sempronius demum, Coleflina petunt , po-
féeunt partes fuas de js que Calliflo ipfí dederit : Negat quicqua.
^o feillisdebere Celefítma: Res ad rixam venit. Yugcttnt
manum Celeftines occidunt illam. Vociferatur
Eliciazadefi Inflicia,comprebenduntur
ambo Homicida,
CaLListo. EueRETIA. Maris A.
PARMENO. SEMPRONIVS. Prr-
BERIVS. ÁLISA. CELESTI-
NA. ÉLICIA.
Ar. Pueri qua horaeft? Semr. Decima. CAr x.
& Quam me male habet negligétia ifta fervorum!
/ M 5 Memo-
186 C. Ban vul
Memor mihi non excidet focordía hujus noctis
tua, üt & mea vigilantia! Scelelte, cum noris quan-
' tum mihi vertatur in obfervarione hovologü hanc
noctem ; quomodo refpondere abíque ratione &
vetitate potuifti quod in buccam primum veniret
füfque deque habens quid fpebas meis fieret: O mi-
ferrimum me fi obdormiviffem forte fortuna , &
Sémpronii mei confidens iüduftrie votum meürn
tante vecordiz fervo credidiflem! is enim,animo pa
tum folliciro, deundecim decem, de duodecim uns
decim malo meo feciffzt :- Veniffet Melibea'ad o-
ftiumego non finffem illic, rediiffet dormitum , fic
nequefinem diramea mala cepiflenrneque ego ftu-
étum ardentiffimi defideriimei. SEMPR. Paris
delicti error. mihi videtur fcientem quem qua reside
eatnab altero interrogando docerivelle , quam i-
fnommem tefpondere.Potius fit ut reftantem iftam
orat inexpediundá afmaturá infumanut,meo qui»
dem judicio, quam ut rixas à rixis ferendo cempus
erdamus. C ALL 157. Sané non inepte fatuus ifte
fua(ithoes non indignabor cuiquam hoc tempore,
neque moleftiam deulla re animoadmittam: Non
cogitabo illa que evenite poterant, fed eaqua facta
fünt: Non expendam damnum quod ex negligentiá
hujus redundare poterat , fed utilitatem que vigi-
Jantiam meam fequitur. Dabo fpatium ire, aut re-
mittetilla, aut plane me deferet. Defer, Parmeno,
arma mea, & vos quoque quam diligenter vos ar-
mate, fic ibimus fpe-boni eventus, uti dicitur. Heino
paratusoptizme , jam dimidium eludtarus ef, PA x M.
Hicloricam tuam eccam, Domine. CAL E, adfifte
N hi
. ic
PonwonoscobiDAsCALUS 187
hicmihturinduam.Tu Semproni; Circumípice an
aliquem in platea videas. Sempron. Neminem vie
deo,here. Et fiymaxime aliqui effenr tanta obfcuri-
tas noctis eft ut nec videre, nedum agnofcere » qué-
quam obviantem pofíene. CaLz. Igitur pet hanc
regionem eamus , ut etam magis incogniti proce-
damus.fi quis forte obviaverir.Tam duodecima Ho-
ra eft, bonabomis fit nobis. Pax MEN. lam non longeab-
fumus. CaLz1cr. Feliciter adfumus, tu te, Parme-
no, expedicum fac, ut videas an venerit intra oftii
valvas Dominamea. Parm. Ego, Here? Num-
quam volet Deus, urego attaminem quod mihi non
eft preparatum. Melius omen & auípicium fit te
primum omnismab illá fenditiatque offend, ne me
vifo animi forte turbetur, toc homines fecrecorum
fuorum confcios elle refcifcens, que quidem illa
paucis nota effe cupiar; & fic timore inuuli »etcel-
latur, aut in fufpicionem forte veniat illudi abs te,
Cazzast. Vah quam pulcre ta admoputtiPruden«
ti tuo confilio vitam mihi refticuifti! Idem enim fit
mortuum me domum meam referri quam ui illa
perinfcitiam meam quáguáliber offenía, retro ver«
tat. Egoillucfolas me conferam;vos i(thic compo-
fii manete. Parm. Quidribi videtur Semproni
quo pacto arbitrabatur fatuusifte me, velut fcutum,
periculofuaobje&urum, id, utin me primum expe-
teret ? Quis me certum fecerit intra claufas portas
quid lateat2Q uis fecurum praftabit non aliquas illic
Jatereinfidias? Poteft ue hoc machinetor Melibza
quo pacto hero noftroaudacie fuz fractusdomü cü
foenore redeat. Neque pro indubitato adhuc finus
. | Verum
198 : €. Ban nul
verum nobis retuliffe vetulam: Non aufis tu loquí,
Parmeno,occidunt te nefcii quem:Ne fis affentator.ug
heras tuuspoftula;, numquam alieni dolores te de
flebuntur. Ne facias ut confilia Celefting malo tua
“inte expetadtcum obfcurate node periculis injece-
ris.Tu tua te prudentiatege tuis utere dotibus animi
nonincides in fultigatoram manus. Tantum mihi
Prudentia mea profuit uti hodie me prima dti 3t-
bitrati habeam, tanto periculo elapfus. SEM. Made.
rate,Modetate,Parmeno: ne füffilias neque ftrepitü
gaudio tuofacias;ne quis nos ifthiceffe fentiat.PAn;
"Tace ru, frater;non fum apud me prz letitia; ego ipfi
períuafi commodum ipfius ita pofcere ut primus o«
ftium acccderetid vero mez fecuritatis gratia facies.
bam:Quis tam pulcre rebus fuis preefle, quiscom-
modam fuum expifcari poffit , atque ego ifthicfeci?
Plarimas res mecffectui videbis dare, fi pofthinca-
nímum factis meisadverteris , quarum cauffas per-
fentire non omnibus deturstá de Calliftone loquor,
quam quicunque alü iftorum negotiorum aliquá cu-
raspatticipabunt.Certo enim fcio puellam iftá fcite
hamum jacere poffa;fatis cháre impenfas fcilicet lui-
turum, quiillias quid deglutire voluerit, Sz. Abi,
ineptoinepte,netantum te fufpicionibus illis malis
maéeres,qnamquam & verialiquid fubfuerit, Pres
parate potius ad primum periculiingruentis fonum
ut quam ftrenuiflime fugere poffis.D Ar a .Idemtibi
mecü ftudiú eftuná pariter fümus.Caligz &bracce
mez nonalio fine leviffimefatz funt, q ut facilius q,
quivis alius fugere pom. Valde mihi confilium tuü
iftud placeb forte alioquin pudore tui aliud capturo:
Siherum noftrum quilquam de Pleberij hominibus
: fenferit,
PonwosóscopinAScArus 189
fenférit,metuo certe non tam facile manibus eorum
elapfürum;ut nobis timendum fit Rationem fagzà
hobiscxácturtim,neque ejus jam cauffa excogitan-
das longás excufationes exiftimo.Sem, O'Parmeno
anice,quam utilis atque delectabilis eft paritas & u-
hanimitas fodaliü: Etfialio nullo fine fruétifica no-
bisfuerit ifta cum Celeftina inita Societas; hoctamé
nonadfpernabile commodum inde ad nos jam per-
venit, quod hoftilibus áuimis depofitis in manum
velutalter alterius ope ejus venerimus. Par. Nemo
ri&gare audeat quod notum cft atque manifeftum
omnibus. Manifeftam eft pudore alterius alterum.
detentos , ambos clariffimo periculo expofituros
nofmerfuiffe;dum ignavis atque pufillanimiratisu-
tefque invicem notam declinaremus, de fuga ¡ifthec
conlilianoniniremus; & itacumhero noltro pre-
fértem hic mortem exfpedtaremas 5. quam tamen
prater illum demo noftrum meritus fuiffet. SE».
Credo paruiffead condiétum locum Mclibeam,
audifodes,quam fübmiffe colloquuntur. Par m.E-
go vero metuone illanon fit, fed «liquis qui compofita
fraude vocis ejus fonum exprimat.SE v. Deus nos li-
beret ab infidiis:nuucaliud mihi non majori timori
eft quam ne cautiffimi homines regionem nobis in-
f&derint & intercluferint illàc, qua fugiendum erit.
Hocfolumeft quodanimum male habet: CAr. fte
quidem rumultus plusuno hominehic effe arguit.
Quicunquefintego loquar:Ha,domina mea.LucR.
Vox Calliftonis eft hac, Acced& Quis loquitur ifthic
Quisifthic ad portá eft? Carr. ille qui mandatú tuú
ut £cefferet huc venit. Luca. Cur nonaccedis;He-
ta. Accede fine tímore, Callifto tuusifthiceft. Mar.
Fatua
190 C. Bartml
Facua,preme vote: Vide bene anillefic. Luen. Aa
des folum; domina; certe illeefti Vocem loquentis
agnoíco. Cart, Certé ego deceptus fam: Non erat
Melibea hec que loquebatur mecum ; ftrepitum
audtosperdicus (m. Verum five moriar five vivam,
' conclufüm efthinc non difcedere. Mer Recede tu
paullum ifthinc, Lucretia, Tu, Domine, dic qitod
tibi nomen eff? Quis teiftuchác horá accedere jufs
fit. CAzz. Illa qui merecur tori mundo imperare,
curegout ferviam indigaum me pehitus agnoíco,
Ne metuas, Domina, aperire:e illi; quem captivum
amor tuarum virtutamtenet: Dulcis ille fonitus vos
els tug,qui numquam autibus meis porro exibit, cera
tum me faciteffece Dominamanimi mei, Melibzís
Ego fum fervustaus, Callifto. Mat. Excrema anda-
cia legationum tuaram coegit me ur colloquetet
ifthictecum, Callifto: Verum cum antehacclaiis 8
perípicuis verbis tibi fententiam meam coramapes
ruerim, non poflüm comminifei qua fronte audeas
ampliusde Amore mea fperare quam tum tem-
poris tibi cognofcendum dedi, Abjice & depos
ncanimo fituasillas vanafque cogitationes, Vt ho-
nor & Pudicitia mihi infüllicitate abs tuisaudacia
bus attentationibusfecuro loco effe poflint , neque
fupictovibus malis obnoxia ego habear. Hacde
cauffa huc veni, uc iftis te curiseximerem y €go vero
ut deincepsabste non pérturber. Ne cupiasfamam
& Exiftimauonem meam ponete in arbitrium vul«
arium linguarum, quibufeis derebus mala fütnmo
fedio loqui confüetarum. Carr. Eorum bonminuu
suimi qui periculorum imtinentium nen ignari, con
: . HA EOS
Pornorosconibastl os 191
tracoramimperam obarmare fefe , & adverfitatum
telis obijciendum clypeum praeparatum habere po.
tüeranc nulla contingere tam vehemérer noxia per«
culfio valet, queuno i&uillorum omnia yota pro«
turbet, Verum miferrimus ille quiinermis contra
infuitur fords alpere fibi de munimentis profpice-
renon potuit, quippe infidiacum & periculorum o.
mnium meta vacuis, cümextra murum fecuritatis
faz deprenfüs fucrit! qualicunque adverfitatis tur»
bo facileillum deleverit : Talisego, quemcunque
ventum contrafpirate votis meis nunc videam, fuf-
ficienrem video omnia fundamenta Spei mex con-
vellere,iplam vero recens illis captis Favoribus pra-
cipitem excutere! O Infortunatiffime Callifto; Q
quam deceperütte Legati fervique tuit! O Scelera-
ta deceptrix Celeftina, debebas me faro meo mori-
turum relinquere, neque fuffandere Ardorimeoo-
Jeum iftud bonz Spei,ut augmentata flamma , revi
viícentibus vifceribus , ampliorem exercendorum
dolorum matetiam inveniret ! Cur verba Dominz
mez pro veris falía ad me revuliftis Cur confcelerata
illa lingua tua cauffam defperationi mea: emétita es?
Cur mehuc venite adegifti , ut hunc ayerli Ámo-
ris , Odiique mortiferi ictum , hanc perditionis
mes fententiam, Defperationis mex conclufionem,
ex ore illius acciperem, que lola claves interitus &
Salutismex habete O inimiciflima Viex mex; non
tumihinarrareaufaes , favere meis Amoribus i-
fam meam Dothinam ? Non fua fponte illam
imperaffe ut hac hora ituc venirem ? Non ut de-
nmuomihi prefencia fua interdiceret , verum ut
obicem
192 C BarTul .
obicem ; ante colloquio noftro objectum, tollere
Cuicgo jam exhiné credame cui confidá ? apud qué
Veritarem quaram Quis dolis malis atque fráudi-
bus non (tuder? Quis fallimoniis, fi&tifque diétis nó
agit; Quis faltim aperte lioftis efteQuisverusamicuse
Quis locus vàcar infidiis? proditionibus? nialis arti-
bus? Quismihitam diram defperaionis certitudiné
injungereaudetMeL. Ceflentjams chariffime àni
inemi veraz tua querellx,quas néque pectus rüeutü
üiferac fufficit neque,uc dillimulent;ocili meiface=
re ullomodo poffünt-Tu ejulas & te afiligistrifbitia,
pro crudeli mehabens,ego gaüdio fidelitatém ruam
agnofcens lacrymas ñonteneo. ODominemi;ó o-
ionis mea Profperitas,quantopete gratiusatque ac-
c&ptius mihi foret poll vultum tuum. fimül nunc
cótifpicere,quam vocem folam audire: Verum cum
hoctémporeéamplis niliil tui gratiá facere poffim;
accipeconfirmatiónem 82 figillim votorum tuo»
rum in verbisillis que exfcriptá tibi mifi in lingua fi-
deliffimz & diligentiffima tua legatze, Celeftinze.O.
mera que tibiilla dixit,ego nunc confirmo; Oria
accepta babeo:Deterge nic, anime mi, ocülostitos,
Deme meifque omnibus pro voto & voluntáte tua
di(pone.Car.O Domina mea,Spes votumque Glo-
tie. mex. Oblivio & Depofitio omnium arumtiarü
mearüm,Hilaritas Cordis mei , que lingua fufficier
pares raéritis tuís tibi gratias reponere , ob fupremá
hanc & incomparabilem gratiam quam hoc tem.
[rs pundto,tantopere pro me follicita, mihi exhi-
ere voluifti! Volensatque iubens uttam indignus
atque humilis homuacio fuaviffimo.A nore tuo frui
poflit! Hoc quidemego,quamquam omnibus votis
delide-
PornoroscoDIDASCALUS 193
defideraverim, indignum me femper habui, ob ocu-
los habens excelfitatem tuam,confiderans; nobili-
tatem & exiftiiiatióneim tua ; admitando perfo-
&ioneni,contemplárido gene£ofitatem ánimi,com-
parando exiguá merita mea incomparabilibus tuis
virtutibus: Suprémaás tias Gratias, inimirabilés Ve-
nuftates, atque morum Elegantiasintuendo.lIgitur,
Saltiflime Deus; quómodo betieficiis tuis ingrarus
effepotero ; quitam miráculofé miracula tuain me
mihireftituendo confecifti! O quanto abhinc tem-
pore cogicationes meas voti hujus felicitas fubivit,
verti quotiefcinque pectus meum talià céperünt,
pro itmpoflibilibus tejecifemper, arq; trietnótia med
exigere fuiduis Huchíque quidesajam vero illufttif
fimi radii fplendidiffima fulgura favoris infperabilis
tui,lumen oculis meis infuderunt,cor mihi in pecto-
re Ínceriderunt , exfüfcitarunt torpentem linguam
meam, Metita mea extuleruntignaviam mihi & hu-
militaremi ánimi excuffzrunt, dilataruñe anguítias
Sperüm meárum,duplicarantvires tmeás, Pedes ma-
nufqueíneos,torporé ante velut colligatos, deliga-
verút,ad fümmanm,hanc mihi Confidentiam infude-
rüntut jam meftatu tam excelío atque praluftri ca.
veétum videam quali promiffà dulciffime & amabi-
liffime vocis tu modo collocarunt. Illam quidem,
fiantehác cognicam atque perfpetam non habuif-
fem, faavitatem ejusodotum naribus obtufis fentire
nonpotuiffem;credere nunc minime poffem carere
fraude aliquá occultá,tam. fúper omnia vota mea me
beantia, verba ifta tua, Verum ut pro certiffimofcio
nihil nii candidum,atque fincerum tam fa&tis quam
diétisánobilitate generisanimiqs tui tibi permittis
] N adme
194 €. Barntul o ]
admetrevertot,me infpicio H Verum ego ille qui fui
quondam,nunc quoque, Callitto,lita dubito: & mc
in me quero,cui tantum felicitatis obiicitur. Mz,
Anima mi,Callifto, merita tua ingentia exquifuifli-
me gratie rue generis tut nobilitas,rantum apud mie
potueruntunex quo integram tul noticiam animo
meo percepi;nullo temporis momento de Cotdis
meipenetralibus excefferis: Er quamquam non pau-
cos dies pugnacio ut diflim ularem arcanum hoc pe
&orismei,non potuitamen ad extremum;quin;mu-
liete illa tuá iterato nomen tuum auribus meis inge-
rentejlli omne defiderium meum optima fide cnar-
rarem,Porro ut hoctempore in hunclocum ventré,
utitibiindicarem tantam tuam in memeaque omnia.
poreftatem elle,ut volente & cupiente, me deutrifqy
pro lubitutuo difponere deinceps poffis. Oftiü iftud
nünc Gaudium noftrum perfectum impedit, quod,
quidem ego malis dictis invehor, cum fortibus fuis
& valentibus peffülis,obicibus, repagulis, fine quib.
ut &virium mearum contra imbecillitate,fi cflernc-
quetu quod queribundus difcederes neq; ego quim
fummó tui amoris fructu frueret,caufsá fortaffis ha-
beremus. Cárz.Quomodo, Domina mea;con cellu-
1? (am lingeoafferiuc exopratiffimis ille gaudiis me-
is obftaculo fit? Nunquá cenfüiffem , citra unicam
voluntatem tuam, impedimento iis quicquam obji.
cipofle! O moleftas odiofafque portarum valvas!
* Deum orotaliigne vosin cinerem redigat. , qualis
penetraliamea debellar. Terriá hujus parte in vos
trahslatà püéto téporis concrematz jaceretis. Igitur,
per Deum,Domina, fine fervis meis imperem difrü-
pant diffriingátq; iftas.PAn M, Non audis;nonaudis,
e .0 CSempro-
PokRNOÓ2OSCODIDASCALUS 19$
Semproni, advenietnos queficum ut malo cum illo
infortanioinvolvamur e Nihil minus mibi placer
quam hoc tempore illuc accedere. Male aufpicio
credo conciliatos iftos Amores. Ego quidem non
morabor hicarhplius! SEM», Tace, Tace auículta,1l-
lanon volet nos accedere. Mz. Anime mi , nolis
tuperditionimez cauffam dare; famam meamatta-
miparc.neimmittas frena Cupiditati tue. Spes certa
eft/Tempustam prope inftat quam tu voles. Quo-
nismautem tu dolores tuos fimplices prote pateris,
ego duplicesstam (cilicet tuos quam meos;fis conté.
tus;itaque animum tuum moderere, ureraltinano-
éte eadem hác horá ad parietes hortimei venias:
Quamlibet enim invidiofas iftas valvas jam confte- -
gifles, & eumaltum illum nemo (entiret, fubjicerer
fetamenin familia parentum meorum terübilis fü»
j
fpicío erroris meis tu vero optimé nofti eo majus pec- >
catim effe quo major delinquentis exiftimatio cft; uno
momentotota civitas rumore omniumopplerere-
tur. Ser. Malá fortunánoltrá noétemiftam huc
venimus, hic erimus ad furnmarn ufque lucem , ut
quidem tempori herus nofter indulge. Quamli=
betenim propitia nobis fit maxime fortuna non po»
terit tamen quin vel de viciná vel familiá adeo ipsa
Melibez nos aliquis antmadvertar, tot horas hic
commorantes. PAg MEN. Iam tertia hora eft cum
füadeo tibi ut hos ifthinc fübducamus 5 non de-
erit nobis quod excufationi fervier ; neque for»
taífis etam fine malo hinc recedemus. Car-
11sT. O anima mea, & univerfa omnis Felici-
tas $ cur tu errorem appellas aut peccatum quod
ipfi Dii mihi concefleryor » Precanti Nimes ad
^ UT 2 altato
. 196 C. Barruml
altare Magdalenz venit nuncia favoris tui diligens
illa & fidelis miniftra mea. PAR w-Infanistu quidem
Callifto, manifeftiffimé: Non árbitrot ego,fraterji-
ftum hominem Chriftianüeffe; quod vetus illa ve-
nefica facrilegiis & incantationibüs fuis confecit, di-
citá Diis (ibi effein manum datom,ab his fe ftultitiz
fug effc&tum inipetraffe Hac illé confidéria oftia ef-
fringere cüpit, Ac male pereáni fi non ad primumi-
¿tum comprehendaturá Melibzz parentum fervis,
quimagno numero circa portari dornus cubilia ha-
bent.S5 M. lartibitimorem omné exime,Parmeno:
fatis procul rios inde abfürnus, ad primum tumultus
auditum nosfugaextra omnem peticuli aleá aufe-
ret.Sinefaciar quodlibet ; quod intriverit ipfi exe-
deridum relinquetur.PA n. Optime loquetis; uno
intalibus corde funius + fic fiat fane fugiatiius nos,
qua licet,mortem: primevi etiatn fumus.BOna natu-
rá & pietatis plena jis ineft qui neque morialterius
manibus, neque ipfi aliquem occidere volunt. Iti
fcutiferi Pleberii ftulto añimo funt: non rattume-
ders & dormireillis voluptati eft; quantum rixari &
pugnare. Et quanta fit infipientià gradu compofito
inimicá exfpeétaro velle,qui non tam victoriam, aut
excá emolumientum , quami ipfani ptigtiam conti-
nuamiamete O fiintali me periculo aliquando vide-
res.fracer,quam laudares me & favercs fortitudini
fugientis Transverfum latus obvertens,clunibus di-
ftenfis, pede finifttoalteri prapolito in fugam , laci-
niis füccindtis,fcuto coniplicato & lacerto fübdíto,
uti ne impedimento fit per Dei fidem credo me fu-
«giturum nontardius damá,quotimore perculfus hic
morari diutius nolim. SemP. Melior ctiam ad talia
: ! cgo
PonNOBOSCODIDASCALUS 197
egosclypeum & gladium loro colligata, geto;nepof-
fint currentiexcidere; galeam cuculla altrinxi.DAR.
Lapides autem quosin ila ferebaszSs mPR .Everfa o-
mnes effudi;faris enim gravis portatu vel folaiftalo-
rica eft; quamtu quidem me adegifti ingratiis meis
utiinducerem importunitate tua. Optima quidem
rationerecufabam, quia gravior yidebatur quá que
fugientemnon attineret. Audi, audi, Audis,Parme-
no, Malé negotium procedit, perivimus,Curre, vo
la,aa.ferzabripe te hincCutre verfus domum Celeti-
nz,ne noftre nos apprehendant Pan Fuge properas
tu quidemlehtus fuga es.O milerum me; finosap-
prehenderint! proiice fcutum & quicquidarmorum
"eft.SgM. Dominus nofter an jam peremtus Gre PAR.
Nefciocerte: Etquid opus hujuste meminiffe:Mea
quidem ifthec minima cura eft.Curre & tace. SEM».
Ha, Hola Parmeno,tediiftuc filentio; nemo eft prz-
tercohortem vigilum, qua uáfit alia regione. ftrepi-
tum talem faciendo.P An. Videbene quid dicas, nà
credas oculis tuis , phanrafimate luderis fepe, aliud
proalio videndo.Ne gutram quidem fanguinis mihi
reliqueruntjam mors meattingere videbatur , jam
pede pedem premere;jam humero fequentium ictus
recipere videbar. In vità meá non memini metauto
metu perculíum fuiffe, neque vidiffein tali me peri-
culo. quamquam multis laboribus defun&ut fim,
fzzpe extremis malis proximus. Novemannos fervi-
vifratribus de Guadalupa. ubi plus millies ducis pugnis
eonctyrimu intcr nos fervi ; verum Mors mihi num-
uam tam propinqua adfuiffe videcur quam hoc ca.
u.Se m,Ercgonon (ervivi Parocho S.Michaclis2non
ftabularioad Forum 8cHortulanoadMollejas:Cer-
N 3 ' tenon
198 C. BartTul
té non minus mihi pugnarum erat cum iis qui avib-
lapidibus bellum movebant cum nofttz populo illi
infediffent, quam ille amabat, & quoniam horrenfía.
ólera vexabanteSed Deus tibiadfitne quando arma»
tusin periculumaliquod incidas, tum enim demum
verus timor hominesinfeftare folet. Non fruftra eft
quod dicunc Oneratus armisoletoprfüfus el. V exte Ver-
tc fugam, Parmeno;Prafectus Vigilü certo ef. MEL,
Anime mi Callifto,quid iftud eft quod per plateam
tumaltuariaudio? Videntur fugientium effe rima-
res! Per Deum circamípice, netibi quidinde malie-
veniat. CALL. Ánima mca dulciffima, ne metuas be-
neomniaexploravi cum hucirem.Mei hornines hic
eruntarbirror qui fanefatuimeri, eripiune arma o- -
mnibus quostranfeuntes affequi poflunt:Parofuges
re illos aliquem. Mzr multi fant tibiifthuc comites?
Cazz.Solum due, veram etiam fi fex fuerint ipfis pe-
demcollaturi;jnon multum opere infüment , ur o-
mne$armisfpolient,& in fugam dent, ita ànimis &
viribus valent.EleGihomines fun; Domina; nó vula
garibus fervitiis rantum confido. Sinon fit honoris.
& cxiftimationistuz gratia clementer riunc agendü,
jamdudum in frufta difrupiffent oftium & poltes i-
plosiftos;Erfi deprenfi fuerimus,me & tefaalelibe-
ravetint ab iofültu omnium patris tui fervorü. Mex.
O Pei Deum tie quid vale hic contingat! Sed magna:
mihi Voluptatieft cognofcere tam fidelibus te famu-
Hisftipari; bene collocantur quibus tales tantarum
vitium & fidelitatis homines aluntur , opera atque
expeníz.Per mei Amorem;fiquidem tanto robore à
natuta, rantáqüe virtute preditos habes , videasut
comiter, & bene eos habeas, bonis premiis coho-
a : . : neltes,
.
PorNoBOSCODIDASCALUS 199
ne ftes,pracipué ante omnia ut fecreta tua fetvent,ne
quod celaretu capis, illi differant. Quod fi quando,
temeritatis & audacia nimios, caflugaveris: iracun-
dia fopirá, favorem illis reftitutum tuum oftendas;
ne animi forteis atque confidentes imminuantur
ftci&tioribusanguftiisinclufi velut & compreffi,ne-
ve fimul irritentur & tempore nocendi obíervato, a«.
liquid ultionisinte parent. PAR M. Domine, Here:
confeftim illinc abícede, multiifthine homines ve.
nicntcum facibus.ne re videant, & agnofcant dum
nó habes quote abfcondas. CAL 1. O miferías meas!
Quaminvirü me cogit mala Fortuna, Dornina mea,
tam cito terelinquere ! Profe&o timor Mortis non
tam efficax fic,totum hoc facit metus Exiftimationis
tuz , imminuendz fi quishác horá me hic vidctit.
Quodfialiter nunc non poffüm, Angeli celeftes te»
cum,perpetui tui comites, maneant. Reditus meus,
utiabste pratitutum eft, cras certó expedietur, ut
juffiti perhortum! Mzr. Ita facias; Deus tibi adfit
PLEBERIVS. Domina Conjux, Dormis? ÁLISA.
Domine > non. PLe3. Non audis ftrepitum in tha-
Jamofiliz tax? An Cert? audio. Melibea. Melibea.
Pxe». Non audit, ego clarius vocabo. Filia Meli-
bza! Msz. Domine. Prxs. quisin cubiculo o ift-
hicambulat & ftrepitum ciet ?: Mer. Domine Lu-
eretia mea, quam mifi vitrum aque allarum, fitic-
bamego. PressaivYs. Dormi, filia; putabam
aliud quidaccidiffe tibi. Lucr. Quám minimus
etiam fanus illos expergefacit : cum timore col-
loquuntur ! Maz. Non cft ufpiam. animal tam.
muanfüetum , quod amore & metu pro liberis
4 fuis
2009 C. BartTHI
fuisnon exafperetur: Quid facerét fi certi effent ng»
gotii hujus,& me defcendiffe illuc? Cr. Claudite
oftiumiftad, filii, tu Parmeno candelam hucadfer,
Sk». Melius fit te Domine, jam cubitam faceffere
& dormiendo hoc reliquum in diem.ufque noctis
confimere.CAL 1, Certenon difplicet hzc monitio,
opuscoquamoprimehabeo. Quid ribinune, Par-
meno;deanuifla videtur quam tantopere ante con-
temnebas? »Deus bone, opera hujus ope confe-
€ fant! Quid mifero mihi fatum effet abfque illáe
PArm.Neque ego enormem illam vehémentiá do-
lorumtuorum fentiebam,neque merita & generofi-
tatem Melibez cognoveram;ficextra culpam omné
fum.Noveram contra Celeftinam & allius attes arq;
anachinas,admonebam te,& füadebam tibi jut Do-
minozquum eratadeffe fidelem famulum , Nunc
omnia ín melius vertifleilla videtur > omnia fua
artificia bonis operibus mutavit, Carr. Quid,
mutavit-dicis » PARMEN. tanto quidem opere ue
nifiprefeus omniaque egit, vidiffem > nihil eorum,
pee credere potuiflem. Atque ita tu bene vivasuti
zc vera fant.C ALL. Ergo audiviftis quid inter me&
Dominam meam tranfactum fit? Quid facicbatis ptie
muillc exiftimo,Sex. Quidetimuiffe? rimuiffe nos,
autumas, DomineiProfe&oquantü univerfo múdo
hominumeftmetum nobis nullius reiíncutiar: Tu
certetrepidos homines in nobis reperifti ! Illic eras
musornibustodis parati, omnibus accidentibus
Sí momentis intentijarma manibus apti.CALr. Ob-
dormiviftisaliquantillum+Sem. Dermierimus, Do-
mine? Pueri (int dormitores,quales tu nos convitia-
ris! Numquam egoaffedi,neque per Deum, umquá
pedes
i
F
1
PonNoBOSCODIDASCALUS. 101
pedes junctos habui,undique verfim circumfpicieu-
do, ut fi aliquid fenfiffem, confeftim auxilio adfilire
potuiffem , omnibus virib. periculü tuum meopro-
ulfaturus, Et, Parmeno, quamquam füfpicio mibi
haaenas fuerit non illum admodum libenter tibi
ferviifle, itaefferebat(efe,eum cohortem illam ho»
minum cum facibus venientem videret, ur lupus fo»
let cum procul pulverem excitari pedibus yenientis
armenti yidet.Iam fperabatillas illis eripere, donec
clare videret nimiam hominum multitadinem ef-
fe.CAxz.Nemirum hoctibi videatur, naturá illi da-
tum eftaudentem animum habere: Etfitalealiquid
mea cauffa fa&turus non fuiffet, feciffer fuápte pro-
pris neque tam ad(üeti talibus facile contra morem
fuum venire poffunt. Quamquam pilum mutet vul-
pes, ingenium tamengz naturam füam non ponic.Pro
certocgoaffirmavi, Dominz mer Melibez,quam
virtuti veftrz confidens nó fallereranimi; Ec fecu-
xus omnis periculi femperinceda, veftra cultodia at-
gue auxilio rutus.Filiicerté multum vobis debcozo-
rate Deumuti bene res Saluti mes (accedant, tü fer-
vitiorum veftrorum fidelitatem egreglis pramiis re-
munerabor! Nunccum bono Deo dormitum con-
cedite. PAR M, Quorfüm nuncibimus; Sempronia
Lectum dormitum an in Culinam jentatum ? SEM p.
Eas tu quoríum voles: Antequam dies illucifcat mi-
hiconclufum eftad Celeftinam proficifci, ut partem
meam decatena potiar. Anusnullius predi eft5non
dabo ipfitempus uti fabricam aliquam excogitet, ut
nos noftris partibus circumfcribat, PAn.. Placet fen-
tentia:pene hujus tanta rei oblitus eram. Eamusjü-
€timambo.Sicontradicet,promiflà abnegabit; terri-
Nos bilibus
202 : C. Ban rui
bilibusvérbiseam pavefaciamus > vi coacta folvat,
quod gratiis bonis non volec.Sapra pecitniam uem eft 4-
micitia. Sem Ha, ha.st tacescubDat ifthic juxta feneltel.
lam hanc. Tha, Tha, Domina Celeftina aperi nobis
oftium. Cer.Quis pultat?SE M. Aperi, filiitui fumus.
Crr. nulli mihi funt filii qui hac noctis horá obam-
bulent. Sem. Aperi nobis, Parmeno & Semprohius
fumus,venimus ifthuc jétaculo te participaturi.CE La
Operverfos vosfatuos! Intrate, intrate, Quomodo
hocnoétis hucadeftisifá mane novú oritut.Quid có-
mififtis:Quid vobis accidit? Voto fuo potitus e(ECal-
lifto»Veladhuc apud illam eft? Aut quid reieftiSem,
Quiderogas mater: Sinoftra opis illi non adfuifler
jam anima ejusabjiffet quc(itum eternum fibi domi-
cilium!Si hocfolum officium, quod hodieillià nobis
prefticum eft, compenfare. dignis premiis volet,
omnes illi divitiz fuc non füfficientfiquidem verum
eftquod dicifolet, Vitam homini & corpus fuum di-
gniora & majoris elle eftimanda quamaliarum reri
quamlibet.CE1.Ie(u: & in quali vospesiculofuiftis!
Recenfe mihi per Deum/Sem. Vide quantum cenfe-
xe debeas : ita vivam ut fnguisadhuc toto corpore
mihiferreo(altim ubimemotia rem recolo.Crt.R e-
cipete,per Deum,& narra mihi. PAR M. Rem proli-
xamab illo petis,uti quidein percitá mente nos hue
venientes vides,& fatigatos tantarum rerum labo-
ribus. Melius feceris nobisaliquid ifthic jétaculi pa-
fans, poterituteo modo commode alteratio confi-
dar,que nuncomnibus fenfibus molefta eft.Ego qui
dem pro certo tibi affirmo nolle me cum quopiam
homine pacifico nunc aliquid negotii habere, gloria
& cupiditatis me effectus eric invenire aut offen-
: : dere
Por NOBOSCODIDASCALUS 203
dere aliquem, cujus fanguine iram meam mitigem,
quon:am ob celeritatem fugientium, comm nó po-
tüi quirantopere nos leferunt. Cr, Malá peftilen-
tiá peream finon pavore tota tremo poftquam tam
crudelia exte verbaaudivi, tam te iracundia conci-
tum vidi! Credojocarite.Dic mihi nunc, Semproni,
pervitamtuamsquid eft quod vobisaccidiiSem.Per
Deumfinefenfibus adfum Defperatus; quamquam
ergate moderariiram equus fitque faemina'es;alio-
quere vultu contueri,quam quoadverfarios noftros
armisabjeétis in fugam precipitare confüevimus.
Numquam mihianimifüitincos vim meam & ro-
burexerere,qui defendere fc non poffunt, parumque
negotiifurori meofacere. Ármaturam omnem meá,
domina,in frufta concifam gero, Ícutuiro fine umbo-
ne e(b; Enfisinftarferrz excifüs, Caffis pertu(a ufque
ad cucullam intimam: Nihil mihi jam talium fuper-
eftut denuo cum hero meo no&tu prodire pollim,
cum ille jufferit, Sequenti vero nocte confponfum
eft conventurosamantes in. horto Melibwae; utau-
tem nova mihi parem,ab eo obolum non feram, et-
iamfiillico moriendum mihi fit... Ceresr.Detas, fili,
abherotno,fiquid > dumilli (ervis & mandataejus
fáceflis,damni tibi datur. Liberaliffimus hominis in-
genium eft,non tu facilius polces quam ille tibi lar-
gietur.Noneftex eorum genere de quibus vulgo ja-
€tatur:Vive mecum & quere qui ribi det, quo opus
habes.llle tam aperti & nobilisanimi eft, & hac &a-
Jia plurimatibi dabit. Sew». Ha! Itidem Parme-
no omnia füa arma perdidit. — Vt reparevifta , o-
innium faculratum ipfius fobftantia non fuffici-
ct, Qua fronte jubebis uttasià importunitare MN
. acceast,
104 - C. BartHl
accedat;petitmm amplius quam ipfe fua fponte largi-
ri velice Sed jam dum tis cft: Non dicarur mei gra-
tia: daillidigitum latum,ulnegotius (atiumpoftet! Dedit
ñobis centumillosaureos, dedit poftea auream iftà
Catenam.Tertantum porro elargiatur , quid cenfes
illiremanfurume Nimioipfi conffabit,tam facile ex-
pedicu hoc negotium] Simus eontenti eo quod Ra»
tio füadet;non amittamus univerfum, am plius quà
zquitas mandat; polcendo, Qui plurimum expetiit,
raro non minimum indeptus eft. CELEs. Certenon
fine Gratiislequitur hic Ainas: Quod fi apud men-
fama hocnegóttumtradtarecur, affirmem omnes nos
amplius folitoadbibiffe.Infanis tu ergo; Sempron?
Quid rei cft mercedi tux cum meo falarioe tuis pre-
miis cum meorum laborum meritis» Egone obligata
teneor vobís arma veflracum fracta funt,lueresEgo
refarcite damna veftra ? Audactar jutem, & vitam
meam interponam,tam fatui te cerebri fuiffe , ut có-
filus unialicuiverbulo quod;nefcio quí occafione,
tibi dixijomnia mea tua effe , & quantum flaccidis
meis viribus ego efficere poflem, numquam tibi me
defaturam:Etfi Deus mibi bonum aliquod Jucrum
de Domino tuo emungere conceffürus fuerit, tuam
teetiam ifthincpartem caprurum. Actu noífe jam
ante ifta debes,Semproni,iltas oblationes, ifta verba,
boniamoris neminem obligare cuiquiarh. Non au-
zum eftcontinuo fi quid fplendidius fülget/fin,certe.
minoris illud z(timabitur. Dic mihiiftud uti fentis,
Semproni,videbis, etiamfi confeétá atate fim opti-
me me conjecturaad fecutam, quid velis, & intrá te
forteconclufüm habeas. Boná fide, fili, amplius. eft
quod me male habet quam quod tu autumas,& qui-
demeo
Por NOBOSCODIDASCALUS 205
dem eo modo ut mirer ipfamet quo pa&o merore
honanimam jam efflaverti. : Cum dedomo veftra
bucrediffem fatusilli Elició catentlam, quàm fere-
bam,tradidizut cum illa luderet, & fefeafpe&tu ejus
obleétarer:Illa jam nefcire ait quoríum illa devene-
ri Totam iftam nocteii neque illanequeego vel u-
nicum folurà minuta] hor dorinivimus > itaanimi
anxie fümus;neque tam Certe propter] pretium cate-
nulaipfius, quod medioctéutiqueerat , quam pro-
pter pello tám abfürdam negligentiam: Etquodo-
mnium eft miferabiliffimum forte fortuna huc adve-
neiuntaliquifamiliares & bene mihinoticodemté-
porisarziculoimetus nos habet;ue illi forte illam ab-
ftuleriric. Hacé cum ira fincfilii;jam vobifeum ambo-
bus loqui cupiojfi herus vefter aliquid mihi largitus
eft,fcire &con(iderare debetis illud exeo meum effe,
aureum illumthorácem quó te donavit, an ego pat-
tititecüm volui?Certe nec voluinec, 2quo jure, po.
tui.Serviamus omnes. fingulis ille dabit quod quem-
que mezeti videbit. Quodfi mihi aliquid donavit,
certe noh inimerenti eum honorem habuit. Ego bis
vitam tnéam ejus cauffa velut venum expofui! Plus
ego ólci atque opera illius negotio expediundo im-
pendi,vobis.Sciatis;filii,nihil non pecunià meá mihi
conftare.Nonego,quod didici,quodque Sapientior
mulas habeor,perludumid mihi peperi; quujus rei
optima teftismater cua.erat, Parmeno.At vero, quá-
quam omnia ifta veré & bonojure à medicinemo
acquis judex non arbirraturus fit, utziquetamen ve-
ftrum,cum primum catenulatn iftam meam recupe-
ravero,de honefto exinde veftitu profpecturam pol-
liceorQuodfiillamubifit refcite non potuero,reci-
piaris
206 C. BAR Tul
piatis oportebit bonam propenfamque voluntateñi
meam inlocum ipfius donariis ut mihi ipfi infortu-
nium perditi muneris illius mei filentio devorandü
eft. Hocaucem idco vobis promitto ut gratum mihi
animum ineffe fentiatis, quoniam maluiftis me ne
gotio hoc heri veftri expediundo aliquid lucelli fas
cere , quam quamvis mei cenfus & generis aliam
Quod fi di&isiftis contenti non eritis,veftro damno
plura petendo nihil penitus accipietis. Sz Non jam
primá vice dico nimium juris effeavaritias & Paz-
cicatiin vetulos vetulasque;cum pauperes, liberales
fiin cum ditefcunttriparci. Sic acerefcit cum- divi:
tiis avaritia,cum avaricia in mediis opibus inopiasne:
ue eft ulla res que avatum pauperem reddit; quam
ficoltamta copia.O Deus optime maxime; & quo.
modo egentia fübücitfe atque augetur. eum abun.
dantia;Quis loquentem antehac vetulam iftam an. .
diens non affirmaffet omnem illam proventum ex
herilibus iftis Amoribusfacile mihi concefTaram»?Et
certé irá tam fentíre pra fe ferebat cum pauxillum a-
liquidinde exfpedtaret, nunccamliberalitate Do.
mini mei fubito locupletata eft; ne minimum quidé
inde decidere poteft;fcilicet tit verum fito éxcmplo
faciat qnod pueriin trivüiscaritillant.De paullo paul.
lum,de multo nec hilum quidem: PA... Det tibi fe.
cundum promiffa (ua partem; aut eripierñas illi to.
tum. Satis equidem tibi clare dixi qualis effet ifta ve-
tus venefica,tum tualia omnia feritiebase Ce x. Si
et vobisinter vos difcepratio:aut fi abs hero veftro
aliquid pofcere habetis, Arma;aut quidvis alind, ne
itacundiá veftráin meum caput exonerctis, Optime
mihi conftat,unde hac veniantlitigia ; belle cenjici
tro
PornoboscCoDIBASCALUS 207^
utto pede elandicetis;certé minim? ob egeltatem e-
jusquodà me petitis,neque adeo avaritià auri, quod
inhiare videmini. Illud eft quod metuitistoram me
vitam veftram velle vos captivos velutatque manci-
par eufz & Eliciesquas deperitis, detinere ne pof-
fitisaliunde alias peterejifte vero femper voftris Vo-
- luptuationibus fimilent fe paratas , neque alium ad.
raittere quempiam:Hác fola cauffa fuper auro ifto li-
tiparum mecum adeltis,8cdira mihi minamini;parti-
tuciingratiis meis,vi veftrà , quod in poteftatejam
dum meá eft.Igitur tacete modo,boni viri, Q uz ¡fas
voftis conciliavit , alias adducet decetn; precipus,
cum jam familiarius vos noverit , veftrá ope lucri
plusculum ceperit, ut de amicitià veftrá dubitare nó
poflit. An verocredendum fitiaihi in talibus expe-
ditionibus.dicat pro meParmeno : Dic, Parmeno,
dic;ne pudorem habeas enarrare quo fine negotium
termínacam fit,cum Areufz domi fte uterus dole-
ret Seur. Egodico ps utabeat & Aquam petat. Non.
egoiftuc quero quod urautumas,non immittas pe-
titionibus noftris ludificationes tuas: Hác tu fabrica
labiis me non ductabis , utfperas. Huc accede &
rationem rei mecum deduc. Vetulus canis egte
illuditur. Da nobis atquc porrige duas partes o-
mníum iftorum qua Callito ob Amorum fio-
rum confectionem tibi muncratus cft Non
des cauffam ut vulgo propaletur que tu lis. A.
liorfüm Alioifum his ludificatioribus blanditia-
rum , anus nullius pretii. C E 1 E s . Quis e-
go fim ? Semproni ? Tu deLupanari me rede-
mifti > Taccat impudica &fordidaifta linguataa,
ficattamines canitiem meam ? Anus ego fum talis
: . qualem
208 C. Bartual .
qualem Deüs meelle voluit,non pejor ceteris omni-
bus,vitain officio meo fuffiico ; utquevis alia fio;
maxime inculpata.Qui opem meam rion pofcit, ne-
minem ego affector.Domo nea aliorfüm áccezfünt,
qui meo officio uti volútsedes ipforum rogor. Si be-
ncaurmale vivo , Deusteltis eft cordis meijnon tu
venias iracundià tuá me concutere:Tuftitiaeft 2equa-
lis & adminiftracur omnibus; tá audiarego caufam
meant dicens,quarü tu tuam; etiamümaLerfitn "s
que certé atque vospexi atque Comti. Fac me inif-
fart dotni mez,cum fortund meá,fato me ífieó relin-
que.Neg; tti Parmeno cenleas captivarii me tibi aut.
mancupidaddidtam effe quoniam fecreta quaepiam
antéáGtz vite méz novifti, cafüfqie qui jüti&tini no-
bisobtigerunmibiinquam, $ matri cuz, infortu-
natiffimas Certe lá pariter ego; atque me illa utes
batur, dum Deo placuir.Parm. Ne mihi infles buc-
cam tuislifüis cóniriemorátionibus : nifi vis ifthinc
adillá cá novarürerutntiuntiis mittisut habcáscer-
te de quo illiquararis. Czx-Elicia, Elicia, furge con-
feftimlecto;cedo illico pallíuri meum; per Omnes
Divos jam luftitiamappellacum cutrám , clamando
inftarinfanz Quid hoc rei eft? Quid tales minaci
domimez mihidicerevolunt? Cumoviculà man-
fuerá & cicure tam gloriofa & clamofa litigia ordi-
mini?Cum galliná clavo affixu,camana ampliusfex-
aginta annorum? Hluc;illac ad viros ite,veftri fexus,
. contra eos fortes vos facite qui gladiis pariter cíngü.
tutjillic campus eft iris veftris explicandis , non ad-
verfus flaccidumiftum ftipitem. Indicium infignis pufil-
lanisuitatis eflyium facere infirmis, & quiimbecillitate vi-
&iumá defenfione arcentur. Oblcena fordidz que
] .nufcas
PorvoBOSCODIDASCALUS 209
mulcz pabulum in macie confeétis atque exfangui.
nibus jumentis querunt. Minimi catuli,nihil nifi la-
tratores meri, pauperes miferofque peregrinantium
majori impetu athlhunt.Si ifta quain illo le&o cubat
mihi fuadent credidiffeu numquam ifta domuncu-
la noftra ullam no&tem fine viro cflet, nequetam fu-
tilicentübernio viveremus, Verum ut tibi. gratifi-
caretur,uttibi fidelitatem fervarct iftam folitudinem
imbellem degimus.Cum fciatis neminé hic eflc pre-
ter duas nos mulierculas,tam magnos vos facitis ! tà
grandibus minaclisabutimini : Ac fi virilis fexus
quempiam ifthic effe noffetis,certó fcio nequaquam
aufüros vel minimum, aliquid ralium jactationum,
Belle dicicur, Forti adverfartus etiam ferventifimam iram
repidiorem facit. S£. O avaritiz mancipium, fcelefta
anus, femimortua fame auri,non eris contenta tertiá
parte hujuslucri? CEL. Quà tertiá parte? Abi dum li-
cet, cum Deodomo meá;tu & fociénus ifte tuus, fin;
vociferabor,ut omnis auxilio accuirat vicinitas; ne
meinfanientem faciatis;ne cauffemini, ut res Calli-
ftonis fabula vulgifiant. SEMP. vociferare, auc mur-
mura,mihitantumdem eft. Faceffes opere quod ver-
bis promififti;aut jam finies dies tuos. Extc1A. Per
Deumapage enfem.Teneittü altcinfecus, tene Par-
meno.ne occidarinfanus ifte miferam anum. CEL,
Tuftitia, lufticia, Domini vicini, Iuftitia, Occidunt me
domi meziti Lenocinatores. Sem. Lenocinatores?
Et quiExfpecta Domina Stryx,egote jam ad inferos
mittam cum litteris. Cer. Hes, occidit me. Ay, Ay;
Cófcflio,Cófeffio. PAn M.Da illi;Daftrenue : cófice
illá quoniam incepifti. Moriatur Moriatürs minus i-
sinicorum efl quo plus mortuerum. Ce Confeffio! Eric.
o O cru-
210 C.Bartul
O crudeles latrones.Malá morte pereatis, occitiits
matrem meam & omne bonum meu, SE MP Fuge,
Fuge, Parmeno, Multorú hominium coneuifuni vie
deo.Cavescave fubduc te, Vigilú cohors adcft.PAR.
Heime, noneft ubi clabamur, jaro oftium obiedes
runc.Sem-Deliliamus feneftr. sillis; non fmorianur
manu Casnificis.Par Saltayego fequor.
ACTUS XII.
ÁncUMENTUM,
Callifo fomno experrectus feci ipfo loquitur. Poft paullum
vocat Triftanzim,aliofque fervos fuos. Trifian ad. ofizuno donus
"eonfiflit. Venit Sofía plorans. Rogatus à Triflane, recenfes ¡3
mortem Sempronii c Parimenonis, Estnt patina
Calliftonireferant: Qui veritate cognita miris
modis lasmentatur.
CaLtisto Tristan. Sosrá.
O quam gratum foporem dormivi, quam ex
:yoto meo, poftcolloquium illud Angelicum,
poft melleum iftud & lefamo fparfum temporis mo-
mentum, Optimá quiete früitus fam. Tranquillitas
ifta animi & hilatitas, exoneratis omnibus dolori-
bus,mitifice me recreat. Pfocedunt illa de fingulari
ifto gaudio inco: Vel cotporis multa fatigatio quie-
tem mihi optabilem conciliavit, aut Animi Gloria
atque Voluptas. Neque mirum mihiambas iftas of-
ficia fua junxiffe,uti oculorum meorum valvas qui-
bufdam velut catenis concluderent;cum corpore at«
que membris laboratim haétenus, Spirita autem at-
- quea-
PonNOBOSCODIDASCALUS — ap
- queanimo preteritá noéte mitificé gavifusfim,Cer-
taedepol res eft, Triftitiam dificalrarem gravium
cogitationum afferre, graves illas cogitationes foma
num impedire & füfpendere, Mihi'certe hoc his die-
bus ufa venitex defperatione vori mei; cujus jam ta-
men certus füm,idque velut manu teneo.O Domina
mea, O Amor. meus, Melibwa , quid jam cogitas?
Dormisetiam ari jam dum evigilaftizAlius apud ani-
mum tuum eft, an ego folussSurrexiftilecto tuo , an
cubas adhdcr O felix & fortunate Callifto, (i in ve-
titate reiita negotium eft,neque perfomnum tibi fc-
licitas ifta objeGta eft? Somnio ego nunc ctiaman vi»
' gilo? Fuir imaginaria ifta res an vera» Somnorinum
phantafmajan verum gaudium? Verum folus cgo nó
fui famuli mei comites adftiterunt! Duo erant ifti, Si
illiaffirmaverint re ipfa ita negotium geftum elle,pro
tali quod veré contigerit, ego 1d habebo. Volo eos
accerfi jubere, ut gaudii mei certitudinem habeam?
"T ríftanice;pueri, heus , Triftanice, ades iftucexper-
gifcere. "Taisr. Dominejamiftbic (um. Carx.
propera huc mihi convoca Sempronium & Parme=
nonem! Trisr. lam curro, Here. CALLIST.
Hactenus afflictan Caris, fopor altus habeto.
Nanquefavet. quondam non bene gratus, Amor.
Vi fuperas victo mala feva,dolore, Voluptas!
Invefirum veniamjam, Melibea thorum!
TgiisT, Here, nethofervorum domi eft. CAL.
Apetiigituriftam feneftram ; vide que hora diei fir.
T a1s T. Here, alta jam dies cft! Ca 1. Igitur clau-
deillam denuo, & dormire me fine ufque dum tem-
pus prandii erit. TR 15r. ibo adoftium ergo intereà
O 2 ne quis
i . C.BartHl
ne quisfiperveniat forté fomnum heri mei turbáttte
rus:Quifquisillum quzret, domi effe negabo.: Vah
quantum clamoris apud forum eft! Quidhocfic rei!
Aliquis capite plédtitur , vel mane tauros venatum
venerunt. Nefcio quid arbitrari debeam ifthuc tu-
multus effe; quanta hominum vocifetatiol Illincve- -
nitSofia Equorúm carandorum fexus, ab illo refci-
[cam quid ncgotii [it ! Sceleftus capillos vellit in ta-
berná aliquá fefe volutavit.Si hetus nofter hoc refci-
verit bis uilleitts fatum. premium meritis fuis ho-
neftum feret. Fatnuseft, oportet tales caltigariones
prudentem faciant, Videtur mihi plorans adelle.
Quid hoc reiclt, Sofia? Vnde venis,quid ejulas So-
814. O infelicem me, quam grande hoc datunum
eft! O infamia domus herilis noftra! O quam infau-
fta nobis diesjam oritur! O infortanatos adolefcen-
tes! Tr1sT.Quid eft,quidaffers + Qua de caullare
adfligis:Q uid mali hoc e(t? Sost 4. Sempronius 82
Parmeno. Tx 15r.Quid dicis,Sempronius & Parme-
nosquid iftud rei eft/faruee& me infatuastu,dic clare
quid eftnove reitSost 4 Noftri fratres,noftci fodales!
Tn ist. Aur ebriacus tu es,aut fenfibus captus! aut
certé peflimum nobis nuntium affers: Non dicturus
esmihi,quideffquod de Sempronio & Parmenone
mutis? Sos! A, Capite plexus uterque in foro jacet!
Trasr. O Malam fortunam noftram! fiquidem tu
verum loqueris.Vidiftiillos? díc certó , an allocurite
fune? Sos. lam ferifibus omnibus exfüti eratit..alter
tamen cum fümmá difficultate; cum me juxta plo-
rantem atque ejulantem animadverteret , Oculos in
me figebat,manus ad celum junctas efferens, velut
gratias Dco perhibiturus , neque velur interrogatu-
. > rusam
s
TPoRNOBOSCODÍDASCALUS 213
tusan mort ipfius ego condolorem! Atque ut trifti
tiam ejus difcedentis agnoícerem inclinabat caput,
lacrymis plenos oculos habens;fignificans quod me
numquam poftea adípecturus eller, ufque ad ma-
gnum diemSupremi judicii, Tr1sr. Non redte a-
nimadvertifti quid voluerit ; pofcere exte voluitan
Callifto przfensadeffet. At cum tam clare triftiffimi
cafus conícius fis, eamus confeftim ad herum no-
ftrümyilli illas illztabiles res narraturi, S os t A.Here,
Here. Cart, Quid hoc eft, &tui: Nonne intetdixi
vobis,nequisexcitatum me veniret? SostA. Opus
vero nobis eft excitato te, Expergifcere, furge lecto:
fi tuisnon fuccurris , fi auxilium nullam inte nobis
e(t fanditusomnes difperimus. Sempronius & Par-
meno decollati jacent in foro,ut publici malefici, fab
voce praconis, qui capitalia eorum deli&a populo
proclamar. CALL. O adfit mihi Deus! Quid hoceft
quod dicentem te audio? Nefcioan credere tibi de-
beam tam infperatum& fübitum infortunium/Vidi-
| ftinetuiple que dicis: Sos. Cere ego vidi. CALL.
Circumfpice vide quid dicas, iftá node ambo mecú
fuerunt. Sos Ergo mane excitati (aptut morerentur.
Cazx.O fideles mei fervuli,ó egregii mei famuli, O
fidi meiSecretarii! O Confiliarii mei! Poterit fieri ut
hoc fit verum? O infamis Callifto s jam turpitudinis
notam omnituz vita tempore feres!Quid re fiet;ec-
cifo zali famulorum paris Dic mihi per Deum, Sofia,
qua fuit cauffa?Quid proclamabat prarcozV biintet-
fe&i fano Quis manum illsinjecitequis occidit? So-
sia. Here,cau(Ta mortisipforum crudeliffimus Car-
nifex propalabat, clamitans. Mandat Iuftitia , mori-
antur violenti Homicidx! CAL. qnem hominem tá
O5 | fabito
214 C. BartTuHl
fabitointerfecetunt ^ Quomodo hocfieri potuit
. Non quatuoradhuc horarum fpatium eft cum à me
difceflerunt.Nelcis nomen occifi? Sos. Here, raulier
fuitnomine Celeftina!CArr. Quid ex teaudiorSos,
Quod veré audis,CAr, Ergo fi hocita fefe habet, ta
occide me,ego tibi permittam; & ignofcam mortem
meam: Certe majus hoc malum eft quam vidifti cu
autcogitate potes:Si Celeftina illa £.ciem vulnere
fignata occifa eft! Sos. Illa ipfa eft, plus triginta mor-
tiferis ictibus confoffam vidi , extenfam jácentem
domifüz;justa unica ejus ancilla erat; qua ipfam de-
plorabar. Car; Ah miferos juvenes! Quomodo due
Cebantur? Allocutite funt? Sos, O Here, eos vidif-
fes,cordolore tibidiffiliiffet medium ! Alter jam ni-
hil fentiebat. Cerebro totum caput undiq; perfafus,
alter ambobus brachiis fraétis,caput houidis modis
conquaffatus,ambo fanguinolenti;trahebantur Ex-
filierant domo perfeneltiam excelfiffimam , vigiles
perfequentes fugituri. Sicfemimortuis jam abícifa
fünt capita, credojam etiam nihil fenciétibus, CA.
Igitur cum infortunio hocattaminari famam meam
fentiam, optarim eorum me loco effe, illos meo; fic
sitam perdidiffem,non & famam.O fi Deo hoc pla-
ceat/Iam cum Exiftimatione meá amifi eriam Spem.
omnem confequendi voti mei, propofiti mei , cujus
jam pats in manu mea erat! Quod quidem illud eft
quod infeliciflimoifto cafü me maximé afficit.O tri-
fte nomen; fama nominismei! Quomodo venum
nunc differris per ora hominum! O fecreta, Secreta
meajquam cito per mercatores & forenfes negotia-
tores publicabimini! Quid mihifiet? Quorfüm ego
iborExiboad mortuoseIam non poffurt illis opitu-
lazieQ uid veró hic maneámrlfta iguavianimi pufi]-
TonNoBOSCODIDASCALUS 215
lanimitas erit/Quid confilii capiam? Dic mihitu,So-
fia quar erat caufla occife mulieris Sosia. Ancilla
illaoccifam deflens,domine,vociferando,ejulando,
* ¿Hamenarrabar omnibus , quicunqueaudire cupe-
sent, dicens; noluiffe illam dividere aquis cum illis
partibus catenam aurcam,quam ta Celeftine dedit-
fes.CAr.O Dies xrumnosá!'O levazdflictio!Et quo-
modo opes mea de manuin manum tranfeunt; no-
12en menm de linguis in linguas? Omnia jam palam
eruntque cumillis & quà E cau(sá omnia locutus
fim! Q uicquidilli fuper negotiis meis (civerunt, fta-
rusiple Amorum meorum ; Non ego audebo jam
rodire in publicum! O miferiadolefcentes! tam fi
bio vos mali (iderisafflatus obforbuit? O Votagau-
dioruta meorum quomodo jam retroceditis immi-
nuenda! Antiquum eft proverbium: De celfs culimb-
ibus periculofe caditur. Multum hac node felicitatis aC-
fecutuseram, hodie tantumdem perdidi! Rara eft
tranquillitas conftans in pelago! Ego jam mihi titu-
lum Hilaritatis fcripftram, modo fortuna mea atti-
nuiffe: cutbines tempeftuofos contrafpirantium vé-
torum in perniciem meam! O fortuna quantum &
quot locis me oppugnare perfiftis ! Verü quo tu ma-
gisarcem habitationis mex concutis,quo magis ca-
ptis meiscontrariá re opponis , eo rranquillioriani-
mo adverfitatü vis mihi feréda incübit.In his talibus
Magnanimiras aut ignavia pe&toris fefe probat.Non
eft melior Lapis-Lydiusad cognofcédüVirtutes ho-
miniadditas;quales fip ifte gen. Igitur quodcüqs
meioforcunii porto fecuturú fit, nó omirtá exfequi
mádarú illius, inde omnisiftorü cauffa defcédit.Plu-
ris apud me effe deber Gloria cj?rei quam affeg (pero
quá Damnumillorü qui suerentes inrerempu fuut?
216 C. BArTHl
Erantelatoanimoilti & violenti, fi nunc evafiffent,
alio utique periculo eodem poft fine periiflent! Ve-
tulaipía mala &falfitatib, oppleta erat,ita mihi vide-
batur cutn illis conver(àci, uc füper veftimentis olim
crucifigendi Iufti impiorum cohors tixata eft 5 Sic
. Vindiéta pérmifit divina ut oceideretur, folutura tot
aduiterioram culpam, que interventuipfius peru-
niverfam urbem commiffafunt, Dabo operamuz
Triftan & Sofia inftruanrur,quo itineris, mihi exo-
ptatiffimi; comites fiant: Apportabunt fecuri Scalas;
przcelí enim muri fint hortum cingentes, Cras vi-
deboillius rei cura (i qua effe poterit, quz foris acci-
dit;an vindicare meorum interitum poffim : Sinon
dabitur,innocentíam meam fictà ablentiá teflabor;
autme fatuú fimulabo;ut eo melius fperaziffimá Vo-
luptate meá frui poffim; Voluptate,inquam, illá vo-
tivá Amorum meorum : Vti exemplum mihi prei-
vit maximus Imperator, Vly Tes quiut vitatet neceí-
fitatem Trojanibelli, & Penelopes uxoris fuz deli.
ciis frui pofler,paria quondam fecille legitur.
ACTUS XIV.
ARGUMENTUM,
Magnoptre animum anxia Melibea ob moram ultra prefüita-
tui tempus Calliffonis, cum Lucretia colloquitur. Venit tame
dem Callifto, Sofa e Triflanttomitibus Pofl Voluptatein ex
fententia fuk fumtam,quifque dogum c elhum fuum recen
dunt.Callifta ad fe veverfus dolet payxillum temporis cum Ax
soribus feuis fuiffe; fupplicae Soli ut diesn cito reducat, ut
defideriorum fuoram poffit inflatrare
patrationem.
Mzzrr-
PorRNOBOSCODIDASCALUS 217
"MerrBra. LucreTria. TRISTAN.
SosrA. CALLISTO:
M Diutius quam fperaveram cómoratur Eques
ville quem exfpectamus, Lucretia; quid credis
aucfüfpicaris tanta ei dilartonis caufam effe e Lucn.
Domina jufto impedimento attinetur proculdubio,
neque in ipfius poteftate eft adeffe citius. Mex. Boni
fpiritus eum cuftodiant,ut ubicunque fit fine pericu-
lo fuo firstarditas & mora ejusnequaquam mihi do-
lorifünr, illud animum meum excructatin vid, dum
hucit;poffeplurima illi accidere finiftra, Q uis fcit an
cupiensiftucvenite, habitu quo juvenes tales noctu
pecplateas commeare folenr,incideririn Pra fectum
Vigilum, & antequam agnitus fueritfit à cohorte il-
laaliquam injuriam paflüssubi fe defenfurus forte in
malum inciderit,antipfealiis detrimentum aliquod
intulerit. Poteft etiam in cuftodias nocturnorum Ca-
gun incidiffe,qui crudelibus & immanibus dentibus
- fuis, quibus (ane differentiam nullàm obviantium
- habent, illi aligua nocuerint , illum momorderint,
autinorbitam aliquam ponens pedem ant ad lapi-
dem offendens;autalio quovispacto,ceciderit! Ve-
rum,ó miferrimam me, hac funt mfortunia que in-
timocorde mihi conceptus Amor prefigurat,aut af-
flictz imaginationesattrahunt, Nolint omuipoten-
tia divina aligúam iftarum | fufpicionum veritatem
tangereprinstardorar ut liberpotius, cum placue-
rxt illi, alio cemporead mevifüm veniat. Ar, auículta,
attende animutn;audio fonitum gradientiu min via,
& jam videor percipere mihi confabulantes abalte-
yá parte horti. Sos.Pone reóté & culloca ad murum
: ! O ; iftas
213 C. Bar THl
iftas calas Triton hicenim optimusad(cenfi locis
eft.liceraltior Tnisr. Adftendeifthichere, nefcim?
quis incus fit,etfi vocem colloquentium audiamus,
Car Yaccte vosfacaisEgo (olus inrrabo ; audio lo-
quentem Dominam meara.MaL.Serva tua efl;iman-
cipium tuutnancilla ras efb illa que tuam pluris qui
fiam Vitam fació.O mea anima.ne defilias loco tam
excelfo,moriat ego metu rí;confpiciens ces defcene
dc cnfim.grádatim de fcalis te dimitte;ne cam tanto
imperi te dcjicias. Car. O Angelica imago; O pre-
tiofiffima margarita , cujus refpectir omnia mundi
Ípeciaía fordent.O mea domina, mea Gloria;já bra-
chiis te meisamplecti datur, ne(cio an mihi ituc ipff
acctedere debeam! Apud animum meum tanta tur-
batio ab hácextremà Voluptate oritur, ut non per-
mittar fentire quippiá de univerfo hoc gaudio quod
tot votis pétitum,jam demum poffideo. Mex. Domi-
ne "Anime mee poftquam me credidi poteflati tu, poftquam
in manus metuas commifi, poftquam voluntati tua
per omnia obedire volui, non pejor exinde conditio
meafiat,quod pia, quod clemens, quod mifericors
fuisquam forctilla (i fera atque crudelis tibi effem.
Ne velis perdere meaut Pudicitiam meam , ptopter
dele&ationem tam patvi tempotis; tam nullius o-
maino fpatiiRes que contra Équitatis autHonefta-
tis Regulam commirtuntur facilios poftea reprehé-
dantur quam emendantur, Exhilara animum com-
plexu meo,videndo & exofculando,uti ego facio, &
abste fieri cupio , Defiderium tuum circumícribe,
Non petas: abs me,neque mihi eripiasquod ablatum
noneritin poteftate tuámihi reftituere; Abftine illud
contemerare, quod cum uniyerls mundi senis
redin-
TPonNOo*OGsSCODIDASCALUS 119
redintegrare non poffis Ca. Domina Vite mex, cü
adconfequendum iftud premium vitam totam meÉ
impenderim;que Ratio me manibus illud emitterb
jübeat, cum tamdem aliquando in poteftate mea vi
deam/Nequeta,Domma mea,iftud mihi imperabis,
nequeego tale aliquid erga me ipfum excufare vale&
Neáme poftules tam immanem ignaviam nonfaci-
et quifquam,qui quidem Vir natus fit, tamabfurd,
velíexui fuojnjuriams Quid cenfes eum qui tanto te
fpatio incomparabili deliderio perierit > qui totam
meam vitamhocpelagus Amoris tui & uavi hacte-
aus, &nare poftindevolosInvidebis mihi optatitfimo
ortui (üccedere poft exantlatos tot maris infefti la-
bores 2? Mix. Perfidem meam, quantumvis Lingua
tua loquatur quid velit, non ideo conceffum erit Be
smanibus agere quod cupiunt. Quiefce abiftisauda-
cibuscepus, Domine;fafficiat tibi,poltquam me tibi
toram dedi; poftquam tua effe volui, tibi me addixi,
gaudere exterioribus bonis,qui quidem fru&us pro-
prius,&tamen parum tutus, Ámatoribus conceditur:
Nolis fpoliare me pretiofiflimo omnium muncrum
quz Natura mihi largita eft.Confidera boni paftoris
eife lanam certo tempore ovibus fuis demere , non
deglubere illas aut penitus perdere.Caz. Quo fine,
Domina meaunica?, utue umquam fopiatur Poena
mearImmo ut recentetur illa,& pro veteri jam nova
faboriatur: Vc in principia fua ladus tam crudelis re-
vertaturTgnofce togo.impudentiz manuum mearú,
que sumquem fatis confidenter fperare potuerunt,
racturas (coras laciniarum tnarum,indignitare& ru-
fticitate fisá:Jam.veró tanta illis felicitas oblata eft ut
corpusetiam tuumtangere , & florem delicatiffi-
morum inembrorumufurpare poflint! Mer Secede
220 C. BartTHl
tailthinc.Lucretía. Carz. Quá de caufsá, Domina
anea,optimé mihiplaceat przfentes adelfe teftes ta-
Jes Gloriz mez! MeL.Ego cos nolim errori meo. Si
«ogitate potuiffem tam enormi crudelitate me tra.
Ctaturam , non credidiflem me poteftati immiferi-
cordiz tug, Sos.Triftan,audis quid ifthic rerum ge-
ratur; quibus modis procedat negotium! T n is.
Tantum bonarum rerum audio ut Herum noftrum
fortunatiffimum cenfeam hominum quotquot um-
quam nati fünt.Et certe fi mihi talis obtingeret ne-
gotiatio, quantumvis adolcfcentulus (im, tam bene
calculam mihi videor ponere poffe,quam ipfe mo-
do heras nofter. Sos, Talium votarum fumma con-
tingatper meomnibus qui optaverinr, fed füis dam-
nishac etiam lautiffima premia conftant, fuo peri-
culo quifquetalia patrer,cut dabitur. Duo jam fervi
vota; hnclorum Amorüabforpti perierunt, Tr sr,
Tamdum corumoblitus eft; Paffus eftillos vitam tá-
quam rem nullius pretii fervitio fao impendete, ite
audetealiquid fpeejus Defen(ionis: Ac mihi paren»
tes meipro bono Confilium dederant; Nobili homi-
niferviensego,ut occiderem neminem. Vides illos
ifthic hilares & complexu mutuofruentes , miferi
duo fervi cum fammaignaminiá decollati apud fo-
rum jacent. MEL. O Vita mea, O Domine mi,cur
voluiftiperderem Coronam Virginitatis meg ob tá
brevem delectationem? O miferrimam me&te,ma-
ter mea,fitu fcires quod hic módorerum geftum eftt
Nonne fpontete illico quovis genere mortis à vita
abriperesemeautem violenta exftinguerese Certe
crudelis tu fanguinis tui interemtrix fias , ut ego finé
peccato meo tuis diebus dederim! O fceleratam me
puella-
Por NoBOSCODIDASCALUS, 221
pucllarum,que pacto non pravidi ante magnitudi-
hemerroris met,quamque immani periculo me ex-
ponerem, introitum tibiifthucad me folam patefa-
Cieus? SosrA. Ante rem huc redactam maluiflem au-
direex te ifta prodigia; Iam demum incufare factum
venis,cum infectum nullo modo fieri poteft. Fatuus
& Callifto qui talia diceniaufcultat.CALz-Iam Au-
rorz irrubent radii, Non videtur mihi unius Hore
fpatium quod i(thic converfati fumus, & Horologiú
jam tertiam prateriiffe indicar, Mel. Per Deum im-,
moitalem, Ánime mi,quoniam jam omnia mea tua
funt, quoniam jam ego mácipio me tibitradidi,quo-
niam exhinc jam aliam amare non debes, & Amoté
ruum mihi negare non potes, neque afpectum tuum
mihi neges;& quantas noctes valueris.. , voluerisut
prsfenremte ifto loco ampleéti poffim , ift ipsá ho-
14, quá hodie felicibus aufpíciis convenimus. Vii co
pado femperte exfpectare habeam,inftruéta, & oc-
cupata defiderio gaudii,quod (equentibus noétibus
perpetuis continuabimus. Jam vero, cum favente
Deo, revertere domum tuam, ne quis vel hic vel in
viá te videat; jam reftac táta obícuritas nocti utteab-
euntem contmodetegere poffit, & me; nulli meorá
fentifam, cubiculum meum reducere ; nondum e-
nim já dies inalbcre incepit. CarLisT.Servi collo-
cate Ícalas. Sos. Eccas illas optime compofitas ,de-
fcendetu faltim. Mz. Lucretia rédiad mo, fola enim
egonuncabiit Dominus meus;feceffità me,Cor fuú
mihireliquitfecum meumabftulit Audiviftinos?
Luczn.Non. Domina,dormiviego totum hoc tem-
pus. Sos.Triftan, dpus eft nos filentio ire, iftà quippe
horá lecto furere folent divites, avari bonorum té-
poralium
222 C. Báartui
poralium, religiofi remplorü vilitatores, vifitatores
Monalteriorú,A raarores ér, qualis Herus hic nofter;
Operarii ruftici & Agricole, Paffores eti ovittiit qui toc
tempere agnos fuos de tectis ftabulorum folenz produ -
cerc;& poterit fieri ut cogant fimul per viam aliquid
"novarumreram,unde omnisipforum fimul & Me-
libre etiam hone(tas turbetur. Tr i5 T. O fimpli-
ciflima Equina ftrigilis;jubes ut taceamus $e tripfemet
nomenipfiuseffutiss Oprimusefles Viarum tudc-
monftrator,aut Ductor Athyopum cohortis de no-
Ge:Sic enim prohibens permirtis, celando manife-
[tas fecuritatem pollicendo,offendis , Tacendocla-
mas,rogando tefpódes;ftultus.Cum igitur ram (üb-
tiliingenio & Sapiens fis;non mihi dicos quo menfe
Feftum S, Matiz de Augufto celebre fit? Vt norimus
an fatis palex Domi fit quátuedas hoc anno? CALL.
Sollicirudines vefte inezque non fint exdem,
Claudite iftud oftium;eamus cubituim: Ipfe folus cu.
biculum meum petam, ego arma mihi ex(uam, vos
Icétos veltros vosrecipite.O miferum me,quam n-
genio meo grata atque apta fant Solitudo & filen-
tium,& Obícuritas Noctis, Nefcioan cauffetur ifta
fcclusillud in memoriam mihi recurrens quod hac
nocte admifiabfcedendo ab illa meá Dominá,quam
tantoperé Amo, priufquam Dies propioradeffer! C
Dolor,dolor ingens mex ignominiz! Ah, Ah,hic illc
ictascft quemienno mecum:jam illa fefe mihi re£zi-
"caudam cum gelu velut quodam cóftitic fanguis qui
hezifervebat;jam cuni video propius detrimentum
familiz mex, damnum fervitiorum meorum;perdi--
tionem patrimonii meisinfamiam,qua: mihi propri-
tim incumbit füper morte illà ignominiosá qua in-
terem-
fPosasososcOoDbIDASCALUS 13
tererapti (ime fervi mel. cirquid ¿Qu
moratur ee, quid detinet, quin illico inftar hominis
famma lá affecti ul venis dána mea? Vindex
flrennasinjuftc hujus injurig!O mifetrimá fuavitaté
breviifima hujus vire! Quis tui tam cupidus eft qui
sen saalit illico morte oppetere quam unum annum vità
inhoneftam & turpitudinis notà aliquá maculatam
ducere, & ira corrumpere honeftatem praterizorum
omnium? Prxecipaecum hora nulla certa fit, neque
unumadeo momentum;qua quove à morte fecuri
fimusiDebitorces fumus abfque tempore , perpetuo
famusobligatiad luendum confeltim: Cur non fta-
tim domo prodiviinquifirum an palam fit veritas fe-
crece cauflz meas vnde manife(to ego perierim. O
brevis Voluptas mundanarum rerum, quam parum-
per durant, & magno conftant dulcedines delecta-
tionum tuarum:lNon ematur tam catc Poenitentia.ó
infortunatum me; quando rediniegrabitur tam in-
gens detrimentameQuid Ficiamz Quid cófilii capiás
Cui manifeftabo damnum meum? Cur calo fervos
meos cateros,cur confanguineos & cognatos ? Pu-
blicénemo non de me loquitur, &domai meg infor-
tuniümeü occulti eft! Prodire cupio! Verum fi pro-
cedo dicturus prefentem meadfuiffe;já fero veniam.
Siabfenrem,julto maturius eft! Etut cogam Amicos
& clientes, confanguineos & neceffarios,rempore o-
pus habebo,uti & apparata adcomparanda arma, &
aliasopes vindicta neceflarias! O crudeliffimum ju-
dicem, & q bene compenfafti mihi alimenta ua; qui
jn Patris mei familiá educatus es! Ego credidiflem
cütuá faventiá mille me homines fine timore pene
Occidere potuilfe;inique;PerfecutorV. eritatisshomo
: ftir pis
24 C. Ban rui
flirpis ultima! Optime in te dicent, Pretorem te £a
&umefle penurià bonorum virorum. Cogitaffes te
& 1llos,quos occidifti; pares fuiffe, dum utrique mihi
& majoribus meis fer viiftis! Verum cum nibili homo di-
tefcit ueque cognatum nequeamicum jam haber. Quis
tinere poterat cores venturasuttu mihi nocere pot
los? Certe damnoliorinimicus noneft quàm quem
futurum nemo putavi! Curvoluifti facere ut dicant
corvum me domi mea aluiffe qui poft oculum effo-
deret? Tues publice poen: obnoxius, & illos intere-
mifti qui privati juriseraut? Scías igitur pejus deli-
Gum privato effe publicü , minus illius dermmentá,
ut anxerunt etiam Athenienfium prifcorum Leges
que quidem non crant fanguine (cripte, (cd corumon-
ftrabant minorem errorem cffe maleficos non coa-
demnare, quam innocentes afficere fupplicio ? O
quam periculofirm eft exíequi juftam cauffam corá
judice injufto,quam magis etiam erroremifti meo-
rum hominum, quifane eulpà penitus non carebant,
Tgiturtu videas an malà feceris, ego te accuíavi tam
incelo quam interrá,ubi utrobiq; Tuftitia certe ad-
miniftzatur fecundum zequitatem.Sic coram Deo at-
que Regereus etis,privatim vero mihi capitalis ini-
micus.Quid admifit alter, quia reus fuit alter » Quia
fodalescrant,eá de cauffa tu ambos interemifti? Ar
vero quid dicoecum quo fermonem duco? Mecum
fumsan fenfibusexcidi? Quid hoc reieft, Callifto?
Somaías,dormis,aut vigilas ?Pedibus cófiftis an ac-
cubas? Vide &reminifcereintuo teeffe cubicu-
l5:non animadvertisillum quite Lele prefentem nó
adeffee Cum quo rixaris? Redi inte. Vide & confi-
dera numquam abíentes juftos inventos elle. Audi
: ambarum
PORNOBOSCODIDASCALUS — 225
ambarum partium dicta, antequam fentéciam feras!
Non vídes Inftitia ut equa fitomnibus non confide-
tandamelffe amicitiam, nori cognitionem,nonEdu-
: cationem? Oblitus essan (cire recufas, legem equalé
effeopotterein omnese Attende Romulum ptimum
illum matis Romam cingere adorfüm; Is interfecit
unicim germanum geminum fratrem fuum , quod
recés latá legem violaverat.Repete animo Torqua-
tum Romanumqui filium fuum interemit ob con-
ftitutionem. Tribunitiam temeratam ?. Alii pluri-
miidem paricafüfecemnt , Confidera,(1 hic pra
fensilleadftaret&refponfarum , patrantem Capital
& parranti confenrentiem qualem .peenam me-
reri quamquam ita fit, ambos interfedtos”, quo-
niam álter peccaverit: Quodfi fübito capite ple-
étieos mandavit;ictorium erat delictum, non opus
eratarceffendis Probatiotibus; nempe deprenfi fu-
eran in ipfo actu homicidii, & jam alter cafü de fe-
neftrá mortuus erat. Et ctedi zquum eft ploratricem.
illam Celeftinz ancillam, domi tum prefehtem, in-
ftitiffe Prerori ad, vindicandum crimen manifefta-
xium; ipfe vero ut minore tumultu res conficetetur,
ut ne meinfamater,ne exfpectatet populum, undiq;
confluentem,uteó pauciores ptzconem proclamah-
tem audirent ; unde maxima mihi ignominiz pars
provenitjllos primo diluculo decollari precepit.De-
inde Carnifex urgebat officium füur,utexpediretur
tes quz omnino dcfehdi jure aut differri non poffet,
clamofis objurgationibúsinttaas.Q ue omnia fihoc
modo,utelteredibile; facta (unt , potius ego ipfide-
beo,& obligatus fum beneficio inomné vitam meá,
aon ut farnulo olim parentis mei,fed uti, vero nomi
ne fta-
s
2:6 C. BartHl
ne, fratri & amico nuncmeo, Erpofito,utforteita
rés fefc non habuetint,polite, non in melioreinillü
artem ómniá;quarácciderant, deflexiffe repere tu
añimo, Callifto; preteritorum gaudiorum tuorum
excellentiam, Reiinifcere Domina tug , & bonitui
inillà Vniverü! Et quoniam vitam tuam ejus fervitiis
impendere non detractaveris,non inagni tibifacien-
dz fünt mortesaliorüm, cum nemo ullibi fit dolor
tá dirus qui equalis effepoffit Voluptati áteperce-
pue Domina mea, O Vita mea,numquam ego anio
mum induxiabfentem teoffendere & videritamch
poflim hocpacto parvizftimare gratiam inme, tuo
favore,collaram!Non opus eft me inoleftiarum qua-
rumcunque memoriam habere non tanti mihi erit
ulla pofthac triflicia, ut ilamanimo meo admittere"
velim. O bonum extra omnem comparatione 10
infatiabilisanimi cxfataratio :Et quando ego ampli-
usá Deo premium petere meritis meis poffim;fi que
mea efe valebunt in hác vicá, quam quod-jam diim
mihi prelargitus efte Curanitadi nicum non compo-
no,cur ifta tantafelicitate contentus non fum ? Cam
infandum (itingratum erga etm effe velle, quicantis
mebouis mactavit.agnofcere magnitudinem bene-
ficioram meum cri. Nonopus eft odio&injurià meá
fénfa me movernne perdiras excidátá votivá felicia
ratispotlcifione.Nóambio alit honor nó cupio ali"
gloriá,nó defideroalias divitias, nó aliú patré , auras
lá mauré,nonalios cognatos aut confanguitieos, aut
affines; Dies integrosero ifthicin cubiculo meo, no-
Aesin defideratiffimo illo Paradifo, in hilari illo vé-
ridario, juxta ¿llas fuaviílimas plantas, illam delica-
tilfimam & vividiffimam horti planitiem.O nox v o-*
J luptátis
PonxosOSCODIDASCALUS — 24
luptaris mez»fi jam rediiffes! O Clariffime" Sol fide-
xum, decurre jam velocius deftinatum tuum diur-
numiter.O deleétabiles ftella, expedite lumina ve»
fira, ut (olitum terripus hodie anticipetis! O tardiffi«
mum Horologium illicó te ego videam ardere vivo
Amotis igne :[i tuexfpeétares tale gaudium, quale
mihidatur (perare . ad horam Duodecimam, num- ^
quam fequereris ti voluntatem magiftri tui qui te
tot partibus compofüir'Éc vossporro, Hyemales més
fes,qui jam abfconditi latetis, adeffetis cum veftris
prolixis noctibus, mutatuti illas tadiofis iftis eftatis
diebus qui vobisjam plus temporis infumic lam
mihi integer annusclapfüs videtur exquo unicum
animimeigaudium non vidi , únicum vitz defide-
riummeeocalis non faluravi — Sed quid et quod
quaro? quid poftulo fatuus, amens, impos toleran«
tíz? Illud quod neque fatum efl umquam nec fieri
poftea poterit, Curfüs perpetuus rerum à Deo Na-
ture comméndatarum numquam amitter ordinem
facceffüum & volutationum in fefe fuarum! Omni-
bus procedendi pralcripta infuperabilis Lex eft, o»
mnibus fua determinata fünt fpacia , ad viram &
mortem termini fingulis, limitibus certis, defixi funt
Secreti & occulti meatus altorum firmamenti cx«
leftis orbium, Planetarum circuitus, & Septentrio»
halium fiderum, augmenta & imminutiones mens
ftcuz Lune, omniá & fingula qualibus freenis mo»
deratur Otnüipotentia;oimnia fe eodem velutftimu-
loincitata perpetuis fuis normis fervant.Calü, Terra
Iguis Ventorúzanime, Calor, Frig?-Quid juverit vota
fultitiz mc& ferrei Horologii machiná Duodecim
Pa jam
338 C. BartHl
jam pulfibuserrabilem (onum ciere, fi caleftis illius
non idem temporis fcrat incorruptibilis ordo: Erga
utégoquam maturime evigilem, non ideo dies cis
tius inalbebit! Verum tua dulciffimaimaginario, tü
que potessmihifuccurte : Sifte coram fpeculationi
Tex angelicam imaginis illius fplendiditfi me facié:
adverte auribus meis fuaviflimum verba facientis
fonitum,illas repulfiunculas finciracundil,illud;ab-
fcedcifthinc,domine,ne accedas propior.Illud;ne te
tam incivilitet geras;lllud quod purpureis jllislabel-
Jis illam dulciffimé proferentem vidi; nereum te fa-
cere velis perditionis mea qua ut temps & res fe-
rebane, cumaliis infinitis di&iunculis proponebat.
llos amoris candidiffimi amplexus; quibus verbo-
rum interjungebatar ordinarii curfus, lud, folveres
me,& reprehendere, fugere, & fe mibi reftituere;illa
omni melle dulciora bafía; illa ultima valedictionis
verba, quantis dolentis indiciis ore illius prodibant!
Cum quam profundis gemitibus,quam largis lacry-
mis, totius corporis quádam extenfione » abeuntis
gradum comitatur , Lacrymarum ipfarum guttae
mera margarita videri poterant, qua infciá ¿lá per
rofeum velum devoluta claris & micantibus 1 lis
occllis reftagnabant. SosIA. Triftan, quid cibi vide»
tur de hero noftro? qualis iftcilliusfopor eft > lam
quarta vefpertina hora elt, neque noftrum quem-
piam vocavi neque micam ipfe cibi famfi, Tr r-
ST AN. Tace,non opus habet feftinatione loranus.
Infüper anxiumillianimum habet criftitia de infor-
tunio illo Sempronii & Parmenonisex uná parte, ex:
alterá exhilarat illüm & Voluptate afficit memoria
£umez illius Voluptatis quam ex confuerudine he-
| fternà
PorNoBOSCODIDASCALUS, 229
fternà Melibzz reliduam fervat. tam valentes duo
contratii affcótus non eft mirandum fi debilem il-
lius animum uáquáverfm ducant, ut folent cum
fedem alicubi Bxerint. Sos. Arbitraristu magnopere
illum afficere mortuorum defideriumeSi magis cor-
dinon effet alter ex illis ifti quam de hacego Eneftrá
tranfeuntem con(picor, non jam colore funebri in-
duta incederet. Tn 15r. Quisillafrarer? Sos. Accede
huc & videbis illam, antequam preterea. Adfpice
hicillam lugentem,que lacrymas oculis exterget;il-
laeftElicia;ancilla Celeftine,amica Sempronii. Val-
debonzindolis puella, quamquam jam miferiis in-
voluta fit, Celeftiná amifsá, qua illam filie loco ha-
bebat. Sempronius autem princeps in ejus amicitiá
erat. Illic; quo intratifta, habitat alia formofa muli-
ercula,meretricula gratiofa&c admodum adolefcens.
rudior etiamnum ad queltum; itaque non parum fe
felicem aftimat qui amore hujus potitus fuerit, fine
infignibus Expenfis.Vocabulumipfi eft Arcule ; cu-
jus caufsà novi miferabilem Parmenoném noftrum
amplius tribus noctibus male habuiffe etiam
novimortem illius hanc peífi-
mé habete.
*x*
+
Ps ACTUS
yo C. BArTHI
^ ,ACTUS XV,
ARGUMENTUM.
«Areufaconvitiós profcindit Lenonem quempiam noue Cette
turionem, qui ab illa difcedit propter adventum. Elicie. Elicta
Arcuferecenjer mortem Sempronii e Parmenonis, que ex Ar
moribus Calliflonis & Melibas proveniffe concluditur «Artá..
fa c Elicia confirani vindicare trinm necem itamanitiutn il
lorumexitios & res Centurio exfecutor deffinatur. Sic recedit
Elicia, non fecusa fuafionem Areufa de venquenda: domo fus
^ eonuetá in quá putabat foe melioriverum. fitarum fi-
erffuetiam pofi mortem Celeflina, GA
manfuram.. ,
EricrA. CEN TVRIO, ÀÁREVSA. :.—
i
EL Qua hac vociferatio eft cognatz moe ?5Si jam
refcivit ttiftem nunctum infortuniorum no(tro.
rum, quemipfrferre volebam, nó recipiam ego pres
miiloco novum dolorem, quodiftum illi indicave-
rim. Plora, plora, ne parce lacrymis;non enim qui-
bufyis locis paresiftis mortalesoffendes. Certe pla-
cet míhi illam etiam dolorum iftatum acerbitatem
perfentire, fcindat etiam illa capillos fuos uregomee»
tens feci. Sciat bonam jucundamque vitam perdere
pejuseffe infortunium, quam ipm mortem, O quá
nuncamplius hanc mihi voveo quam hactenus um-
quam, propter immanes llas antmi anxietares quas
hicmihi luus facit. AREvsA. Apagetedomomea,
infübide furcifer ,impure lenocinator , mendacio-
tum columen; Fraudulente deceptor, qui me tanto
jam
PorNnoBOoscCoDIDASCALUS 231
jamtempore fatuam ludibrio habés vanis tuis&fi-
€tis pollicitationibus ; tuis ronchis, gloriationibus,
&alfenrationibus totam me jam fere exfpoliafti.Ego
tibi (celefte, pallium & tunicam,fcutum & gladium,
indufiatota mirificiffimo artificio elaborata dedi, e-
goama& Equum , Domino te parem feci, eique
commendavi cui calceos pedibus demere dignus nó
eras, Nunccum unam tem abs te poftalo millc deli-
ras excufationes cótra nectis. CEN r. fororcula mea,
imperamihioccidam decem viros nomine tuo not
tam mihimoleftum erít quam mille paffus iftos pe-
dibus conficere, Arz vs, Cur Equum lufu perdidifti,
fceleftealeator. Si citra me fuiflet, jam fufpendioa-
inam illam obícenam efflaffes : Ter te demana
Cathjificis liberavi, quater ex creditorum poteftate,
Cut facio Quo finefatua mihi illudi patior? Cur fi-
demiltibalarroni fervo? Cut mendaciis ejuscredo?
Cur per oftium meum intrare furciferum fino:Quid
boniilli e». Capillitium crifpum, faciem vulneri-
bus cócifam,habet; bis virgis publice cafus efi manu dex-
tera mancus, triginta fcortorum vir efl. Exi illico hinc,
neteamplius hic videam, ne me alloquaris dehinc,
nequecuipiam dicas te umquam me vidiffe ; f fecus
feceris , juro per offa Patris mel qui me genéravit ,
& matris que me peperit » Ego bis mille fuftium
ictibus tibi craflos illos molitorios humeros con-
rundi faciam 5 nofti ipfe effe mihi qui nomine
meo lubens hoc faciat y neque à quoquam cjus
gratia compellari poffit. Cz xr» Inepris, alella
tu; verum fi ego me commovero plorabit qua-
T oed en
dam; Potius tamencam & ftultitiam tuam feram,
DN P4 - | nio
2332 C.BaxtuI
nefcio quisintrat huc,ne audiat rumultuationesno:
fias. Ex. Intrabo ion enim fimplex plan&us cft, ubi
comminationes $ convitia junguntur. An gvs. Ah
miferam me,tu eras hic, Elicia» lzsv,lesv,non credi-
bile efthoc; quid iftud reicftequis ce Iuctuofis vefti-
bus induxit?Cur pallidi lugubre fers? Vide quam me
externaveris, fotor. Dic mihiconfeftim quid rei fit,
non poffum jam ultra apud me effe! Nullam guttam
toto corpore mibi fanguinis reliquifti ! Ez1c. Maxi-
mus dolor,damnumingentiffimum / Parum iftud
eft quod colore veftimentorum pre me fero, atrum
magis intuseft cor meum quam pallium, vifcera mea
quam tunice Ve, Ve, fororforor, non poffürn ver-
bum facere, non poffüm pre raucedine vocem uná
pe&ore extorquere! An, Ah miferam!Sed quid me
füfpenfàm tenes,edic mihi nete laceres,ne te affli gs
neque adeo excrucies, Eftne commune ambabus
malum; Etiamnemetangite ELrcia. Ah, cognatá
mea,Ámor meus; Sempronius & Parmeno jam son
fant! Non füntampliüs in hac virá, anime ipforum
jam illuc ierunt;jam tri(ti hac vivendi neceffitate ex-
onerati funt, Anzvs. Quid tuntihi narrase ne mihi
talia dicas,Per Deumtace; aut jam ego hic mortua
jacebo? EL 1c14. Porroautem etiam amplius malo-
rum efftaurem pri&be doloribus meis, plus erumna-
iumtibirecitabo. Celéftina illanoftrasquam tu opti»
mé noverasque mibi matris loco erar; illa qua me
educabat,fovebatscujusego amore inter omnes: se
quales meas honorabiliffinia habebar cujus ego no-
mine pertotam civitarem notacram;peromniafüb-
urbia cognita; jam illuc abivit datura Rationem viti
fuz: 5 milleillamvulneribüs confici vidi his oculis
- i meis,
PogNO5OSCODIDASCALUS 233
meisain gremio meo illa occifa e(t. Arz ys. 6 poten-
riffimaañlidtio? O maftiffimos nunciose O mortife-
ros planctus? O infperata infortunia?O damnum in-
reltaurabile, Quo pacto tam citofortuna fuam rotá
retor(ic. Qui eos interfecit? quomodo mortui fant?
Tam ego (cpulte fimilisfüm, Nonfünt octo dies cum
vivos cos vidi, & jam poffumus dicere;Deus ipfis et-
yotes hujus vite ignoícat. Recenfe mihi , amica mica,
quo pacto accidere potuittam infelix 8c infperabilis
cafus» Eric. Tupercipies.Iam dum putojororali-
"quibus rumufculis cogniti tibi fant Amores. Calli
ftonis & MelibeziNon plane etiam nefcies ad intez-
«ceflionem Sempronii, Celeftinam id negocium có-
ficicridum in fefe recepiffe, cui labor in hoc pofitus
opimis praemiis fuerit compenfandus Celeftina tan-
tá dexteritate & curá rem gelfit ut ad fecundumi-
¿tam (anguis fit fecutus. Porro Callifto cum ram cito
confectum videret,quod omnibus fuis votis vix fpe-
* rabile habebao;poftalias res,non minimi pretij,mile-
ràm catená auteá donavit: Ea,uti metallum illud co
ingenio eft,ut quo amplius de co bibimus, eo pluse-
jus fitiamus, cam facrilegá quipiam adjedtá fames
cumtam repentétam fc locupletem exiiffe videret,
erigit cervicem&promiffam arte SempronioscPar-
menoni partem ucriex confponfione dare negat.II-
“E cam mane altero.fatigati Calliftonis fervitiis , do-
nuin noftram veniffent; valdeira perciti füper ne-
“féo'quibús pugnis , quas per no&tém confeciffe di-
"'€tés atidivipetierüit quod deberi ipfis autumabant,
ut füctürierent exinde Dánis fuis , Celeftina animo
obficiiato fidem abnegare, promiffa conventa infi-
"Clari, affirmans omne ncgotii gefti emolumentum
: $ ad ipfam
234 C. BarTHl
ad ipfam folam pertinere;etíam alia nefcio que fecte-
tiora confilia aperire; ut illiterum indiguitate plans
efferariaccidente neceflirate que omnem Amorem
incidit, & grandifatigatione qux animos miferorum
exalterá partealternaverat, videntes infuper fidem
fibicarum rerum non fervari, in quibus maximam
ipfi fpem collocaverát, impotesanimi ,affeckibus di-
lari,nefcientes quid faciendum tali cali foret , cum
diu verbis invicem altercati fuiffent, manum tam-
demferroadjecerun &illam mille ictibus concide-
runt, Anzvs.O infelicem mulierem! fic fenectusi-
pfiusilli finienda erat/Ez.llli cam facinus tantum có:
mififfent,ut manus Pretoris iniminentis aufügerét,
qui quidem forte fortuná, iftháo tum cum cohorte
vigilum pratetibat , exfilierunt feneftrá. Sic jam fe-
mimortui deprehenfi funt, & fine omni. dilatione
mox capitibus truncati. Axzys. Omi Parmeno, O
mi Amor! Quanto mihi doloritua mors eft! Excru-
cior animi propter grandem illum Amorem quo illi
favebam, poftquam tam cito illi finis faciendus fuit
Verum quoniam ínfe&um fieri ingens hoc infortu-
niumomnino nequit,quoniam factum jam hoc eft
immane noftris rebus damnum , quàniam jam la-
crymis noftris vit corporibus amatorum noftrorü
relticuinon poffünt;ne teaffligas tantum , foroz , ci-
tius tu lamentando oculos cffleas,quam tam. irrepa-
rabili damno fuccurras ; me vide, parum aut nihil
quam ego; amplius, tu dolere potes,& tamen intel»
liges (iimmá me patientiá cafum tam immanis infc-
licitatis tolerare. EL 1c. Ah quz rabies dolorum! Ah
miferam me, mentecgojam moveor ! Ah non eft
ullibi quam tantum hoc infortunium tangat , que
' | (equas
PonNoROSCQPIDASCALUS p»
equas laménrandi caufas habeat! Nemo Eftquitá-
turn, quantum ego;amifit! O quam meliores & ho-
neftiores mibie(lentimpenfa ha lacrymg alienis do-
loribús; quá his privatis propriilque meis! Quorfum
me coüferam? Ego matrem meam , cum cà omnia
bona, amnem Spem Felicitatis mex amifi. Hac una
mihiomhniaerat! O Sapientiz penus, Celeftina, ho-
«norabilis & honoratiffima. Cujus verba pro fenten-
-tliserant omnibus quite noverant! Quantos erro-
res meos plenitudine fapientiz tux tu tegebas! Tu
Jaborabas ego gaudebam, Tu foras procurrebas, e-
go domi fruebar.Tu lacerissego integris tua ope ve-
ibus induebar ! Tu femperonufta,inftar apicule,
domum redibas;ego quod tuapportaveras, infume-
bamsaliud enim facere nil didiceram! O Bona. gett-
¿dia Vita mortalis,qui vospoftidet, dum n poteflate fuá habet, *
vilipenditsneque umquam pretia veftra cuiquam reche cogna-
féendaponuntur priufquam vecefferitit O Callifto & Me-
"liba, cauffie & originestantarum mortium,malo fi-
¿ne mactentur Amores veftri,veltre dulces Volupta-
tes horribiliamarore mutentur, Gloria veftra in plá-
€tus.delitize in moleftiasexeant. Herba ill: delecta-
¿bilesfuper quibus vota defideriorum veftrorum &
furtivis gaudiis exfequimini, in venenatos ferpentes
:tranieant;Cantiones veftrz deformécur in planctus;
/Vmbrofí horti veftriarboresante oculos veítros exz
«fciridantur,benevolentes viridefq; lorum varierates
:fiigrareluctaafo mceftentur. Ane vs. Tace, m Deús
'forarponc Gilenció tádé querelis cuis; fige lacryma-
rüperennium fonté,enitida oculos tuos,revertere ad
¿pens aiifam vicá cud: Forniaezats cónfuerudo oftscit una
CUmngeeaits E porta
EIE
. 136 C. BarTHl
porta dlauferit,alteram aperis.Malum iftud qualibet
durumatqueafperum.fefe exfolvet trifticiá fuá, Mul-
te res intervenite poffunt ut quod incurabile vide-
tur, Cura malum remediis appofitis emendet, Vindi-
Gainfortuniiiftius nobisin manu ef; Er 1c; Vndee-
mendatio tantorum malorum vel ¿quo Sperabiture
Mors & interfe&ores ipfi;occifijun&tim ; hanc-mihi
infelicitatem pepererant! Non minus me mal? ha-
bet punitio delinquentium,quam crimeniplum eá-
miflum. Quid jubesutfaciame Omnis moleseru-
imnarú iftarumfoli mihiincumbit! Velit. Deus; me
cum illis effe;ante enim vix eritut finem planctibus
meis faciam!lam quod etiam acutius me torqueteff,
quod videam hac propter vilem illum& Se mtamen-
tem fatuum nonomiffürü perfequi Amores $e Gau-
dia ftercorer illius luz Melibes quin magis indies
magifque cor fuum exhilàrct, Voluptatem det &ac-
ciptatilla vero gloriabitur forte tiam tantum fangui-
nis fervitiis fuis impenfüm effe. An x vs. Dehosftibi
conftat unde potius vindictam fumere inftiruemus?
Quin qui Epulas has comedit, illeimpenifas eatum-
dem folvattSine me;tu;fi mihi (efe oppofuerintfi mi-
hiobvii erunt; quando,qito pacto, unde y quaque id
horá continget;non tú me pro filiá matris mex, vetu-
le illius piftricis,quam noveras,habeas,fi illis amores
illos fios de fuavibus ion amariffimos confeccro.Si
duo vel tria bona verba illi dedero, ut aliquo feloce
apud meeffc vel füfpicetüt. , qüem tu rixancem híc
mecum,cum adveñites modo,offendilti,pejoromni
dubioprocul,ille Calliftoni carnifex erit; quam Ce-
leftinz fuit Sempronius ;Porro quam gaudebit ille,
quam fe felicem aftimabit ubi quid ipi meo nomine
patran-
PorNOBOSCODIDASCALUS 137
patrandum in junxero;qual gaudio redibite non mi-
nori certé quam ficelumapertum jam videret, uri-
(e1n numerum Deorum referatur, qui cum tantá
trifticia,cáro animi angote abiit,cumiratam me cer-
neret? falum üno aut alteroeum verbo ornem,& fa-
fccaliquo mandatorum pro me expediendorum , o-
nerem.Proiade dictu mihi foror,ex quo ego horum
hominum negotiayati eà nunc geruntur penitus e-
doceri poflim;Ego Calliftonitendiculam talem ten-
dicurabour Melibea;que nunc gaudet,vitamtoram
füam quod ploret habitura fi.Erztc1 A.Notus eft mi-
hialrer (odalis Parmenonis,ftabularius fervulusCal-
liftonis,Sofía nomine, qui éunctis illum noétibus co-
mitaturs Laborabo co ur omnia ei fecreta heri fü ex-
traham; & ifta optima etit via ad deftinatum nobis
roveniendi. An.evs.Factu rantum hoc amore mei,
Tnihi iftum Sofiam huc fiftas; ego illum verbis deli-
nibo, ego mille affenrationibus & blanditiis , mille
pollicitationibus omnem illi hujus rei confcientiam
corde exfculpam;ut tam preteritorú quam futuio-
rum notitiam habeamus. Ille quicquid Herus & i-
píemetcibi comederunt, orane revomentes faciet.
"Tuvero,anima mea Elicia, nete affligas; quicquid
vefttmentorum,utenfilium $e fupellectilis domituz
habes;huc meam transfer, veni babitatum mecum,
exis mihi fodalis accepuiffima : Illic foli deinceps vi-
vendum eripsolitudinis autetn amica triflitia efl : Novus
Amor oblivifci te veterum faciet. Filius qui jam na-
fcitur, unus, trium defan&torum damnum refarcit,
Novo füceedente gaudio memoriam eorum. que já
dum fübreclapfa abierunt , reftauramus. Quicquid
meum, tuum quoque erit. Panem nullum edam, cu-
jus tu
i58 : C. BartTmi
jús tu dimidiam nontibi tollas. Amplius tuihicun
eft moror ruus,quamiilli omnes quite eo affecerünts
Veriffimum eft stegis afficit amiffio boiniteni ejes quod ha-
botsquam fpes adbuc parandi alterins talis, quamquam ea vd
ertifiana fit. Tamen quoniam hoc cafü , quodfai&ani
eft, infe&um fieri nullà ratione poterit, mortatíque
vitam reftituere plane fitimpoflibile , mottuifàneil.
lifint,qui quodcunque nos faciemus , tales utique
tamen mancbungnos vero vivamus, Viventinm cu
hoftium noftrorum cutam mihi relinque , egozis
tamamarum poculum educendum propinabo , 'quí
illinumquam pofuctint tibi. Ah, cognata amícilli«
ma;quo paétoego novi, cum commoveor ; textum
rale retexere;ctiam tam adolefcentula! De ipfo vindicer-
Pxus;de Calliftone Centirio me vindicabiuEr1crA;
Vide quid fa&t ufus fitego füfpicor etiam volentem
iltum ttim mandara tua faceffere egre valiturum,
Illi ertim,qui mortui fant; ob revelationem horum
fecretoram, filentiitm imponent confciorum (pera
ftitibus:Deilloquod de med tecum-habitatione ad«
jecilti, tnultam tibi gratiam facio. Deus tibi adfit ;te-
que;ubicunque opus habebis, ne deferat, oprime
confanguinitatis noftra affe&um tam egregit abla-
tione rerum tuarum mihi commonftra(ti , heque iu
vanum hos germanarum nominibus nos censére;
fed adverfitatibus fidet amicitiae murus conftares
Erquamquam quidvis ániore dulciffima converfa-
tionis tez facere cupiatn;non potero tamenhoc pros
pier manifeftillrora dama qua exinde mihrproveris
tara fint. Cauffaj figillatim exponere non Opus erit;
quoniam Sapienti pradico, quaque facile me intel.
ligat,
PORNOBOSCODIDASCALUS — 3$
ligat. Hic, foror, omnibuznotior fum,illorum loco-
som aífuetadinem habeo. Numquam domus illa,
perdet titalum Celeftinz,cui deus fit propitius.Sem-
perilluc frequentes adfünt paella , note, amice de
femicognaiz illisquas illa educavit. Hlucconventus
hos inftituant,unde non poterit quin aliquidad me
lucelli redeat : Adde quod pauci illiamici, quos
nunc habeo alibi me morari nolint , nec querent
fottalfeynoítijam quam durum fit ponerc id cui ad
füefacta (is. Mutqre more C Confuetudines, par sorti efe,
di&um eft veras. Lapis fepe commotus loco num-
quám-mufco obducitut. Oportet illic effe velim,
quoniam quod horno debebatur pretium. domus
Locatori jam folutum eftshoc feu(trá expenfum elle
non deber: fingula ifta ut non fufficiant, ómnia me
ifthíc jun&tatamen manere cogent lam vero tempus
difcedendi hincviderar: Quod dictum conclufüm-
que eff,eius curam rerinebo.Deus tecum maneat; E-
goabícedo. : ]
' ACTUS XVL c0»
Pleberins 6 Alifa alid nibil fufficantes quam integram Vir-
giitatem fupercife filis ipforum Melibee,queves tamen ut do-
cent preterita , alirer fefe babebat, folliciti de profpiciendo illi
matrimonio, colloqauntur. Melibea bant eorum folici-
sudinem percipsens, verba audiens, non fatis dele-
aru, Mittit Lucretiam interna E
zum bt corsa fer +
MOTE.
Prrst-.
240. ' C. Bartul
Pirsznivs ÁitsA. MeLIBAA
LucnETIA,
L.Alifa;amica mea, tempus;ut mihi viderur,nobis
inter manus elabitur, velut ajunt currui dies in-
ftar aque de flumine, non cft res alia tam levis ranfi-
tu quam Vita noltra;Mors nos fequitur & propecó-
tingit, cui fimus vicini , fecundum nature otdinem
proximi fumus fignis ejus füccedere, Ifthuc vídemus
clatcante oculos,ubicófideramus zqualcis noftros,
germanos,cognatos,in orbem omnes, Vniverfosillos
jam terraabforpfit,emnes jam interna ha habita-
cula exieruntIgitur cum ad hecomnia incerti fimus,
quádo ultima neceffitas&nos evocatura fit precipi-
entes tam certa & indubia indicía, colligamus farci-
nas noftras ad eundum viam, quam nemo noa cal.
carcramdem cogitur , ne nos improvifa fecedendi
hora deprehendat& alibi occupatos vox imperiofa
Mortis appellet. Dú tempus eft, Animarú noftrarú
curam habeamus, Confulcius enim ín omnibusre-
busprevenimus quam prevenimur: Opes & facul-
tates noftras dulci & grato cuipíam fücceffoti defti-
nemus, Filiam noftram ipsá digno marito, quami pri-
mum poteft,elocemus, qui conditionem Fortanarü.
noltcaram pari nobilitate penerís&exiftimatione in^
ter homines.Opumq; facilitate, exgquer.Vrica Ra
tione penitus omnibus exonerati quz incumbunt,
$ excamus (ine moleftiá & querelá, fine dolore & An-
xietate animi Vitz hujus theatro. Iítud vero exhíne
magnopere nobiscure effe deber,ut quod olim fü per
hoc negotio conficere exorfi fumas, exfequamurjam
& ad optabilem finem perducamús ! Ne remaneat
. per
PorsoboscoDIDASCALUS — 4t
pet hegligentiam noftram nobis defunctis Filiauni.
ta mofira in manibus Tutorum: Melius illa jam vivet
in proptià füá familia,quamin noftra, demamus illi
vulgi (iifürzos,nou patiamurultra nubilem ejussta- *
tem pet ora hominumire, Com proconfeffo fit nul-
lam vietucem tam perfeétam umquam fuilfe,que vi-
tuperatoresarque detractores non invenetir. Neque
eft res alia que maturá rate Virgines Fam: atque
Exiftimationi perpetue melius fervet, quam tempo-
titas nupcum dare. Quis affinicarem nofttam in hac
urberefugiet 2 Immó quis non felicitatis optima
partem atbitrabitut,talem gemmam familiz fag in-
ducere? Filíafane noftra, quod prefifcini patentes
dicamus;quatruor illis donísquz ad perfeétam ma-
trimonii Coronam requiriajunt,egregi? , fi quequá
aliayinítruea eft: Scilicet, primo loco Sapientiá atgy
bonojudicio Honeftate rorum, Caltitare Virgini-
tatis illibate Secundo Speciofitate, Tertio Nobilita-
te,paréntumque optimá apud omtiesExiltimatione,
Quarto,Opum abundantia. Omnibus iftis Natura Qc
Fortuna illata opipate dotavit; quicquid ex his pro-
ecrüin aliquis ex nobis pofter, amplius voro & per-
" fedtiusipltexhibere poterimus, ÁLisA. Deusillam
nobis confervet; Domine Conjux , ut vototum ho-
, fitorumfümmam in hác vitá completá nobis videa-
müstCerté priusputo defutacum quifili noftree có-
parari poterit & eequalitare omnium iftorum conju-
gio ejus non indighus fic, fecundum profapiz tue
generofitatem,quar ut fuperfintqui ejus amplexus
mereantur. Igitut uri hoc Patrum Officium eft, ma-
truráqur pote muliebri, Curá & expedirione altius&
gravins,ita quod tufuper negotio illo concluforis,
Ratum
142 . C. BarTHl
atum erit meonomine 3 Filixautem noftra etiam
volens mandato tuo obediens erirjut Caftá $e gene-
rosá Indole eft; utque erga parentes huinilis & obfe-
quipromuta.Lvcn. At fitürecterem ut getitur , nas
fes, rumpereris metore atque indignatione. Quod
optimum filie veltre erat ultro illa perdidit ; Mala
tempora Senectuti veftrzimminent. Non cft qui
- Virginitatem tereratam & corruptam reftituat jam
enimobiit Celeftina, Sero vos hec percipietis, Sero
confultatis, maturius evigilare conveniebát.Callifto
meliorem parté fibiabftulit. Aufculta , Auículta Do-
mina MelibgalMet .Quidagisifthicabfcondita, fa-
tua, Lucn. Applicate ifthuc,Hera,andies quàmani-
mum anganr parentes tui ut quamprimum te nuptit
elocent.Mz 1. Tace per Deum , audient te : Sine illos
loqui ineaugurencur, Integer jam mentis eft cama-
liud nihil agunt, aliaconfilia non volvunt, aliorfum
cogitationes non figunt.Nonalitermihi videtur quí
animum ipforum ipfis dicerernaximum illum Ámo-
rem quito Calliftoni meo obligata fim , uti & c&tera
omuía que toto ifto menfe internos contigemnt,
Nefcio an quicquam mearum rerum perfenférinr,
non comminifcor unde hactractatio proveniat, plus
illostiunc de matrimonio meo follicitos effe quam
aliasumquam:Verum ego ipfos in vanurn laborare
dico, Non n. opus eft Nocuas Athenas: Quisille mor-
talium erit qui Gloriam& Felicitatemimeam mihie-
ripiatrqui voluptate me mea (poliare polfits Callifto
eftanirnamea, Vita mea, Dominus me», omnia mibi
'ynus; ini quermornis Spes mea recumbit: Cognitú
&perfpectü habeo amare me mutuú hüc Amorésne-
que ex ejus parte non paria feri, Cá le me unice à
: . met,
PorNOBOSCODIDASCALUS 243
met,quí aliá re affe&um incomparabilem remunc-
rati poffim» Omnia que mortaltum vitam habent,
debitaatq; obligationes,diver(o genercfolvi pofsüt,
Amor pro recompeníacione nihil admittit prater A-
morem.Dum eú cogíto,eüm animo yerfo,exhilaror,
dumillum video , .exfülto cum loquentem audio,
gaudio diffcror.Faciat mecü cúq; rebus meis quad-
cunq; ipfi placuerit, ftatuat pro lubitu, fi per maria bino
abire volet,addicto animo fequar. Si mundum emeti-
zi affumar me Comitem: Simancupio me ih terram
hoftilé translatá vendere contédac fervitió ét barbas
rüex illius preceptione nonabnuam. Neinvideant
mihi párétes rnei;cófüetudiné hujus,fiquidé mcà illi
deleétátur, ne cogitévautanimo (10 admitráicnapti-
alia illa delicia,illas matrimonii Vanitates:Preftat bo-"
ná Amicam elle arqramabilem, Y improbam & odi-
ofàm mulierem. Si leneétute fua salis liberá volunt
uti;juventute me meá bonis plená fruj permittát. Sin
contra hec vota mea ibunt nihil conficient, d ut me
perditionem mihiipfis fuam procurent fepulturam.
Nonaliam CuramautPenitudinem habeo , quam
quod tantum temporis amiferim, non prius illum d
hácztate meá notum habendo; quem oportebat ab
infimá ufque pueritiá diligere,ex quo notam meipfi
mibifuille reminifci datur. Nó quero maritum > no-
lopolluere matrimonii vinculum;neq; maritalia ve»
ftigiaalteius virirecalcare , Vti plurímasfeciffe re-
perio in antiquislibris,quorumleétio mihi trita elt,
longe ét me Sapientiores & prudentiores, longe ge-
nérofioresquarum quidam à Nationibus pro Dea-
busfunt culte:In harum numerü recenfere licet Ve-
nerem, matrem ZEnez, & Cupidinis , quem pro-
Q_a * Amoris
144 C. Ban vut
AmorisDeo Gentilitasvenerata eft: Haec nuptü dara
jura matrimonialia corrupit, idem marito datá fte-
giufüntaliz majoribus flammis incetjfz, que majo-
faetiam [célera patrarune, nefariis & inceftis crimi
nibus commnilis:Mytrhaex patre fuo concepit. Se-
miramis filto concubuit,Canace Germaño, ut & vi
coaéta quidem Thamarsfilia Regis Hebrzorum Das
vidis. Alie hotribiliora etiam facinora commifere,
vranfpreffi: Naturz Leges, ut Pafipha& uxor Minois
Regis Cretz, cum Tauto. Atque he Regine erant
& Regum fili, (ib umbrá quarum, peccantiam e-
aormirer levior mea culpa facile poffit delitefcere,
& ab Fama convitiis fecurior manere. Ámot mcus
jufte cauffie innititut; Rogata & multum Obféecrata,
mieritis ipfius capta,compulla & perfuafa abaftutiffi-
máalitim difeétrice, & magifirá, Celeftind; pericu»
loliffimis vifitationibus delinita, & perducta fum ut
tamdem optabili ejus Amori totam me contraderé,
Jam mebfisampliuselapfus eft,ut tu confcia esquod
tullani oom iatermifit' quin hortum. noftrum inftar
munitiffimi caftri alicujus calis oceuparer inje&is
plaresetiam froftràadfnit , neque ideo iracun di
quicquam autanimi abalienari mihi oftendit: Mor-
zemfüntmeá caufíá fidiffimi illius appatitotesfamue
li,Patrimonium ípfius mco nomine irmmirutum eft,
abíentem fe univetfz civitati (umulavit;ititegros dies
domi faz inclufus nullo faftidto manfit, pafcenis ani-
, mum foli meidenoéte videnda, Spe.Ptocul hine,
procul àmé abfgsIngratitudo, Procul affentatióntim
omne genus; & frandes cfga tam fidele Amatoris
peétus,tam vivá dilectione lagrant:Nolo ego mari-
cunsnoh cuto pattes, non cogtiatós, aut,a nitates,
: cura
PonwonoascoDIDASCALUS 245
cum deftituta fuero & fpoliata Calliftone meo ,de-
flituec me vita mea, iplamecá fpoliabos.que nylloa-
Hotitulo mihi grata atqueaccépta eft, quam quodil.
lins Amore frui illius mutuá dilectione gaudere eó-
ceditur. Lvcn sv. Tace paullifper, hera: aufeulte-
mus:illi pereverant fermones fuos. PrrnzR. Igitur
quoniam eadem & ubi (ententia eft, Domina cójux,
opus erit ut hujus ergo filiam noftram quamprimum
al oquamur.Indicabimusillinamina tot Procerum,
quiejusà me Nuptias follicitant, ne quid inhumani*
contra ipfjus Voluntatem conclufüri videamur: Bli-
gatille qui magis ipfi placueris, nótam ex nóftiá quá
propria iplis (02 arbitratione maritum adfcifcan quí
ibercarem Leges non fenftrà utrique juvenum fexui
reliquerant,quamquam fub parriá etiamnum pote-
ftare degentium; ut feligére queim thato fuoaptum
putent,nullá auctotitate probibeanrur.Az1sA.Quid
verbis opus eft quid fruftrà cempusterimus ? Quis
tante audacia eritur cam novarum rerum nuntium
ad Melibeam noftram ferat;qui non. metuat. exter.
pare tenerrimum ejusanimüm Ex quid tu cenfos,nus
de notumilli effe potetit quale animans fit homo
mafculus? An faciantaliqui nuptias & quid rei fint
Noptiz ipfis Ecquod ex conjanctione maris & fies
míaz liberorum feges procreetur! Credis fimplicem
& ignaram aftutic omnis Virginitatem fuamillicon-
cedere ut defiderio aliquo; impudiciore ipfi vifosap=
pe id quod numquam cognovit, nec fando intel-
exitrPutas illam ullo modo tam effe capacem talium
ut vel cogitando peccare poffit » Ne credas tale ali-
quid,Domine Pleberi,quodfi quemlibet, five genc-
tofofive humiliori fanguine natum, deformem aut
/ Q..5 Specio-
246 "o. C. BArTHI
Specicfim, male moratum aut Civilitate politiffi.
mum, ipfiducendum nominaverimus; omnia que.
nobis placere cenfebicsipfi quoque gratiffima erunt;
Mihiante omnes liquido conftat qualem hanc filiam
educaverimsquant curá illam incluferim, teXerim,
cuftodiverim, quamque illius animus ex mea pens.
deat voluntate. Mez1B. Lucretia. Lucretia. Properé
curte intra per pofticum in palatium , & interturba
colloquium ipforum. dífijce has meas laudes,fictá a.
liqui & excogitará legatione, velut à me mila illuc
venias;fi quidem vetare vis necgotranfcutram voci»
-ferando inftar fatuas ut male me habet jocularis illa
illorum de ignorantiá meá imaginatio. Lu o x. Eo,
Hera, : 2
ACTUS XVIL
ARGUMENTUM,
Rlicias utpote caflitate Penelope illi veteri miniane comparabi..
dis,concludis apud amissum fuum expedire f tviflitia final cv.
duda füper obitu Celeflina Sempronii c Parsenonis ; praft-.
sens alteri fuo.bác in parte confilium antice c» COghata Az.
qenfe. Siciter ad domum e/Areufe infiflir; codem adefl c So.
fa, Citi e rene fittis ev conpofitis Vlanditijs et» lena-
: Citiós extorquet ome feeretum.Calliflania
€ Mélibeeperyigilios
- A
Enzcta,
PoRNOBOSCODIDASCALUS 247
ÉriciA. ÁREVSA. SOSIA.
E . Male mihi omnia (uccedür & experuntin hoc
Juétusnemo aut rari quidam,vilitár domum no-
fram, pauci plateam tranfeunt; non jam audio in-
ftrumenta & Cantiones Muficas Amarorum, ufque
ad Auroram occentare füavia gaudia folitas, Amici
mei (rationes fuas deferuntjamta noflra limen forvatsnó
gladioriftrepitus non tumultus nocturnos mei cau
fa jam ullos fieri percipio. Erquod miferam me pejus
etiam afficit;neque nummum neque aliud quippi&
muneri domum meam appellere video. Omnis hu-
jus mibiinformnii cauffa iplamet fümsfiacceptaffem
ratumque abuificm conflium ejus., que optimé
mihicupit, vera illius fororis germaná germanioris
mcz , cum pridie illitriftem calamitatum mearum
nuntium ferrem undehacmibi damnainveda fant;
non me jam folam domi intra duos parietesviderem,
ubifaludiogcnauleá nemo me afpiceredignatur.Ma-
lus Damonadigit me ranrum mihidoloris adícifce-
re proptereos qui nefcio an,metali pato exftinctás
'vel lacrymulá unici vultü faü tinxilent.Cert? quod
illa mihi cognata mea confilium dedit, optime ex re
ineá futurum video: Numquam,foror, oftendas vel
animotuo admitras alterius ratiá plus maetoris quá
ille tua fibilamtaras fuerit, fi qua te mala Fortuna
percellerer:Siego jam fato meo funéta ellem, Scm-
proniüs non minus letaretur quam folebar anteà, L-
gitur cur ego animum meum , fatua ^, amplius
ejus caufsá excrucio ? Ille capite truncatus eft e.
, Quis fcit an non & me aliquando pari crudelitate
2. Q4 oU intiers
248 C. BArTHI
interemtutus fuiffecfi vixiffer, uterat temeraria a-
nimo & precipiti,cum Celeftiná, quam ego pro m3»
tre viventem femper habui 2 Peromnia placer ab-
hinc confilium Areufz fqui, que prudentior rerum
hulus vitz eft,& fagaciorlonge quam ego; eamego
fiepe vilitabo,cum eá vitam ducam,& ejus Sapientià
me erudiam.O quam füavis hzc eric cominunicatio
vice, quam dulers arque accepta animo mea conver«
fatio! non vanum eft quod dicitur; Melioyene snm e
diem bominis. Sapientis quam totam vitam frui ali«
cujusatque obtuío ingenio, Exuam me igirur lioc
lucturabjiciam triftitiam,extergebo oculis lacrymas,
que quidem tum ex confuctudine mea mihi paratz
emperadobfequium ad(ünt; Neque vera mirum vi.
deri debetcuipiam tam faciles generi noftto ¡llas ex»
cubarc,urnullo nó temporisarticulo vocatz adf,
ram difficiles contra regte(fu,atque obliterari duras;
cum primum nati homines foleantdiem tum prim
vifam ploratufalutare. Verum huic negotio,ut cate-
ris talibus, Prudentia noftra facile medebitur,confi-
derando fletibus iftis perdi oculorum faltim deco-
res; Geftus & veftimentafpeciem muliebrem com«
mendare,& vel de deformibus formofiffimas facere:
His mediantibus vetula fiunt juvenculg; juvenchles
vcl feipfisteneriores exeunt:Nonalia res eft Color
comimendabilis ruboris , & candor amabiliffimus
quá vifcofus quidam cinnus, quo inefcàri Viri juve-
nefque conflunt & capiuntur. Redi igitur commos
do meo Speculum meunsadefteFuci & Coloration
nes priftinasreftituite decus fuum fletu attaminatis
oculis meís: Redeant mihi candide mes tunicz , ri-
ez, ftrophia; veftitus fefti,hilarefque mej,componam
lixivium
PorNOBOSCODIDASCALUS' 249
fixivium Capillis meis reringendis; quos jamaureus
color defernerar.Hocfadto recélebo Gallinas meas,
conftruamlectu m meum; Munditiaexcitat e» exbilarat
eordaauimo[quebominumiexpuvgabe & nitidabo oftiü
meum & fpacium platez meum, ut videant tranfe-
untes jamabolitam effe memoriam omnem mero-
tum. Verum prius etiamiba vifitatü Cognatam mcá,
xogaturaan illic fucrit Sofía, & quid. cum illo trant-
actum fit. Eum cnim non vidi ex quo indicavi illi cu-
perecumeo colloqui Aceufam. Velit Deus folam me
illam offendere , quealioquin nüquam Amatoribus
incomitara vivit, ut bona taberna taro eft fine com-
potoribus.Claufum eftadium oftium,neminem pu-
tointus effc. Pultabo/Tha, Tha/Tha! Angvsa Quis
ifthices? EL1c. Aperiforor,Elicia fum, Anzvs. Intra
fotot chariffima, Deus fit tecum. Quam egote lubés.
video.mutabo lugubri illo habitu in letum hunc $e
placentem omnibus!quam gratius hoc mihi fpecta-
culum illo,cum tota nigra merrens incederes! Nunc
gaudebimus invicem & latos dies vivemus. Vi(itabis
tume, vifitaberisà me viciffim, tuz mezque domui
perpetua fefta celebrabuntur; aus Ícit quid nobis
utilitaris & lucri confecerit mors Celeltinazego qui-
dem manifeftó video rebus mcis ex eo tempore mul-
tum emolumenti accreviffe. Hoc eft quod vulgo di-
citur. Mortui aperiunt oculos viventium; huic quidem
* acceffione opum;illi libertatis ut, ifto exemplo, tibi:
Exc. Oftium tuum pulfatur, parum nobis fpacii ad
confabulandum relinquunt:ego volebam exte pet»
contatian tecum fuerte Solía. Am zs, Non vidi illum
ex quo tu hic fuifti, Quid iftud crafíz pultationis él
adoftium nofttum ! Aperiam, ant fatuus hiceftaut
$ adno.
250 ¿2 C. BAnTHl
admodum familiatis.Q uis ptilratifthic » Sos. Aperi
domina Sofía firm,minifter Calliftonis. An vs. Per
fidem omnium Deorum Lupus eft in Fabula; abfcó-
de te foror, pone iftud rapetium , & videbis quotaó,
doego illum rebus noltris parem; inflatum totum;
totum affentationum ventis turgidam dabo; ut cum
¿me recedet, putet enimvero fe folum albz gallina
filium efe folum amari, fua & alienaipli omnia que
novit venrreexrraham,non fecus atq; ille equis ftri-
gili pulverem extergere folet. Tu eras ifthic,Sofia mi,
mifecrctiffime amicorum; quem ego intime amo,et-
iamfiipfe nefciat,quem bonz Famz fuc gratia, quia
inomnium commendatióne vivit, defidero & dili-
go tam gratiofum m ulieribus,tam fidelem hero fuo,
tamacceptum cordatumqué fodalem; Ampledti re,
Amor meusscupiosjam cum te video, qualis fis cre-
do, plusin te fcilicet virtutum effe quam laudando
affequi quivis poffit. Hucades, anime mi inttó con.
cedamus,deleétor ego afpe&tu tuo,tu memorie me
reponis figuram infortunati Parmenonis mei :: Ideo
hodie fo! tam claris luminibus celum illuftravit, tam
füdatempeftas hefternis facceffitimbribus , quiate
hucfelicitas mea allarura erat, Dic mihi,Domine, no-
tam habuifti mectiam ante hunc adventum ad nos
tuum? Sosr4. Domina, ingens per urbetn Laus&có-
mendatio Speciei & civilitatis tue,Sapientiz Gratia-
tumquetuarum admiratio,tam alte peor homind
volat ut mirati non.debeas pluribus te noram effc
quam quos ut noveris; Nemo quippe de Formarum
excellentis, loquitur, qui non. primo loco inter o-
mnes tuimeminerit, EL rc. Vah fpurium iftud men-
di&ibulum hominis ut fapientem fefacia Si quis illa
PorRNOBOSCODIDASCALUS - así
>
videretaquatum ire cum caballis (uis ipfisinfidenté
elunibus nudis! Iam cum fe inftructum caligis& pal.
lio videt,Heroem fe faci; Vlyffieloquentià, Thale-
ti fapientiá parum conceflerid An gvs. Iam indigna-
bundam me feciffet ifta oratio tua, fi quis adeffer qui
auribus perciperet quibus modis me ludificares, Ve-
rum utuniverÍ virilis fexus premeditatis iftis orati-
ombusadeffe foletis,fi&is laudibus ingenium & e-
loquentiam veftram oftendere cupitis , verba velut
formis impreffa ad illadendum fimplicibus puellis
circumfertis,ita tibi ego facile ignofco, neque füccé-
fco quippiam.Contraautem certum te facio mini-
amé talibus tibi circumlocutionibus opuselle , apud
me quidem.Amo tectiamfiabste non lauder, Victá
me tuamque,tibi dediram,habes ante quam de no-
vooppughes.Quodautem ad te miferim, vifitarum
meadefles, duabus potiffimum cauflis adaéta fam:
Neutram tamentibidi&tura nunc , fi amplius quic-
quamaffentationumaut ludificattonum abs te mé»
tuere habeo,quamquam valde utraque emolumen-
totibieffe polfit.Sos.Domina mea;nolit Deus Opti-
mus Maximus, utego quicquam tibi dolorum aut
fraudium ftruam! multum fecuro & elatiori animo
veniebam de gratiá tuá quam factura mihi effes Se
nünefacis, non arbitrabar dignum tus qui cal»
eeos tibi detraherem; Impera tu Lingue mex , re
1pondetibimeam vicem ; omnia ego dicta tua rata
habebo & faceffere opeteipfo, quantum in me erit,
ftudebo. An zvs4. Animemi , Sofia, jam ante
hac notum habes quantum amarem. Pa:menoz
nem ; nunctibiindicarevolo , non minustibi be-
ne cupientem elle, ut omncs , qui qualicunque
modo
;
252 C. BARTHI
modoipfiin vità chatifuetunt, grati mihifemper at+
queacceptierunt: Fidelisatque egregius illius in he-
fum fuí animus nó minus mihi ipfe placebat;quod-
cunque Calliftonis damnum vel conje&tuiá prefpi-
cete poteraturoptimà poterat,cavebat,im cdiebat,
incidebar,& amolicbatur.Q uod cum ita fit eonclt«
fum cft mihiapudanimum meum hocteprimoloco
monete;ut norisacceptiffimam mihi amicitiara tua
effc &c vifitationes quo crebriores eà grasiores »qui-
busplusequidem commodi ad te quam detrimerii
- redibit,quantum in meá opeerit: Secundóut,quo-
niam oculos animumque meumtibi tradidi, tuo A-
moretota itretita fum, alium quam te perperaum an
matorem exopto neminem,confülere tibi volo, tequ
utveré amica,iteram monere, utab periculis immi.
nentibus,quam poteris cautiffime,cibi caveas » neqi
fectetorum toram quippiam cuiquam communis
care velis:Exemplo ribi (s SemproniusscPaime nO,
qui perictuntnon aliá magis de caufsá quam quod
Celeftingarcanafaaperuerunt.ne te,mitera ego co:
garaliquando pati comillis fodalibus tuis fata oppe-
tentem cernere Satis mihifuperqueeft deplorare us
num illum Parmenonem mcumiScias etenim venif-
fead me his diebusaliquem & dixifle, enarrafle tc i«
pfi omnem Amorum Callitonis & Melibew hifto.
riamiquo pacto illeillá potitusfivéz quod tu fingu-
lisnockibusilluc herum tuum corniteris, alíaqs mul-
to plurima;que nectecenfere quidem poffim. Cogi-
ta, animemi,quam fit levitatis animi indicium non
poffe fecreta faa (üotumque filentio premere: » Pro-
ia efttalistam futilis loquacitas mulieribus, ( neq;
seriamomnibus tamen, fed parti dumtaxat come
U : , temt iffi-
PonNO3OSCODIDASCALUS 253
temiiffima 8 nullius prexii;) propriaeft ob stétem.
ftolidis pueris. Cogita hinctibitedundare pollema-
ximurm difcrimensnonalio fine tibiDeus,duosantes
8cunameaorom linguam appoluit;duos etiam ocue
lost duplo amplius videre & audite , quàm eloqui
atque propalare debeas. Ne cenfeas ullum tibiami«
cura ram fidum effe, ut quod ipfi non revelanduin
eredideris, nolitipfe poro aliisenarrare, cum tu ipfe
id corde tuo attinere non potueris. S1 quandotibi o-
puserir herum tuum Calliftonem comitari, vifuruta
zou illosfuos Amotres,ne tutaultucris pervicos,
hon omnis vicinia re audiat aliunde enit adimete-
latur eft quor-noGtibuste ire vociferantera Volu-
catis ftimulis inftar hominis menti capt. SostAs
ah, quamfatai & male conciliati fant hominesifti
quitalizadte narratum veniuntiqui cibi retulit de o-
te meotaliaaudiviffe, feelerare mentitus cft. Alii vi
dentes mead Lunamno&u aquatum ducentem E-
quos noftros.cantantem &animohilatijocabundt,
uti laborisoblivifcerer,& moleltiamanimo cxcute-
tem;idque femper ante decimam Horam , fifpicati *
fiencalia, de fafpicione cerrumaliquid fibi perfüafe-
gunt, & protali ad te zerulerunt , affirmantes quod
conjectaverant, Cert non tam fatuum patesherum
1netim ut oá horá ad negotium tanti periculi & pott»
derisconficiendam prodeat; nec tam cauctim cum
credideruntutexípedtarer conticinium noétis, ubi
omnescubitum concellos primi fomniattineac alcif-
fima quies! neque certé fingulis noctibus co iverits
euro tale officium nequaquam quoridianas adven-
tationes admittat. Quodfi clarius ctiam mendaciá
talia infpiccre velis; uti dicitur facilis menda duas
dandam
54. C. Bartrui
claudum deprebendi affeyetare tibi.domina poffutto-
tam hunc menfem nó amplius nos octies illuc itaffe,
$e vaniilliinvidiofique conturbatores fingulas no-
¿tes commenti funt, ARE vusA., Igitur,per vicá meá,
anime mi, utego eos hominesfalfimoniis & perfi-
diis fuis irtetitoscencam,& manifefti méndacii reos,
certiorem me facias deince psconftitutarum nocti,
quando itun fitis vel fecus;Si illi me decepexint, & cé
aliter quam fic przdixetintcertiffima ero fecreriá te
fecvad;& illorut vanitatem manifelto deprehende-
rim.Sicque corum relatione veritati contrariá ama-
bilis mihi perfona rua exemta eritpericulo,&ego en-
ra illa & follicirudiné,quam prote habco,levata: Sia
fpes meafruftranon habuerit me; quà votum con-
dufomque habes longiffimo temporeamoribus tüis
frai. Sos.Nori opus erit; domina longe nos rei tefti-
monia petere; hác ipsá fecuturá nocte cum duode-
cimam horam Horologii pultüs indicabit, conclufa
& conftitutad Domino meo eft Melibez vilitario;
Crasrogabisillos quidnotum dehoc habeant, fi quis
veritatem indicaverit,omnes me deinceps proftulto
fituoque mortales habeant.Angvs.Etquo itinere eo
ibitissut norim relatoresillos confurare, fi aliorfum
tifle dicturi int?Sos.per vicú ubi edesfunr crafíi il-
liis Vicarii; pone illas ipfas edes Ex icr. Taceasjam
deinceps,nibil amplius requiritur ex te , Ludibrium,
noftrá. Maledictus fic qui falutem & negotia fua tas
lib.molionis inanibns cómittit.Plane cafibus feex-
fui paffus eftafinus ifte. Ask vsá. Frater Sofía ; (affi
ciant modo diétá, nihil ehim ego volebam quam
ceita & fecuraeffe innocenuz tüz,& refcifcere clan
Za zara
PonNOROSCODIDASCALUS 25$
ram malignitatem adverfariorum tuorum. lamcuni .
bono Deo domum tuam redeas licet; funt enim alia
mihi jam expediunda negotia, & fane non parum té-
poris tecum infamfiillis prolatis. EL1c14. O Sapi-
entillfima mulienó amolitionem hominis egregiam!
"Talem certe merebaturaíinus tam cráffi cerebri, qui
ram de facili omnia (ua fecreta effutivit. SostA. Dul-
"cilfima e graciofiffima Domina; ighofcas,oro,mihi,
fimorá ithig diutarniore rebustuis dividiz , tibr
que moleftie fui. Quádiu cibi placuericferviriós meis
uri velle,neminemtoto mundo hominem invenies
qui promtius etiam vitam fuam impendere , uttibi
gratificetar,velit. Boni Angeli cuttodes tecum ma-
Deant. AR Evs.Deüs tc ducat; Tlluc eas, fic datur, in.-
fulfe muliosmultum lícet glorieusinfignem hicafle-
cutus es Sapientiz tuz preconem, egregium ejufdé
teftimonium híc reliquifti:Nunciguofce, fodes, ifti
Ciconiz quz à tergo abeuntem pínfic. Cui loquor,
foror Prodi hincelicia,quid tibi videtur ; qualemí-
ftum domum fuam remifie Sicego tractare tales no-
vi , Itaafiniillifoftibus dolati manibus meis abíce-
dunt, itafatui confufi & ludificati , Sapientes at-
yoniti, relligiofi alterati > cafti Amore1ncenfi, Igi-
tur difce tuab artifice hac Elicia foror , alix he artes;
fant quam quib. Celeftinataa vivebat , quamquam ]
illa me infülfam putabat > quoniam talisegoapud
illam videri volebam. Porto cum fciamus jam
hujus relatione omnia que fuper Calliftonis ne-
gotio nolle defiderabamus , opus jam erit nos
alterius illius. fucciferi , qui prateritis dicbus
meá tam pulcre expellebatur. , domum ite. Si
mula
156 C.BartunÍ
mulatuid tibiftudium effc ucnos exinimicis in pri
finam amicitiam reducas,quodque rogataabste e
gre aflenferimaipíum vifitatumtecutn venire,
ACTUS. XIX
Elicia fimulansid agere fe ut Arcuja Centurioni, quest doma
Jud expulerar , teconciliaretur”, ita infiructa ab Aran.
fa, cumifiá domum Centurionís petit, tlic ambacuntogant
Jufcipias ipfarum nomine seltionemocciforutar: Celeflisia , Para
tuenonis,Ó Sempranij,in Calliflonem c» Melibaam: Centurio
prefeutibas illís pollicetur vem fe efecturum, pofl , ut ingenium
salian omini efl minime flare promiffir fis , exte
to fanioms quarit,tut bifloris ilu ordo [equeti-
| tibus declarabis,
EriciA, CENTVRIO, ÁREVSA
EE Quisinhácdomo, nemoneeft ? Cz s f vi
Puer, —.-.evifatn quis homo tance audacizfit
utdomum tear non pulfato oftio intres ediredi,
ifthucJam vidi quis fit. Ne te pallio obveles, Doisi-
ha; jam latere & celari non potes: cum priorem itj«
trantem viderern Eliciam, certó conjectare poterára
non malo fodali cotnitatati advenire, neque tes hi0.
vas,rtihi nocituras,illam adferte;potius que anitmá
meum Voluptateafficetent, ARE vs A. lervitati
meam, neinuemus penitius ,videafinus quar fe já
düm magnificum faciat, autufnarts rogatum te dl«
lum hucadveniffe;gratiores ipfiutique alis erutit,fi-
miliores forma&tnoribus ejus fcilícerqui nos, R.e-
! vertamur per Deum rogo, foror: Mozior faftidio &
odtó
PoRNOBOSCODIDASCALUüS — 257
&dio ram informes balatronis geltus videns. Videris '
tibi,foror,per bonas me ftationes rápere > digna hac
facra effe nobis calericibus ut veniamus vifum Thra-
fonemiftum qui domiifti habitar. Er 1c.R edi intro,
fi meamas; neabfcedas, foror, nifi dimidium mani-
bus meis pallium. hoc tuum relinquere confciffum
cupis. Cant. Retine,retine,per Deum,retine illam,
Domina;ncfe tibieripiar.EL1c.Miror,foror Sapich-
tiam cuarn. Quis hominum omnium tam batbarus
fit moribus qui non gaudeat vifitari precipue virà
Énminise Accede iftuc, domine Centurio: lurotibi
animam meam etiá inviram adigam utte complexá
fuavierus: Egopericulum in me recipiam, Anzvs.
Malim ego illam in manibus & poteftate. carnificis
videre, & oppetere malam, ad arbitrium hoftium i-
pfius,mortem, quam talealiquid conceflero;ille ali-
quid Voluptatisex me capiat? Certe, cert? ram be-
nede me meritus eftut ipliper omnem vitam meam
debitura fim. Ob quale meritum ego illum fuaviera
Curvelvifudigner? Rogatus pratetitis diebus atq;
fupplicio obfecratus,ut unius dieiiter meá caufsá fa-
ciperer, cuminibi vite mex difcrimen verlari noni-
gnoraret, abnuere tamen aulus eft. Can vh. Im-
peratu mihi aliquid facere quod poffim , Domina,
rem qua fit officii & expeditionis me, ut tres fimul
provocem,fi pluresetiam veniant,ne fugiam Ámore
tuo retinebor.Interimere hominem,pedemaut bra-
chinm deficare, faciem alicujus, que formam fuam
tuz quiparare aufa fir,vulneribus concidere; Hz a-
lizque hujus generis, res promtius à me cóficientur,
quam te injungentur mibi.Excipio folum hzc duo,
nc argentum me flagites,ne pedesaliquo ire adigar.
: R Argentum
258 . C.BartHl
Argentumnoftiapud me fübfiftere non pole; Ter inf
fus circumrotabo corpus, $ quam maximé porero fufft-
liam;nufpiam de veftibus meis obolum procidenté
audies. Nemo hoc date cogitur quod non habet. T a-
li domo habito,qualem ifthic meam vides : Nufquá
quifquam pedem impegerit, quanilibet impróvide
fe circumagens: Supellex quam inibi habeo eftfracta
urceusansd,& veruabfque mucrone; Lectusin que
cubo firatus eft (per umbones fcutorum ; Si quid e-
füiaut potui vobis prebere velim, nihil eft quod pi.
gnori dem, prater, pallium iftud andique perfora-
tum, quod circamfero mecum. EL:c. Ira felix (im
ut mirificé fermones hujus hominis mihi placent. In-
ftar relligiofialicujus obtemperans mandatis turis ad-
eft; inftar boni Genii loquitartibis Nihil nifi aquita-
tem fummam petit. Qnid pofcisillum amplius? Pet
vitam meam ne alloquio tuo indigüürn habeas, po-
nasanimo quod te malo haber, ignofcas homini qui
(ete & fua orinia am prolixá voluntate tibi offer
Cenr.Offerre dicis, Domina? juro tibi pet (ancEas
illas tabulas ande pueri Elementa difcunt , brachium já
dum mihi füceutiturfpe eorum qu pro illa facere
velim Semper pacificare illam ftudeo,numquam pa-
cifica utor. Praterita nocte per fomnum míhi vide-
bar provocatis quattuor hominibus illius gratia pu-
goam inire,omnibus ipfi bene notis; unum ex hisoc-
eidi de czteristtibus qui fugá falutem fibi querebár,
qui minimum lafus abícefferat, finiffrum mihi ad
pedes brachiüreliquit. Porro multo melius aliquid
tale de die vigilans praftabosfi aliquis mvitam illa
contigetit. Ans vs.Quoniam huc fermo noftcr venit;
tempus ipfum me fari juber.Ignofcam tibi, Céturto,
d haccon-
A
PORNOROSCODIDASCALUS 259
hac conditione uti ulcifcaris injuriam meam mihi il«
latam à Cálliftoneillo;notz inter utbanam juventu-
Yer nobilitátisinec mihi folum; fed & huic cognata
inea. Cenr.Vah, corditioiiem iftam minime admitto!
Dremihiillico an jam peccata fua facerdoti alicui
Confeffus (it? Arz vs. Non dbi mandara eft animas
ejus Cura!Cenr. Volo igitur ut vis,mistamus animá
ejusadinfcrosfine Confeflione. An vsA. Aufculta,
attende,ne irrumpás orationem meam? Hac note
illum deprehendere poteris. Cer vn, Nil dicasama
plius,jam exitüs rei in manu med eft. Omnia ejus As
morum negotia cognita mihi funt, etiam illos novi
qui horum gratiá mortem oppeticrünt/neque minus
quo veftro ambarum damno omnia gefta (int.Scio 82
quorfum, quo;quáq; horá eat. Solum hoc doce quot
comitibus illucire confuevérit Ar t vs.Duobusnon
amplius pueris. CEsT.Paullam equidumiftue nego-
tii eft;parum cibi hicinvenier,parü pabuli hinc me-
tet machera mea. Melius & plenius illam alibi hác
iode pascath,üti etiam jam profüifi. Anz vs.Sicex-
cufaciones quarís: Ad alium canem cum hoc offee-
as.Non eftex re no(trá ifta dilatio. Hic egó experiar
dicere & facerean ad menfam tuam junctim edant.
Canrvr Si machara ifta mea dicere vellet, que fa
cere confüevit;nullum tempus ejus facinoribus au-
diendis füffecerit: Quealia omnia circumcemiteria
cadaveribusftipar ? Qua chirurgos & medicos di-
vitesfacit + Quis. prater eam foris armariis con-
tínuo quod reficiánt , fübmitdit > Quis chaly-
bis ampliusfrangit + Qris clypeos plures Bat-
ciloná Fucadvehifcit >» dum tot eorum quoridie
difficar ?^ Quis fruftratim plures. caffidas disjicica
Ra : Harum
260 > €. BarTHl
Harum quidem optimas perfringere non majus illi
negotium eft,quam fipepones forent! Viginti ipfi
anni modo funt,cum ifta mibi vium fufficic. Hujus
ergo timent me viriamant mulieres, pre ter te quidé
cetera: Hujus vittuteàvo meo nomen Cenuttionis
partum cft,Centutionem vocabant patrem meum;
códém nomine & ego nuncupor-ELiC14. Quid ve-
xofacere poterat machera tua ut avus tuas Centu-
tionis vocabulum adícifcere Dic nobis» fortalle e-
jus facinoribusatque operá Centum hominum Tri-
bunus fa&us eft? Cent Non fed quia fuiccentü mu-
lierum Leno! Ane vs Nihilad nos majores mi,neqi
auditumantiqua facinora huc venimus, Si fa&urts
esquod peritum finé dilatione promitte: nos alior-
fam properamus. CrnT.Longéego noctem amplius
prafentem adeffe cupio;ut imperata abs te e xpediá
quam tu ut ultam & vindicatam videre te potis. Et
uri magis omnia pattentur ex voto tuo , elige quo
mortis genere illum occidi cupiasIotustibi Indicem
oftendam,cutinfcripte fünt Sexcente & Sexaginta
* fpeciesyvidebis que é tanto numejo tibi arriferit. E-
11C1A.Peramorem meum; Arenfasne hoc facinustá
crudeli atque immani hominimandetur. Petiusfit
utnetale quid omnino fat,quam ut tota civitas có-
vurbeturunde nobis plus damni acce(ferit, quam et-
iam adhuc paffz fumus. Cent. Ille fpecies qttibus
ego nunc magis utifoleo,quzque his diebus patrate
fünt,& veluradhuc mihi in manibus verfantur, funt
i&us lamine planc;ictus manubriiglobo ferseo,fub-
verliones ingeniofz;alios inftarcribelli minutis pu-
ioris punctibus peiforos alios punétim gladio ¿de
ios clim; alios longisalios brevibus iCubus perfo-
' dio.
PorNoBOSCODIDASCALUS. 261
dio Suntvulnera mortifera; aliquando fuftibus ho-
mines concido,ne nimium laboret videlicet , atque
utaliquando refpiret Enfis meus.Er 1c 1A.Per Deum
ne amplius quicquam facia fuftibus illum contun-
dae ut caftigetur potius quam interimatur.CexT Iu-
ro tibi pet Corpus Sanéte Letaniz;non plusin pote-
(tate dextri mei brachiieft fuftibus. cedere ut mors
non continuo fequatur, quam folis ordinarium per
cxli fpatia curfüm interjungere. ARE vs. Non[imus,
forortam pufillianimifaciat quod volet; occidatil-
lum, qualis (cfe oculis obtulerit. Ploret Melibza, ut
tu coacta fecilti. Miffum illum faciamus : Centurio
memineris quod pollicituses. Qualicunque modo
illum tra&averis, voluptati nobis erit, modo caveas
neplane non ercoris fai admonitus elabatur aliquá.
CewT.Deusipfiignofcar fiquidem fugá non elabe-
rur. Gaudeo maximé,Domina mea;occafionem mihi
(efe obtuliffe,quamquam non magna rei, uride cer-
tior fieri poffis , quantum. Amore tui ego facete ve-
lim. Arg vs Igirur Deus bene ceptis tuis adfpiret; Ei
tecommendo, nobis hinc jam abeundumeft. Cz wr,
Ille te cotmitezai; & amplius tibi patientiz largiatur.
Ilacagageant meretricesiftse füis artibus elufz.Núc
meditabor quo pacto promifla non faceffens , excu-
fationem. mihi faciam > utctedant nihilominus ifte
fümmá me diligentia negotio affuiffe, neque negle-
xiffe officium metu difcriminis, Faciam me inficmá!
Verum quid hoc proderit? Non defiftent petitione
ubi revaluero! Porro fi dixero illic me fuiffe.& quod
. infugamillos conjecerim,indicia abs me petér qua-
les fuerint,quot numero,quo locorum ipfos affilie«
rimquomodo ornatos,veftitose Sic omnia perdide-
3 rim,
262 : C. BartHl
tivo, nihilhorum affirmare valens. Igitur quid com.
filij capiam? Vt mandato mulierum fatisfaciamablo
uidem periculo meorMittam evocatum hucThra-
onem,illum loripedem,cum fociis fuis, dicamquei-
pÓ , quoniamalibihane noctem occupatus fim, ut
collifis clypeis tumultum in plateà ifthic dent , pra.
ceptummihiid effe nonnullis pueris illinc fugandis
petludibrium. Hac maxime tuta huius rei expedi-
tioerit, unde nemini poteritaliquid damni dari Luz
diinftar ericin fugam illos conjicere, pott dormitum
concedere. : .
ACTUS. XIX,
ÁRGUMENTUM, '
Calliflo comitatus Triflanec Sofía advifendam amicam fuam
Melibeam dut hortum Pleberi petit , Melibea ipa dr Lugros
tia illumpreflolantes colloquuntur c concinune, ^ Derviara
Sofía Triflani recenfet,quid cum Areufaipfi rei fuerit. €alliftg.
gam apud Melibsaminborto erat,cum Thrafo c» alij, à Cen»
turione ad mandatum Elicia dr «Arcufacudendam conduchà,
adfuut; Procedit ad illos Sofia: Calliflo intra hortuna audiens
tumultum,quid vei fit vifuras accedere vul: Ilo borto exttug
caufam ipfiut reiflem Vite fue finem faceret, dedit. Tale
premium ifl tales plerumque fortiuutur, Vnde -
^o qniticAmatores meliora confio
lia fequansar. ——
.
SostA.
PoRNOBOSCODIDASCALUS 265
'Sos1A. TRISTAN. CALLISTO.
MeELIBA4 A. LvcrETIA.
Sent procede iftuc ; Triftan, ne quis gradientes
J nosaudiar,deindead murum horti illius tibi enar-
raboquid- mihi contigerit colloquenti cum Areuía
hodic;videorenim illius gratiá merito omnium
moralium gaudia mihi uniad fcribere poffe.Scissil-
lampoftquam à plurimis me hominibus hinc inde
commédari audiverat, Amoremei perceptam fuiffe,
frater: mifitigiturad me vocatum ut quamprimum
copiaeller,illaminvifere vellem.R eliétis alús egregi-
is quidem monitis atque confiliis, quibus adfectum
ergame fuum prolixe conteflabatur,in prefentiá tan
tutn mihi benevolentiz exhibuit, ut certus effe pof-
fim velux hareditarium quem in Parmenonem,ad-
fectum, habebatin me tráfij(fe. Obfecravit me quot-
tidie,cum commode poffe mfeinviferem,conclufif-
fequippe longo tempore Ámore fe mei fruituram.
Traque adjurotibi, frater , periculofam iftam viam
quam modo calcamus; & ita ego gaudiis meis fuper-
im, attribus vicibus animum fumferam illam am-
plexuamarorió invadendi; fed cum tam fpeciofam
tamque comtam atque expolitam , veltimentifque
-ornatam,viderem, pudore deterritus fam, confide-
ranslacinias iftas meas laceras atque undique perfo-
raras; Cum fe conimoviffet odorem undique dulcif-
fimum fpirabar, ego contta faxtebam reliquiis ftec-
coriscquini,qua intra calcztos mihi obheíerant.Ma-
nus digitique ejus quàvis nive candidiores erant,
quas cum chirothecis fepius inderer & reduceret,
nonalio odore domus fragrabar, quam fi Cydoniis
00 4 Autai-
264 C. BAR TRI
Auraicifve malorum floribus aér mulceretur. Sic, 8é
quoniam incidebant negotia, quz cam aliorfümvo-
carent,hodiernúm noftrum colloquium interruptü
eft,& quod dicendú mihireftar, in alium diem pro-
latum.Noftitu, & tes ipfa teftimonio eft, ad primum
confpeétum xgré negatia alicujus momeénti confie-
xifolere,quantó autem poftea frequentius tradtátur,
ed faciliora bonum exitum fequuntur, magifq; pru-
dentiam hominumacuunt, & ipfa clarius infpictun-
- tur: Tr 1sT. Amice Sofia, alio ingeniomagis rerum
experiente,& tate maturiore,opus erat mihi ad có-
filium tibi hisin rebus dandum , quam quod mihi
nuncefbatate puero, judicio admodum m ediocri,
quod natura mihi indulfit.Tamen quicquid optimá
mihi videbituncó tibi non deero.Mulier ifthecvena-
lefcortum eft,ut ipfe aliquando etiam mihi narraftis
Scias,nec hoc,necalio ullo eam negotio moribus fuis
contraventurara , quin, quicquid potesit fraudium
& dolorum adhibituram.Oblariones iftas illius mó-
ftrum aliquid agere pto certo exitimo quamvis finis
eatunadem miht nó liquear.Si pro homine comi atq;
urbano te amari cenfes, quotilla potiores te, putas,
projeceriteSi pro divice,arque opulentozign orate nó
poteft nihi] tibi effe preter pulveremillum quem
deftrigiliequiná ad te redire quotidié videt > Sipro
' nobilisznequeillam latere poteritSofiam te elle. Sofá
tibipatrem fuiffe;natosutrofque in vih pago , aratro
glebas profcindendo vitam coluíffe.Cut quidem rei
te nunc quoque aptiorem puto quam Amoris nego-
tiis. Circumfpice,Scfia&rem penitius expende,an a-
liquid fecretorum füper hoc noftroad Melibzá icu
expifcari voluetitjiftis inufitatis, atque dubio procul
omenti-
PonNonoscODIDASCALUS 26$
ementitisaffenrationibus,ut hoc paco aliquid xgré
facere, aut Calliftoni inimicum reddere pleberium
offintiinvidentes,more proftibulorum talium, Me-
Tias ifthac ipfius gaudia. Cogita invidiam incura-
bile malum effe;neque eo loco facile exturbari pofle,
quo femel fedem fixerit hofpitem prorfas in giatiffi-
mum,qui loco mercedis,pro habitationis ufu folvé-
de, nihil non moleftiarum exhibeat hofpitibus fits;
cujus mos atque confuerudo nonalia eft quam in-
genium,licnis ferlicecinfortuniis gaudere. Igitur, fi
ita fefe ifta habent,vel quócunque alio modo,malier
ifta malaatqueaftuta te decipere ftudet, glotiofo fo
nomine,quó plerique etiam alii capiuntur, vitiosá
atque noxiá fuá confuetudine venenare volet ani-
mam tuamarque inficere, falcimue cupidini fuo fa-
tisfaciar; Talia in medium proferre ut bládiriis te du-
étum everteret, eo fine ut detrimenta tuaaliquam
ipfi Voluptatem facerent. O Lenociniorum fagacif-
fima mulicr! quam nitido pane involutum hoc tibi
vitus propinavit! Corpus fuum vendere voluit ut li-
ugiumaliquod accenderer.Nuncauículta mihi, & fi
hoc modo res conciliara eff, tu dolo fimplici appe-
titus, duplicem illi fraudem remetire atque repone;
eo potiflimum modo quem nunc tibi prefcribam:
neque hociniquo jure feceris,quienim decipere ftu-
dentem,deceptione ipfefüpervenerit, laudem poti?
quam vitaperinm meretur: Ec fi plorimis aftutiis in-
ftruéta eft vulpisaftutior tàámen habebjtiris qui ¿lá
capiet. Contrariis dolis malas ipfius artes excipe, &
cuneum cuneo contradücere iníifte,(calis velut inje-
tis arcem fraudium ipfius occupasquam rimum ie-
cutiffimam tui, & velutlabiis te du&antem vid bis:
Ros ^O Castabis:
266 E C. BAn TRI
Cantabis pofteainftabulotuo , Vm excogitarat E-
quus indomitus alterum quidomareillum iuflituevat. SosyA,
O Sapientem te,adolefcente etate tuá. Triftan,ong?
ampliusiaftructusei prudentià quam anni cui ferat,
Afturiflimá füfpicione in rem prefentem venifti, cre-
doetiim.veriffimá. Verum, cum jam harto propin-
quifümus, & herus nofter proximus nobis, omitta-
mus hoc colloquium, &differamus in craftinum,lar-
gaenim fegeserit omnia eventilatüris. Carr.Pueri,
ut red? pofitze fint cala tacete vos; Ego Dominant
meam intus loquentemaudire mihi videor. Afcendá
inmurum,& illic paullum confiftam, audirurus an
abíentiscum boni Amoris reftimoniis,R atio habea-
tur. Maps. Ne definas cantionis hujus , Lucretia;
Valde enim illàafficiondum veniat Dominus meus,
& quidem voce prefsá,intet iftud fruticerumane quis
tranfiens ifthincnosaudiat.Lvc RETIA.
Al quis in eximi conduchus more Color
Demet inabfcoffas Gramina leta tuos!
Quir contras grato venientem flore falutans.
Gaudia deliciis conduplicata ferat! .
Mex. Mentiarnifieximié me affici egregiis tuis i-
ftiscantandi leporibus fatear; peramorem meum,
jungas plara.Lvcr..
Latus tft fontis Lepor nda viven.
Grata torrenti fite materato.
Gratior vultus tamen eft Calif.
. MiMidibea.
Note vel fub concubiá videns te.
Gaudio exultem! venientem ab alto.
Defüpcr muro quot ego ofiulis te.
Excipere adju
Gaudi
PonNOBOSCODIDASGALUS 267
Gaudio exultant tenere Capello.
Matris advifa grayidas papillas,
Bponfi in adyentum Melibaatoto,
Petlore lataeff.
"Netto tam hara ferit umquam amica
Gratus adventoryneque vifitata eft
Vlla nox umquam fimili Lepore. .
Inter atantes.
Mz115.Quotuamplius Canis, Lucretia, eo eum
magis prelentem mihiimaginor, quantus quantus
eltrorum ante aculos aftare video, cum carmina i-
ftatua aufculto: Perge porto, optime enim vocem
temperare novifti,& Jungamego meam.Lvenz 11A
&MELIBAA,
Arboram umbrofarsr io amena culta
Flectite ardenteis oculos Calif — '
Ttuendo,altidecora ifta cenfus
Sponte deorfum,
Noétifercalo decus in tembras.
Yucifer celo decus in diem alinttra.
Quinimeum fomue juvenem excitanteis.
siftiris iflhud
Maris. Nunetumihi fola audientiam praebe, Lus
“exetia Ego lola aliquid füaviusoccinam.
Pfictaci vos Lujéinieque.cantu.
Principe Auroram cana affuere, .
Dicitéilliomnesstu te hie marantemex -
Spetdat
268 . C. Ban Tui
Spetlat amita,
Tam nocti it meridies,
Differt adeffe rt doneus!
An ille vintus alterá
Amafiain hanc faflidiete
CarrrsrOo. Superavit me dulcedo füaviffimi
cantus non eft mihi nitra tolerabilis amantis animi
tui exfpectstio. O Domina mea unica, O omsisSpes
& omnisfelicitas mea! Que mulier nata talibus fit
Gratiis,ut tua meríta non omnesillas ultro confutéte
D improvifa auribus meis cantionis fuaviras¿O remo
>us deliciis uberans, O anima mea, O peétus O Coro
culum meum,Et quomodo non pocuifti ulterius 4-
liquid temporis infumere ifti fuaviffimz vocis tus
füavitati, Cur non porro etiam amborum defideriis
canendo fatisfaceres Mr. O exoptariflima depre»
hen(io,O infidiz exfpectatiffimz,ó fuavifima fuper
ventio: Es tu hic mei antmi Domine, anima ipfa &
corculum meum! Es tuiplemets non pofíum ctede-
fe. Vbiabfconfüs eras,Lucidiffime Sor > Quo recon.
dideras claritatem illam immenfam tuameaQuamdia
factum eft quod aufcultafti nos: Cur méraucá & ab-
fürdà meá inftar Cygni voce fruftrá acrem verberate
paffus eszcur exfen(is verbis infttepentem audite fit.
ftinuifti? Totus hic hortus nofter adventu tuo nová
Jeticiá induciur. Vide Luná interinnumerabiltafide.
ra prolucentemsetiam fuaviorem fuam lucem c&lo
ex(erere videtur: Vide nubesille quam pez cali fpa-
tia diffugere properanraudi decurrentemhanc aquá
de fontis hujus meditullio,quam long? (uaviori nàc
murmure per viridarium hoc florefcentium herba-
rum propcra? Attende celías iftas cyparyffos , quo
| pacto
PonNOBOSCODIDASCALUS' 265
pactoramiinvicem fibiabblandiuntur, alius aliun:
amidet&alloquitut velut interprete compofidflimc
illo Vento,quifummá temperie omnia permulcens
voces mutuas foliorum perferre hinc inde occupa-
tus eft Videomnium atborü placidifimas iftas um-
bras quam obfcuritates (uas con denfarelaborantur
fartivis noftris Voluptatibus gracifimum tegmé in-
ducant.Lucreria,quid tibianimi eftyamica mes & tu
dele&dationem talem. , immo hanc meam fatuella,
queris? an ex invidiá te avertis? Totum mihi meum
gaudium relinque,noli in partes diribere velle quod
totumad mefolam pertinet: Ne mihi tu ampleétare
Caliiftonem meum,neteneracjus mébra duris tuis
brachiisaggraves.Sine me folam, permitte folam có
frui quod folius meum eft, non mihi involesaut oc-
cupestu defiderium meutn.CALLtsT o. Igitur,unica
mea Domina; Vnicagloria mea,fi me amas, non de-
ftituas, non omittas cantum continuare tuti ne füa- 7
vem illam vocem mei gratiá premas! Non pejorem
tibi conditioné prelentia mea fera q ferebatablen-
tia: Abfenre népeme gaudebas cantt;cantabas gate
dédo,nunc prefente intermittere utrumque videris,
Mz. Quidvis cantitare me, Amafium meum?Quo-
modo cantare nunc potero? Defiderium tuum exar
Modimperator Mulica meas hoc incirabat vocem
meam, & fonum ejusregebat: Cum jam confecuta
fim picfentiam tuam,defiderium ad tempus evanuit,
'Toni vocis'mez temperiem füamreliquerunt ! At
quoniam tu,E xempluin atque Speculum quoddam
otnnis civilitatis,& morum egregiorum es quomo-
do imperaslinguz mex cantum,manibus aútem tuis
nonimperasuti quieta maneantzCur non omitris i-
flasta-
i76 C. Ban rui
flas tactiuniculasifmnpera illis tranquille uti confide:
ant, & oblivifcanturactvéctationum iftarutn odiofs:
tum & fermé intolerabilium!Vide;anime mi, velui
niihi acceptus atqueexoptatus efta(pcétus tuus trás
quillusatqüe comis, ita molefta non poteft non efle
ifta crudelior contre&atio: Honefta atque faaviajo.
cá tua me delectant irilióneftiores atque audaciore
manus,odiofe mihi funt,quando hos pacto orhnem
«quitatis regulam tranfiliunt ! Relinque mihi iftas
tunicas meásin ftatione füá, Si videre vis urrú de fe
ricoan bombyce (int ifte lacinig mec;an lanifici ope.
ris;quid opus habes intímutti indtifium meum que:
rete,quod certé ignorare non potes lineurti effezLa«
temut & jocemuralits mille modis,quos ego tibi e
iam preibozne meaffligas, neque velticum turbes,
^ aut ornatum evertas. uti foles.Quid te juvat vejlimen:
ta meauibiinquihare? C AL L.Sicres pofcit, Domina
quiavem edere cupit,plumis oportet prius illam des
veftiat.Lver. Mali percatti fiampliusauftultare pol
fum.Ego defidetio talium pene contabefco, ifta au-
tem £atua ¡heramca etiam rogari vult. lam;jam, tus
multus ifte confopitus eft:Nonopusillis fuic qui li
tem decideret,nequearbitro quidem. Verum & egg
puto pariter me tali alicui fatisfacere poffe; modo B.
tui hujus famuli de die me interpellarencExfpectant
olidiut ego illoszogatum veniam:MeL. Anime mi,
vis Lucretiz mandemaliquid nobis guftui adferat
CaLz.Non efbalia resmihideledtationi quart rene.
re in poteftate mei corpus hocjftamque tuam incó.
parabilempulcritudinem, Efüi & potui qua velis,
numeraátà pecuniá uridique venalia invenizs: Nullo
non tempore hac parabilia fünt, nulli non etiam ho.
- mini
- PORNOBOSCÓDIDASCALUS — 271
nini Atiftud quodauro argentoqs nequaquam pa-
rabileeft,quod inuniverfaierum naturá par fibi noR
háber,quod unicum in hoito hoc tenco; quomodo
perfuadeci potero uti velunico momento feponam,
dum fruiquidem illo licet. Lver. Iquidudum mihi
caput audiendo dolet, non vero illis etiam loquédo,
nequebrachia amplexibus eorum fatigantur, neque
labia ofculis: [am iterum conticefcunt; terciui hoc
tropgam puto , quod hac nocte modo híc figitur. .
Car. numquam ego diem nobis illucefeere velim,
Dominasuti quidem Gloriofahzc Voluptas quam
de cxoptatiffimà tuá confüetudine capio, me dele-
dar &canimi afficit: Tanto mibi gaudio eft ampleáti
hacgenerofe tenecicudinis membra tua. MEL. Ego
fomilla,Domune,que Voluptatem ex bác confüetu-
dine noftrá capio; ego qua meliore ejus parte fruot.
Tumihivifiratione háccuá incomparabilem gratia
facis.Sosra Sic (le fcelcfti veniftis illos percellere qui
nequaquam vos mecuunt:Ego cerréjuro vobis fiti-
tum animi eft ut exfpectetis ifthic cractatum iri non
aliter quam meremini CaLLrsro. Domina, Sofia
meuseftille quem vociferantem ifthicaudio : Di-
mitre me vifam quid rei (ine occidatur, fine defen-
fore,nemo enim lli adeft preter puerum aliumicedó
properé mihi pallium meú quod i(tic ad pedes tuos
depofui. MErIB. Mileram arque infelicem me,ne
deícédas (ine loticá;redi & arma prius indué! CALL.
Domina quodpallium dv Machera dr Animusnon faciunt,
umquam Caffis & thorax ferreus cü ignaviaefficiét, .
Sosra.Redirectiamaudes ? Exfpeta , certé malo
tüohuc veneris, Cats. Per Deum, Domina, finc
deícen-
272 C. BarTHlI
defcendàm,Scalz jam rité locatz fine. Mer. Ah in-
fclicitezmiferam me, quomodo tam przcepshinca-
bis, tam fübito,tà (ine armis, ut llos aggrediare quos
quales fint nefcis, Lucretiayillico hucades , armafira
illi dejiciamus trans murum vides illa ifthic jacentia.
Tx 1sT .Prehende fortiter f£alas? Domine 41e cadas,
Iam illtabierunt,erar T hrafo tantam ille Loripesy &
& ejufdem generis aliorum manipulus, tranfibunt
. Mthac vociferando. Solía jam redit. Prehende manu,
tene utrinque fcalas,here. CA Lt, Deus mihi propiti?
fir pretii equidem, Confeffio. TR isr. Accede exté-
plo huc,Sofia,infelix noftecher? fcalis procidit, neq,
loquirur amplivs neq; mébrü ullü movet!Sos.Here,
Here, ad alten hoc oftiá. Tà ille mortuus cft i fita.
- vusmeus.O ingens infortunium!Lucn. Audi, Audi,
maximum hoc malum cft. Mzz. infeliciffimam me,
quid. efe quodillicaudio! Tuisr, O mibere &o-
mne bonum meum! O Heras nofter omnibus malis
füisevolutas! O triftem mortem fine Confeflione!
Soliacerebrum iftud de lapidibus iftis collíge,& ap-
pone capiti infelicis noftri Heri.O inaufpicatum dié,
'O pracipirem& infperatum finem! Mix 18.0 in eó-
folabileinfortunium meura > quid hoc negotii efte
Quid hocquomodo tam infeliciter accidere potuit,
quod ego audio accidille! Adjuva me , Lucretia, ut
murum iftum ad (cendam,utgrumnas meas videam,
fia, movebo omnem familiam & domum Patris mei
planétu &clamore:Omnebonum meum;omnis de-
lectatio meainfumum abiit , in ventos difpería eft.
Hilaritas mea confumta eft , Gloria mea evaüuit,
Lvcn.Quidaisanime mi Triftan,quid eft quod plá-
gis (ine omniremiffiohe? TR ssr. Deploro márimá
m malum
PorNOoBOSCODIDASCALUS 273
malum meum, plango immanes meos dolores. He»
tus meus Callifto cecidit & exftin&tus cft: Caput. e.
jusintres partes di(filuit: Dic hoc illi recenti & tri-
ftifimz amicz cjus, ne deinde exfpectet adventum
miferifüi & milerandi Amatoris.Sofiaru ifthinc pe-
dibuscadaver füfcipe auferamus hinc corpus defi-
deratiflimi domini noftrizne Honor etiam defundti
detrimenti aliquid capiat,nequequifquam norit hoc
cum loco mortem oppetiiffe, Sit abhinc nobifcum
perpetuus dolor,ntimquam nos folitudo,de(perario,
Luctus, triftitia; deferant, numquam lugubres vc-
flitas,numquam meeror atque lacrymae. MEL.B.ó
mifcrarum omnium mifertima! ram parvo tempore
mihi tanta mea gaudía conceffa fant? Tara fübito me
exernus dolor occupavit! Lycr, Hera ne deturpes
caput tuum,ne capillos difcindas, nunc in Gaudiis,
nancin merroribus: Quod fidus tam fubito nos in.
fortunioifto adflavit? Quanta hac rua pufillanimi-
raseltoErigete perDeum, neàPatretuolocotam
fufpe&o jacens offendatis;jam ille te percipier, Do-
mina,Domina non audis nonagaofcis voceni meia
Ne teipfam mortiaddicas,mifera;per Dei idem,ex-
citaanimum,capefortitudinem ad tolerandum húc
doloremque tantz audacia in conficienda tibi Vo-
lupraie faitti! Mex 18. Audifti Lucretia, quid illi fer»
vuli dixerint/Audis funebres illorum cantiones?Pte-
cando Deum refpondentes fibi mutuo abftulerüt o-
sane bonam meum: Interfectam abítulerunt omné
Leritiam meam! Nón quicquam temporis jam Vita
meg füpereft. Curnon araplius gaudiis meis fruare
Cur non gavifa fam amplius, dum copia mihi ejus in
manibus fuit. O ingratos mortaliumanimos! Nuim-
: quam
224 C.BantTHl
quam cognofcitis bona veltra, pracerquam cum in
poteftate ea habere deftiriftis ! Lvor, Excita vires
tuas,Melibxa domina,refticuetibiviram tuam,ani-
mumamilfum recipe. Majus detrimentum eric of-
fenderete hoc noctisin horto ifthic,quam fuerit Vo-
lupras quam ex adventu Amatoris tui concepifti, et.
jam quam dolor ifte fit quo defünctum;non imme-
rito quideriplangis. Redeamusin cubiculum ne-
ftrum, repone tein lectum tuum. Advocabo ego pa-
vem euum,fingamus aliud malum,quoniam nequa-
quam iftud occultare poterimus.
ACTUS'XX
ÁRGUMENTUM.
Lucretia pultato oflio, cubiculo fuo Pleberium epocat » rogáta
quidrei fit, properatoopus effe ait ut vifitatum car filiam Me»
libsam.Suzgit leto Pater C» cubicelum Fila intrats folatur
illau rogans, quid mali patiasureFingit Melibea dolores Cor-
dis.Patrem fium pofl allegat infirumenta aliqua Mufica alla-
tum. ed dfcendit comite Lucretia in turrim y ipfain 100%
€» Lucretiam abfeedere jubet: Claudir illa femora oflítum. Ve.
niit Pleberini ad pedem vnolis , vecenfét do aperit Wi - Melibaao-
qnia qua cum ipfa c Calliflone tven|atta fint.e. Ad fi-
metn pracipitem fe turri desjciens mortem defidt-
rio amifi Amafii oppetif- e
A. .oPass
PorNoBO0SCODIDASCALES 25
Pirsrnivs LvenrTiA
MELIBA As
L. Quid vis, Lucretia? Quid tati importan &
receps poftulas? tám omnimodo turbata & ttt-
inultuans? Quid eft quod Fili mex accidit? Quod
malumtam fübitum effe porerit;üt neque veftiendi
mei mihi fpacium detureNeque fatis mihi temporis
adfurgendumconcefferis, Lvexzr. Hercomnes
imoras abiice,qiiantum potesfeftina, fi vivam cam:
videre cupis,neque malum egoillius , quale fit per-
Ipicere poflum,heque illam ipfam fere jam agnolco,
ita &guram omnem priftinam rutavit. PLes.Eamus
propere, propeta illuc, intra tu prior, oftium hoca=
inovefeneftram iftambeneaperi , ut vultumejus
claralucevidere poffim ! Quid ifthucrei eft, Filia
imea, quid dolorispateris: Quam repentinum hoc
mal eft, quar fübiturn, arque infperatum : Quo
vires illas tuas perdidifti ? quoanimum omnem ex
c&torce Adípice me contra Pater tuus füm: Dic mi-
E caullára doloris tui;ut citius quam cenfeas curati,
remediis adhibitis, poffit? Nolis me triftiffimo hoc
fine fépulcro meoimmittere! Nofti &memoreffe
debes aliud mihi bonutn, preter te unicam; in hac
virá non fuperefle. Aperi, reclude hilares illostuoso-
. culos, & me intuere: MeL15. Ah dolondolor/Pras.
"Quisdolor meo par effe poterit, qui te dolentem ad-
fpicere cogor? Materttia peneamens factacítmalum
tuúaudiendo,meerore & turbatione nó potuitlcto
- fetollcreut vifitatü ceadeffet. Reprende animútuú,
exeita vires corporis refüme alacritaté tuam priftiná,
müisgcum eam vifitatumire valeas. Dic mihi ani-
^ Sao. 1Da meds
276 C. BAR TRI
ma mea,cauffam morbi tui , occafionem aegrimonie
tuz! MEL rs. Remedium meú periir. Pue s. Filia mea
chariflima & optatiffima fenectute defecte patrituo,
per Deumte rogo ne patiaris defperationemanimo
tuo inducere morbituitormenta;flaccidis & pulil-
lanimis pecoribus dolor duplex ex fimplici accedit.
Simalum tuum mihi recenfüeris , extemplo de me-
dicina illi profpicietur: Neque pharmaca neque Me-
dici nobis decrunt;neque famulorum copia, qui o-
mnia malo tuo remedia exquirant,componát , adfe-
ranc fit falustua ope herbarum reparanda , fit gem-
marum,fit verborum confolantium virture,fit etiam
exanimalium quorumlibet corporibus petenda. Y-
giturne meum animum excrucies amplius , .netor-
menta torminib. meis, ne penas poenis,dolores do.
Joribus adiicías,ne.me commiferatione tul amentem
ficri velis:dic mihi.exopratiffima filia mea, dic unicá
vivendi mihifolatium , quid el hoc tam praecipiti
maliquodtevexat? Maz. Vulnus eftmedio cordis
mei mediítullioinflictum, quodloqui me nó permir-
tit. Non e(t paraut comparabile cuiliber ceterorum
malorum;opus erit pectoris penetralibus excifoipío
corde mco, ut cutarí poffit, quippein Secretiffimum
ejuslinum adactum eft. Pr.zs, nimis mature tibt fe-
neCtaris malorum aliquod exantlandum objectum.
cft; [uvéntustota folct effe Voluptas & Hilarítas, ini
micaomnibus triftitiz vel füfpicionibus:Surge paul-
lulum ifthinc, filia mea; qamus captatum ferenioré
& limpidioremauram de fluvio proximo: exhilára-
bere, recipiesanimum, ubi cum matretuá collocuta
fueris.Dolortetuus relinquet. Vide ne dele&ationé
hanc fugias, non cft malo tuo zemedium promtius,
neque
PonNoBoscopIDASCALUS' 277
neque merrore gravius quippiam. Mzris. Eamus
quo jubes,Parer.Alcendamus turrimipfam ut illinc
delectabiliafpe&u navigiorum me recreé. Forté re-
mittet hoc pagtoaliquid doloris vehementia. PLEB.
Adfcendamus,& nobifcum Lucretia. Mei1p. Hoc
etiam Pater fi tibi videbitur,jube afferatur inftrumés
tnm aliquod Muficum,quo expellatur eciam aliquid.
mueroris & doloris mci;nunc fidibus nuncafsá voce
canatur; Vt cumex uná parte violentia me morbi
affiliarexalterá illam amoveant fuavicate cantionü
& Inftrumentorum.Pr zs. Iftud filia mea, extemplo
fa&um videbisiIpfe ego ibi mandatum ut illico àp-
pareenruti poftulafti.Mxr.Amica mea Lucretiasvil-
de altus hujusmolisadícenfuseft; jam me male ha-
bet catere debere alloquio Patris tá diu mei, Cutre
tu 8cindicailli , rogare me. ad pedem turris hujus
veníatdi&turam effe duo aut tria verba. que matri
mez dicere oblita fuerim. Lver. Eo Domina. MEL.
Omnes jam fübniovi,ab omnibus libera relicta füm.
Omnia optime ad conciliandam mihimortem meà
cónveniunt.Aliquidallevamenti malum meum fen-
tit,dum pro certo video tam cito nos conjungendos
denuo e(fe,me & defideratiffimum amafium meum,
Calliftonem. Ocdudam jam oftium;ut nemoad me
pervenire pofl, qui mortem imminentem differre
veliznonimpediant mihi feceffum ex hoc mundo,ex
hácvitá,meum,non mein mediá vià morentur, quà
quidem,brevi admodum ab hinc tempore, hunc dié
illum vifitare in alterá poffimqui mein hác vità pre»
terit nocte invifit. Omniaex voto meo convenerát,
Satistemporis habebo urjam conclufam & confti-
tutam mortem meam Domino meo Pleberio enat-
7 : $5 rare
278 C. BarTHI
rare poffim.Maximam injutiam venerabiliejus cani- -
ticiinfero, maximopere fenectutem cjus ofenda,
maximum cordoliü ipfi peccato meo infero: in hor=
nbili folitudine illum relinquo. Cauffam ego procul
dubio morte meá datura fum illis,ut citiusf&iae quo-
que fenes parentes mei, fortiantur;ut quod reftátvi-
vendum ipfis, meo nomine decurtetur & incidatur.
Sed quid » Alii fuerunt olim etiam crudelioses in
parentes faos.Profias Rex Bythinie, nullo dolorg
nimi percitus, nullá plané de caufsá patrem fuum
boná fponte fuá interfecit, Prolemaus, Rex Agyptis
matrem fimul & patrem füos, & fratres: & conjugé,
foloamoreunius puelle. Orcftes matrem Chlyre-
mneftrá. Crudeliffimus Imperatarum Neto maurem
A grippinamáola Voluptate motus, occidi fecit. Hi
digni unt vituperio,hi merito füo culpabiles, hi verà
Parricide nuncupantur.Secus ego, que fi illis malà
. facio morte meá, purgo peream me culpá;quam fuis
doloribusin meconferre poterant. Altos plurimos
pariter crudeles viditantiquitas ; & memoriz ejus
nobis fervarunt, Mulsi illic leguntur liberos& fratres
fuosinteremiffe, fab umbrá quorum criminum error
bic meus minime tamatrox videbicur.Philippus Rex
Macedoniz, Herodes ludzx, Conftantinus Impe-
ratorR omanorum,Laodice,R egina Cappadocie, Sc
' Medea illa Magicarum artium con(ülriffima; At o-
mnes ifti liberos fuos,ante fibi cariffimos & gratiffi-
imos, occiderunt; uc ipfis vitaintuto clfer. Adfinem
memoriz mez füccurtit infignis crudelitas Phraatis,
Regis Parthorum,quine quis ab exceffa ipfius fuc-
ceflor Regni füperftes maneret; interfecit Orodem,
fencéta atate patrem füum unicum filium fuum ,-&c
triginta
PonNOoROSCODIDASCALUS 179
triginta ipfos fratres füos.Hta fuerunt crimina culpá
verá notanda, quoniam ut ipfifolum rerum & cor-
porum füorítuti forent interfecerunt majores fios,
interfeceruntliberosetiam & fratres, Veriffimum
eft,ctiam Gomniaifta fefe hocpadto habeanmeum
non erat imitati illos in talibus quibus ipfi peccarüt;
Acnóintegrum jam mihi hocnegorium eft; egoam-
pliusipfamet in poteftate meá nó fim, Tu, Domine,
qui fermonis hujus mei teftis eris,afpicies quam ego
omnibus meis gubernáde viribus fpoliata fim,vide-
bis quam ereptam libertatem meam captivam aliis^
ce(lerim,quam fenfus mei omnes tam potenti Amo-
remottui mei Amafii , percepti fint; qui quidem o-
mnem illum mihi eximit quo parentibus meis antea
eram devin&ta,& nunc quidem etíam fum, fed tantae
illisspotentia hunc quoque cedere cogot. PLE, Fi-
lia mea; Melibza,quid folaifthic agis? Quid eft quod
ahihidictura es,visillucad teadfcendam » Mzr.Ex-
optatiffime mipater » ne pugnes neque labores cà
pervenire,ubiego nunc fumatiter enim turbaveris
fermonem quem tibi modo di&ura fum. Brevi cui
€or tri(titia induetur füper morte unica filiz tua; Fi-
nis meus appulit, adeft horaque meomnibus cru-
amnis meis exoneratura eft,mocroris tui inició, Venit
hora ubi ego chariffimo fodali meo reftituar;tu at in
illztabili (olicudine vivere incipias. Nó opustibi erit,
honorandiffime parens , inftrumentis Muficis ad
placandú dolorem vive mihi ed €ápanarüfono ad
depeliendam defuuct&.Si me loquente ablq;lacrymis
guditurus es, percipies ermabilé caufsá violenti huj?
latitaméatq: exoptadid te difceffus mei.Nó interrü-
pas Voluntáté meá ploratusaut verbis confolatricib.
s | S 4 ; Sin,
32e C.BAnznI
Sin;manebit te plan&us Zirocior.cum fcire ex nemi-
ne deinceps poteris cur me interfecerim,quam nunc
fequetur gnarum quá occafione mortem mihi füm-
ferim.Nil quicquam me interroges, neque refpon-
deas,amplius,quam fponte tibi Saura fum; nempe
quod cum coronuftum eft doloribus, oculi claufi
fintconfiliis & admonitionibus:Ettali meo tempore
verba tua,que (edare furias dolorum voluerint, illas
hauddubio facient furentiores, Audi fenex Parens
ultima verba mea,que fiut fpero,animo hauries, nó
habebis culpáre delidum meum: Audire & Videre
potes trifte iftud'condolium quo univerfa. civitas
modo percellitarjaudira percipis triftem hunc Carga
panarum clangoreny iftum ftrepitum populi 3 iftos
baubitus canum; iftos armorum concurfntium tu-
multus;Omnis hujus maliego unica & Sola caufa
füm:Ego luctu & lugubri habitu hodie involvi ma-
ximampartem urbana Nobilitatis. Ego multos fer.
vos hero fuo fpoliavisego Eleemofyhas multisorbis,
pauperibus atque viduis;precidi. Ego cauffam dedi
ur de vivorum numero in mortuorum cenfüm recef-
ferit perfetiffimus virtutibus Omnium qui umquá
fucrunt Gratiis dotatiffimus juvenis.Ego viventibus
exemplar, Nobiliffimianimi, ingenii fubtiliffimi , ad
omne genus Comitatis & Vrbanitatis hominis in-
comparabilis,eripui: Ego fola cauffam dedi ut terra
snodo recipiat corpusgenerofiffimum, annos floré-
tiffimos,ejus adolcfcentis;cui parem noftra ifta etas
non produxir.Et quoniam externatum te video tam
immania mea facinoratam intricato d me fermone
'audicntem,claríus & ita ut abfque difficultate omné
percipere poffis rem indicabo. Aliquammulti dies
: cxie-
PorRNoBOSCODIDASCALUS. 281
exieruntcum Ániore mei iácenfüseft Eques nobi-
litatis Vrbanz praecipuus, Callifto nomine,tibiomni -
dubio procul notiffimus : Notiffimi fuerunt tibi &
parentesejus , notiffima genetofz ftirpis fücceffio.
Virtus ejus & Bonitasnulli non manifelte erant: E-
rattantusAmoriscjusardor,tam nulla planà mei có-
veniendz occafio,utad extremum defideria fua cre-
dideritaltute cuipiam & fagaci vetula, nomine Ce-
leftinz:Hac nomine ejus meaccedens, (ecretum À-
morem Calliftonis mei noutuim pe&ore meo extra-
xit;aperui anui illi quod exoptatiffimam matré meá
calabam.Excogitata fnt artificia, ut clam conveni-
remus & defideriis mutuis frueremur, Conventum
eft.effectum nactus eft Amor fuum. Ille fi me perdi-
té amaret, non decipiebarur quopiam. Conclufa eft
dülciffimi Amoris exfecutio, quod libuit amanti à
me habuit; Victa & faperata Amore ejus introitum
illiin domum tuam feci apertum;füpervenit adjectis
fcalis murumhortitui, fuperavit caftiffimum votü
Virginitatis mez,Florem mez Virginitatis in finu il-
Jiusamifi: Delectabilihoc Amoris deli&o feuiri (u-
mus integrum hunc menfem: Cumque preteritá i-
ftá nocte,ur moris habebat, veniflet, cum jam foliza
gaudia alteri alteramantium communicaflet , ut có-
fueveramus hoc temporescú já difceffum pararet, Vt
Fortuna mutabilise(t, ut omnibus mortalium gau-
diis in triftitiam repentibam commutandis lata cft,
ut difpofitum erar infelicibus fatorum fcitis , v finis
amorum triftisà: Parcis conftitutas; utaltitudo mu-
form ingens erat, ut Nox obfcura;Scalae admodum
tenues;fervitia que comitabanturinfelicem herum
füum,non dexterrimaad hoc genus officiorum,ut il
Ss 5 le re-
E : C. BART RI
Jerepente profiliebar vifum quid tumultuá fervifoi
in plated facerent,cú grandiilloimpeta; que defcé-
dere properabat,gradus fcalarum non bene pes
deranerrantem pedem in vacuum pofuit,cecidir, ce-
cidit, procidit Callifto meus,& cerebro illo fto, pe-
nitiffimi capitis fuimedullá , parietes & filices hinc
indecorifperfit ! Inciderunt Fatafilum Vita ejus,
abrupcruntilli, ine Confeffione necefiarió Vitam
fuam, ruperuntpariter Gloriam meam , ruperunt
Spem, Vnicum mihiSodalem meum eripuerunt! Er-
go igitur que crudelitas fit , exoptariflime parens
meus;illum mori omnibus doloribus atque zrumnis
liberum me vivere velle tot earum nominibus undi-
que lancinandam ! Mors Calliftonis mei me invitat,
invitat meam,& cogit ut propere illam mihi queram,
urablque omni dilatione cam mihi fummam: Offtendit
mihiSpem meá, Votum mihi meum demonttrar, per
omnia,trans omniajip(um fequi. Non dicatur de me
vulgatum illud,mortuos & abfentes nulla cenfü in-
ter caros haberi: Sic vota ejus confició moriens,quo-
niam ut ea complerem viventi tempus non eft con-
ceflum. O Amor meus,ó Anima mex Domine, Cal-
liftoEx(pe&ta me;jam co,jam venio, corculum meá,
przftolare paullum,(i me exfpectas: Non incufes ne-
que piuperes moram hanc poft tein vitá meam ; nó
alio fine hicadhuc moror quam ut rationem difcef-
füsmeifenibus parentibus meis reddam,quibus hoc
etiam & alia majoraomnia debeo, O Pater mi ama-
tifime,rogo atque obfecro,fiin srumnosá hác8cmi-
ferabili vitá mihi Amoré paternü fervafti, jungantue
corpora noftrà in unam fepulturam , jun&im nobis
exícquiz corporum noftrorum ducantur. Aliqua ét
Cofi-
PorRvOBOSCODIDASCALUS — i8
cenfolatoria tibi verba dicam ante defiderabilé o-
' bitum meum,colleéta atque electa de antiquisillis .
libris,quos ad excitandum & illuffrandum ingeniü
meum legere me dum tecum,dum tua unica filia,fui,
juffifti: Verum jam perdita & disje&aeft omnis mihi
Memoria & Commemoratio mea , hoc zrumnabili
£aftr,eriam exinde amplius, quod largum lacrymarü
fontem, malé hactenus preflarum, per rugofam fa-
ciem tuamin venerabilem barbe tuz canitiem des
fceüdere confpicor.Saluta ultimis mihi vetbis meis
cariffimam atque Exoptatiffimam mattem meám;
[ciat extetoram feriem , cauffamque omnem mortis
¿me mibi illatz;grandis animi mei conlolatio elt, nó
videreeam hicrecum prelentem, Accipe; pater, do-
pa fencctutis ruxslongis quippe vitg diebus.tongi et-
iam dolofestolerantur, recipe atras confetz eratis
tue, recipe illucamantiffimam tibi filiam tuam; Ma-
1imum dolorem meó fató patior, majorem tuó in-
fortunió,füummum omniü füperzrumnis decrepite:
matrismez. Deustecum fitit quoque cumillá;illi
pfferoanimam meam ; tuSepulrurgtrade Corpus
hac filix tug, quod iftuc delabitur.
ACTUS. XXI
ARGUMENTUM,
Pleberivs in cobiculgan fuum veyevfus maximo ejulata omnia
comples. Regas illum Alija comjux caufam tam vepentini mali.
Reeenfit ipfi mertem Vra communio flia Melibos , oflendess
cadaver ipfius, totum infruflacollapfum.. Perficiens
: planctum füum librus com *
eludit.
Autsa.
284 C. Ban t HI
ALIisA. PLEBERIVS.
L.Quid ifthucrei eft,Domine Pleberis quid ve-
lunc fibi rriftifici illi tam immanes ejulatus tui?
Abfqueomnifenfüeram, indormiveramagritudins
quam capicbam audiens malé habere filiam noftrá.
Nunc planétustuos percipiendo, tam claros clamo-
restuos audiendo,tuas minime confuetas querellas,
tamaltosarquediros gemitus tuos; tantopere imis
reis vifceribus perculía fum, tam immanibus dolo-
ribuscor meum tramíactum eft,ira fenfus omnes mei
obruti arque conturbarí fünr,ur jam veteris illius ze
rimoniz pene,recentis hujus admiratione, oblivi-
fcar.Dolor dolorem trudit, Dolentiam dolentia exi-
it: Dic mihi cauffam tantorum tuorum malorum,
curaffligis honorabilem fenectutem tuam,cur mor-
tem velutabfentem invocas? Cur canitiem tuam de-
turpas? Cur caput venerabile cuum collidissE(tne a-
liquid fa&ü Melibzá noftrás Per Deum dicas mihi,
nam fiilli maleerit,vitam ego mihi acerbam arbitra-
bor. Pres. Ah ah;generofa céjux mea. Omnia noftra
gaudiauna tempeftas abftulit, Omnebonum noftrà
funditus cverfüm eft; nil habemus quarevivere dein-
ceps velimus. Et uti improvifüs & minime fperatus
dolor majorite poena excruciet, omnia mala junga-
mus que nec metuere poffimus , ut eo pro perantius
füb terram eas,ne ego folustam immane infortuniü
fleam,ut fleamus ambo, quod ambobus commune
accidit, vide illic, intuere illicfiliam tuam , quam tu
peperifti; quam ee auté genui in fruftra collapfam.
Cauffam mortis füz illa mihi ipfametindicavit,am-
pliusillam univerfam ex hácinfeliciejus famulá per-
cepb
PorRNOBOSCODIDASCALUS 285
cepiadjuva me, adfifte mihi ejulatib. uttriftem no-
bis mortem ad funus filiz noftra conficiamus.O qui
hucadeftis,Domini,cognatiamici mei; adfiris mibi
zrumnofiffimo,partem dolorum meorú in vos reci-
jatis/O filia mea unica, Óomne bonú meuim,crude-
Titia crudelitas fir poft defunctá te vivere me vel.
lo: Digniores erant Íexcenti meianni fepuleurá, qu
viginci cui! Turbatus eftordo mortalitatis properato
funere tuo. O canities measin hoc prolata, ut gré
Senedtuti mex effet potius vos reciptat terra ifta,quí
rübicundam illam fili mez cafariem , quam ifthic
jacentem videte cogor! Magna vis Sene&tutis mex
eftmagnum robur defedtu xtatis mes ut vivere ntc
euam poffim! Incufo ego moitis moras, conquerot
immenfam de zaxditare ejus!quácum adhuctempo-
sis folimthirelinquet;teviduo.tefpoliaro 1 Defcrat
me Vita, quoniatn tua me prefenria defernidl O Có-
jux mea,lurge de Cadaverefiliz uz, & fiquid vitale
exíucco tuo corpori fuperelt cu: diumeid mecumin
"rriftiffimos gemitus; in fafpiria,in plan&us inconfo-
labiles[Quod fi forte Spiritus tuus, fibim tuam co-
mitaturus,jam exceflio i jamdum vitam hícvimo-
rorisreliquifti, cur voluiftimanere me folum omné
iftum criftitiz cumulum: In hoc pocior feminarum
veftra conditio eft; quam noftra viroram, quodim-
manisaliquis dolor abfque fenfü vos mundo ifto c-
ruere poffi, ad mirimum fenfüsdolendo amittitis,
que & ipfa pars xefrigerii eft. O Durilimum pectus
Patris,quo pacto dolore nó rúperisólá unicá bzrede
tualpoliarunres? Quo eduxi celo turres? cur hono-
rem fummum in meá Republicáindeptus fum? Cui
arboresiftas plantavi,cui conftruxinavigia ? O terra
durif-
186 : C. BAn tui
dutiífima;quo pacto me füftines: v :on(oj atiofiéfri
inveniet nconfolabilis fenectis mea ? O Corta vas
nabilis, miniftra & difpen (cris tempossliumbono«
tum; cut non exfecuta es crudelein ditate que iran
tuam in ¿Ho quod tui juris tibique fubjeótura efte Cur
facultates meas, cur Parrimonii cenfiim non defi»
xifti»Cur edes measinceridionoa (uftulifti: Cur nó
evettiti magnifica predia mea ? Saltem fiorentemt
hanc unicam plantam milii inractam teliquiffes yin
quám ditionis tibi nihil erar! Dedilles mibi óflu&ti-
bus marinis incertior Fortuna, triftern juventutemt
dediífes latam fenectam/non perverteres rerum na-
turalem ordinem! Pocas maligniratemtuá & infül«
tusimpiosinrabuftum ztatemi. mearn cxercuiffes,
noninflaccidos hosultima virz mez dies! O Vita &-
rumnis pleniffima, Ó mifetiarum omnigenere effer-
tiffima! O Vita Humana,ó Orbis viventiurn tnorta-
lium,pluriri plarima dete dixerunt, thulti inferutá-
dis negotiis tuis animos trranufque fuas occuparunt;
divería & varia auditai de te recitarunt, Ego hoc te-
cenfebo quod acumnabilis experientia me docuit,
utille,cui non bene füccefferunt nuridinàrum tuarü
infelicium venditiones, 8 emriones; utis qui ftudio
hucufque tacuit fallas tuas & deceptrices proprietas
tesingeriium cuum dolofurn & turbidum, ne íimpo-
tentem iram cuam fcritaretne iricerideret infaniams
uti nernihiflorem illum unícum abla; tempore rol«
leres, quem hodie crudcliffime irnperio ruo ejeciftt,
regnotuoprecipitafti. Núnc igitur pofito timore, ut.
quiamplius nihil habeat quodamitterepoffit,ut qui
jam odio habeat & faffidiac polífeffionert: omrium:
bonorumtuorum, utegenus víatorquiabfque me--
t tin-
1
i
PoRNOSOSCODIDASCALUS 237
tuinfidianciom larronú alta voce canens,iter inftitu-
tum carpit,Laudes tuas omnibus palam facere non
renuam.Egoin quate meá tenerá, juvenantibus annis,
perfuafum habebam facta tua ad aliquam regulam
procedera aliquo ordine tuam rotam circumvolvi,
am adverfam averfamque tuam inconftantiam in-
intueri valens , fateor videri te mihi incmeabi-
Tem errorum Labyrinthum, Defertum horrenda,
domicilium ferarum immanium, Cureicalum in or-
beminremiffum,lamá & lacuná czno opplerá, agrü
plenum fpinis, montent preraptum ; campum lapi-
dofum, pratum fcatens ferpentibus, Hortum floridà
fedabfque fruétu,Fontem follicitadinum , lluviüiu- .
«crimacum,pelagus miferiarum, Laborem fine utili-
rate, dulce venenum,Spem vanam, Gaudium falfum,
Verum doloremInefcas nos,5 Vita humana, fallis c-
gulis deledtarionam tüaram > cum optime iis quis
fui velitapericur hamus fub cibo latens: Nemo do-
lostuos effugerit,venatatu cepifti illico ut naftimur,
Cupiditatesnoftras.Plurima promittis, nihil fervas.
Projicis nosexttate;ne poffimus pofcereut pollici-
tationes tuas rebus firmes.Currimus per infe&a Vi-
tjs (patia pratorum tuorum, immiffis frznis ,parum
de Eventibus rerum follicito animo. Aperis nobis
infidias tuas cum retroverti jam non datur. Multite
ultro reliquerunt, de(eriabs te metuentes. Felices hi -
fibi videbuutur ubiintelligent quo premio erum-
nofam huncfenem ob tam prolixain te officiai-
finsaffeceris.. Oculum nobís excutis ; & conío-
sionibus ungere vacuum cupishiatura ! Omni-
bus male facis , ne quilquam , folus adverfita-
tibus exagitatus > conqueri poffit 5 di&titando »:
infigne
¿33 C. Bar THl
infignemilerís, quorum & ego hodie numerumau-.
gere coactüs,xrumnarum elle folatium, paría aliorú
infortunia audire. Verum ah miferrimam fenectaré
meam/etiam foli mihi infelicitas hec objicirur,nemo
miferiaram mearum focius e(t! Neque (i memoriam
omnium retro temporum excutiam, junganiqs pra-
fentium calamitarú conliderationem,velúnum mihi
exis pareminvenerim! Si illa Paulli uiii Pa-
tientía &leveritasanimi confolatum me veniat , fex
diebus duorum filiorum funeribus elaris nonturba-
tajingerendo,czocumilii Forcitudinis & Conftantia
füperfuifle, uc ín triftib.liberorum füorum exequiis
Populum Romanum iple confolari potuerit,nec po-
pulusipü adeffe opus habuerit,non hoc mihi Exem-
piumulloloce fatisfeceric. Alizilli duo filii füpervi-
vebantadoptione inaliam familiam dati; Quomo-
dozquari meis porecunt infoctunia Periculis Ímpes
ratoris Athentenfiam > & magnanimi illius Xeno-
phonus?Filioshi fuosamiferant dum peregré vive.
Neque magna res fust vultum idcirco non mutare,
& frontem fervare ferenam , tam quodalrer homini
quitriftemillum nuntium de morte filiiatcalerat.ce-
(pondit,ne ipfe anim propterea angeretur , (ibi nul-
lamcauffam doloris effe. Vtraque hac longe ab atro-
citate mei luctus recedunc. Porro multo minus dice-
"re poteris, O Vira mortalium,catena perpetuorum.
malorum, Anaxagoram paria mecú paffum elle , pa-
resitaque & confolationes noftras efle debere; meqs
hocad mortem Filiz mez dicere convenire quod il-
le (aperfilio fuo extulit, Vtego morralis fam ita me
mortalem eciam genuiffe non ignorabam : Melibza
nim meaFiliamea unica Melibea, fefe ipfanaintere-
: mit,
PORNOBOSCODIDASCALUS 298
nit, fuí fponte, idque in oculis meis; violentifimo
Amoris ighe percita, quiillam intus conficiebat, AL
ter ille inlicito atque pro patriá bello pugnansinter-
fectus cft! O dàmnüm incomparabile; ó miférrimü
fenem!Quáró amplius folatium inquiro minis Ra-
tionis folando sihi invenio.Quod fi Rex Dávid fis
liolúm faum,quem agrotantem ploráverat ; defina
&um plorare noi voluit;dicens ftolidicatein ele it
técupetabilibüs rebus lactymas commodare; fipera
erant chorus ipfi integer liberórum;querum afpectu
vülnüsunius morte illatum fanéfcere ipfipoterát.E-
go vero trifillimis meis oculis ; incon(olabili iméó
peétore non mortuam hác,fed mortis genus defleo,
cauflamque tám infelicis obitus doleo: Perdainjátn
pacto fimilis videri poffit animofitas Fortifiimi viri,
Latiibá de Aürid;Genuenfium quondám Ducis;Qui
Filitim firm lethali vulnere percuffüm fuis manibus
de ñáviinimare piecipitem projécit Ha tamen o-
amnes fiint mórtes quacum neceffitas extremaincu-
buir,famafortunz injurias extinguere voluerút, Ve-
zum filiam meam unicam quis mori coegitprater Á-
: morem
291 C.Bartml |— :
morem illum yehementifimum? Igitur ,affentatrís
Vita mortalium quod remedium marentiflimefe-
neétuti mez relinquis, quo pacto ex me pofcis in te
ul maneam, qui falfimonias tuas, tuas deceptiones,
retia,plagas,carenas, quibus recentium in te horgi-
numitolidas cupiditates, & imbellia delideria capis,
tamliquido cognoverim! Quorfum ponis, quo loco
mihi collocas defideratiffimam filiam meam ? Quis
defolatam domum meam jam frequentatuzus , quis
folitudiné &orbitaté meá celebraturus eft2Cyuis per-
1nulcebitannos meos já de ponte velut projiciendos!
O Amor, Amor , nó credidiffem tantü tibi cradelita-
tistátá roboris ineffe utfübditiatg; cultorestatáte
occiderentur! Perte vulnerara eft luventus mea, per
medias ardorum tuorum flammas , velut. candea-
tium carbonum, me erupi. Ah quam crudeli vindi-
¿tá ultus es magnanimitatem meam; quia juventá c-
tateteeffugi, nunc fenem me tantisinvolvisinfeli-
citatibus! Confidebàm laqueis me tuis jam elaplam
elfa,cum Quadraginta annorum etatem attigiffem,
cum Conjugali meá Venere contentus, alibi delicias
tuas non quefiviamplius , cum eo me fructu dora-
tum cernerem,quo tua me hodie fpoliavit crudeli-
tas. Non putaram te deliéta parentum poftericati i-
forum imputaturum, aut vindiétam ipíorum fobo-
Tiexactorum. Non comminifcor an ferro ferias an
^ágnecomburas — Tunicarum involucris parcis, at.
corda mortalium in penitis peétorum penctralibus
lancirias! Cogis miferos fedas res amare, dum pro-
pulcris haberi facis Quis tátum tibi potentiz tribuit
Quisxemenillüd fadtis uis & Naturg contrarium
: tibi
DPoRNOBOSCODIDASCALUS' 293
tibiimpofuitiSi Amoreffes,cultoresuti j tuosama
res! Siamares illos nequaquam tantis doloribus có-
ficeres! Si fine doloribusilli vivere poffent, non in-
terficerént fefe , ut nuncfecit defideratiffima iftzc
mífera mea filia, Quem finem adepti funt Difcipuli
tui, quem miniftri iporum? & falfimoniis doliíque
compofita decrepita illa Lena, Celeftina + Mortua
eft vulneribus fideliffimorum fuorum fodalium,
quos umquam ad venenata tua Officia expediunda
invenire potuit.Illi truncati carnificis manibus , ca»
pitibus, perierunt, Callifto cafu interiit, triftiffima &
1nfeliciflima filia mea ipfa fibi mortem conícivit, ut
illum fequerétur.Horam omnium fol? tu Caufla ca-
putque es.Dulce tibi vocabulum impofueruntama.
rafontfactatua. Non sequalibus premiis cultores
tuosaccipis. Iniqualex eftea que inomnes non ea-
dem eft; Nomen tuum exhilarat animos > Effectus
suicofdem contriftant. Felices fortunatique illi foli
funtquos tu non cognovifti, aut quorum curam
nenactigifti | Deum te appellantalii, nefcio quo .
errotefenfibus fuis tum fpoliati: Vide quis ille Deus
perbiberi valeat qut, quoseducavit, occidit ! tu in-
tetimis illos qui te fequuntur. — Hoftis & perdu-
ellis esomnibonz Rationi. Qui minimum tibi offi-
ciorum aut fervitiorum preftant, eos maximis , qui
plurimum, aut minimis , aut penitus nullis pre-
miisafficis; Hos etiam magna fecuritare animt in-
ducis periculofiffimis tuis Choreis iftis." Inimice
amicorum, amice inimicorum tuorum , cur extra
omnemregulam atque ordinem fata tua curfumque
: Ta decur-
293 0. C.BAnTHul
decurriss Cacumte pingunt, pauperem ; nudum
&c infantem. Arcum manui tuc aptant ; quo icis
asnonad oculorümi áciemi, que nulli tibi funi
fed ad palpationem manuümi | Caciotes ipsó té
funt miniftri cui, qui nunquam neque vident nes
que fenriiné clatá cultustuifalaria; ignis iuüs £ul-
gusisfámmis ármatus eft;nuriquami veftigiumi vul:
neris reliquit, quocutique loco peréulferir: Mate-
tia qué flamimatua pafcitur humanorum mortaliun
animaarque Vice funt. Tot carum millia à te con-
fumeáárque perdita fant;ut à quibus; iuimetuin eo:
rum initurüssitititim facere debeaim;perípicére nori
poffim: Non Chrittianos folam , fed $ ludzos, &
Gentiles cónficisjomnes in compenfátiorieni fideliii
füorumi fetvitioruni: Quid dices mihi de Maciá ils
lorioftrotumi rétriporim, quomodo ámoti fric im-
moituus efte Tr ftiffimi ejusfinis unica du cáulla fu-
itii Quid protenon fecit Paris? quid HeleriaQuid
Hypétüineftrà + Quid Zgyfthns? quorum fabulas
omris Mufdus novit? Porró quo pactofappho ; Á-
riadne, Leandro éültuni egregii tui numinisrepens
diftbNec Davidiipli cumi Salomone furor tuus par-
cete potuit! Per amicitiam cuam Samíon luit quod
méjitus erat,quóniám illiadhibuerat fidei, cui dán.
dani cami cu perfuaferás: Liceat infinita talium no-
mina recenfere ni(i infuperabile meiniiád fefe infor-
tunium me retrálieret;Satis privato meó mihiñalo-
rum eft. Nuncde Mundo conquetor quod éteatus
inillum umquam veniSi in hunc natus non faiffem
nongemiffem in eofiliam meam Melibzam: Si & il-
lanata non fuiflet,neque amore capta fuiffet,fi num-
! i : quam
PorNoBOSCODIDASCALUS — 294
quam filia meaamaffet, jam nonego ad has infortu.-
tas meas querelas adigeror, non hoc inconfolabili
fine ultimos meos dies clanderem!O mea infclixfo-
hitudo, 6 in mille frufta dísje&a, unica mea filia; cur
noluiftime impedire & interturbare mortem tuam?
Cur non miferz , $ miferabiliffimz te, matris tue,
pifertum eft? Curtam crudelem te erga decrepi-
turn parentem tnum exhibuifti? Cur mein immen-
fis his erumnisreliquifti > Vt me nunc folum
defolatum , omnisfolatii exfortem. vi-
deamin perpetuá hácaerumna- .
rum valle?
x
Lx
FINIS
UK 3 YLTE
195
BHBRERSERUESEEENES
VLTIMA VERBA ME-
LIBAEX£ AD PARENTEM PLEBE.
RivM Privs-Qvam, Posr Casy Moro
unum Amafium faum Calliftonem,fe turri prz-
cipitaret. Ex Hifpanico Ludo,
Celestina,
Ex Lisnis S:inrvARVM.
Cast. BARTHIT
S: quitquam nobis, Genitor tua (antla Voluntas,
Autideà gratum Vitá benefecit in iflá,
Has te egoper voces boc non iterabile carmen,
Teflovego! tumidine turbes Pecleris orfa,
Neufrufirá uc, cara cum matre,ad/cendere tentes.
Narisque prius cupidis quam cedam Filia Parcis,
Hinctibiego amplexussbincultima gaudia ditam,
Vnicatetuate,Pater,unica Nata dolore,
ed hito, dhare Pater tuat unica Nata, dolore.
Indyet infando: Mibi adefi mta proxáma finis.
Proximanofira quies,tuns efl labor.Horapetitittt,
Solamen nobis dabit ultima, fed tili planchas.
Jpfa Comes charis abeo modo manibussat tu,
Solu edes cbará cum Matre cor! ambo velittil
Neceupias noflris aliter davejufla quevellis,
Mufica nen liquidis infaures Orgia Chovdio,
Sola dabit funitis acceptos Prefica cantus.
Turreprotul celsà as refonabile noflrum.
Fans utipatrio fccidatn tore fepuleruunt
; "Sila
296
Silacrjmis fine fi enormi fine carmina fetu.
e Accipies jam capa tibimanifefta patebit.
ingriatiza ad snutas defcendam protinus umbras:
Ne cupias patri morituyam avertere dictis!
Lucia tibi aeternis damnavit pettora Panis.
unfilium omneprocul procul ommem abfifte yeedelatn.
Non tibi cou viva folanda pericula Nate
O Genitor | tibinata fuitsda in fum odores!
"Frudtificm nil jam Sapientia ditta movebunt,
Omnia me circum mox infuperabilis, Lux.
Deteflata tenent: Via cafu in Fata fequenda et
Clare fenex nea verba fuprema, niea ultima verba.
Conde animosdulci fit promtum ignoftere culpa,
Audís qui totá dolor undique ptrjonet urbe?
"udis quos magno plangunt clamore tumultus
FErifone turres atque emulatympana luctu!
e/fulis confu[a circum vaga murmtra Plebis?
Etvifdeis flerue, dv non reparabile votum?
Tpf pone canes conti utgente fragore
Refponfant,gemitimque animalia bruta. voponunt!
Non (labilis vox ulla filets furor undique plenius
1flat in ingenteis, turbataque moniayer at?
on ferus obietfo ribi lucera fecula com
rojacit,aut tacito, Pan turbine pttdora quaffar!
Canffaego fum Luétus, tantorum ego Caufa malorum.
Sum,tua nata. Pater, O nata indigne peremta. .
Tf ego Ludtifiis incini veffibns Vrbena,
Tpfa ego purpureis Equitum tot millia criftis.
Difcinxisfpoliata Deum me templa figuris,
Curia tie Santto pofcit depulfa Senatu.
Orbime Domino famulisme fervus her vi .
Nudus agit! iequor in mortem, O" miafata prehendo.
: ! T 4
he,
297
Aime. quid propius vuluus crudele vetralicne!
$i hominum, Fles ille bominum, mea ma: xima Curas
Mo duce trifificas Erebi defcendit ad Fmbras, |
Me duce primava Ver liquit amabile Vita.
Me duce,me,meuná A duce Nobilitatis e alti.
Jngenià défluxit honos:Ego Nobile Mundi
Delicum,cui nulla pares dat Gratia cultus.
Nulla venus Venerestullus decus oris Apollo,
"db crudelis ego, damnaviimmicibus abris!
Purpuream Corpus, rofen Violaria Peithus,
Ofulae flammanreis optabile fulgurzocellos,
Palladis bofpitisns nulli aquiparabilo, peitus,
edüfpice ne tellus premit immortalibus umbris.!
Jlle Decus rerum; Virtutum Gloria Princeps,
Occubat Co noni, Genitorsvi fare» Califlo,
Hec tia Virgineis an Nata locura labellis
o Genifor cenfet adhuc? capo inordine crimen;
Dur licet hec ueno me func edicere quibu! C
Multa dies abit ttoffto ci CUm captus dore.
Virgincos thalamos juvenilipettore prefit.
Quem modo crudelis rapuerant flamina fati.
Notus erat cuntlis.mibi notioraal male! foli,
Notus ille tibiprimayo flore, Califlo,
Nobilium principe Iavenuinsquid cateradicame
Flexit Amorparibws Melibsam illumque fagittis, .
Convenere thoro; acti mibi confáatedas.
Tegitimas preluxit anussea cafa repente.
Principium aterni fuit erumnabile Lucius.
Me Pudor hac charos voluit calare parentes,
"ML anui ignoto infit dare nota Cupido.
Quid memovemextemis acerrima, gaudia i inhorise
Virginitas fpoliata nea efl, interque witenti.
ediplexus juyenis mulier tus facia puella ef!
Lo
298
et adeo hofferna ,rtpttentem gandia noct.
Infelis Lapfus gradibus dejecit iniqui.
Oicubuit noftrà numquam moritur Amore!
Tüm trux Fortióna fud impietate ertcidat,
Mensens ardor agits fequar in mea fata vecptuim,
Nox uterat obfcura, ignota via, ovbibus ingens.
etis fivuéta domus,cecidit! mea crimen a
Adis haber; cerebro cindta infelicis Ephebie
Crüdelis parits! cur tont ultoribus horrens,"
Ignibus exuro monumentum, 0 fignarefiguor
"Nunc ubi chare Pater tibi fata immitia dixi.
Dudiguo juyenis noflri morientis Amore -
Quid füperafH ifi ut ipfin amati funera fumus.
Proficiasm, charo meacorpore membra vecondane
Mors mea me fiflet quonon potepirdita Vita. |
Fufitam ita eternas Curas, ita flebile pondus,
Sxhaufli lacrymis in pedtora peltoris abdam.
Non mea crtdeleis atigebit Fama pusllas,
Nec cum fortuna victum dabo Tempori Amorem
Tam wnibi ni füpereft jam puntta novifrima laf
Temporis excedit avum, meque ipfa vetento.
O d mr Mea Lux.ó Spesa, única Vita.
Preflolaretuamj am nil, Melibea moratur,
Jam Patriam, Patriumque diem Patremgue Salute,
Er Materna meis vagitibus übera mta.
¿Ateca fuperi valeant aveantque fepulti,,
Care capt hanc animam tuam to capeschare cafe,
Uibatam animar, Co folito um ampledtere Amore!
Ht.
--
FINIS
T; CAS
-C. BarTHÍ
LA D
PORNOBO.
SCODIDASCA-
LVM, LATIN YM
$vvM.
A NIMADVER
SIONES.
START
TRALATITIA,
C. BanTHI.
AD POR N O-
BOSCODIDASCA-
LVM SVVM,
ANIMADVERSIONES,
A GN1 illius Heracliti, ] fuit fané opinio
ejusingens, & doétrina ipfa; etiamfi
paucis perípecta penitius, multigtamé
commendata, De Vitá & fcitis multis
DO Laertius libro Nono. Suida, Hefrchi-
us Iluftrius,alii.Quidni veró merito fuo magnus ha-
beatur,qui ceteris omnibus mortalibus Avaritia Se
Luxuriz riétu yelut peffümdatis, Soluseorum nu-
mero fe eximere aufüs eft?Sic enim contemfit omnia
taliaurá Dario Rege Regum invitatus venire incó-
tuberniam Aule toto tum terrarum orbe fplendidif-
fime refcribere auf? fit hec vetba.adeu royzevovcs dyres
Zhrypino, Tis jo douSdas gj dbxaioregyatoiuns corta
qu, doputehe deg AiEosomrin RITO > X9UUAS CER. QUOIDICR
¿yo di éjmeiar xov auiehs ronte/nc, xod xbpoy Quóggy ans
oixereypures Qhóyov; xod dem afeisucieu vonptQatyiou, UK ay
¿quello
ANIMADVERS: 302
dpisolulos ele mprdv ple, dios seines aer plo
palas. Quotquot mortales in terris vivuntjuflitiam db Ve-
vitatem negliguit ; avaritid > inani Gloria inexplebiliter fe
ináncipántrob mali pudicii dementiam. Ego atem onmeim ne-.
quitiampiocul ponens faflidinmque devizans omnisinvidia do-
seffica,qua jplendorem vomitari folet , nutiquam im Perfiam
feram venerint pattis conteritius,qua mee meitti congrua fant.
Séntentiam hominis veré divini ; quám cum vitài-
peünierexpreffit, videor mili Antiftitum Chriftiano-
fum aliquem legeré de Contemru rerum talium ver-
bà facientem:Sed &alia minime plurtum hominum
fápuit Heraclittis;etiam Naturá paucis ingenioforü
& iüdu(triorüm hominum fécundus. Qui enim tam
prater céteros fapuit, doctorem nullum habüit.Sui-
da; nesixaerms, Sos duaimuco ¿Sen PIT qisciqoss giat O
Epia oie, Sic doQrina ejus vulgo fcripta non
érái;ob brevitateni ditionis vifa ebfcurior,unde co-
gricitien oxoréws, cum autem perdidiciffec quis, mi-
nimé difficilis. Hefychius Illuftrius, Aqueess 35rois
casyyésupiasi O Gare os: G aii voSpictnv adios qudanG di
erp ois Acto, im Beseyoms Qm PBaipús ms ipulweas d
ec yaprs.Dilucidus alioquin c perfpicunsin feriptis efi ut et
¡ani quatpi tárdo bomini obvius intellectu fit, de in mentem
Jacilepenecret, verum flili brevitasó gravitas incoparabilis eff.
Hotille contracxteros qui obícuritarem in fcriptis
hujus Philofophi feré abominatifünt. Sic folent e-
nim Graci nihil non dicere quod non & de proxi-
mó éonfatentipiivelut Suida de hocipfo , qui poft
módo à nobisadfcripta verba non veretur ctíam do-
¿tores Heracliti enumerare, & Helychius qui cum
rerram fufilem dixiffe modo pofuiffetmox, fui oblitus,
nihil deillà fcivifle afferi P ra:clara autem alia bout
em
p C. BAnrHI
dem dicta & fcita exftant.Hominis de fe fuifque vir»
tutibus conceptám opinionem facrum morbum ap-
pellavit; auctore Hetychio In idem flumen hominé
nullum defcendere, quo dicto acutiffimé temporis
celeritàtem notavit,quod referturà Platone in Cra-
tylo, & SenecaEpiftola. LVIII. Animam hominis
inperferatabilem elle, quod Lucretius recenfet, &
Tertullianus de Animá. Cap.II.Quo fane fcitoegre-
git ftolidorum Sophiftarum argutationes elufit, & a-
liaejuseadem maceriá ab eodem 'Tettulliano illic re-
cenfentur.Acutamelft quod idemlib. 11. in Marcio»
nem capxxvi Ltefert; Eamdem viam effe furfam &
deorfum, Quod ed ego referendum arbitror quod
perfualir Heraclitus omüibus,omniaconftare ex re-
ugnantibus & contrariis. Vide tamen alia apud
Piinum libro. aisi eis a coi rado vie uis,
quiliber Octavus eft Enneadis. rv. Idem £civit Ka-
tionem humanam d divina pendere, que mundum
regitac moderatur; Chalcidius Cormentarioin T i-
mazun;Heraclitusconfentientibus Stoicis, Rationé
noftram cum divina Katione connedtit, regente ac
moderamwe mundana propterinfeparabilem Comi-
tatum,confciam decreti Rationabilis fata quick
ceptibus animis opere fenftum futura denunciare,
Infcitiamejusaccufatex genere mortis Tatianus Ox.
ratione in Grecos, zére jt inquit, a) dua Sia à Solvocme
diieyóen. Odpon 93 avocats Erie jerga, de Qrxorogiao
^ Ehimdtugs Dans ve aftu Lama tavtia, Tis bang x partus
Desons oumaras e "v meris depre ra tuis roots ame.
¿rencores A canibus cometí fcribit ex Neantho Dio»
genes, eumque fecutus Hefychius. Porro miis :
hic
ANIMADVERS: 394
hicPhilofophus fub unius Naturae dominio cenfüif-
fc videtur, velut gubernatricis cu nétorum: Liber e-
ním a píros tractavit fimul m egi d queis Theo-
logumena, & Politica,ut tradit idem Laertius, quo
pacto Ethic fcu Philofophi Praéticg omniaaftrin-
xiffe Socratem alibi docuimus:Et tantauni haic au-
Etoritas fuicut paucis paginis fe&tar fecerit Heracli-
tiorum, qui xeeías fuas does ex uno hujus Commen-
tario «i oves duxerunt. Quem quidem,quia intel-
liginoluerit, magna fecuritate omittendum cen-
fuit Cicerolib.1 11. de Nat. Deorum , qua Ratione
paucos Theologos non manibus hominum przci-
ue non litteratiffimorüm excufferit. Inter nobilia
ajos fcita etiam Chriftianifmo maximé congruit
Corporis contemtus, quod illeitidem nihili facien-
dum docebat,Georgius Cedrenus Epitomá Anna-
Iium. Vegaerns E cómo sudo adpipove. md YIuSooyspa q9y-
Eciuavos. 0915 Gimme dé cueros eeu cant, O
voqtideto adm rompio di Carbo pov, Q die d pete satio amd ms
Secyeróas os a à des die dh ¿payo má atat a mr
«rm. Idem quod de Igne pronuntiavit exeo omnia na-
ta fuiffe > pulcré ab Lactantio confutatum vide-
tur. lib. rr. Divini. Inftit. cap. x. aquam nimirum
nullazatione ab eo produci potuiffe, Heraclitus , ait
Scriptorelegantifimus, ex ipte nata effe omnia dixit,
Thales Milefiusex aquá: Vierque vidit aliquid, fed erravit
zamen uterque quod alterutrumfi folum fuit, neque aqua
mafiiex igne poruiffet, neque ruri ignis ex PA Sedefl verius
firnulex utroquepermi]lo cuntba generari, &cc. Qua ibi pul-
ceitim? gventilantur,ex Varrone, ut aliunde dócu-
: menta
30$ C. BAR T HI
menta fumimus,ubi & fcinim illud fecundum liteni
omniáfieriexponirur. Theologia hujus auctoris id
facrórütii myfteriis fuiIé occupatior videtur elumi-
nandis; quo péttiriet quód obícana talia co auctore
confirmar Árnobjuslib. V. Eum toti Greciz enar-
randis talibus adfuiffe memorans. Alia alibi; none-
nimveliftahucpertinent >
Ompig fecundum litéin fine. fcici hujus veritateín e-
narrat omnis Pliyfiologia: Nihil enimeft quod non
contcríidendo vivat ; cum Morti ipfi fcmper pugner
vita. Vitari nuniquam non Mors impetat: Sic calo-
rem vincere laborar frigus , frigusá calore luperari
contenditur,uride Vitalis temperies utriufq; mixtim
manentibus,deducirur, Quicquidalteri fuccedit;itli
contratium eft,nihil autemiin Rerú Nataraeft quod
perpetuum fitaut tenorer fervet, fed omnia interiüt;
ut alizomniarelurgane. Orbis hic eft (tationemide-
ferentiam & pülfis fuccedentium, Hoccertamen dá
certatur, vivitur; Superántealtero contrarium alterü
evaneícit,quo rurfüs ekpulfo prius redit iri púgnani;
& Temperiem co ufque facit, doriec fede dejiciat als
terú. Huic Poets di&tü difcors cocordia fetibus apta efl.
Quodenarrat La&antius libro.1i. Cap.x.Confuü-
leptater Phyficos certeros Éclogas Ioár. Stobzi; de
Plutarchi utiliffimos libellos pi dpeexóvres. Quos
quiintalibus tenueritequiore animo veterum fere
, emnium Phyficorumamiffa Commentaria defide-
rabit. .
"Efe fuetam aliquo. ] nucleo quopiam ex mediá Viti
petitoyautad eam inftruendam utilisaut denique có-
fideratione interiori Sapientie evolvendo.Hoc enim
eft quo differunt Sapientum hommumfcri ptaà Lar-
^ yalibus
ÁANIMADVERS: 306
válibus deblaterationibusSophiftaruin ¿ qui hodie
-táles furi qui cum V etuftatis nullam omnino eogni-
tionem habeant/lyra eadem femper oberrát, fcilicet.
quod nolint ea dedifcere in fene&tate que pueri fa-
tilia combiberunt,ut queritur Petronius.Dehocau-
tem libro plane veré hoc pronuntiaveris; parum illi
verborum fine nucleo aliquo tali inefle. Vt in hanc
folam pattem peccare videri poffit , dum Vtilia &
proficua ubique urget, parum perlónarum confide«
randarum memor. Vt obfervabis precipue in Parme-
norieSempronio , & Triftane, quibustalesrerum
con fiderationes & ex ijs fententia adícribuntur, ut
fümmiPhilofophi meliores in medii dare non pof-
fint.De Celeftiná aliares,que tót annos pro Excu-
fatione inducere poffit. Tamen talem mulierem de
Laudibus Vini differentem malim audire, aut quo-
modo Calliftoemungendus ficfervulis, quam ubi et-
jam de divinis rebus Philofopha fententia ei dicenda
datur. . '
Sententiapro teflimoniis.] Ciceronis eftlib, xvi. Fa-
miliarium de Euripide, Ícenico Philofopho:
Francifco Petratdia, ] Eftab Italo hoc, puto. Petrar-
- cha autem utpote primus fere, qui contemtis deliriis
Sophitarum verz Eruditioni dc libris prifcorú Lu-
men ercxit;omnizvo nobile nomen habere mete-
zur. Vitam ejus defcripfit HierónyniusS quarzaficus:
laudabili operá: Vt omnes tales pofteritatt utique
quam commendatiffimi erunt qui clarotum hómi-
num hiftorias memoriz confervabunt;eo quidem
edam magis,quo rariores erunt: Non enim hactan-
ta felicitas cujufque ingenium capit.Infignem etiam
laudem merentur qui Eruditorum virorum Nomi
00V ^0 nàjícris
307 C.Bartul
na,Scripta 8: Obitus Hiftoriarum Voluminibus in-
texunt; ut fecit omnium feculoram Vitam meritus
"fcriptonL Augu ftus Thuavus. & quantilla talialicui
fit talis opera, qui Famam iptemer fuam ad Poltéros
omaialú Felicirati pofpofüerit: Petrarchz autemi-
fa verbaà nobis pofita fantanó enim Hifpanicé no-
bi interpretanda vifa , utex uno labore duplicem
conficeremus. . .
Elephas tremit afpettum muris, ] P Linius libro v111.ca.
x. Elephauti animalimi maxime odere murem C ff pabulum
* japrafüpio pofitum attingi ab eo videre, feffidiumt , Suem vel
maximé Elefanto formidariteftanturalii, Georgius
Pifides,verfu. p ccccxrix.
xy Tv iAepatrrov ixpofolos Q npetvos
e parnpl ypvoni(n Grado oipsot pin.
Alianum lege;qui & quibus delectentur floribus
nimirum, Veniftis mulieribus & aliis,fuaviffimis fa-
is libellis adnotavit. o
Bafilifiuss.] multa Greci Latinique de hoc animali
fabulstifünt; etiam R ecentium libri non pauca no-
. tant, tamen res univerfafimilis commentiti el Ve
nuftiffimis verfibus Nicander fingulares illius noxias
& magnitudinem etiam defcribit. Theriacis:
Texpecupov A AF yU atv, dr&p arpbpepesovroy dan.
Eparnsou Barida: € uiv diues ¿Euncipmvos
Zavjos, 63d pla. Spa qiptov pulsos Te x9) ¡Só
QUx pa, di xeivov arepa Stat arc deat pels
Toy uipesovei oT. $c vepuoo exo) Valeo
AH ad a pdWi sioe peo po di Long
Meipornu, qu£n de are nmrpories qoptorrau.
"EGggiaeni el tapión poros dürs a] dl di qeu
Zdpee daopjeievei areidvafrs dopepajre
! Ot
ÁNIMADVERE 308
Oud ric oA] ojcovos dre véxoy Piernas
Aiyúrrios yorisre nopal T oj bptpea. xpo (gb,
Out puts orator ua óvopdilereg dúpeos npe
Aaivuyroy, Giai are durpua dewiv igein.
X44 ¿adn BovBpocis cid peii arsndooes
AirroU oi 9etetróe rt xg) aixéa. Hojpa Térux UL,
Quos itaifiterpretatus eft.Euricius Cordus.
Nunc modicim,at dominum ferpertum perfpice Regan,
Eminet argutum captt,eff flavo ipfe colori,
Et tribusextenfo porreébss corpore palinis.
Tlius auditosexjpettant nulla fufurtos
Quantunevis magnas finuent animaliafpiras,
¿Quando velin paftura vel opace devia fly,
irriguojvelocos media fublacedies *
- Excafcendenti fuccenfa furore feruntur.
Sed turpi conver/a fuga dant terga retrov[ui,
,Qued ferit bic, tmulto corpus fuccenditur igm.
«Amembris vefoluta fitis caro definit, fit
Lurida, e obfeuro wigrefeit opaca colore.
Nullactiam volucres;que fada cadavera pafcunt
Sicoccifum bominem tangunt, vt vultur d enint
Haic fimiles alias pluvie quoq; nuttius aura
Corvus; nes quecung; fera per devialufira ,
Degunt , e tali capiunt fibi pabula carie.
Tam teter vacuas odor bincexbalatin aurat, —
Atquepropinquantes penetrat tton fegniter artus :
Sin cogente fame veniens approximetales —
Triflia fata refert, celeremque ex atre mortem.
QuosLatinos verfus colibentius ad(cripfi ntertor
torum furcillerur qui interpretationéNicandriThes
riacón iftam in Editione Hexametroraml. Gorrzo
adícribere voluerunt, cuius caput fuiffa arbitror
: Ya € Jaco-
um
309 C. Barral
Tacobum Leátium cum Euritius Cordus,Valetii Pa«
ter diuantecam promulgarit abs fe coníctiptam. Pa-
riter errant iidem librarii Dum Alexipharmacon
translationem Gerrzó cuipiam adfingunt, quam e-
mifit cum prolixo prologo de Venenis ad LBellaiuta
Joannes Gorraus Parilieníis. ,
Pipera] Viperz hanc hiftoriam pulcré depingit
Pyudenrius in Hamattigenió.—vipera dt ajun,
pentibus emoritar fufaper vifcera prolis.
"Mater norte fud non fox fertilis,ant de
Concúbita diflenta V terumsfid cum calet igni|
partita faanineo moriturum obfcona marit ttr,
Ore fitit patulo,caput inferit ile trilingue.
Conjtgis in farices; atqueofeala fervidus intrat.
Infinuans orís coittt genitale venentim.
Nupra voluptatis vi faucia»mordicss banum.
rangit Amatorisblatda inter federa guitur.
tufajague bibit chiaro prreunte;Salivas,
His Pater illecebris confumitur, at genitricem
lauf necar foboles Nam poftquam femine «duirt.
: Ineiptumt calidis corpujcula parva latebris
Serperesnotatumque iterum vibrata ferire,
Jfluatinterno Pietatis crimina Mater.
Carnificormquegemir, damnati confcia fexus.
Progéniene Jepti vumpentem obflacula Partus,
Nau quia na(cendi ullus patet exitus ,alyus
Fetibus in lucem nitentibus excruciata
Carpitur,atque viam lacerata pt ilia pandit. >
Tandem obica altricis prodit grex ille dolorum,
ygreffumi Vite-vix cluétatus; d ortum. .
«per fcelus exfeulpens lambunt natalecadaver
Reptantes catuli proles.dumna[citur orba,
gie experta din fera nifi pofHuma imatti-
ÁNIMADVERS 39.
Philes,
El ys debeis arpranads vi eut u
Xa] aov vrac dico dip diyoedc ynjttis
KGaj qovev See úmoy ris ¿paspias
2 Tovrav sus op yA Aet SeoyT s A
N Zoos T. Gxévoy EXTEMOVONS aU,
olas doy. à uis merce, dl De vor det,
MER de paxpds qa due e Bpipnphs ^
e) bo arrpixlao puto. und ¿Liu
Mi yor TTA ph TÓ puros
Quos miferabilesIambos ita IoachimusCamera-
rius,co tempoxe plufculum otiofus,interpretatus eft,
Circutiplicatus compari Mas vipera,
Pofiguam peregit nuptias fuavifiimas,
lacet peremtus cade dirá conjugis.
Namque vxor iram ¿lam tenens amplexibus
Tnanütuis virtocenpat morficaput,
Jloquemortuo ipfa pragnans redditur
Sed pauliulum adolefcem propago pervicax
. Maternarempit excendo viftera
. o Nunquid (atoris ulra etim forcitero
Inepte Philes de irá vipera,per amoré enim lioc
fit, &alioquiri miti nihil effet. Sed totus is liber calis
éft. Mirum mihi otnatiffimum Poetam Nicaudrusp:
hoc iis que exftant non atrigifle, Michiae] Glycas,
"Tomo.r.Annalinm autor eft in aliis eum menrioné,
fecille,cujus verba (ant: Quod fide ferpeutuim quorumdam:
sutirá cupis aliquid cognofcere, Nicander fupra caseroste doce
Bit. Tradit ds in (uis Poematis primum loc de viptris: Fesmella
maris caput infertuan ori fuo recipiens,eóque pactó ve cum ipfo.
Bab marem necat, Itaque vindicandi, quezadinodimn: fané
eph: d N35, oo vus idit
BR c C. Ban TRI
videtur, Patris catiffa fetus deinde matren vicifim occidunts
pam tempore partus alyum maternum perrumpunes atque ita
im lucem prodeunt-Ea de caufa pracurfor ille domini Y tideos vi-
perinam. fobolem appellabat,ut qui vates patrefque fues occi-
diffene .Ox> Apollo lib.tr.rixve Ehfovatuaia Gas prrpe-
es enivay Povadjccros ladrar daypa polen, dera yap do Ta * x
o0 riereray, dal inlifploxeuea Te usi pas Ti punrpis iere
psúeras. Sic habent duz veteres Ori Editiones Parifi-
enfesaltera mp.xx1. Altera, M.D. 1 1. promulgata,nec
opus Merceri & aliorum longe petitis coriectioni-
bus.Lege mecum, vi dj si osdv «ixreras Matris vo-
cabulum don xeuo? repetendum fafcinavit librarios.
Viperz hanc fabulam fepé in ore habent Patres,qu&
veramtamen effe negant alii, ur fummz etuditionis
& judicij minime vulgaris fcriptor Ioannes Brodeus
Miftellaneor.lib.nn.cap. xxvii. Nos in ambiguo
tamdiu & hanc & alias tales relinquemus: quamdíu
non erit qui vidiffe fefe demonftrare poffit : Nam a-
lioquin quid non permiferunt fibiin hoc genereGie-
ci feriptores? Ipfius Atiftotelis nullis Commenta its
minus Experientia refpondet quam quos de Anima-
libus commentatus eft. Pliniusaliud nibilagit quam
quod cx£cribit,& adjicit Romanos auctores Grecis,
Ígp? & indiligentiz interpres notatus. AElianus ftili
deliciis fervit,parum follicitus etiam pugnantia có-
mentari. Quale eftquod nunc de Ele b luccurrit:
Eum femeltantum in Vita Venerem experiri fcribit
lib.virr.capxvir, Cui tradito ipfe aliis locis contra-
rium afferic, Necrecentiorum in hoc genere fides
multum certior, qui veluz jurati illis nituntur. que
Antiquitas magislaudavit quam credidit.
quot quantaque nec in aire] Sane pifium fpecies
plures
ÁNIMADVERS. 3n
Lures effe quamavium&Q uadrupedum facilé cre-
diderim,quorum c LXXVI. genera ponit, alibi LXXIV+
cruftis nontectorum Plinius, quotfane numero ae-
rem & tellurem;tepulibus demtis, vix habere autu-
mes. Exftar de Piícibus fragmentum Ovidii nomine
venditatum , quod ego tamem illius genuinum non
uto » nec obftat PLinii in eopene verba reperiri:
(Cum totus fcripti genius alia tempora indicet , &
PLiniumutique potius exícripferitis auctor: Quod
facile videbit qui fragmentiinitium, prorfus Ovidii
temporibus.ne ingenio dicam,indignum,confidera-
bit Ego in dubiis cripcoribus Nemefiarto adíertum
ire conatus fm,
Lucanus. ] libro. vr. Echeneidem defcribit Llfanus
libro.11. cap. xv1T« metas ioc ales io, L3 uv pira os
E púas XP bó quxjaser pia Vy Nan nexo dE àv dp&
> duc, Sesto vul y xoc para o6 opor , xai Tov isicov
X4X0NTG)JALIV eso Spese, xgà Te copújeoas G. xpo Seas
Sere a raros «opio dxeliii » kgj TpeyuD SAO Presi
Lora dvexpoiras > danes Tis ¿pus M xal arras e
Kal pario pu Elda ms mnpusay , eio codi dt quee
ej adaptor. dos Sexe quis DO. rudos, di oi vamus
xg] Tis vede quopi(ouet Q xu. xe onde dutem
E wu: Denis Dep menobci. ei TULA Eche-
126i; ptlagits pifcis, afpectn niger , longituaine cum medio-
erianguilla equali , momen arebus ques agit babet. , abin-
bibendi videlicet wavibus : Navis enim fecundo Vento &
plenis velis propulfe extromam puppim mordicus premins,
samquan ndonitum atque effranatum. Equum. freno forti
asilibens, violeatiffand ab impetu rerit , O confiriitam
Arnes
33 'C. Barrml
attinetfruffraque ventis Veladantur » frufira venti adfiant,
queresvectores | angit, c follicitos vehementer babet. Nauta
yero Rei caufam intellieunt; Hinc nomen impofitum pi fci quem
ejus vim experti Echeuetdem vocant, hoc efl remoram C obi-
eem quempiam iavalem. Exemplum navis hoc pifcicula
retente ponit Gulielmus R ondeletius nos tamena-
- 'liosnovimus parum cum Theocriti illo, Gocimidies
quialiam quamvis detenta: navis cauflam ponant:
Ruch semine. | de Avi hac (cribit Paullus Venetus,
paucistamen; Cujusctiam non certa verba. poft alii
inimmenfum & quidem pro certá hiftoriam ipfam
extulerunt; ne videlicet eó minus experti aut vidiffe
cenferi poffint.Er pari modo vidétur omnia miracu
. que deanimantibus Graci fcriptores tradiderunt,
in feculum veniffe:Primus enim cujufque auctor ti
midé & velut conjeturá quid propofuit, fup ervenc-
reprimum unus aliquis > poft plures, ingen iofiores,
qui quam maxime potuerunt, ftili coloribus credibi-
le facere contenderun;, quod falfum effe non igno-
rabant,eo folum fineutglorioforum auctorum titu-
lis,quo pacto ea gens omnium ambitiofiffima & va-
"niffima femp erfuit, ipfi Pofteritati commédarentut,
Ea ratjoné nulli non mate, nullá nó iufülánullü flu-
vii, nullá regionem,aeré ipfum & Caelum prodigiis
ij fcriptores impleverunt. Tam ftupidi&rerumalio-
quin inconfalti inexperiefque , uti Herodoti ztace
etiam dubitatú faerit anforetOccanus,vel n figm&-
to Homerico in memoriam venillet: Irífignis auctor
harum Nugarum confurandarú eft Lucianus, cujus;
ficitra Veritatis Lucem clarilfimam effet; neque fin-
gulari Dei beneficio Nox omnibus doGtrinis Calc-
* ftibusdemta;ingenium nó abnuerem contrà ómnes
Sophi-
ÁNIMADVERS. 314
fophiftas OratoresPoctas, Phyficos, Ethicos, T hco-
logosomnemque adeà Philofophiam Paganam lau-
dare; Nulla enim hujus pars eft quam ille non ita ir-
rideat,utejus Vanitas defendiultrà nequeat modo
Veritatisaflertor furffet talis,qualis deftru&tor tota-
nilium fabularum fuit.
¿Edificioram firuttiones.] Pars humans Vanitatisin
iftis nonminima;omnia agere ut monumenta edi-
ficenturnon facile collapturajad extremum omnino
tamen-His Chriftiani videmur fané ipfis Mahume-
tanis defipientiores»illienim Legumlacorisimpuiil-
fimilicet,hoc tamen nonincpto mandato parentes,
parum de talibus follicitosanimos habent, contenti
teto ab injuriis cali defendente,eo cti Paullo, do-
&oti noftro,obtemperattores quiad vitam Chrifti:-
né vivendam fufficere paftum & tegmen membrc-
rum praeci pit prioread Timotheum c. vr. Quo ncs
omni: vera Philofophia ducit,ctiam Pagana, ut con-
tenti mus V fa corporis, nec Velut illi aternitatem
debétes,ejus bona fc&temur fed cogitemusintra nos
effe verum hominem,cui verum euam caltum debia
amus , reliqua caduca tranfire,ad nos parum facien-
tia, Sic Pagani panem &aquam fufhicere humaie
Vig monaerunt,ut pulcerrime Lucanus libro.re.
o prodiga cria
Luxaries,nmnquam parvo contenta par«tit.
Difcite quam parvo liceat producere Vitam
Et quantum Naturapetae. tratte puro
Vitavedit; fatis efl populis flatviusque Corel ue.
Eodem pertiner quod incilcant ctiam Rationib-
nobis noftri Chrifbiani fcriptores. Columbanus ad
Hunaldum.
B
i Vj oc ONI-
315 C. Bartul
O Nimium felix parcus cui fufficit y us,
Corporis ut Curam moderamine temperet équeo.
Necmiferá capitite cacáque Cupidineyerum,
Nec majora Cupit quam que Natura repofcit.
Radulfus Ardentius Homilid.xx mz. Fugiat nos,
fratres, hoc grandeviciumanon Gule, 8d Natura fettsfacientes
luxta illud Pbilofophi-fint Epule viciffe famem Videinhanc
egregiam con(ideradionem plura apud Dacryanum
Opuículo Vltimo Documentorum, Maximum Ty-
rium Differtat.xx. Arrianum Epicteti libr.11. c xxr;
Dionem Chryfoftomum lib.i v. de Regno. luftiná
ex Trogo.libro.xx.Vbi Pythgorzorum dogma tale
xecenfet, Fabritium,Imperatorem Romanum apud
Dionyfium AlicaraafÍrum in Excerpris Legationú,
Pythagorz ipfius Epiltolá ad HTieroné. Ioanné Sto-
bzüEclog. Phyficarü libri. c.1v.ex PLutarcho.Ho-
rariú lib.1.Serm.Eclogá.111.Senecam Epiftola xxv.&
xc.Man'lium initio i. 1v. Altronom-Georgiú Pala-
mam declamatione Anime contrá Corpus. Boerhid
lib. 11r. de Confol. Philof. cap. 111. Encheriim ad
Válerianum,qui aureolus liber verbatim memorie
commendandus fit. Aufonium Epicedio Patris. Ro-
gerium, ut volunt, de Contemtu Mundi, cap. xii.
Ioannem Caífianum libro.1u. Collar cap. v ti1.Mar-
cum Antonium libro. v. De Officio Suo.Ioannem
Sinaitam, qui au&or eft Hiftoriz Barlaami & lo»
faphat, minime ÀG. Trapezuntio, feda veteri quo-
dam monachoin Latium deductz, ucalibi oftendi-
mus.&c.
Sets cum mille.] Senectus motbus ipfa eft & mor-
' x 5 bisin-
ANIMADVERS. 36
bisinfinitis fnbjecta, Sicaramomnium dolorum, &
officinam vocat Antiphanes Comicus,
dvejs ap Capas, Dore dpyaenprov
Lala dilparaua ese para aras
TÓ yupas Geop Dope ¿si rt xaxdv,
Iayr is idet de ToUré xamuwzeQevyom.
Xenociatesin Axiocho. si; rd Jupas ma. ovepét ro Ts
púsecs SHanpor xa] Jura AS. Democriti eft. Senium
omnimodamimperfe&tiónem effe; Per omnia mole-
ftum, Pherccratis, Omnib. exofüm,Mimnermiho-
fpuium plurimarum calamitatum. Euripidis. Se-
nem nihil nifi umbram & vocem elle Mimnermi,
Nullam tantam dolendi eauffam elle quam que à
'Sene&ute inferatur, Mentem vanam fenibus, ope»
rainutilia effe,Curas fupervacuas, Sophoclis. Inno-
centius in libro de Contemur Vitz humana: proli-
xius vituperationem exigit , & Stobzus Sermone.
CXII.
Luxtvians adolefcentia.] Cer vel huic foli (riptus
fit liber ifte Aureolus, que magno Numinis favore
tantum fapiat ut hujus monita non legat auc tel»
ligat fattim, fed & in Vira fequatur. Nihili func o-
mues. Sapientum fententiz nuda velar feveritaie
pizcipiendi compofita. Liber ifte ad quid utile fit
prudentem effe adolefcentem docenaimirum utíin-
«gula mererricamí & Lenaram veiba mortifera tela
effe norit, neque ullo modo illis credese velit, fi ta-
"Tema exitum cavere , qualis hic Callitonem fequitur.
Sic gradus Ícelerú per totü librum deducti fant pri-
mum Ámorem caveat illegitimum Si illo captus
faerip > caveat puellam hboneftam compellare ver-
. * bis pro-
$t. C. BartHl
bis profanis,impuris,impiis, Siamorem omnino ine
ciditalia ombía quam inhonefta remedia adhibeat
potius:Caveat praecipue fuórum fervoram & Con-
ciliatricum anttum confilia; hienim omnes pretio e-
jusinhiant,& adfsctui füb(calpür, emolumento fuo.
Quodfihoc non fecerit cum oninibus adminiftris
fuis male peribit, utopus tamdem Pleberio fene fit
culpam Amori refcribente. ;
ordinem dictionis infamat.] verba fant Petronii Arbi-
tri , cujus Satiricon fi integrum ad nos perveniller,
fortaffe Latinitas non haberet quod foboli fae: Hif-
panifmo licecinfefforibus toti genialis etiam ab Az
fricáalijsinvideret hodie. Non enimalio vcl fine vel
modo lufit diferciffimus ille Arbiter , quamqua ob-
fcenios loquendum eifuctit, qui feculum ut rame-
rat pofterizaci depingere voluit.Illud mirum mihi tot
pofteum (¿cols neminem extitiffe qui paria in mo-
res maguatumapud Romanos fcriberet. Sienimu-
nos Iulizni Apoftare Cerfares excipias, quorum ta-
men & ipforum long?alius finis eft, reliquum nihil
füppeditabit univerla Antiquitas quod Petroniano
fcripto componas.Nos veró melius nihil Latio pro-
ponere in eodem genere poruimus quam translario-
em hanc Celeftine,cujus fabula &fermo fia linguá
+ principem locum tenent > necfaciléalius quippiam
dignius compofüerit. : o
ad hibernzan ignem. ] focú. Hajusaüt generis fabulae
fünt apud Antonium. Estavá in libro Hifpanico qui
Noches de Invierno. infcribitur , quarunt'nos quafdam
eriam indidem in Milefiarum noftrarum Narratio-
nes rctulimns. Fictitie quidem illa omnes; & fzpà
veras hiltorias fi&tionibus involventes, né tamen id-
Xirco
ÁNIMADVERS. . X8
ciréo cohtetani merentescum mon diffiteantur tica
lo,quod opexefaceifunt, Quo in genere Herodoto
injuriosfuiffé plurimos Antiquorum cenfotum ex-
iftirho, illienim fabulofa zripfiffe obiicirur , & vere
quidem, at immerenti fiquidemille hoc curaverit.
Certum enitueft fabulas ut fabulas immifeuiffe eamm
Sirenem neque errore dut decipiendianimo; quo e-
nimalio finctitulos Operis fuià Poetis mutuatus eft,
quam uc teftaretur Pofteritatileporem etiam diétio-
nis fa, lepidis fefe aliquandó Fiétionibus commo-
daffeQua quidem resinobfervara apud nalutosCé-
P
fores illi negotitim fecirimmerito quidem,ut dict,
vel fola tituli excufatione;ar alioquin etiam commu
ni Grazcorum Hiftoricorum privilegio > quibus ple-
rumque fimilem effe Poetic licentiam. au&or eft
Quintilianus.libro.11.cap. IV.
locosque communes] Loci communes fünt Regiones
velut quedam aut fpatia data Gc praefixa materiis fin-
gulis tractandis,quo congeritur quicquid ad eam fa-
ciens lectio,obfervatio,vfusjant Meditatio fuggerüt.
Hocgenere vulgo nunc utuntur velar penu quod-
dam ftipande &c promende eruditionis,cgo vero ne-
quaquá me und] affüefacere talib. potui neq; tamé in
aliis damnavi. De Veterum locis Communibus &
Rhetoricislege Victorinum Commentario jn libr.
1r. Rhetor. Ciceronis.Empronium Rhetorem libro
'deEthopoeii&Loco Communi; Prifciani Progym-
nafinatum ex Hermogene Cámentationem : Quin-
tilianum nonuno locodenique & nonnihil, quam-
quamalia eaà prefentires cft, apud Ludov. Crefol-
lium in Theatro R hetorum libro. 1u. cap. viri, Cui
: ele-
qs C. Ban tul
elegantiffi mo libro utinam plures fimiles procude-
rentur bodie. .
Dida jentemiasqie Philofopborum. ] Horum. gratiá us
tiqueinligniter commendabile hoc feripiü e(t. quod
non folum loquatur ted perfonis etiam ingerat Sapi-
enti ufüm.Sicetgo argotmétecurleétor, hunc Ludú
diligenter necfemcl , evolvens: Dicta & Sententiat
hictales fnat qualiam obfervatio beaté & innocen-
ter,laudabilitetedam,viverefaciat: Conremtusil-
laudaram vitam turpifineclàudat, Exemplar hnjus
dent Sempronius, Parmeno, Celeftina, Callifto,Me-
libxa:lllius quiliber fefe ipfum exhibeat; cavear Lu
xuriz & Libidinis R etia de quibus tota hec feriptio
cscpuleró monetCebesin Tabulá;qui eis fefe füb-
fjciatab illis comedi atq: injuriis omnibus affici, ad
extrémum bonis profufis rfinitis poenis 'lacerari,
tamdemque contumeliofo fine perire. Vide& edifce
eumauteclum libellum. '
Ludum bunc] Ludgm vocavi Aufonii imitatione,
quifuumSeprem fapientam hoc titulo infiguivit,
quoniam Comadiam aut Trageediam dicere non
yorerat,& tamen Perfonz loquentes introduceban-
tur,idque carmine; Hic vero Ludus vel maximé ideo
niihi fapere videtur quod ut populo prodeffet melis
etiam gencráom niacarminum Contemíit; quamquá
Hifpanifmo non adeo fuerint difficilesTambi; UL pea
riculum nos aliquando fecimus , & fpecimen dare
“non abriaerimus etiam hocloco; Eccos A matorios
Sex-feptem, quibus alloqui Callifto aliquis Meli
baa fuam velit, :
Hermofa Perla, Margarita d' India,
Señora doba,donde riquezas sliyas
: Natura
ANIMADVERS,
Natura con favor fitpremo compssd,
Toloflimado mil dolencias malas
Mil paffiones dentro corazon into
Agora fufro: donde mi malo viene
Miapena dara efpero remedios tiyos.
Vides quam Latinisautibus infolens illa barbara,
ipfius quidem refpectu, Venuítas numeros minimé
abhorreat, Idem ludiciumcapias de caeteris Lyricis
metrorum generibus » & fit peciminis locoscolon
hoc Aleaicum,quodinova rei & ánobis primum ex-
cogitate; utiqueab aliisfrequétanda felix dáre pot
firauípicium.Ad Cupidinem. J
Bravofo niño madre Venas, fuya
T gratiofo mil Charites,choro,
Oyd quexas devueffo ausos
Ántes Amor que due[fe muerte.
Hocmodo per omnia cazera redire Caftellanas
Gratias liceat. ' .
Aor autem primo vifum. ] non ignorandum eft
Le£toriduos fcriptores hujus Ludi effe alterum ve-
rum fcriptorem,cujus nomé ignoraturfüfpicio auté
eruditiffimorum hominum & fuiffe vel Ioannem de
Mená:vel RodericumCotam: Alterum qui interpo-
lavit deinde, Fetdinandum de Roiás qui nomen fui
Pofteros latere noluit pulcerrimis quos operi prepo-
fur rychmis, quorum initiales litteras hoc prodere
jufi Sc indicavit fübditis fini ipfo libri aliis, iftis ; fi-
quidem non illi potius Alphonfi de Proazá funt.
Ne quiere mipluma,ni manda vazon.
1. Que quede la fama deaquefe grani hombre, — .
Nifu digna gloria ri fu claro nombre.
Cubisrto de olyidospor nus[fa ocafion,
Porendo
3H C. Ban ruÍ
Porende juistemos de cada renglon *
De fus onze coplas la letra primera,
¿Las quales defcubren por [abia mania
Si ombre, fa tierra fu clava nation.
Vndecimaurem ifterum colorum lizterz Hifp
nice hocá nobis Latiné ex ufü hodierno datum no»
menindicant. Baccalaüreus Ferdinandus de R oiás,
conipofuit Comoediam de Calliftone & Melibeás
Fuit natus in Burgo Montalbani.Quamquam dubi-
tare poflis [e narum in illá Burgo an librum ibidem
abs fe fcriptum dicere velit. Alphonfiautem Proaze
rythmi fic Latiné Sonanr.
Nee neus bic calamus, Ratio nec grata legends
Au&oris patitur uomen babere fiti.
Gloria fed clarique cecus ctm laude Laboris
* Attollunt meritum clara per ora viriin.
Ergoprincipinin fetboms de carminis ovfis,
Prepofitit firipto quod catus ille fuo.
Litreralas primas defeendensordinie junge,
Sic gets C nomen noyer: Patriait.
Loquitur autem hoc prafationis noftre loco
Ferdinandus ifte R oias , qui & dedicationis ad A-
micum quempiam faum cujus initium eft Suelen. los
quede. fustierras, criptor eft Mediolani; ut indidem
drícas, tum degens ; Eamautem, Mediolanen
fem fcilicet , Éditionem ego non habui , hac
Latiné transfcribens , fed folam PLantinianam,
que & fatis incorrecta eft, meo quidem exempla-
ri; quamquam , quod & miror , alia viderim
düigentius revifa ; Oportet igitur ab amicis illis
meis Lugduni Baravorum pendente prelo qua-
: dam *
ÁNIMADVERS: di
dam Exemplaria divenditá fint , alia enim ratio noi
¿rit, ejuldemoperis earideri Editioneni metidofani
&cmendemeffe., ^^. EM
. aimisbrásü. ] Indicare hic lectori volo fecunda
intercá dum hzc univer(i litterati orbis plaufibus ex
tipitur,Celeltine parteni in Hifpanid fabricarame(-"
le,quam exinde delatani turi recens vidi in manibus
egregii viri Sabáffiáni MederiBrifgovii,Iluftriffimo
tuín Principi Báderfi à Confiliis; nunc vero non.ha-
beo iri poieftate;ubi indeptds fuero nori dubitabo&
illam Latiñio Orbi proporicte.Beüé autemfit mani-
bus,(i quidem ávivis jam abiit, Roiz illius que jus
cundiffimis & aptiffimis furisinterpolatio nibus coifi«
inendabilius .&tiáni facere. robiliffrium fctiptura
voluit; DE all.
Tir vio: dedans de vagis. | defordenado : cui pa£
-atinitas nori habet; precipue vi fenfus. Hifpanifmó
znimfamiliare eft Latinis verbis longe éfficácius uti
juam ipfiáuctores fint. Sic in ordinen tedigere con-
iarium huic; Larinitas pro officii fut ádimóriere, &il-
si fübdete afürpat ; iftudautém minime fatis eaderi
"ácet voce, exprefferit; Difordiridtus, enim nequaquam
tantum valet quantum iftud defordenado. Quod con-
temtum quemdani ordinis fecum contumeliofimi
infert. vs .
Dearunique inflar venerantur. ]' Grecorum & Lati-
aiorümi vatum plenitalib;libii.Lege Septimum An-
thologiz librum, E
n À RR G V.MEN 10. .
Enerà ducatus. ] delindácriasigá: Porefteriamadco= *
miratem fen civilitaté &urbanitaté interptetari:
cónciliarrice Celefliná.] lidorus Originuin libto x. '
X conilie
F
jii (o (C, Bantui
Condilitiicob forietarem flagirio f confenflott ditta, ed quod
gutercurrdt alienumque nindinet corpus. Fate etiam C leno»
mens veratit Plautus Milite Gloriofo.--viduain efe cenfti:
dtague ancilla,conciliatrix que eras, dicebar ttbi.
: Lucilius:
Mülrisindeloci fermonibus concelebrabir.
Esatem dr faciem ut [aga & bona comiliatriz.
¿Ejus officium videfis fequentibus Lucilii verlib.
ux quidem illi fummo ingenio á Iano Dusá Patre
compolirileguntur.Quo loco lena amatorern nóna«
liter puella: conciliare fcribitur, atque Parmenonem
ifthic Arcufz A&u Septimo. Inepté conciliatrix Ap=
puleii Conciliatrice tali Exponitarlibro. Aj. ab iis
quidem hóminibusqui falcem in nofttam mellera
immiferuntapudeum auctorem > nobis materiam
ratripientes videlicet. Sed nofttumnopusaliarum
terumeft... Porro ilhid etiar monere voluinomina
nos Perfonarim maluiffe Hifpano hodierno more
fcribere quam in Latinas regulas contorquete? ut co
facilius agnolcerentur, Etcatera quidem ftis con»
cinn? Auctor nofter adícivit , Sempronium autem
vilitlimo fervulo dediffe equidem miror, cui rei in-
zetcefferint Gracchi. :
Axcymento Acrvs PriMI.
Alconera futi. ] retinuinomen quod ornnibus f-
dioti(imis inhztet. Falco autern Romano fermone
hominem norat digitis introrfum recurvis. Feftus.
Yalcones dicuntur quórum digiti pollices tn pedibus intro fans
-aurpdtisà fanilitudine falcis, Hinc Accipitres curvis un-
ibuseo nomine cenfneruntpofteriores quos Itali
Caposaliquando nuncuparuntà Capiendo fcilicet.
Tadoruslibaxir. Capus Irdlé lingua dicitur à capiendo, Hunc
sif Ealonemivooent e) quad incurvis digitis fir. Admonet
¡ANIMADVERÍ: 333
melocusifte Ifidori notare eo jam dum tempore aliá
À Laciná fuiffe linguam ftalicam, quod & ex Nonio
licet oblervare, utiqueantiquiore, quem & Prifcia-
nusprolocuplete jarn Grammatico citat,cáp.ri.num.
erxxviEr certarunt fententiis fuper hoc olim do-
&iffim viri Franc. Philelphus, Leon, Aretinus, A-
dreas Alciatus, alii, Nobisclare tale quid Ifidori 82
Nonii verba inferre videntur, quibus quo pa&o có- |
tradici poffit nemo facile comminifcatar. Superiore
ergumento parum caute dixit de Melibaed.por folicitud *
del pungido Callifto vencido elcaflo propofito della. Cum po-
ziusincantationibus veneficie Celeftínz illa devicta
üt;quibus utique opus non fuiffet, (alioquin Mcli-
bza confenfura votis Calliftonis.-2--quandeque bonu
dorimitat homerus. — . lil
,ACTV..L
: Odi sam féeretó.] vide vehemétiam Ámotis qui ju-
venom cogit ea dicere que mínimé ex re ipfius e-
rant. Facileenimpoteratexpendere non confenfürá
illam turpicudini votorum fuorum,tam promtoani.
mo.Etalioquin Ámaroriórum fcriptores ralibus ca-
vendumin primoadiru pracipiunr.
* fati mirarimonpofum.) adjeci hac illuftranda fen-
tentiz que paucis fuo fermone concepta, vix multis
Latinéproferti poteft. Notum autem non pollé a.
manres Amafiarum confpe&u fefe fatiare, quin fern-
pereas velint contra tueri. VndeSappho felicem cé-
fuic quiqueveamacurn vultua (emperintueri poffet, -
quam feciitus ín codem eft Catullus.Sappho..
Dajveraj pos xéivoc ines Besten]
Eso ciohp dis évatorioy o .
Tires xgj znaeior ado qund - i
qug VTRXGUEe Xa Catul-
314. G.Banrxul.
EE Catullus.
Temi par effe Deo videtur;
Tile, fi fas efi. fuperare Divos, -
Qui edens adverfus itentidem té
Speltat. o audit,
Er Mufeusde Amátore Hero tum primum y +
dente 407. X
- qug tuj Gpsrynaat, xopoy d] eU supo imi.
Sicinexplebilis confpectus apud Heliodorum li-
brorrinexpletz cura fpeGádiapud Valerium FHac-
cüm lib.vt fummum Ámoremarguunt: Dn
votorum mortalium fuminam.] que fi Dios me dieffeel
mayor bien que enla tierra ay no Jo ternia por tanta felicidad. .
Vovétautem ámatores etiam difcrimine morus fuis
amafiis potiri. Idem Mufzus. ' t
avena reve Argos Vin npiévos vpove.
:Ariftenetus libaiEpiftxv ird did edo conos yd
p deir li miqovaipoduaj. Heliodorus lib.rv.éye, eine
xg) extra oc dYapepjoe TUXD XAPIRAEIASs,
- wtiemanajorete«] magis fattis suis au cupidini equo att
conveniente te premio mackabo. "Pues aum mas ygual galardon
se darà jo fiperfeveras. Ma tamen commodius fonant:
inhocenim bonore meuteo, ] aliter fonantilta. cono de
ingenio detal hombre, comosa, aver de falir para fe perder enla
virtud de tal mugor como yo: Scopus verborum tuorum ds fuit,
qualisingenium bofiüimis talis, qualistu es, debat , ut nimi
gum buc proctderes interitum tibitutamipfemet periturus fol-
licitande foeminam talem,qualis ego fimm. Rotundius ta-
men omninoifta exícribenda erunt. Sequentia et-
iamficfonanr. Nonpotefl enit Patientia mea tolerare cor
hominis nati fubiiffe (pem illicito amore we fruendi; Que m
: puede
AxiMADVÉRÉ »$.
puedemi patientia tolerar que aja fubido en coragon humano
contigo en ilicico amor comsminicar fa deleytt. Sed he cta
exaéte inquirendancu funr, modo decoro perfona
& fententia incelle&tui facisfiat; Alioquin innumera
etiam ñotare liceat ubiLatinus fermofelicior eftCa-
ftilliano. -
Falcons unus. ] el Girifalte. Girofalcones. voca-
bantur mediis temporibus, quarum formam defcri-
tá babes apud Fridericü Emperatotem lib. itde Ar-
te Aucup. capp. xix. & xx. Albertus Magnus cap.V1.
deFalconibus. Gents feundám Nobili. felconum eft
Gyrefaleontum gens facrorum genere proximo gradu diftans:
Efl autem Girofalco figura és colore > adiu e voce parfettam
saturatn babens falconis fed quantitate major eft «Afure o
minor sd qiias dicitur girofaleo ¿girando quia dis giran-
do acriter pradam iniqui, rie dignatur ad parva » fed aves
anagnas infequitur, ficut grats 6 dgnos, > bigufmodi. &c.
Nota autein fervuliinconftantem levitatem cumdo-
mini quodam contemtu miftá,+á qui de Equis locu-
tusaliud mendacium illic excogiras; Faleonem ad
ontem fecutum. :
felicifima mors que defiderata venit. ] Boethius
Morshominum feliv que nec fe dulcibus annis
Inferis- G« moli fepévocata venit. .
fadefferis] ofi vinieffedes, Forte viviefedes melius lega-
cor. Quis aucem Crato ille medicus qui Galeno eo-
rum coryphao jun ginmereature An Hippoctates eit
corrüpnis? Ego qüidem ejus tantá nobilitate memo-
fiam nullam memini ; Verna licet. arbitrari defige
mento quodam eum-venire: Hifpani enim plürima
alia fuà lingu& habét quz hiftorias iniris nodis in-
M X 5 terpo-
'
326 C. BarTHl
terpolant,ut Galenialiquis Vitam defcribens addi-
' derit Crátonisfilium, vel talem aliquem ei proximú.
Sicnünc memorie incidit Caroli Magni etymon ab
iis decarro peritum,quod genitus in tali ve&turz ge-
nerefuerit;quam fabulam defcriptam habes Capite
Decimolibri Primi de las Noches de Iuvierno.Forte
& Rafis, Arabs Medicuscelebrisshoc nomine corru-
tus. : E :
cor Pleberii, Y infpiraenel Pleberico coragon. Nefcio quid
ulceris bic eriam latere mihi videtur.
Lacryina évfafpiria.] Ovidius. eft quadam flere vo-
laptas,Explerur lacrymieegeriturque dolor. B.Ambrofiusin
Obitum Valentiniani: Pajcant frequenter lacryma,
nentem , allevant fletus,refrigerant peius C maflum confo-
Tantur. Ef cnimpijs adfedibus quedam fleudi voluntas , c
plerumque gravis lacrymis evaporat dolor.Petrus Blefenfis.
Multis confolationi fuerune laeryma Cr ex parte maximá na-
gnitudinem doloris wimutnt;dolot fiquidem ignis (peciem gerit.
qui duanplus tegitur pliss ignefcit.
- aliquid involare.] hancíentam his verbis dedi , qua:
tamen & aliorfüm intelligi poterunt. quica con alga nt
quedar? que otro uo fibe ( Lege sé) con que mude elpelo malo,
esunquemalo es efperar falud en muerte agena. Difficiliorem
Hifpanifmum cxteris facit quód prima & tertia per-
fonafepecodem modocfferunturde quo & alibia-
lii queftifant.Poffis & hoc.modo interpretari : Po-
* periti biftcetiam mealiquid maneas, unde malosmeos mores
( vel paupertatem quz illi talium cauffa erat ) mute
amquat infelix fi fnaam fortunam in. dlterins morte col
locant s ) , :
cum pulyifado interierim. Y: alla inanda faga y el calde-
ron. .
laay-
ANIM AD VERS. 31
lacrymas cormoder. ] Petronianum. eftdebat egra an-
dla fidifima > fimulque lacrymas cominodabar lugenti
do quoties defecerat pofitum. in. snotitmiento lumen votoya-
dat. '
adiutaris. ) adjutoria (unt que citrá medicametai-
plamedici adhibent reftituendz zgro fanitati: Ta- .
lium libros fcripfife Cclium Aureliani ex ipfo no-
tamus in Adverfiorum Com mentariis,ubi & vocem
ipfam illaftravimus.
Quis poterit dolor effe. Elegum carmen ego&inhoc
ubi reperiuntur pauci, &in aliis traductionibüs;ubi
plurimi Hifpanici Ryrhmi fantcateris prefero, quia
& dolorü & queltibus & Amoris deliciissaliterates
aliter tamen tepetatú, accómodatius eftaliis quibul-
vis. Videbit Le&torin Nemoralium libris,quibusu-
trinque jucunditatem illi quam licuit, dedimus.
Pax, bellum. indutie. Tetentiani Eunacho. Aa.Sc.1.
verfus notiffimi fant quos auctor nofteralludit,qui-
bus fimilia infinita congeri offint. Confule nos in
Satirico vbi plené hunc “¿dom defcribimus.
Hocminus ¿e malis) adhibendus eft geftus , que rei
vilitatem indicare folemus,vt intelligátur plené fen-
tentia.Sicin illo Publij Mimographorum Principis.
. A mrt femper homines temtumdam abfumas, ^c
uid fibi velit illud tamtumdem nan iatelligas -
nifi miniraumfpátium gefta quis exprefferit, vc pul-
età oblérvavic Tol. Scaliger, Nec obéft ca verba
apudSenecam Epift. xxx. reperitis cum Mint'illi
fepe xo mimida in lermone & (criptióne ufürpati fint.
SicinSacris Literis Efaie cap. LL. v.6. si d qa doof
duc demp om similar ^. pobre dec clt
328 o C. BarTHlÍ
"Pariter apud Aerianum Anabas, libr.x1. de Sepulcro
Sardanapali,& ejus figarà plaufüm manu exprimen- ,
1e: (346, o Eee tebie, vat] rie nr melts ¿ina arma
od vm TU TOU dro» Lupo diviaroueyos dure ej xelpis I
TÀ xpo movet, . n !
. eum tot millibus mórtalium.] Lege "Tacitum Aunali.
xv. Suetonium cap. xxxix. Dioni fcriptum dilposu
divaelljos dregbapnew» , recenfet Ioannes Xiphilinus.
De Loco unde Nero profpexeritdubium, Suetonius
turrim Maecenatis nominatPalatit apicem Xiphili-
nus, Tacitusambigüum facit utrum credibile fit hoc
inuniverfum. Palatium quidem ipfum conflagrafle
certum ex eodern graviffimo auctore. Vnde. Tarpe-
jumnoftertraduxerit , viderit; talia enim talibus
nonrigidé utàfcriptoribus prifcls pofita,refcribun-
tur, E '
dummortalem animam. Aliter fonant Hifpanica: Por.
Um bo ra Kor MEM
adito pde ovx ear vá pe xor] opas aod. kg voDs xen xad
zt 9
ANIMADVERS: 329
Dae] mie ruyyero. Lucianus Emupinales ipauoes d-
entrasador inoyo, Achilles Tatius libro. v.aed ys sid
payo diras Vyeiv dis sym vipi(eto tuelibrad ri Lucas
nuslib.11 . ZEE
Omtia Cefár erat----Profpet contrá Ingratos;'
dm wullafibi tribuit bona fit Deus illi
] Onnia---. :
Macrobiuslib; rri. Saturn, cap.xr. At hie vefterfla-
quen e pontifex c omnia, Vellerius Paterculus lib. ri.
dd uu dixero quam ille oumibus omnia fuirit. Trilmegi-
ftusin Poemandro, :
quod in fé neque confilium: ] Amorem ait. Terencius,
Euñacho, — 0007 Dos
Here que res in fe neque confilitim seque modum
abet allen, casn confilio egere non pates. *
Yn amore bac ongnia infutit viiasinjuria C
Sufpiciones, inimiciti inditia, —
Bellum, pax rarjumsincerta bec. fi ru poflules
Ratione certa fecero mibilo plis agas ^ —
tam fi des operam utum Ratione infanias.
Horatius lib. 11.Sat.n1.— 0n f queré
Nec modem babet neque confilium, ratiatte modbque :
Tratlarition vultzin Amore bac fant. mala, Belluns,
* pPaxrürfum,becfi quis tempejlaris properitu
Molilis cr caca fuitaatiafortoLaboret — 7
Réddere corta fübinibiloplis explicit;ac f
Infanire pares certá vatione odoque.
quantas vives Cupidimi human dedifli. | Quid de his
cordatofentiend inlegere poterisapud nos Nemo-
zalium libro Primo ubi Alcida parftiadere Diab ni-
titür Amoris porentiar nullam effe fed in fatuá pet-
fuafione mortaligmgminiafia, ,— vd
A
in
Bo. C. Bar THlI
pro miraculo: filimite pufifte por maravilla, Limi-
tem illius per rhir;eulaftatuifti. Melius hzc intelligi
poffunt quam enuntiari.
alirer jas bec lyratintit] deotrotempleeffa ea gayta. fi-
fruta bac aliter temperata cf. .
C, Angiliilludere] Tlladere ob(ceenum eft Latin? lo.
quentibus, VideNotataad Eclogam primam Ne-
mefiáni. Hiftoriam paucis pulcre Sulpitius Severus
proponit : Inde Sodomam mifit «Angels Lorh in porta feden-
tema repererunt. Quos cum ille, bomines exiffimans, bofpitio re-
ceptos cenatofqs domi baberet , juventus improba ex oppido no-
vos hojpiteis ad fluprum flagitabat. Loth pro bofpitibus filias of-
ferens, non acquiefcentibus, quibiw illata potius defiderio erant;
pfe ad fluprum trabebarur. Quem. Angeli propere ab'njuria
- windicantes luminibus impudicorum eacttatem offadevunt, oc.
O degenereni]non poterat commodius illud Hidepu-
taexprimi, Scortumetiam veteres Latini dixerunt
hominem muliebri animo, Gloffarium Grecolati-
num; exper Scortut. . Sic Petronio Scortum muliebria .
pasicns puer.Sed Sempronio non eftaninius herum
ic contumelia afficere, vt illud Hideputa potiote
fui parte hic exclamatio faltim fit. s.
Calo f dignos. ] hoc eft Deorum fe nominibusado-
rarivolueranteriam vivi, De Alexandro vide libel-
los PLutarchi de Eortitudine ejus & Fortuná; Nen
brodum id ftuduiffe vthomines ¿Dei cultu ad füum
^ traduceretandror cft Iofephus libro. 1. djyagaeyías:
cap. v. Filium vnicum Nimrothi à patre confecratú
auctor eft Marius Viétor lib.113. Comm. inGenefin,
smulionibus fubfleavitunt- | exemplum pulcerrimum
oltendit nobis Hiftoria vigefima noña libri Gallici
qui infcribitur Les combes duiiónde aventerrenx.Quar &
in Milefarum noftratüm Narratioties retulimus,nó
. 70 4
ANIMADVERS. 331
alio fine quam qui ¿Sempronio ifthic indicatur, vc;
nimirum genezofo alioquinanimo juvenes veluti:
fpeculo in talibus videant quá (epe amétes quam in-
epti finttantis impenás, Laboribus, & Periculis fc *
minis etiam formofiffimis & Nobilizate infignibus
fervientes,comillee contra tam parvi Comitatem &
Civilitatem eorum faciant;ut fepe quamiliis negane
viliffimis fui copiam mancipiisfaciant. Tuvat; Ms
mum ¿arado modo nominati fcriptotis huc trans»
ferreut non noftris hec nos verbis docereéomnes vi-
deant.Crfl un maLinquit difertiffimz V rbanitatis fcri
ptorsaffez. commun à beauconp de feines faifans profefion du
fol Amour, qu entre Jeursplus affectiones: forviteurs, le iniri
digne plus lourdant eff volontiers choifiefperans par ce moyen
enieux garder leur honneur: Mais affeurement effans fi libera»
les i trefov qui epeut efirevenda,tombant en une bonteoupa-.
veil danger que cefie fenne.laquellecaidane fuir astour, jouit
gu fraich avant que coguoifirela fleur: Ce qui lesantres feva fa»
qus de chofes qui peuvent avesir. Sed melius Hiftoria ipfa
legetur, & verba indignantis juvenis vifaillà mulioni
fe tubfternente, quam tot ille modis follicitaverat,
Eodem pertinér alía ejuídem generis Hiftoria que
in Heptaemero Regine Margarita Valefiz.cap.Xx;
Quam quidem ego, quoniam brevior clt,8215 liber
inpaucorú hic manibus,integrá & defcribere nó gra
vabor.Sic ergo fonat, lervartá quidé &'eorá temporú
Orthographiá, que hodié aptid Gallos paullo alia
obriner, Au pays da Daulphina y avoiz wis gentilbonne nom-
mé le Seigneur du Riant, qui efloit dela maifonda Roy Fratt-
qoyspremier de ce mont, autant beauc? homieffequ'il'iflvit pofi-
ble oft longuement farvitcur d' unedaime vefuetaquelle ilia.
smoitébeveroit vát que depen qu'ilavéit deperdré (élonegra-
érctooit importer de equal firi le plus.Es luya fe sétose
38i . C. BartHl
beat e digne Defire aymé croyoit ferinenient ce quí elle luy
> jarpit foavent,C oft qu elle D asimoit plus que totits les gentil-
bornes du monde, d» que ,' fielle efloit contramite de faire
quelque chofepour wn gentilbonnt > ce feroit poter 1y feule-
ament, compie le plus parfait! qu elle avoit jamais congen, c
luy psioit de fé contenter féulment, fans culero paffer, de cefte
honnefle amitié, [ affeuran que felle cognoifit quí if preten-
dift d' avantage, fans fecontenter de laraifon, que du tout il la
perdercite Le pauyre Gentil-honime uon feulement fe conter-
toit de ctla, mais fe remoit tresheuvcux d'ayotr gaigné le coeur
decellequ' slpenfost tant bouneffe, 11 feroie long de vous vacom-
peer de difcours de fon amitià > longue frequentation qu il eut
avicelle, d» lesvoyages quí il fazfois pour la venir véoir. Mais
pour conclufion cé pauvre martir d' un feu fiplaifane que plus on
en brusle, plus on veult breisler , cherchoit teusjours lé moyer
d'augmenter fon martire. Et un jour luy print fantafie d'aller
veoir enpoffe celle qu' il aimoir , plus que lay mesme, ó qual
-effimoit par deffus toutesles feines des monde. uy arrive alla
enlamaifon c» demanda oucllecfoit. On luy difi qu elle ne
fuifoit que venir de Vefpres, cr effoit entree en fa gárenne pour
achever fon. fervice. 1 defendit du cheval Cv $ envatout.
droi&t ala gare on elle offoit, & trouva fs femmes qui lug —
dirent quí elles en alloit toute fenle promener en une grande al-
lée, eflanten la-diéte garente, Ll commenga plus que jamais à
efperer quelque bonne fortune .. pour luy.Et le plus doucement
qu dl, ponte, fans faire, bruit la cbercba le mienx que illuyfut
pofible .,. deficant fiv toutes chofes de lapouvojr trouver fene.
Mais quand jl fus aupres d un pavillon! arbres ployez qui e-
feit sn lie sant bean c plaifant, qu! il n efloit pofible de
plus, entra fondainementdedans, comte celuy à qui tardoit de
vevircequiLaimeit. Maieil trotva à fon eneres [a damosfelle
i : Cos, Uude
ÁNIMADNERS, 35^
anche fur! herbe entre les bras d wi pallefrenier de fa mai
fon, aufi Laid,ord,€ infame que le gentil homme eftoit bean,
honnefle > aniiable le? elitiepréas pas devons depemdri lede-
jp que eut, maisil fut fi grand, qu il eut puifjance d eflain-
dreen an moment le feu fi embrasé de leng temps. Er dultaut
semply de defpis qu iL avoit effe d'amour loy difl. Ma dame
pon vous face; aupourdbuy par voftre mefchancet? cogmene,
fuis query e delivré de ma con siviuelle dosileur, d'ont E honne=,
ete, que j effimiois en vows efloit occafion. Et joris aulitca Die
senvetourna plus vifle qu il efloir veni, Lapaivre feine
me luy feit anltré. vejponte,fi non de méttre la main deban fon
vifage: car pets quí elles potiyoit cotevrir fa honte, elle cottvroit
es yeuls por ne veoit, cry qui la voy it frop clairement, nó ob=
Jane Jalonguedifimularion, Eecam concinnám & ipsà
brevitate amabilem narrationem qúiSempronl nó-
firi dictis veritas velut coram exhibitó exemplo ma-
hifeftetur, Plara alia Milebz nofiz ^
abufe fint. a wouos cape. Vide Adverfaria. Pafi-
phaen cum Tauro ubique legas, de Minerva atque
cane nunc nonfübit auctor, nec vàcatinquitere. i i.
cum fimio.] quantacunque nobilitate commenda-
tuserit Callifto > hunctamen familie eius n&vum
Sempronius notat. Étvideturhuc refpexiffe Au&or,
dictumque illud firmare volffe quod vulgo ja&a--
sur; Nullam ufpiam familiam finé nzvoclle.Sic Sé-
ronium Parmeno notat , Parmenóonem in hoc La-
doCeleftina, quz abeo viciffim quoque notatur.
Simios libidiniffimum animans éffe nemo nefcit.
Cultrum autem puto indicari quo egregium illum
rivalem füum Avüs Calliftonis interemirios Lo do tu
abuela con elximio, hablilla fue» sefligo es el cuchillo de ts a-
: buclo.
314 C. BARTH I
buelo, Poteft & hic Cuchillo Ninnariutm fonarejhoc
eft virum cujus uxoradultcra eft; ut in Glolfarió: If
doritalis appellatur quamquam nonbeneita fcribae
tur,cum enchillo vera ficferiptura. . o,
falfimonias.] haclaudesinulierum fi minus apis Mw
ex Hifpanico reddite putabintur, ignofcet lingua
toprierati Legtos multa enim illi iafunt; que verba:
verbis fingulis Latine nulla ope reddi poffant; quod '
fiüfüi corumd£ inhzreas, verba paria ponas, fignifi-
catioautem prorfus aliaerit. Viruperia mulierum fi
legere voles evolvas Anguftinum, five quis aliuseft
auctor, libro de Singularitate Clericorum, Chryfo-*
ftomum Homil.de Herodiade, five in decollationé
B.loannis Baptifta. Anaftafium Nicenum Quaftio-
next. Quorum fcitis concors eft pagana Antiquis
tas Sic mulierem inevitabile malum clie dixit Ánaxan=-
dudes Comicus, Infanieffeeam fibi adjungere, itidem
Comicus Alexis: Perpetuum malum Philemon Impura-
rum cogitationum genitricem. Nanmachius. Tempefiaten
Menander & Plautus. Nogotiorttin tuolem Philippides,
etiam Comicus. Nullum cum ed leti diem viviprater
duos illos quibue ducituró”, 'fepelitar Hipponax Ademfcivit
mullum.muliere majus malum in verum naturá dfe». Yudi-
brisónimexpertinan appellavit Euripides; qui virtutibus
earam fingularis praco fuit. Felices quii ed carere poffunt,
1dem Alceftide, Ignem igni addi , cáfibiadicitá, Arifto-
phanes. Muliebren univer fam Naturam nihili efe Sopho-
cles,Egregié fine ed vivi Phileras meli effe am fépelire qui
ducere Chaeremon,Senedhutem cam efe 6» vincula Hippo-
theus & Theodecbes.Infortwniorum ratas extremum
Antiphanes, Orsi conférvariimpoterts Plato, ttro concubin
rà omnemamisiciar vendere Lyfios. Orator ,Ejw inimicitió.
. inturiá
f
!
4
ÁNIMADVERS, 35
Encursá vitat ipfam jam vitalem som effe Lycurgus Orator
Siqueratur dives dominan luguriofam queri Nicoftratus;
Pejorem ef mülicrem marinis flatus impetu uis, Pauptr-
tete: malim quodisegue exprimi verbis neque literis defcribá
poffit; fummum omnium melorum quod ercayit Deus y Euri-
pides, quod numquam fatis c exmerito odiffepofs, idem
Hippolyto: Neque terram tiequenmate aliud tale portentum
alere tamque ummanem bellum nutrire, idemin Medzá,
Stultuim bominem eurn effe qui ceffet umquam illi maledicere,
artificem omnium malorum, idem ibidem.Ejus unica, oble-
Batio efl mala didla cr feéta femper in promtu babere, idem
Andromachá. Peftem effe mulierem cujus sitrà omia a-
lia venena ullum fit medicamen, pejorem igne Cr viptrá y 4-
dulterinos howninesnon lggitimos, effe mulieres, idem auctor
eftinMedeá & Hyppolyto. Imperitifimas onarumve-
gum, ttalarum [ollertifunas, idem cádem Medeá, Má-
Tiebrem effe in[anias loqui , Voluptatem, idem Phonillis.
Dificillimum efe ex fermonibus femina quippiam digum,
Jide acciperes tum maxine cas meruendas cum benign loquan
sur, Menander Ícicit.. Infidum efe ingenium muliebee
Homerus, mutabile G* varium Virgilius Fures ones efe
er impoftoribus pejores Heliodus; oymium animam tenan-
tum impudentifimas Alexis; Canibas irritabiliores, C» irri-
tatacifdem pejores, MenandersNatira effrenem dr intole-
rabilem fexumeum effe, idem Pro maximo diio €» pará vi-
riscohabitare Hefiodus Theogoniá auctor cft. Miltei fe
nibil ufpiam credere praterquam hoc unum quod mortua non
révivifcat profirerur Anuphon. Mulierem omne faanus
promo animo audere. , nibil eh prius umquam vel fife vel
efefiribit Sophocles. Caco id benum in Vita habe-
ve cuod mulierem nullam videat , Antiphani Comico
vifum cft. — Vbi mmlierefl. > ibi omme malum invenirá
: Menan-
| 336 ..C. Bartul
Menander fcripfit Malierem tiullam quippiam verum dis >
cerepoffe, batis mon adiwtricem jan homini, utzonditá fuit efes
fétfoffam inimicamo, infidiatriccin interfecirigóm, exterimina=
tricenn, bonorutins C inalorim omninm conciliatriceo Anas
Salí finaita tradit libro.tx.Commehtariorü in He-
xaemeton. Mulieris vel folus afpettís reluna eft veneno amor
, tiferoillitunigued animsim hominis putrefacit. Sunt viru fes
mina viris pre éttavium, pedicis animas eofwsn irretiunt > c4-
piunt co abducunt ut bos flolidis ducitur ad [acrificindum, E
corruptela inevitabila pofl prtttam.cumijs coiifaetudinem, ut
tefta Antiochus Abbas Sabz in Pandeéte, Homi-
lia.x vir Haec parseft earum Laudumi quas Profani
- > Sacrique fctiptoreis fe -quioti fexui fctibunt ; & hic
Parmeno nof infeicé fubnotat. S n
Stropbiis. fo aquellas gorgueias.authorizarites ro-
pas;raagnificis tunicis reddidi,quomodo tamen non
exprinittur illud. Namaddi auctoritati aliquid.à cu=
more veltimentotuin valgo apud Hilpanos audire
memini,& in eorurii defcriptiong ;. injuriosá licet &
indigna; triemoratur Gallis. |
1Loflbieri et fa frefeelleefl enordre,
- v Que fon collet ic foit pasen defordres
Cer cda fert fort à la gravité. m
Quos euixà defiderane) hanc fententiam his verbis
dedimus; A los que meten por los agujeros denue-
ftamen la calle, Poteft ucfübfiterzor, quifpiam typo-
graphicus. -
exira degentium domina. ] bona etra hominem or-
nantia Fortungimperiotradebant Stoici, fcilicet ut
ludibrio omnia illius ejuídem fübdira effe nemo in
gnorare poffet. Lege Epicteti Euchiridion & Com-
mentariúm Simplicii.Boerhium Confolatione ,Ar-
epe 1ianum
ÁNIMADVERS. 37
hanum Diflertationibas, Ántonitum Imperatorem;
Alios. . D |
ineffabilis Gratias. ] talia multain Araafiis fais com
inendant (criptores, przcipué indolciffimis;utinam
honeftioribus Epiftolis fuis,Philoftratus,Alciphron
Ariftenewis, Theophylattas; Siihocara, alii. Hoc
inirificé etiam ob oculos pon Lúcretros qui raulie-
tem formofam toto corpore Amoreím exfpizarc fie
bit--mulier toto fpirans à corpore Amorem.Xd guod crede»
re poffis, nonautem verbis explanáre; & incffabiles
Gratias in Melibeá fuá vocát Callifto fic innumeras
Charitesin àmáfijs fais alii. Amarorii fcriptores a7
gnofcunz. Mufzus de Hero:
hoi podes AeVM TOO: dd 6 Quat Nd uro Ro piis
aro dL cue lprrer pebr--5s diri Mpous
. Opdunuos yis Exgrov apireect Tine. .
Lüuciarus imaginibus: G de aen daras Sas Tov Tolg 9
Spas Mano rara det, Gmail pelprres key co pares,
arspryipidoires. Philodemus de Chariclo ferie quidem;
famen etiamnum forimosá:
x9j xpos dppuridiros Ur dufosein y En aeló
alas ¿eosolaupiadal palta.
Áriftznetus lib.repift.x. x9) Gu Tuuecos ndprtéis 0%
piis kal siriodbo, dm diuddtiaripryopevei Ss Nonnus
— initio libri. xxxrv. Dionyfiacorum Sic Chatites ipfas
Charifinamice fua faperatas autumat Melcagerlib.
vii. Epigr:
y T yy n 1
| ejui axo €» p ]ots TR) GUNT wuodtopaty
|
v
. Niro ets aires Tes ipio agipie. .
Sunt autém Gratia tercid pars abfolute formz
multebris, que in iis; figü 1 & fpecie, confiftioper-
^ tettamen ut Gratia hz ipf nude fint , hoceft, fine
Y fuco
338 C. Ban vul
füco & Éillaciis. Arilleenecos lib. rt. Epift xxt. sed, v?
rio «fuic, TO seTuxdS cio ci ales il reri xls
doas dy ax&en Orbonae, Q4 Vs > TO SMART, TU XN > 15H
«es yapiew, ad je) gdtprme ev avetyrenag Eden, gd dagas
nero rh reapoalas, ojadi. Non accedam co loco €-
lcgantiflimo Mercerio,quissue ornatum yertic.Ná
figuram, (ive ut vulgo nunc Paphapiéaus» proportio»
nempotiusindicat , que quidem ad abíolvendam
ulcritudinem fiunmoperé neceffariae ft.
Sic Dantibi.] hec & talia tacité obmurmurar fecú
Semproniusiquá fi&ione oftendit auctor nofter, qu&
hocgenus maligno it dominos animo fiG veré etiam
cenfuir Petrus Aretinus in Dialogo, à nobis ex Car
ftellano itidem translaro famulos tales Dominis fuis
pro quamlibet atrociffimis hoftibus efle.Deferiptio»
nesantem formofarum puellarum qui cum ifta Me-
Iibeacontendere volet, evolec Beroen, Niceam, &
aliasiNonno deferiptas,Bachyllam ab AnacrenteO-
datio.xxvi1r. A micas fuas ab alüs Ícriptoribus, vel&
Heroum fuorum. Charicliamab Heliodoro,Leicip-
penab Achille Tatio , Laidemab Arifteneto librar.
Epift.1.Ifmenen ab Euftathio, Lege & Lucianum i-
magivibas, Alciphronem, Philoftrarum, Theophy-
JaétunE piltolis, Mufeum & nos inLeandride. Gre-
goriumNy/lenum de Virginirace, ApolloniumR hos
dium Argonauticorum libro. Tryphiodorum &c
Colurhum Raptu Helene $e Iiüincenfione,O vidiü
de Galatea &aliis', Statium de Deidamià inAchil-
Jeide, Epigrámatarios Grecoslibr. v11. Anthologiz-
Lógum Pemenicis de Chloe.Q.Calabrú dePenthe
filea,Appulciam de Fotide , Petronium de Circe.
' ! 'Theocri-
ÁNIMADVER $» 339
"Pheocritum & Homerum de Helena & aliis. Vale
zium Flaceum de Medeá. Ifocratem Encomio Hcle-
na, /Elianum EpiltolisEt neminem feré non alium;
Vnde &quz hic fequuntur tam fcitis quam exemplis
illuftrari poterunt.
Thaletem fuperas. ] Plaucinum feomma intrull.
eculivirentes. ] calios aut nigros ego dixiffem.
Vt materia formam, fic wulier appetit virum. ineptiffi»
mé mihi boc dictum videtur: Eadem marería enim;
Forma utriufque eadem, & quomodo aliud hanca-
kudillam voces, Sexa quidem non formá, non ma»
teriá,mulierá viro diftinda eft. Nec forma formarse
iníexucft ; nec materia alterius quam (uz proprize
- Formas, hoceft humane appetens, Alia ergo fit in vi»
to oporteat materia & forma. Sed fimilitudo hec
folum eft,quales omnes claudicare vetus elt Sophi-
ftaram fcirumsqui quamvis pleraque pro firmis có-
cludere videri velint, majorem tamen enuntiatorum
fuoruin partem,aur ambiguam , aut fallam prone
runt; queque nulle negotio de ipforum Scholà pe-
titisargumentis confutari poflit, li quis nugas nugis
confodere laboret.
ad fatism cam potitus fieri. ] dicet hoc poteft vox al^
tangar, poteft & illud urinftar inimicz fuperandam
dicar Melibaeam hero fuo hactenus prüdens & fide-
liservus —
Barbuda.] finmi convicii & contemtus nomine
- hoc dicit.Cüenim virum nil magis deceat feminam
nihil dedecere amplius poteft, quam os pilis obdu-
étumiSicfepiusintrás
De mulieribus virgines.] Artifició hocinter Celeftine
vel queftuofillima fgpi*hoc libro memorat Sic Adtu
Y i Sepri-
340 C. Bartual
Septimo memoratur unam eamdenique rüulieretii
fepties virginem ex deflorará videri fecifíe.
Ducenovo fidere. ] de ftellá hac conftat ex factis lit-
teris,notari obiter poteft&Philofophis éam hiftorit
ignoram non fuiffe. Chalcidius >» quicunque homo
fuerit, Philofophum Piatonicum ; cutà iftafcriberet
rofeffus, Commenrario in Tiumiaum : Efl quoque alia
fanctior e venerabilios Hifleriasque perhibet ortu flella cu-
jifllers non iorbos mortefquo denuitiatas fed deficufum Dei
geneschilis ad humane conftrvationis veruique's ortaliiió
gratiam. Quam fell cil nothurao mineré fufpexaffent Chat-
daoritin profecto Sapientes viri; e confideratione ferum cale-
Ieftium faris exercitati, quefaffe dicuntur recentem ortain Deis
repertáque illa majtflate puerili ventvatos ef c Votà Dto
tanto convenientia nuncipa[fequa ribi satrlto inelis fiit com
parta qiam caturis Scribit Chaleidius ur Philofophus
Chriftianifmi non rudis, non tamen ut mese Chri-
[tiaiius; fcribi autem,ut hac verba docent ¿ ad vi-
ruin Chriftianifmi do&iffimum;& cxteris confpe-
&iorem, Hoftum nomine;ut ex Epiftolà Commen-
tario prafixá videre licer. Non alium ergo illum ego
Hofium puto, quam qui Hilarii& Concilii five con-
ventus Áriminenfis tempore Catholicorum vel pre-
cipuus Epifcopus fuit, quem ad extremum vica fue
ad Arrianifinum,tum omnia pervagantem,declinal-
fe,memorar Phoebadius finc Epiftola, que ejus uni-
caad nos pervenit > nonaginta tum anrios natum,
quem omhi reverentià digniffimum propter &taté,
longitemporis probatam fidem, & labores pro Ec-
clelià Dei exantlatos laudat Synodus Sardicenfisin
Epiltolá ad Ecclefias Vniverías. liinc ergo &tas
Chal-
ANIMADYERS. 241
Chalciditiftins clarior erit, apud do&os viros ha-
étenus obícura,
terogo. ] vide impiam amantis ftoliditarem.Impto-
baàprobis petere immanem ftultitiam effe PLauto
fcitum, quid à Deo, omnis boni auctore & prace-
prore? ]
Evangelia, Evangelia. ] albricias , albricias. Evange-
lium cftpremium quodboni nuntii grariá cuiquam
confertur. Homerus Odyffci-£.--éyo iveyfoum E de
sec. Eufthatius, eefinio del dwpas úmip dabitis llenas.
Cicero ad Atticum libro.rr. Epift. 112. Primum, tt opi-
gor, Evangelia, V alerius abfolutus efi Hortenfio defendenee,
fibter acervum ifluim. | peculiaris locus crat in edi-
busícopis &p urgamentis deftinatus, quem Scopa-
rium polfis nominare. Nos acervum fcoparum ver-
timusquoníaa camara Latinum nomen non habet.
noudum tecim loquipoffin.] vide aniles blanditias,
gaudio fe animi externatam fiagitquoniatn raroad-
modum Sempronius eo invifebaz;utElicia A&tu x.
obiicitaano vix femceleam vifirm ventre. Singulartu-
bique ingenio anus aftutz mores & veiba repralen-
tantur.
Ad iibi non utilem faciemus. ] poterunt bacaliter et-
jam reddi, (ed vix melius, fi& obícenitarem cavere
velis. Verba funt. Cz pocas mataduras hasvifleenlabar-
tija. SEMP. Mataduras no mas pertrtasfi.. Ego vero in
Scriptolibidinum damnofitatem docenteslibidino-
sé mihi minim? permiferim;utcunque talia perfona-
rum füadeac convenientia.Quo in genere tamenad -
modum pauci veceram & recentium auctorum cau-
té egeruntne diltruerentrecenfione, que vitupera-
bantintentione: Exemplo fit ápud Latínos Iuvena-
Y s lis,acer
342 C.BarTHL
lisjacer & infignis vitiorum diffuafor , verum adeó
obítenus, ut docere videatur , que inceffit, neque
quifquam poffit facile turpius loqui. Apud Grecos
vero Ariftophanes,qui cum eo pre fümtionis venifler
utetiam arcana Grecia Philofophoram,tam huma»
na quam divina annis incellerer8z differret tam im-
purétamen & fcurriliter fecgit;ut nefciá quid noftri
juter(iteum Scripterem tot abulas, ex tot praeclaris
Comicis folum ad nos pertalifle, cum innumeri alii,
precipué omnium Philofophorum & Poetarum
piudenciffimus & ysoyaxdmros , Menander penitus
interiezint.R ecentium autem Linguarum five Idio-
matum fcriptores Galli precipue & Italitamatroci-
ter hoc genete peccarant , ut multa ingeniefiffima.
fcripta cafte mentes obfcenitatum gratiá abhorre-
ant.Graviores Hifpani nectamen prorfus hac in pat-
te moribus feculi viruperandis caftiffimas fabulasat-
tulerunt,athac etiam noftra docet.
Ha furcifer.] vide fcurrilitatem mererriciam.Etiam
amatori fto non poteft quin convitia Ícelerum obii-
ciat. Et hanc huius perfonz indolem ubique obfer«
,vatam videbis,ut precipue a&uNonoig Convivio.
Cautiorautem & melioris judicii inducitur Areufa,
que etiam ubi cum omnium fcelerum capite Cele-
ftiná loquitur, mode(tam & fimplicem velut contra,
fefe morescommunium meretricum facit... Quam
fimplicitatem veram non cíe, pofteà ubi confiliatur
Elicie,& cum Centurione Sofiaque liberé exre fua.
agit,conípiciendum datur.
parietós.] haec. etiam exfcnfarum rerum allocutio
anus curiofitatem , loquacitatem fimplicitatis ad-
fecta-
ANIMADVEDS, 343
feftationem, mitifice exprimit; fummá ingenii feli-
citate. ,
numquam aliquid bonimibi obvenire, ] fuis anum blan-
ditiisaggreditur,quas illafentitatqueregerit, mira
tamen fermonis devotione.
insnedias ves.) Laudat in Homero hoc Horatius.
Sententia fic fonat Hifpanis.vana mente fe dize por mues
has palabras lo,que por pocas fepueda entender, Superior au-
tem de animo in multa divilio.ic: Quienen diverfoslu-
garesponeclpenfamiento , en ninguno lo tiene juncto, fi mo por
cafo determina lo cierto, luvartalia proprio fuo idioma-
te proponere , quia liber in paucorum manibus
eft.
agnofcera quem. ] conocer el tiempo, y ufar el hombre de la
oportunidad; haceproffera la gente.
buic matrona.) à cfla dueña. Dueña videtur à Lati-
no, Donnula; five domnula,venireze(t enim blandi-
entis tam in Hifpanifmo, quam apud Latinos.Nofter
verbis Melibzzad Calliftonem, Aétu. x1v. Señor por
Diospues ya todo queda para ti, ptus que ya foy tudueña, pues
gatio puedes negar nin amor, 10 10 nigues ti vifla. Salvianús
Epiftolá. rv. advolvor veftris, ó parentes charifims, pedibus
illa ogo vefira Palladia.vefira graculas veftra. domnsda,que vo-
bisper varia nomina niic fui mater, nune avicula unc domina,
(c Et fic Greci. Vediororidovapud Ariltenctum lib.
rEpiftxxiv.oo Pads, Deus Jeerroridror tubos colos. & c.
proflibulum vetus. ] puta vieja. Quse duo verba anima
velut (anc fequenas pagine; Vii enim Ícelefta Cele-
ftinefacinora omnibus nota effe indicet Parmeno,
hunc fonum ubique auribus ejus infonare autumat;
quod Latinis verbis minime exprimi poterit.
Ya -. dSeanpr
344 C. Ban rut
mper hoc-] fiemprelo vique porhuyr hombre de
un peligro cae en otro mayor. Hoc dicitautem Cal-
lifto metuens Celeftinam offendi Parmenonis con-
vicio, ei metus cauífam dat ifti omnia ejus fcelerae-
nara
sef armis c» equo.] Dieltro cavallero es
Vocem Capallero Ttalis, Gallis, Hifpanis 82
am Latinitas non affequitur. Equitem
paucis omninolocis interpretatus fom,cum aliudfo-
nct nimium virtutem fimul & nobilitatem.Porroin
Lis Parmenoaisaliquaomiffafunt > egeftate Latini
fermonis.Sané quoniam ftantis Reipublice Roma-
ne & vigentis lingua ncmo Nomenclator ad nos
venitmutta vulgo.pracipue opificibus & in corum
tabernis, ufitata, quomodo appellarint,ignoramus.
Ovortii afformn. ] more plebis Hifpane.
locis.] loci muliebves membra genitalia, ut apud
medicos Celfums Marcellum, Celium,Scribonium,
Prifcianum, Gariopontum, Columell. lib, vir. cap.
vin&c. .
Studentium.] ita appellabantur etiam antiquitus
qui litreris operabantur. Gloff Ifidori. Papas, peda
gogus,qui fequitur fIndenteis. !
excalcii. ] Paulinusad Cyterium.
Caligis tamen ifle vilibus donatus eft
Nenatticotraret pude;
Qui maluiffet confoveri excalceus
Quarti calciar frigidus
Corrige cum Paullinilocum, & refcribe. Tamen
iflecaligis- -ob verfus modum illinumquam contem
tum,nifi ubi corruptus eftà librariis.
HALUYE,
ÁNIMADVER 8; 344
parra confultam. ] fifica de niños. Phyficam iotan-
pium. Phyfica funt medicamenta eerta & natura ve-.
lütconfilio compofitasapud Vegetium, Plinium Va-
lerianum, &alios; vide que in Adverlariis docui-
mus.
^ Nonnarimi.] Nonnas vulgo dicimus quas ali Mo-
nachas aut Veftales; idque ula Latinorum Patrum,
Hieronymus Epiftad Eultochium: Maritertin exper-
te dominatum viduitatis referunt libertatem, cafla vocantur
dr Nome. Videamici noftri integernmi clariffimi &
ccudiriffimi viri Ioannis Meurfii GloffiiumGraco-
barbarum.
adulserabat.] adulteria fuccorum füntconfafie per-
miftiones, 8 vendita fpecies pro veris confufe. Ma-
nilius. B
Vt fit adulterio füccorum gratia major.
Porro hoclociá Parmenone recentita artificia e
impolturas Celefiinz non potui Latino fermone
adíequi, nec fané opustalibus plürium notitia com-
mendatis. Satis alioquin etiam his oris fraudulente
funtrales veneficz;Satis malorum medicaminum &
astium norunt.
Funem flraugalati bominis. de cruciariis multa medi-
cingadhibuille etíam veteres notamusin Adverfa-
rijss talibus plenaeft Sylloge medicamétorum Mar-
celli quem Empiricum vocant ; nemo vero coida-
tus utatur.
Vultusexterior.] Solent mortalium indoles & ani-
mori inclinationes aucaffcétus ex vultib.cófpici có-
je&utis eciam ab erudicilimis hominibus magni ar
ftimatis. Achilles Tatius lib.vi. de Amoribus Clito-
phontis & Leucippa ea ratione animum ipfüm ho-
7 Y 5 miis
346 C. BartHl
minis confpicabilem effe neque ptotfus oculis invi-
fibilemarbitrati aufus eft, cum ait: 4 ja vobed ui des
Aly Doy kgs clau perros G aba ava, quiverati yup dupi-
Cas de lo xorór pU. TO T port. Yavenalis Satirá Noná.
Deprendas animi tormenta latentis in agro
Corpore deprendas e» gaudia; [umit utrunque
Trde babitum facies
Nazarius Panegyrico: iu ferenis frontibus animorum in-
diciaperleguntur. Boethius libro. 1. de Confol. Philof.
eonfolfius rübore verecundiam. Hilarius de Macabzis,
vultuque fatentur
Setimuiffemhil---
Statius Equo Maximo Domitiani.
Difcitur ex vultu quantum tiiititr ariis.
Minurius Felix Octavio: fegregatus dolere nefcio quid
valen fatebatur. Chalcidws Commentario in PLato-
nis Timaum: Denique ex oculorum babitt mens Atque ani-
mu indicatur irafcensiuns, maventium letantwum, & cet.
Liutprandus libro. 1v.Hiftoriarum cap. xv. His audi-
tis, quia facies fpecultsm efl menti, cordis verecundiam vultus
vubore nudavit,cncitusque regis ad pedes corruems, fe peccaffes
fégraviter deliquiffesconfeffus eff. Hinc Regum aut Prin-
cipum minifteriis & expedirionibus tales homines
fantadhibendi, quorum mentis & animorüm gra-
vitas ipfis vultibusoculifque cluceat. Caffiodorus
lib.vrri Epiftold xiv. Affuit mandari vegalibus eloquens
€» ornatus oratorpermaulcens etiam infpetbus quos gratifnitos
veddebat auditus. Y ales effe enim decet Aulicos vivos.tut Natura
bona indicio frontis aperiant, ce poffint agnofei demoribus cune
videntur. Tacens enim plerumque defpicabilis efi, fi eum tan-
tumlingua nobilitat: Sumper autem in honore manet; fi cujus
: efitran-
ÁNIMADVERS. 347
gi unguillut animus eum qiioque ferenifimis commendat an
peñas. a .
Réfumtio.] Refumtiones in libris medicorum reftzu-
rationes (unta corporibus agris adícite. Refüumtiva
medicamenta, que reftaurant corpora. Pigcípué
Celius Aurelianus frequenshorum ufu. '
manus. | ofculatio manuum,quam in indicium ci-
vilioris bmitlioni Galli, Itali, Hifpani pracipue,
femperinore babent; Romanorum motibus delcé-
dit,quorum humilioresaut infeliciores cxteris hoc
modo honorem habitum ibant,nec apud hos folum,
fedipfos Graecos quoque. Exempla utriufque gentis
videapud Phaedrum Augufti Liberum , Fabula.
pxxxar. Silium Italicum libro.x i1. Claudianum libr.
1i. inEutropium. Lucianum. e£ ep ies & in Ne-
cyomantia.Suetonium Domitiano, cap. xt1. Apol-
Jonium Argonaut.1. Appuleium Apologiá, Trebel-
lium Pollionem Gallienis, SenecamEpift. x1v11.
quofque alioslaudavit Iuftus Lipíius Ele&tis. Gra-
cia pofterioris, fub Imperatoribus Conftantinopo-
litanis, mores adcoin barbaram humnilitatem abie-
runt,utetíam pedum ofculis Cafares dignarentur,
unde Pontificum Romanorum defcendere vider.
Codinus Curopalares in Officiis Aula: Byzantinz.
istos di mi ovy oe upov arpSdonera, dieaimi , 9 paste
eds fiera] : dad qj Vmrwxe. TOV dois romo Y,
xd» ¿nclyzasov d, desee Touro rud. 0 di je diemi-
rus Oe Cr Pastos deralerey ada. Alia a-
“libinotabamus, Hifpanifimo autem amatores et-
jam plantam pedis exofculari fe ajunt , ut hic
adorate
348 C.Bartul
adorare Celeftinz gradum; amore Melibzez vecors,
Vtin libello Rodomuntadarum: Bero la planta del pis
de pues famerced patrona dofte coragon, Princeffa. defle pecho.
plantarum nomutlo buc eodzm inclinant. |. alia genera
plantarim &arborum aliis atficifexumque velutin-
terca effe tradunc Phyfici fcriptores, Pulcré Claudia-
nus nofter in defcriprione Venerce Aule.
Vivstut ia Venerem frondesomnifqueviciftum.
Felix arbor amatyutant ad ntttita Palma.
Federa; Populeo (fhiratpopslus itu,
Etplataniplatanis, alioque afibilas alum.
Sic Bacchum, feuracemos virium ulmis nubere
clegantiffime dixit Manilius.Er te, Bacche, teras nibentem
ducit ad alios. De palmis puleré Achilles Tarius libr.
1.tam ex Philofophorum libris quam hortalanorum
& agricolarum experientia; Vide etiam Michaelem
Glycam Tomo. r. Mirifica aucem artes anus hujus
ur Parmenonemá fidelitate in heram fuá abítrahar,
quod nullistamen machinis poteft.efficere , preter
folam Amorem Arculz; cujus concubitum tanti a-
dolefcens imperitusfacit, utfefe & herum fuum o-
mnibus propter eum fortunis exfuat.. Oblervanda
aurem vetulz orario,modo voluptate , modo feriis
rebus Parmenonem ad (e à Domino ducere ftudens:
Licet exíacca fénio, & faciem vulnere fedata, non
tamenabfiftit & ipfa Venercas deliciasilli occinere.
. Sedfiegote mibi. ] adfcribam verba. ipfa Hifpanica,
ut fi quis poterit, reddat facilius , nonailril obfcurius
à nobis transicripta. Maszavia malame nate, fi te llego à
iam que vieja, labos, tienes ronca las barbas te apuntan,
mal foffegadilla deves tener la punta de la barriga. DARM.
corso coladealacran. CL, Y aunpcor, porque la otra muer-
de fin
ÁNIMADVERS: 349
de fin binchar: y la tirya bincba por mueve mefes. Verum mala
joreem rabie, fi te mibiadjunsero, quamguam vetula ego,tu
yaceránca c afper barba finas, 1nale quietus tibi futurtts erit
quatro ventris. P. Vt cauda foopn.Cx c. Etiam pejor illa enia
imordet fine ioflatione, tua novena snenfiim timorem efficit.
imalsbecagritadocf.] Ost. Reste, lendrez iia , bio;
Rides tiparve pejtis fila. it feno fuavitet indigriantis,
immo anilitez. Peftilenri etiani immiriait vocem,
üoneque irata neque [atis contentianimi videatur.
Ineprusautem talium fervulus pro magno facinore
€ laudabili tmpregnationcm habet málicrculz ali-
cujus.Sic poft concubitum Arculz infrá Sempronio
jactac A tu. vir. A poñer la en dad, fi queda perchada,o noz
Hicanteni potius intelligitur mens Celeítiaz, quan
üt exprimit valeat, aurambagibus verborum doceri.
Videxe quis videatur fermocinancem hzc anuin ge-
ftibús abblardientem Parnmenoni, cijusrifüs maxt-
iné illi placet Refpondet autem fervolusnon verbis,
fcd menti,quam videt detrimentum fuum perblan-
didica dicta querere. V tanrerá neque iftum integrá
mente & rationc óptmá videas con fulere, odium
mox Sempronii confiliis (uis intervenire,S fidemid-
eo Hero fervare docet,utifti obfit ifti malefaciat,
quem videt & audit vetolie confentientem. Sic heq5
hic málitiz maternz & £rvilis ufpiam oblivifcitur,
etfi dillimnlare venit, Et inde ánus eorum amici-
tiam quaerit & conciliat; hunc odio illius fepe vi-
dens; :
Proflituaris tete. Putos dias vivas»vellaquillo.In quibus
verbis anilis eftiracundia & blanditia minime Lati-
nis verbis exprimi valens,
alie
350 C. Ban Tul
alió venim.) emunctara pretio Callifton£ fcilicet,
Quem omnium eius acionum finem effe non igno-
rabat Parmeno uc qui füperiorem de efus rebus fer-
moné hoc Axiomate velut clauferit: quien te podria de
ai» la queeffa vieja haziaz y todo era bur lay mentira. Ecut
domefticum & interiorem omnium fcelerum Cele-
ftinz teftem induceret Áuctor, Parmenonem apud
am puerum fervitutem ferviifle finxit; quo indica-
türetiam tempus longum malarum earum arcium,
quod celeberrimam fecerit Celeftinam. Cujus fumo
ma aftutia eftin fingendis que fequuntur.
Vita funttis fidem datam. ] Teftamentorü&Fideieó»
mifforum in rebus humanis fümina eft. auctoritas
meritoatque reverentia. Quid enim eqaiusquam
quibus conftipandis omnem vicio Homo infumfit,
eas tes tradere poffe cu ipfe velit, & per quem ipfe
velítlivecz fint Opumfive Infiuctionum? Cum e-
nim Homo Hominem generet, & genexato inenar-
rabilicurá profpicíat;adeo ut (ee ip(umi potius quam
ex fe genitum deferat,& Bona (ua tradete genito, cis
t/a exterorum impedimentum, merito poffit Ec folo
hoc Vltimarum Y oluntatam privilegio ex Humaná
Virademro quis non videat omnem cjus ordi«
nem corruere ; cum bonis domino & poffeffore
fpoliacis in incertum — & occupantem deciden-
tibus , nullá lex Rapinas & latrocinia coercere qui
verit, adcoquehine Confufio otiinium Poffetfio-
num prognafctur. Infinita fcripferunt huc facientia
[Cri quorum Commentaria ex aliisalia nullibinom
tafunt, - .
VO y terlins jam dits 1 aftutifima vetula ut fidem ho-
i faciat curam fefe cjus femperaliquam habuifle,
Pig: ! perfüa-
ANIMADVERS, 351
perlitrdete vultex alüs etiam reícitam fibi prefentiá
ejis,cum ramen pro ignoto eum modoallocura fit,
Alterum igitur horum fimulatur, fed tantis involu-
cris ut vix nifi fagacilimus fervus fenferit ifte lane
nil tale dicir.
neque nummos. aliter fonant Hifpanica,nam:que in
hasavido provechosni ganado dendo ni amiftad.Eft-
que velut proverbium neque cognadionem neque
veram amicitiam peregrinantes ullibi invenire,quod
fane fi quopiam fuit; noftro tempore verum perhibe-
re licet. .
Seneca] Loca Senece non pauca memini vitupe-
rantía peregrinationem proptcr animi motus in(ti-
curam, & laudantia Socraticum illud ; quid juvat te
mutare loca, cum te ubivis circumferase Hoctamen
di&um non occurrit; puto fententiolam aliquam el-
fe Publiiaur alterius Poerz quales olim plurimeSe-
nece títalo commendatz fuerant.
nullibi eft.) Martialis illud notum. — Quisquis ubique
habitar Maxime nufquam habitar. Ad quod pluza docti,
fubiicere.] Virgilianum. Sententia Comicieltvete=
risapud Stobzum.Tranfpofita fe plantanon facit frutti.
enajor tiorum.) majores noftri non tantum ij. Sunt
quiatate nos antecedunt, verü etiam qui auctorita-
te atque confilio.Sidonius libr.Epifti. Pracipis,do-
anime majors femina fuadendi auctoritate, fient es miis que de-
liberabuntur, confiliofifitnus. Sic Marcellus Medicus E-
pift. ad filios: Nonnulli proximo tespore illufires viri, cives
acmajores noftri, Siburins, Eutropius atque Aufoniws. Pariter
Seneca Natural.Q usftionibus. Quorum non manimrat
Savaroniiampliffima doctrina ad cum Sidonii locü
commentarium componens.
Proba
252 C. Ban rui
Probaticapifiina.] Iohannis Quinto.
^ fuorum bominuni. ] Homo alicujuse ft qui ejus fet-
vitio velutád dictis atque quodam modo mancipá-
tuseft; Vide Commentaria Adverfariorum no-
ftrocani. ] !
addere potéitibus. ] Terentius principio Phormio-
nis; . o
illaforemeffe.] una vox Hifpánifmo. rompenecios:
Rumpcere Latinis,male hàbere,malé afficere. Sepius
"Martiab. EN
doyii ipfius amicostibipára.] hoc eft de fceleribus fex-
- vitiorüm maximuin;confpirare inter Ífcíeeos in Do-
mini pefnitiem:Sic tales dominis fuis hoftes infeftif-
fihios effe monet Petrus Aretintisin Pornodidafca-
lo no(tic.Hocurium deerat Celeftinz Parmenoneá
Sempronio diffentiente; itaque non tam ftudio hu-
jusaut illiusquam everte ndiCalliftonis giati hunc
quoque, dum Serbpronio amicun?, inimicum con-
ciliae Calliftoni. .
five bene five male. ] Rhythmica Paroemia eft.
Atuertoo à derecho.
Nuejfa caja hafta e techa.
Praftattales proponereut fonant, quam pares dc
Hélladeaut Latio adícifcere, quibus enarrandis a
qué poftopas fuerit. . s
Egeni nou finr qui pauca pofident.] pulcré Aulonius.
Felice novi noni qui quod vellet haberes,
Sed qui per farti non data non cniperet.
Ex animo vem (lave aquitin puto non Aniniutin ex v6.
Cuncta cipit Crefus, Diogenes mbilims
Cuina llas finis cupiendi, sullus babendi ejt
Illeopibus modis eff quem. flatuas animo.
i Et Ho-
ÁNIMADVERS.? 354
Et Hortatius.
Non poffidentem malta vocaveris
Rede beatum,rectins occupas
. Nomen beate qui Dtorum
Muneribis fapienter uti
Duranique cállerpáuperiempati
Hilari aucem paupertas fammaiti Chriftianarum o-
pum, uc & Philophicarum, complectitur. Lege Ap-
puleium Apologià.Stobeum Sermone.xcr.& xcii.
Rogerium/fiiseft, de contemtu Mündi,cum aliis ta-
libus.Lotharium de ContemtuSeculi,&c. Ioannem
Sinaitam Hiftoriá Barlaami,libro nobis commenda-
tiffimo:Notábilis (éntentía Chryfoftomi Sezm.xnix.
Super tamad Hebrzos:Panpertarmánn dudrix efl in vid
ad celum fererite snttio árblesica, exertitátio preclara, C ad-
mirabilis partos tranquillus, Nibil opulentius eo qui pauper-
satem [ponite fequitur, c» diligit , O tum alacritate. fufaipit,
Leo Magnis Sermone.1v.in Quadragefimá. cap. 11.
Seiiper dives iff Chrifiana panpertas quia plusef quod haber,
quámi quod ion habeat Nec pavet in iflo mando indigentid La-
boráre,cui doriatum et inéamitim rerum Domino omnia pof-
fidifé. Quiidem inopiamad coronam Patientie pro-
vocáreaüétoreftSermone tv. de Ieiunio Septimi
Men(ss.cap.vt. EucheriusSermonein Feriam Quin-
tam poftSecundam Dominicam: Diyitiead miferiam,
Pauptrtes. ad Beatitudinem perducit. Pauperibus caluus : di-
vitibus infeenos aperitur. Vide & Ioannem Climacum
in Scalá Paradifi.Gradu. xvr.,Caffianum. Alios.
iniurias cum retorfione. ] Harum impatientem effe
homineminter homines honefté victurum conve.
nit.Ergo ducütHifpanica egregia duo Carmina,que
: Z APatre
ys C. Bantal
àPatte Nobili& Generofo Filio inftru&tionis vicen,
in Aulamaliquam profe&uro , commendata funt;
que in manus meas venerunt non fine fingularis
Prudentiz pre fationesquam fané egregié & habent
& merenturjadfcribam autem integra uteis velutin-
£guibus Gemmis Note hz ornentur.
Somwzto.
Hijo.por donde quiera que osllevare.
La Eorttna mudable, fed bien quiiflo:
Lo primero amparad la fe de Chriflo.
Queen vida y hourra vueffo amor declare.
Servid bien vuefo Rey, gel queos honrrard.
Refifid àlostrabayos que vefifto,
No digays mal de lo queño aveys viflo.
Per fiquid quien vuelo honor culparé.
Dad lugar al mayor, fufrid al loco,
Jamas à nadie deysmala refpuefta,
«Al fabio honrad, y dad fiempre al que ospide.
Hablad à tiempos bien penfado y poc,
Tnomirejs mugerque no fea honefta,
Queesel mayor peligro dela vida.
Hocprius, alterü iftud eft, vice Dialogifmi quára
ndiffime & exactiffimo claboratuni.
L:
* Desidmeunbuen Cavallero
Due colas hadetenr
Para parecerlo? fer
Buen Chrifliano lopriero.
, 12.
ANIMADYRÉS 350
1
Y de trato? tiobley claro.
Que haraz tio hazer cofa fed
T énlo queesgaflarr que fed.
Entre prodigo, y avaro.
Il
Que hara, fi deve? pagar.
Quene ha de fero Inquieto.
X que ha degnardart Secreto:
Pocos lo fabes guardar.
IV.
Con las inugeres? afable.
Hade querere à ninguna.
Mudallee Conla fortuna.
T eilo quepromeser Eftalles
V.
Sera amigo? de fu amigo.
Que bara» fervilley howorallés
Tal enemigo eflimalle.
T que desas. fer le enemigos
vL
Quero ha de daro Ocofiene
5; fé ladanarrojarfe
T file afrentano vengarjés
T quela de téntr? razon:
37 C. Bantrml
VIL
T fobre todo que importa,
Quetratefiempre verdad.
Fffalicion repaffad.
' Pueses importante y torta.
Qui paucos hos rychinos digné enatraré voluerit,
grandem optimorum monitorim Commentarium
coacervaverit.Id quodà nobis forté aliquando non
rztermittetur. D.
O filiberie dicuiit. ] Vide Platonem libro Decimo de
Legibus,ex quo haec tránslata fententia videtur,
fortunam adeffe andentibis. ] Celeberrima fententia.
Ciceroorr. Tufculan. Fortes Fortuna ádjuvat, ut ef in ve-
teriproverbio fad indo magis Ratio.O vidius mFaftor.
adentes Forfó, Venmsquejuyant.
Vide Stobei fermonem. xxix. Nos ad Epiftolas
Claudianismihitamen femper coinmerdabilius fuit
qued Theoctifto cuidàim adfcribitur, dictum : Nemo
abuc utiquam audacia fed induftria, Geuerofitate,atqueMo-
defliá virtuti opinionem acquifivit.
ce obid fecura,] minus videlicee Quod àm ww? tc-
petendum. Nihil attinet de Fortung magnae pericu-
lis congerere fententías Majorum, cum ez ubique
obvixfint.
Areufa.] hocfatale homini evertendo nomen quá
fcité quamque aftuté peffima anus finifermonis fer-
vavit? Quz enim emnium talium conciliatrix erat,
noverat huius Amore Parmenonem perire. Puella
autem ifthec quamlibet meretrix formofiffima &
gratiofiffima inducendacít, uti infra etiam à Sofia
commendatur.
U culpa
ANIMADVERS. 358
culpa rfi credere onmibus. ] Effremo cs creer á todos e yerro
too creer à ninguno.
grati cordis eft.] vel: t imbecille pectus babes ad ferendi
fortunamprofperam. O ines quino de enferio corazones [u-
frird bien. Potfisalitereciam capere.
*. deberemos converfari.] Vulgo apud Hilpanos jaéta-
tur, Allegare à los buenos, ferae tto delos, Qualibus fenten-
tijs,Paroemias alladentibus , ealingua preter cate-
ras locuples & felix eft; vel ideo etiam amanda pró-
tius. Vixenim talis quepiam non utiliffimaerit Vi«
tz fententia quam tales hominis ijs negotiis expeti-
undis fanxerúr, ur magnam partcm fümmz Pruden=
tizpoltres maximipóderis geftas, hisinclufam qui-
libetacutior poffit perfpicere, Vide Senecam Epitt.
xciv.
Ninnaritm,] Gloffa Va dori Ninnarime ditjus tixor ma-
chatur Qr tact. :
Patres.] ex auctoritate precipiendi. Florus libro.r.
capa. Confilium Reipublice penes fenes ejfet. qui ex auctoritate
Patres»ob etatem, Senatus vocabantur. Lactantius lib.i.
cap.vrr.Legit in Senatum es qui atate anteiban , O Patres
appellavit, quorum confilio gereret omia.
Preceptoribus. ] Vide Senece Sextum de Benefi-
cijs.
minime fame confecto. ] à que perfona,o que bartura.Non
indignum & commendante $: commodató quod
de fame fcripfi; quamfugifle ralibus fummum voto-
rum.
ille te majore. ] obfcuriora haec funt: Perocallemos que
feacercaCaliflo , y termuevo amigo Sempronio, con quien tu
conformidadpara mas oportunidad dexo. Cum quo re-
conciliationem tuam opportuniori tempori relin-
3 quo.
C. BarTHI
quo.Vides odorilucriomniz pofthabere fceleratam
vetulam.
do abfque dubio. ] yfinduda laprefta dediva fu tfeto la dos
blado:parque la que tardaelprometimiento muejira negar jar-
repensirfe del don prometido, :
nullaptfüilentia magisefficax eft. O Dios,to 4) peftilentia
mas eficaz que abenentigo de cafapara ermpecer, Cuius dicti
veritas quotidianis exemplis clariffima cft.
ACTNV. IL
Oftquamtantum argenti Callifto,centum fcilicet
aureosantequam quicquam ejus negotio confü-
leretur.Celeftinz dedit, non folum ab ipsà ludibrio
habetun fed fervietiam pro plane amente illum füb-
fannant; quibus in Concordiam redadtis ita Vetula,
omnia dirigit;uthiapud eam amicas firas habeant, i-
pfe autem fola omnia Calli(toni profundenda ad fe
corradato
sobilifimam lost obrines.] Vide Timeum mpi rales
PLatonem & Chalcidium Fimxo. Macrobium in
Somnium Scipionis libro.1.cap-xiv. Ovid. Met,t. Ax
lios.
alienam lucem. ] maiorum fcilicet. Ovidius.
Et genus do proavos,Ó qua mon fecimus ipfi.
Vix eatioffraputo—
Seneca Hercule Furente.
nobiles non fant mibi
Ayi,tic altis inclutim tuasitilis genus.
Sed clara virtus,
qui gem jatbat Justo
"Aliena jatlat —— . .
Maciasillo.] quis fitifte Maria ego omnino ignoto,
7 videtur
ANIMADVERS. 360
videturcorumtemporum,quo hicliber Seripras eft,
famofiffimus Amator quifptam fuiffe, qui inbinita ob
defidetiorum forum infelicem facceffum,mala pal
füs fit;animo non nimium repugnante. Id colligas
ex actuultimo, ubi itaeju(dem meminit PLeberius:
Qu ug mediras de aquel Macias de nueffo tiempo conto acabo a
mandos de cuyo trifle fin tu fiie la cauffa. Vbivides &
malé tamdemob Ámorem infelicem illum interiif-
fe. Hifpanica autem hoc loci obfcurius fonant hoc
modo: Leemas adelante, buelve la hoja, hallaras que dizen
que fiar enla temporal, y bufcar materia detriflezasque es ygnal
genero de locura, y aquel Macias, y dolo delos amantes del olyi-
do, porque leolvidava fe quexa en el contemplar. Eflaes la pena
de Amor, enclolvidarel defeanfo. Si cui nota foret paullo
melius Macis iftius hiftoria: nullo negotio commo-
diusilta reddere poffet. Nosin ignorationerei ver-
bisadhzfimus; fententiaantem effe deber; excm-
plumclarumdare Maciam iftum Amoris flammas
oblivionefedari, qui in ipfa contemplatione ipfius
illum oblivifci voluerit.&c. :
dirigere calcem contra fHimubsan. ] proverbium à ju-
mentis vetecum, qua; non loris & fcuticis , ut hodie
moris cft, fed ftimulis incitabantur. Eft apud Sui-
dam.
Opinio fee] monftrumillud quod omnisexercitus
verorum Philofophorum femper oppugnavic.quod
eccecatis humanis fenfibus,nequaquam ut funt res
videte eos & aftimare patitur, unde infinita malain
vitam humanam veniunt; &dilati, de Bono vero va»
nis cogitationibus mortales , etiam fuioblivifcun-
tur, Deorumque beneficiis ingrati fiunt & felicita-
ti fuz propri perduclles. Pulcrà Seneca Confol.
Z4 ad Mar-
36% C. Bartul
ad Martiam cap. x 1x. Opino eff quao: cruciat, tanti quod
queuialum eft quantiillud taxayimus, Arianas diff. hb.u,
cap.xvi. sive ooo 6st e Capita xo) ¿Eslora fuia, Don yag
doe G dope quélege veras Opiniones, quas fe-
quioportear definientem. Scite ergo, ut om nia, hoc
quoque Socrates qui Lamias vulgi appellabat Opi-
niones larvas videlicet,omnem perfpicaciam rerum
tollentes & illudentes. M. Antoninus libto. x1. Zo-
aptériis de Gc 782 Ri diy, Metales Dulnets ore dio dei
pam. Eumlege amplis librrv.& 1t.Inter Pythago-
tg quoque precepta refert ósosos radapiveo Flieto-
clesaureolo in Aurezcarmiva Commentario
"Senfus Noflros. ] quanta. fenfum humanorum fit
imbecillitas opiritonum copie demonftrant que ita
eosfüritim & deorfum agunt, ut nequaquam ullius
rei cettiradinem ullibi ullam habeant, quod docent
precipue inter Philofophos Sceptici; & eorum Epi-
tomen dogmatis nobis confervans fextus Empiri-
cusPeroniusAmbier. 720005070007
Fallint nosoculivagique fenfus
Opprejfà Ratione mentiuntur.
Seneca Epiftolá. 1%v1. De bonis aciali fenis nonju-
dicat,quidatilo fc, quid inutile, ignorat. Non potefl ferre fe-.
enti vif in rempraféntern perductus eft : Nec futuri provi-
dius efl nec prateriti memor s quid fic confeguers nefit. Gre-
gorius Nyffenus Vitá Gregori Thaumaturgi. ¿udts
xoi remar Qai pie durods 5 diduouoos qai
aimcrruliymes xo] vj cu leet pog riv. plo ob nahoU bm
rpelarree. eQatatpy 8 xprTü pity As TO» Brev. danpeas 8
Jio Sese, e mede O Cors rie dyetmla Goods di curas d-
endure, Auébot xuplov fiov de Anima, Editus à Io-
anne Tarino. prts dta sgemyoerey mpl T) xai dv
iIUS
ANIMADVERS. 361
quic dietis cad oidty diu Apu oupompolsprane, Gutt-
mundus Archicpifcopus Averfanus libro. 1. de Sa-
crament, Senfus perfepe. falls tuin veterum Philofopborum
multa argumenta tum quotidiana. experientia pleniffumé do-
cent, ZEquà enim , ttt ait Bostbius finus e in maximis drin
animis confunduntur, — Vnde fit ut dehis in quibus confuu-
duntur ,mertum finceruimnque judicium habere mon pofíint de
mediocribus quóque rebus non juxta verum Veritatem, fed pro
afftttu judicant fencientis, Que quam verafint utique
rerum exitus & eftimariones docent; Fatui contra
fentientes Epicuri fane acumine fito ipfo cecutie»
runt utalibià nobis demonftratutm eft. *
in fervitio fervi. ] en el fervirlo del criado cff el galardor del
feñor. Acutépronunciatum. a
"tivandis. ] aquiendizesel fecreto das tu libertad.
Medins.] qui intervenit negotiis componendis
Medius perhibetur, qui conciliat fcilicet duo difli-
dentía vora.RadulfusArdens Homili i v .Quadra-
gefime: Mediam ordine Chriftum Dominum dicit, quia
pereuim Humanitas Divinitati conciliatur.Silius lib.
xvi Punic.
"' ^ Haud deformis evit vobis ad federa verfis
Pacator mdiusque Syfax
Horatius. —' .
"OC Pacierat Mediusque belli,
Lucanus ^ ^ —— C
^C Craffuserat Belli Medius nora
Severianus Epifcopus Sermone in nativitatem
Domini: Pax Domini, mediaafiflens, O utrumque moffruni
gremio palpante conmettens,difcreta corpora in mum convenire
auimum ulnis jungentibusdocet.. Plura ad Claudianum
T Z3; Coníu-
363 C. BartnI
Confultara Mallij, alterá Editionezenjus locum pri.
musre& legit amicus nofter Cafp. Gevartius in E.
lectis.
ardelionís anus. ] trotaconventos commodius Latina
reddere non potui. Illaautem infamia Celeftina: f2r-
pius hoc libro memoratur , ubi publicé ftetiffe infa.
miz pileo capurimplemata ( fi ita loqui licet) dici.
tur. Hic Parmenonis verba fic fonant. y lo quemas dello
fjento, es venir à manos de aquella trotacomventos defpues de
tres vezes implumata. Poftquam ter jam infamis facta
eft, demum bonis tuis porierur anus, te peffumdato,
fequi] palos querra effe vellaco. Fuftium i.
Gus apud Hilpanos adnumerum dantur , ad delicti
pondus.
Maledicisillam. ] Petronius: Méledicillem verfibus.
aefcis primum ad flulticiam. ] 60 fabes que el primer tfea-
londeloctra es creer fer feienteo
male iibi confulutrunt. ] cantiuncula. eft fezvi dum
Equum fternit,& producere laborat:
flapedem.] fic vulgo vocant ifta equi adjutoria. An
ea veteribus ufui difquifivir Hieronymus Magius,vir
ob bonitatem judicii, & eruditionem egregiám,me-
lioe fato dignus quam quodá barbaris Turcis ftr-
gulatusobiit,in Mifcellaneis; vide & Ioannem Bro-
dzum pati Opere.
proptereà quod fidelitatem. ] Rythmus Hifpanicus pul-
cre fonat: Por fer leal padezco mal.
aveo rivo de. ] non potui commodius transferre
hzcduo proverbia, que fic fuo ore fonant. 4 Rio ba-
eltogananciadépifcadores » Mái nunca ma ptrroal molino.
Que fiquis, Ut cetera etiam hujus libri talia, ut me-
rentur
ANIMADVERS. 364.
rentur enarrate voluerit immenfüm molem Com-
mentariorum concinnet.
ACTV UL .
pro: foluta. ] Adiernos pagados » bragos que brados.
Qua in varia poffuncintelligi.| Senfusautein cft
folezc cos,qui operi cuidam exigendo redemri, mer-
cedem aggreffione ejus preceperunt, velut fradlis
brachiis ad laboremaccedere. Quo monemur nc
mercedem Operarioeuivisante opus confectum,
folvamus, aurprabibeamus. Illufttis Sapientiá hic
fermo eft, quem totum Hifpanice huc transícribe-
rem fi orium effet; fi enim Latine fonat commodé,
fané nec ifthic inconcinnà. — Videtur autem maxi-
mam partem ex Marci Antonini Imperatoris libris
xal, tauri hauftus,quos & nos recenti Latinitate do-
navimus.
Nofli liam fubflantiam.] Lepiusidem dicendo ani.
lem curiofitatem & loquacitatem fpectandam pro»
ponit,
siti neto nan movit.] qus toties publice natara igna-
miniá eft non audet dicere quippiam honefti,&non
vult turpejitaq; inter utrtiq; medio tramite incedity
Mater ipfius e5 ego. ] lu madre y yo uña y carne,
Prangitevpes. Horat. Aurum per medios ie fatellicos Et
perrumpere amat faxa.-—-- Illud de afino notum cft A-
pophtegma Philippi Macedonis.
Delicatilagamiütrices.] Hifpanica fic (anant.cexquille-
ficas fan todas; mas defpues que tma vez, confienten la fillaen.
el enves del lomo, nunca querian B ellos queda el
carpo , muertas fi y canfadas mo. Si diffiiocbe caminas
punca querrtan que amanecie(fe, maldizen los Gallos, porque
amuncian el dia , y al relax , porque de tan à qriefa » ve-
quierem
2365 C. BAnrul
quieren las cabrillas y elnorte, haziendo fe efirelleras, JAQUAN
doveenfalirelluzerodelalva , quiere fé lesfalirel alma, f
claridad les efireceel corazon. cc. poffunt quadam hinc
aliter reddi, fenfus ramen cft libidine poft inexple-
bilcs puellas effe, qua primum magna ambitione ca
füitarem ja&averinr. Quam fententiam ex fe anus
confirmat. d
adfirmo tibi.] vulgatum Se tralatitium.
Aut odit aut amat mulier, nibil efl tertium.
Noneas lanam] mo vayas por lana, y vengas fin pluma.
Servusantem pofteaalludit ad pileum plumis con-
textum, quem aliquoties jam infamiz notam medio
foroanus fuftinüerar,
ACT V. IV.
re mon fatis, ] aquellas cofas que bienno fon penfadas
aun que algunas vezes ayan buen fin,cotintiun mete criam
defariados efetos. Afft que la mucha Efpeculation nunca carese
debuen fruto.
Quando extremis rebus] Quando a los eflremos falta cl
medio, arrimar[eel hombre al mas fano,es difcrecion.Sequen-
tia mitificé (uperlticionem & omnium curam pio»
ponunt.Sic illahomines,aves;faxa, fe ipfam, talibus
confiderat.
qua eft vetula ifla. ] quien eseffa vieja que viene haldeando,
Nonpoteftuno verbo Hifpanici vis exprimi.
aquam cribro cogere. ] Proverbium eft ut in illo,
Agna cogegon harnero
quie Mire deligere.
Etapud Perrarcham, puto,Leétum eft.
Inaqua folca,in avena femina
ANIMADVYERS. 366
Nel vago vento [peras invete coglie
Qui pone fua fperanza in cuor da femma.
Siciensinágifler. ] Cacodemonem dicit quem li-
cio involutum circumge (tate putarquemque per in-
rervalla mox alloquitur.
mónachos nota relligionis. ambigua de induftrià fen-
tentiam feci,cum añré memoratum fit quid cum il-
lis negotietur. Sequenti refponfione Celefting pru-
dés omifi proverbiú ineptum Latino fermoniViva la
gallinacon fu pepita. Ecillud etialioquin anilem fer-
monem folum decethocloco, ut non magnifacien-
dafit cjus praeteritio.
nalla cruditas fame. ] eft Homericum interomnia
hainanitatis füpplicia famem elle pellim um.Vidcad
Augullini de Civitate. Dei primum Cominenta-
ra.
loqueris tit demundinis. ] vide amabilem prudentiam
in generosá puellá, qualem in talibus commendant
omnis feculiferiptores. Proverbium ita fonat, füà
linguá.
Hablasdela feria fegunte va en ella.
ad quemque manfioum.] Manfiones que fint vide
nosin Adverfarijs, & doGtos ad ftincrarium Ánto-
nini. Verba Hifpanica fic fonant. À cada cabo ay tres le-
guae demal quebranto.Que etfialitecfonent; id ramen
volunt quod expreffi mus.Sequentia omnino divina
fünt,& ex profundiflima Philofophi petita. Qui ft
enarres, Commentaria facias.
amttatis efl iffe. ] Sermo Lucretiz poteftetiam aliter
reddi, bi bi bimudada efla el diablo. Hermoja eracon aquel
(i Diosos falve,que traviejfa la media cara. NS & vafritié &
malignitatem coníccleratz vetula indicare poterit,
que
367 C. Bar THÍ
que cum dicat palam,Deuste juvet, tibibene-facíat,
Clam fecumi murmuráre confueveritar medium te
bicapurruptum videam. Sic folenttales,& non raro
iplailthec. Poteft & hoc dicerezillanecumifá cicatrice
fa quemedinm ipfi caput. diffindit, formofa erat?
ur quatiorfiliarum.] nihil hocad rem pertinet : quid
enim fiille fingula fintetiam magis vetulz. Artifr-
cium feriproris egregiuni eft, utanus cum puellá ges
riexosá,irbpatrente,& minime fufpiciosá lóquens, Ea.
ciatfe fimplicé,ue eo facilius credaturipfi quod pof.
modum ab(condito aftu illatura eft.Iraque hic fim»
plicitatem etiam ftolidam affectat. y
omnibus male ceffurunz.] Lo Hifpanico forte legendú:
qtte todo perderiainas, nom tados. Sic erit lentenia. Vt o-
m nia perdiderimus/fi fine iudicio reiego receffero,
acenaduci ] poseranz aliter hcc reddi, Nos Latinis
táticonfülufmus,cumalioquin Hifpanorum in tali-
busconfuetudines párum cognita: [intiis qui regios
nesdas non viderunt, quorum cum rariffima fir ras
ritàs, fané nos meritó captum plurium attendimus.,
Xxquid oberit fententia fcenani tocius fabulein
commune quoppiam theatru m reducere?
pec yinutu. ] Pan vitto cen Jan camino,
Queñomtogo garrido, —
Benbenim facere Deo msaquas.] eft ex illo Imperatoris
Chtifpitlimi & Feliciffimi apud Claudianuti
Sis pits im printis 240 cim vincam in ana
Munere fola Deos equat Clementia nobis.
Etfuiris elóquentiffimus & prudenciffimos fcri-
proromniumi poft feculoriím communis quidam in
talibus Magilter.Paria pluraad enti irrfecunda Edi-
tione Noftrá,quí ad SexdecimManulcriptorum có-
para-
ÁNIMAD VERS. 368
parationem,quam primum Typographi Czteris no-
ftris fe expedieunt;promulgabimus.
defultoris parietarit. Saltaparedes.lefu no oyga yo mentar
mae effe loco faltaparedes fantafita de noche, YInnuithomi-
neminfanum, amentem;qui furore percitus per pa-
sieres ad veifosevadere velit Sic Sempronius de co.
dem Actu Nono. «qtii effà quien me caufo algun tiempo an-
dar hecho otor Ca lifle. perdido vl fentido , can[ado eleuerpo ,la
cabegavariasos dias mal durmiendo, las noches velando,dando
abboradas. haciendo momos.faltando paredes poniendo la vida
altablero bc.
omia que cuperes ipfius offe poteffatis, ] que quedava por el
sl campo, Campnm omnem pro ipfo effe Eft Hifpani
mo folenne;fic füpra 4 &u fuperiore. Por ellas queda el
gipo, muertas fican[adas,no. Cui par eft.Andará (u pofta.
. VtinColoquio delas damas.Et péfar tener porfityo el pan
| ytlpalo. Cujus generis plura inibidem occurrunt.
nifi qui fuperatum.] Eft itidem Claudiani noftri.
nion efl vitoria major
|, Quat que confeffos animo quoque. fubjugat bofleis.
| Portoadule(cetule hujus oratio, primú ad Amoris
. officiatérata,ingeniofiffimo artificio cópofita e(l; ut
| parétotis Hellade & Latiolegiffenon meminerim.
| dris nundinis. ] Pues tan libre vasdefla feria.
| yeritatis voces tillis opus habere.] La verdad no esneceffario
| abundar de muchos colores.
|o penam numquam.] noneft rigide verum.
po firmitas veritatis ea off. ] ala firme verdad. el viento del vul-
| gomolaempicce. Vbi frmitate fta veritasnititur nonefl timél
|
|
dum ventofitatem vulgarium rumorum, ill obfuturam.
munufculo alique emendabis.] videtur hoc velleaniculze
dicteriü etii prorfus aliter fonet. Tu mala palabra fera
| SB ^ 4 Sayá, Non poterit commodius traduci.
,
369 C. BartHl
noagnin ¡He imperátor. ] Veifus;fortiffimido&iffimi,
tamen & vitiofiffimi, principis; Adrianijquosatiima:
abitur dixit, — o
Aniimlabagula blandula,
Hofpescomejque corporis,
Que nunc abibis inloca,
Pallidularigidamudala,
Nec,ut foles,dabisjocose
Que uclepidi & commiferabiles fant, fuá lingua;
fic Grecisab homine Antiquitatis confültiflimo, I.
Liaco Cafauborio ; redditifunt hon minus divinis
hifcejquos paritar meminerim:
Epaisjuy oxpiis
Erw x. Grips epar
Tloi voy, uci (Aéugtel
Apis. Aydtpiirt, xg sue
Ov] dia drdgoss poqiteeays
Naturam ipfam fecit Deus. fceletatà Philofopha.Na-
turam quidem,fed non libidinem diabolicam, qua
cuminfita hominibus nature videatur;illi ipfim Na-
turam criminari non verecundantur, Vide catera a-
nimátia,onllum non fecundum naturam fuam vivit,
homo quot libidinibus contrá iflam: Quà dere nos
cecinimus aliquando,libro priore de Fide falvificá;
quem vide,funtenim prolixiora eacarmina,quam ut.
commodé hue transícribi poflint. Et libelli nunc
nupereditiinomnium manibus verfantur.
injungo d commendo. poreft etiá haec fententia effe:
lurimü tibi debetifte cuus juvenis generofus.Emar-
goteoffe Cavallero.Tamé prioré fententiá auctor volu-
ille videtur ji n. animus Melibzezprorfus amore fu-
peiatus eft, que ipsú fi honeftü facinus convitiatur.
Caval-
ÁNIMADVERS:' 376
Cavalleró autem hodic id fignificat, quod nequaquá
Latine exprimere poffis,cum fit etiam generis conr
tnendatio:
ACTV. Y,
Qs parilin.] Male Deos vocabaht veteres Ca»
X7 coDamonas;ná &horü habebant difcrimen iri-
figne;ucnotavitIofephus Scaliger, hominum erudis
torum Phenixad Maniliuin.De Demonibus elegás
eft Dialogus Michaelis Pfelli , quem notis illuftrarü
edidit infignisingenio,Eloquentiá; Erdoétrina, G.
Gaulminus.non ita pridem.
inediam confelawneffe:] Sabe te que lamitad ela hecho,
quando tienen buen principio las cofat.
quas exegi batfenus. ] d yo ronipjera todos mis atatnitntos
hechos, y por hazermy creyra en hiervas,uy piedras 14 enpala-
bras.Sermo eftabruptus.aitenimanusautnegotiuñi
fe confeftuzam, atenullam vim.tribuirüram porro
omnibusa:tificiis fuis,vel etiam illa omnia projeóta-
ram: .
siguen fugiendo ignavas.] Nica huyetdo buyeumt-
erteel covarde. Vide StobziSermones.v.vi1.& xL1x.
c illicvelinquere.] aggravar difcriminafua, quo pe-
riculoapud Melibzam fuerit 5 ut alie duz ejufdem
cenfus nequaquamtale quid fine fummo difcrimine
expediverint Hijo, effavegla de lovostio es fiempre ciertas
que otra hora me, pudiera mas tardat,) dexarallatas narizas:
otras dosnarizes,y lengua affi quemientra nas tardaffemas
caromecofafe. Áfine, inquit, tu de longa commora-
tione meá augurarisfelicem rei fücceffum. Ego dico
tibinoncredendum fatus ¡fi regule.Tam enim pe-
riculofum hoc negotium fuit,ut pene nullo effe&tu,
Aa etiam
pt C. BAn tuf
etíaminfigni meo detrimento, mihi longiori etíam
tempore illic manendum fuerit.
alia rebus magis utor! ] Locutio familiaris Iurefcon-
fultis, hocautem dicit Sempronius pluribus fibi o-
pus effe quam que ad vitam& victum folum faciant,
Otras cafes he menefler mas quede comer. Sequentia. ex
moreregionisfunt.Que dearcu fequuntur, obfcz-
niora fant, nec verba Hifpanica Latinifiuum capi-
unta, Iraque fententiam fam fecutus, "reus in
Priapzis eft iuto.
Sapientis cfl prepofitum mutare.] El propofito muda el
fabio,cl necio perfevera. Francifci Sanfovini celebre
di&um eft. II ouitar talhora propofito e effetto di prudenza.
cauti C prudentis legati. ] delos difiretos men(ajerós es ha-
att lo queel tiempo quiere.
charaxat.] fignar,Chriftianorum eft feriprorum,
Vido Conradum Ricrershufium ad Paulli (enten-
tiarum Fragmenta,
ACTYV. VI.
T c tunicam tibi pofiens.] fuperioxa dicens vetula
tecto aftu Commonttrans Calliftoni vetus fut,
ufaque detritum;pallium,pofcit abeo novum;quod
Parmenonem male habet.
ys habet. ] additum eft cralatitium proverbium;
quel edad de dondecanta de Alli fe vifle; Cui refpondet
Parmeno. Taunvifle comi canta. Qus non pofluntbo-
tiis Gratis traduci. Nempe Abbas unde cantar, inde
fe veltic Re, Senfüs in proclivi eft.
jam dutimerascatenas] Hifpanica fic forantifi quis
forté curiolius ea expendere veli. Ja difzurre eflavones,
elperdi-
ÁNIMADVERS: ps
elperdido.ya fé defconciertan fus Fadajadatsunada menos de
dox, Siempre efla becbo relox de nitdia dia. :
facius es Seps.) Sep ferpentis genus dicitur aures ob.
türare cum incantator aliquisaccefferit,ne voces car-
minum Magicorum audire necefle habeat, & ita im-
periumeorum fequi.Mentioapud pluiimos facros
& profanos fcriptores. ;
fromem palma verberans. ] mote eorum qui vel ftu-
ntád aliquas res, veladmirantur alioquin,vel do-
Tor.Cicero.n ad Atticum:Competitores quicerti cffevi-
debantur,Galba, Antonius, Q.Cornificius puto tein boc aut
rifife aut ingemiffeut from? ferias funt qué ctiam Cafoninm
putant. Idem in Bruto Nulla perturbarioanimi, nulla cor-
poris frons monpercafJa , monens, pedis quod minimum eff,
nulla fapplofio-Heliodorushib.rr. sj $ pa Guys ttal
ti le xeqediés nad Von Gros Spp uo, pnetv, Glos eis
si? tijetpom — Sic femur percutiebant , in magna
animicommotione , quod admittere oratori,non
autem frontem,ait Quintilianus lib.xr. Nonnus Pas
nopolita lib.xvr.Baflaricorum,
Kad jodas Grapasevtraptidts dporipos de
Mipovs "rione, xivvpii puerro Quim.
Fulgenciuslibro primo Mythologicon. Tur ife
tachinmuon quaffans fragile,collifo bis rerque pulju paltmula fe-
sore necis inquir. Fulgenti, Sc. Hieremias Propheta.
cap xxxi, Poflqudm enim tonvertiffi ne égi pernitentiam, er
golbauam oflendiffi mibi, percufft femur neum, Confufos fam
de eribui, quoniam fuftinui opprobrium adolefcentie mea.
lallationts. Jvoces nutricü quib. pueris blandiuntur
ut dormant etiam voces puerorum. Perfius fat.it.
Et fimilis reguna pueris pappare mintitums
Pejcis, Gr irati mamme lallare recie.
Aa 2 Cornu-
5 €; BAx tul
X. Cornutusenarrator prifcus-Nutrices infantib. tt doy
emignt folent dicere fapé Jolla Jalla.lalla,aut dormi aut latis,
fatidica de Hetruriá:] in hifpanico cftarlhuta. Sed tas
iain linguis Latina defcendentibus., mitificé des
torquentur.Püto autem Sibillam intelligi Sed eft res
cens Hiftoria. — E uo.
ex temporecapiendisconfilits.] Comiciftapud Sto«
bxum. : s :
malo aliquo occtrfot.] ex faperftitione veterum , quí
in libris Adver(ariorum;& ad Claudianumyalterá Es
ditíone,ut & peculiari opere de talibus , illu&rabo
forte, Perfuafum enim erat Paganis honinem nigrú,
caftravim,mancum;aut alioquin beftiam , omino»
fam,occutrentem indicare malum eventum fiego-
tiorum pre(éntium,aut poft getendorüm,
edlcibiadi quendam. ] Confule PIutarchuta.
Vuiys bora fatio. Proverbialía funt Hifpanica. Con
fut fenov, que en una bora no fé gano cámorasperomo par elfo def
eenfaron las. combatientes. Alludit veterem quamdam
Hiftotiam > bellis ctiam inter Francos & Hifpanos
fervenribus.Aquorum memoziá plurimi Refranes fu
erítitescam linguam tenent, & Egoin Originibus
Duos atbitratus (um Refranesipfos à Francis diétériis
confutatis, Caftillanum nomen hábere. .
ACTV. VIL.
e : . : E
pe fli] Longam & gravem orationemad
Parmenonemanus exordicur, ut eutn, quacungs
etiamrationezab heri fidelitate, abftraheret. Efficit
vemdem rem Arcufz conciliatione: quam ftatimjus
veni minimeabfurdi ingenii jungit, utirire prefenti
eum pignore certo fibiaddiceret. TE
Los; "M thubari
Ao -
ANIMADVERS 37%
mnt over ción capillis, ] Mudar fecoftuimbres conla
mudanca del cabello,y variacion. o;
eAmarete delere fi amari ielis.] Sabes que es mene-
fterqueames.fi quilieres fer amado. Martialis-Marée
qt ameris, aia. Claudianus.non extorquebis amari.
Hoc alwrna Fide hoc fimplex gratia,dona?.
Proverbium fequens. que tto fe toman truchas, nihil
ad Latinam traduüctionem. n
Inflicia apprebendire.] Lictores miffi d pretore. Vide
qua de hác voce, quam volens retinui, dixi in Differ-
tationc.
ueceffeefl aliquidpati-] nimiszefert pulcre hoc dictü
fenilem calliditatem,& exprobrationem cum excu.
fatione, velut feri. Verbaficfonant. Algo ban de fufrir
los bounbresen effe trifle mundo para fufientar Jus vidaschonr-
rs Et loquiturvenefica publice infamis pileum fe-
rente. :
Virgilivs.] nota fabula de nefcio quo barbarorum
temporum Mago, Virgilio 5 quam nullà tatione &
fonte conttà. omnem hiftoriam & fidem Maroni
vulgus adícribit Fatuumá fatuos feCtatores habens.
d dlaplyne iros .
fuammá fecuritate.] tocus fermo ifte. fatcafinis cecis
plenus eftyuritenión quà poteft, Cele(tina Parmeno»
nem fcelera mattis ipfi explanans. Sic hoclocofecu-
rum illum de hereditáre paterná vivere poffe ait, nó
enim tímore opus ef ne id alicui auferatir,quod ni -
hileft;neque abillo habetur. Que lo que tupadre te dexo;
Abuen feguro lo tienes, Fatum autern etiam fimul the-
furi (aprá memorati mentionefafcinar. Que infe>
quenti Celeftine ferinone de Ludo Schaccorum;us
vocaneproducancas,non polfiinecódemLatine des
Aa 3 fcribi,
375 C.BarrTmI
fcribi. Quid enim Xaque , quid mate fit,non habetea
lingua edicere.
Si ditefcistuquidem.] Alites capi etiam potetine
Hifpanica: Con gallinas hija» Afi fe harela hazienda andar
paffe.Otroesel que ade llorar lasnecefidades, que no tu;yerva
pacequienlo cumple,tal vida quien quiera felequerriaN ide=
turaliquid co:ruprum elle inexemplai meo.
lupinos pro nunnis.] Hifpanica fic fonant; affi que ne-
eeffidadvuas que vitio me bizo tomar consiempo las favanas
por falderas. Plenz funt ralibus fermocinationes me»
retricutn.
vabquam fiaviter.] more meretricutn omnia fua
perfumantum Infra Agtu xix. Sofía de cadem hac
Arcus. tenia unas manos como la nieve, que quando las fa-
sava de vato enrato ne un guante, parecia que fe derramava a-
baxar porlacafa. Etinter oficia Celeftinz, Actu. t. Per"
fumadera.
diim spare] le: fceleratum aliquid in his ver»
bis,que in eum hinem anus dicit ut ab amore unius
Arcufimaverár.
neque tentum ego emolumenti. ] Hifpanica poterunt &
paulloaliteraccipi tengo vezinas embidiofas, luego la di-
ramafique aunqueno aya mas malde perderlo, fora mas que
ganareen agradar al que memandes,
vide que perisulo. ] Hifpánicum hocelt Quies motieng
finounsojo,mira ¿quanto peligro ada. Addidicgo, pere»
gr Senfis autemillucioquodeo effoffo delito €x.
Cus exeat, |
que focietas ifl laudabilis. Y Proverbium Hifpanicum,
Compania de uno; Compañia de ninguno, Compania de dor,
Compania de Dies, Cipania de tres, Compawia de Reyes, Como
pastiade quatro, Compania de Diable.
El quen
ÁNIMADVERS. 376
Er quoniam duosfinul, ] y pues entrambos no eabenen un
facoacoge la ganancia. Opottetin talibus remittere fti-
lum & vulgatitati fermonis accommodare.
alus deron in palatium. ] Que al hombre verengofodl
pidbololo truxo àpalacio.
illum fine rubore.] non adfequuntur Latina fenfum.
Hifpanorum, En corteftas y licenfiaseflat?. Noefptro mas a-
vi. yo fiadora.que ta amanezcas fin dolor, y el fin color. mas
comoesun putillo gallillo barbiponionte , entiendo queen tres
sucherno fe le demudela crefta : defosanemandavas à miico-
suer en imi tiempo los medicos de mitierra, quando tenia mejores
dentes. Qua mirifice anum talem decent.
porrocum pirata piratam.) poterat & aliter transfers
sis Pues decoffario A coffariono fe pierdenfí wos los bariles.
Qualía in omnium ore verfantur, & fuálioguá
adnotanda mihi vifa funt, quoniam plurimis omni
no negotiis applicaripoffunt , $ incalibus nulla
lingua füpraiftam.
eculum wibiprius.] Tavenalis hoc Latin? extulit. Et
exco nosin Épigrammatis.
Vene uno contenta viro fic fubjciana»
Contentam dicas mavolet, uno oclo!
Incorum mentionem cum commode híc incidá
Leétorem meum fperare jubeo. Editionem eorum
quam maturimam demtis omnibus illisque me pe-
riculofiffimé decumbente, anno. c15. 15. cxitr. in-
terfperfit invehentia & intrufitmaledica Thatrhzus
Hebius;qui hereditatera meam etiam vivi cernens,
lubitu fao tria mea volumina,interpolavir; que talia,.
utillepromulgavit, nequaquam pro mcis agnolco.
Jtaquebreviexftabunteafacie , qua non verecun-
dentur omnium auribus probari.
Aa 4 quat-
397 C. BantHlI
quaquam enter guflus.] que aun el fabor en las evi ie
quedo no lo perdi con las muclas. Quamquam dentes anciferina,
fiperefl tamen guflus in gingivis. Propetansitta alio fenfu
verti.Conveniunt autemín eadem re Germanorum
proverbio. Gin pfcrro bap ben habernicht mebr bepfs
(en Ran/fóretibn body gem Cod)mingen.
quiinmultas partes. ] quien en muchas partes derrama fu
quemoria,en ninguna la puede tenet. .
beflia.] in Adverfiriorum Commentariis docui
hocconvitiumetiam veteribus in ufu fuiffe; nunco-
mnibus familiare. .
juventus enim otiofa.] La mogedad ociofa, acarrea lavejez
arrepentida y trabajo/a.
faepius enm magiftri cadi muchas vezes, qomo diz
xemalinajiro fobrepuja co buen difcipulo.
sulla fcientia bene. ] ninguna fatentia bien es empleadaen el
gueno letjene aficion.
ACTV VIIL
T boc fine Dess.] Quepor effa hizo Tios, nu dia trasotro,
A eporque lo.queen uno io baflaffe fe cumplieffe en otro, Sce-
Jeftusctiam fententias loquitur. 7
voluptas cujusgonferas,] El plaxerto comunicado noe
lazer, Multa inhancrem Celeftina fupra, amicitiam
cumSempronio Parmenoni fuadens.
flrigilem illi]. turpias ef quod de Hifpaniconos
juffimus Latino morcloqui, No fe queereadetu tardan:
easfi noque quedafle 4 efcalentar la vieja effe noche, 2 a afcartt
los pies, conta quando chiquito. o
fiflultitiadoloreffer- ] Sida locuva fueffen dolores.en cada cas
faruriabozes Elegantiffime. j
Mopjo Nifam obtigiff atra fardina fe eche para el Po
t. 1108
ÁWNIMADVERS. — 378
decavallos pues ti tienes amiga.Sardinaeft fpecies minuti
halecis,divoram menfis frequentata,
cotieinflar factns ] hechotablilla demefon, que para fé no
tjene abrigo; dala à otrog.Signacu]ut domus auttaber-
ne fa&us,quod ipfum in publico pendet;aliis aurem
indicat locum ftabulandi,
O Parmeno jampercipere.] à Parmeno , agera podrasver
quan facil ofa es reprehender vida agena, y quan duro guardar
eda qual la fiya.
falfim co iñanracum metallum.) Luego fe defcubreel falfo
quctal dorado per encina. Contra tamen fepe etiam verü
eft quod Epiftol.Moralium libro, fcribit Honorius
Vrficus; Scriptorum Gallorum Elegantiá & Sapien-
tii non poftremus.IIefl ray quelques fois les plas expertsla-
pitires font tromptz de la belle apparence. des pierres falfifiéns.
Bcc.
Depena amplá. ] En eafa llena.
Preflo fe adereca la cana.
Antipater Sidonius.) Extant hujus Exigrammata a-
liqua. De Qvidio ipfius teftimonio notum eft, Anti-
pauiqui tradar memini legere fedauctor nunc non
fuccurrit.
nonericmagni/pars.] Omifiifta. Ca Li. quieres desir
que foy como el smogo delefgudero Gallego. SEMP. No ande
Diosquetalcofa yo diga. Queeres mifeñor. Quid dixerit
illenane(tdivinare,neque le&oris Latini quicquam:
intereft. .
non ontue efl candidum]. Notabilis fententia fic fu
linguá fonat. No:es todo blasco aquello qua de negro no
tiene femejanca. Ni estodooro,quantoamarilloreluze,
Vitofoloittu. ] usi folo golpe nonderribe un roble.Cuicó-
fentit quodauctor Epiltolarum Amatoriarum a Fr&-
Aa 5 cikc
379. C. Ban ruI
cifco Sanfovino editus ponit. De «na percofía 10 adde
maialbero, Ez: Epiftolz, five compofite à modo no-
minato (criprore, (ive edit tantum, merito pro uno
denobiliffimis Lingutalice figmentis habeantur.
Neceó genere pares multas habent.
Quod nos inagis juverit] duo hic proverbia jungit
Hifpanus fcriptor , que Latinus fermo nequaquam
adíequitur.Verba Sempronii integra funt Cress lo tu
Parmeno» Bien fe queno lo jurarias. e^dcuevdate ft fuerespor
conferva , apañes nu bote para aquella gente zilla,que nova
anas. à buen etenidedor. En la bragueta cabra.
Apuleie.] hoc quoque favum vulgus reapfe fai
credit. cum non alia ratione luferit Milefias illas Ap-
puleiusquam ut afinino etiam judicio res mortali
ridiculas, 8 ftudia nullius ponderis, philofophorum
tumcemporis more,traduccret.
ACT V. IX.
felici co jucundo temport.] hic videtur effe (enfus ver-
borum facile &aliorfum transducendorum, à deno-
fa bora ha deeflav rezando Vel (anc commodum tempus
ipforum nequitiis faciundis furciferi intelligunt.
anemoralibus precationem. ]eon fue cuestas en la mano.glo-
bulifa&iligno;ebore,fucco,auro, argento &c. qui-
bus adnumerat vulgus precationes. Melius Latine
vertiffem Camnonitaria , qua (amt libelli aut indiculi
Memoriz gratiá factiaut confcripti.
famefque, quibus tmcliores magiflras. ] traduéta funt ifta
de Peris] Satiticiprologo,ut nemo non uidet.
Ad pofitam menfan manibus bene lotis. ] alludit morem
Romanum,qui menfis exemtilibus loco utebantur,
quas
ÁNIMADVERS, 380
uas tollerent epulis finitis, ut & prifcorum feculo-
mm Heroes. Verba Hifpanica proverbium (onant,
multis ceb. applicabile, fcilicet ut fiac illud judia dre
Purnouisos, A Tria puefta con tusananos lavadas,y pota vergj-
enga, Plauti fcitum norumeft.Apud merfam verecü-
dari neminem decet. Certe ufus Hifpanorum id c-
gregie fervat,
quicquid mali husnoris corpori inmef.]. A los caufados fégua
dores haze fudar tota agna mala, fana el romadizo y las mue
la. Non videtur alia inefle fententia.
Vna panis crufla. ] plerumque hoc fit ut homines
bibaces parum comedant: que an corteza de pantato-
nado ime baflaparatres días. Sic pulcre temperantiam
faam commendat Kilicet: fermoni ifti comparabiiis
apud plautum Curculione.
tria pocula honeflati (> utilitati;] Aufonius Edyll.
xI
Tor bibe, vel toties ternos fic myflica lex efl.
Appuleius Floridis;Sapientis viri fuper menfam celebre
dilumefl. Prima , inquit, cratera ad fitim pertinet, fecin-
dead bikeritatem , tertiaad Voluptatem , Qugrta ad ino
fran. Vide fuidam in "Oe. Datos ad Petro-
nium,
maletibi quod edisexpttat.] more & voto rabidarum
meretricum, ut trivenefica Luctetia in Pornodida-
fcaloaitomnia fe genera rixarum fuper menfam cie-
reconfüetam, non aliofine;quam ut convivis quod
ederent peífimé expeterer, Sic infra hoc a&u cadem
Elicia Sempronio vovetamala peflilentia cum iflhác buc-
«là tibi vifcera tua intret, — Videar juventus incauta
quam amantibus (ui monflris fao fumtulauticias
preponat,
gufias
381 C. BarTul
guftus fesnelcoreupene,) elgufio dañada muchas vezes juza
gapor dulce lo amargo.
nellanjpian verum. ] egregia commonitio & illatio;
Ninguna co[a es mas lexos dela verdad que la vulgar opinion,
Huc omnium SapienciumCommonitoria eunt. Nos
tus eft verfus. Vulgi judicium prejudició veritatis eft;
&c.Et Hec illuftzariimméfüm Cómentarió faciant,
uihil fit qui pro ibi] Rapa fea quien for rin fetiene s as
obras hazen linaje, &c.
Letum enimum facit.] Todo aquello alegra que
con pocotrabajo fe gana. Martialis inter Felicitatis
bona numerar. Resnor parta laboro fed relicta. & c-—-
diilcis Er amari firanl vulneris] hoc rale Amoris ictui
adfcribitur.Claudianus de fontibus Veneris,ubi tin
gat fpicula fua Amoris Numen. Nuptiis Honorii.
Labuntur gemini fontes hic detlcis, Amarus.
Alter, infufo corrumpunt mella veneno,
Amoripfe mel felleum. Idiota Specülationibus.
Talis Amor eff laqueus anime diferinen Vite,mors fuavisbla-
daporcuf to,interfedtio leniens , mel felleum; pernicies delicata,
dulce venentna, rnalutn pontaneuns fapidajugulatio, Comis
verum calanitas. Eodem pertinent que fcribit Theo-
phylaétus Simocatta Epiftolá, xxxiv. Plaraadeum
Claudiani locum. Ratioin Phyficis confiderationi-
bus'Concupifcentia ex jecore; jecur amari & dulci
particeps, Alcinous cap. xx1r1.Platonicorum.
numquam ad propofitum. ] exemplum in aftutiffima
meretrice apud Pornodidafcalumsque de fe cadem
Lucretia Antoniz;par egregiarum mulierum, confi-
tetur.
corporisilliut poteflatem fecerit] vide quam pro fatuo
Sempronium nafoanus ducat. Que corpore proiti-
tuendo
ANIMADYVERS. 381
tiendo vittum faciebat, eam ipfius folius amoribus
dicatám peifüáderesultLatiicatiorfentétiz ficá no-
bis explicata ef; Verba Hifyanica. Ne fabrotra coja en
qut os lo pagar fcilicet quen Mdibeam latdaverat, fino en de-
xir effo,) creo que wo vecla hora que aver comido paralo que jo
me fe Hec certe fentontic lena ell,
aliorstm facerdotum oblariones.] Omaifi aliquid volens,
quoniam commode exprimere non crat. Totaferies
Hitpanica Sic fonat. Que hartocsque tina vitja, coritO JOs
en oliendo qualquier vino diga de donde es, Pues otros curat fm
genta. No era ofrecido el bodsgo,quando en befanda el feligres la
vflola er: del primer bolo enmicafa. Efpefjos, corro piedras à
fablado , entravaniuchachos cargados de provifiones por "i
puerta.* Dixi omififfs me, reddidi tamé ut potui. Ne=
que certe difficultas infignior, quamvis primum ime
petum fruftrabunda. :
ACTV. X
Son intus in corpor. Poetarum figmentis Amor
| eJ erpenti exequatur. Anacreon.Odario.xL, &c.
alexander Magnus per fosmium confpexit. ] Videfcri-
ptores rerum Alexandri. Paria de fc fcribit omnis
memotix fapientillimus Imperator quem ego Salo-
mononé Romanum nominare foleo, Marcus Anto-
ninus libr, 1. de £20», Diis, inquit;acceprum fero,
quod per fomnumtum alia mihi remedia funt de-
moriftrara, tum contra fanguinis excreationem., ac
contia vertiginem.
Parotide.] Aurium obturarioniapto velo. Áliow-
quin quid Parotides vide Theodorum Pxifcianum
libro.r.cap 4x. .
eri fapremim nune aliquem vulnerat.) Quinto el
alto
a^
383 C. Barthl
altoDios da la llaga,tras ella embia el remedio, rif:
tulife videtur ex Pocmatio Mufzi, quí pariter de
Amore.
K'hdpa dj ajort ans «pos Bystiroi Supdla
Ka ordam o tpoc Axtg xir vtt, 6uri Jf rey
“Auris 6 modiuarap CouAmpópos Esi Spororon,
Ariftenetus lib. 1.Epilt.x. ubi jucuadiflimarelatio
Amorum Aconrij & Cydippes.oradv avrà; ó pde del
uvas "rapstdious pay avt diocrNeram, vorütré eai xaittate
amy Geor, oye rov o 00 cidbopetrós xis.
confciétiam habui.) noticiatn. Vide notas ad Pheba.
dium. Quzquidem ex percurbatiffimis Schediis me
abíente edite,bonam ctiam partem funtomille,
color vultus tui.) verba feré fünt Pacari Drepanii la
Panegyrico Thcodofii Magni. Vide nos ad Claudia»
num.
ACTV. XL
Meorpeiribe) liomines fatui , Ágytris qui
tympanisfonum cienrut concurfus frat popu-
li. Qualisapud Gallos celebris fuit quem in Faceriis
facrificos. ptacipué lufiffe memorat Bonaventura
Pererius. .
diniidid aurilibráJoredio marco de oro, —
fimanen inobfcenuns utadum. ] efta colgado de la bo-
cade la viejalordo ;y mudo,y ciego, hecho perfonas
ie fin (ort, queaunque le dieffemos higas, diria que
algavamos las manosá Dios, rogando por el buen
fin de lus Amores , Pinfere cicontam dicit Pers
fius.
nianquam peas] Nunca cl coragon laftimado de
deffco,
ÁNIMADVERS 384
defíco, tomala buena mueva por cierra, ni la mala
or dudofa.
semper hocaudivi affirmari.) Siempre lo oy dezit que
esmas dificil fafrirla profpera fortuna quela adver-
(a: Que la una no tiene lolfiego, y la otra rene con-
fuelo. E
venata offa. ) afftfe fuelen dar las caragas en panembueltas,
erque mo las fienta el gufto.
&gyptiiili.] Cmganos dicit, qui fi blandis fuis dictis
unam faltim nummum alicui abltulerine, praftigiis
notunc.quicquid crumenz füpereft, extrahere. como
bazen los de Agypto » quando el ftgno noscatan enlamane,
Porro undcispopulus veniat dubium eft etiam do-
¿till mis viris,ego aliquando füfpicatus fum nomen
àZ ygitis haberespopulis Afi; quorum mentiocft a-
pud Gcorgium Pachymerium lib.rri. Hift. Vetuítos
effealibi ex GloffisI(idori oblervavimus.
dulcibus verbis. ] Àla he,madre, con dites palabras efan
muchas injirias vengadas.
sunquam pedem fecurepones.) No dapaffo feguro quien
vorre por cl muro,y que aquel va mas Jano, queanda por lo lano.
Rhythmicum proverbium cft.
A C TV. XII
LAris delidfi.] nota vafritié vecordis fervuli. In hoc
A enim iftuc dicit ut Dominum credere faciat dein-
duftriaaliam horam;quam que reapfeeratnominaf-
le Siccumipfe peccaverit, Domino peccatum im-
pingit.
Homo paratus oprime. ] El hiombre apercebido tedio coti-
batido. Medium ducllum confecit , qui ei paratus
eft.
bona
3%; C. Bar til
bona batis fit ibis]. in Hifparüco eft; bue boraeff,
uod quare dicat cogitandum...
Nefisaféncator.] ne feas liforijero. ] quae ultitna vox
fané hoclocoaliud quam alfentatoremaotat.
primummatum babedm.] ie loquimur de hominibus
maximo aliquo pericolo elapíis. Sic Cicero de Ro-
ma Conjurationi Catilina fuis Confulis aufpieiisex.«
emt. .
O fortunatam natam me Cónfule Romar,
Sed aliquis qii. ]ac homiines maxime mcuctlofi fa-
ciuntetiam ubi omnia tuta excogitant cauffas mes
tuendi, Talem omnibus coloribus fuis depingit Para
menonem. | :
eorum bomitttum anis. ] (ixictius fonátit Hifpanica;
qua: fuis tamen de cauflis extendi 8c amplificavi,
eomajus peccaturit efe.) Juvenalis fanc notiffimi ver-
fus. Ontne animi vitium tanto confpettims in fe Crimen babent
quanto major qui psccat babetur. Vide loannem Salisbe-
zienfem Policraticilibro. V. cap.xvt.
ubiphis millies] / xidiculé mottifero titriori quat
pugnos ductos cum vilibus monachorum fervulis.
Oneratus aracis.) pulcre fonat uà linguá. Cargado de
hierro cagado desmiedo. Onrarus ferro timore concaeatus eft,
Et fic vertere malim. EN
Super pecumiam non efl amicitia.] fobre el dinero mo es
amiflad. Cum de argentoaut pecunia controverfía
eft;non éftamicitiaram firmaquinnihili peridatur.
da illidigitum latum.] Verba iunt Hifpanica. No di-
gan por ini, quedando me un palmo pido quatro. Alioqui pro-
verbium ejufdem lingua eft. Avellaco dos el dedo, totttd-
ralamano. Quod nosallufimus. uu
, aquampttat.] hoc eft ventrem exonerer, ut pon
ius
ÁNIMADVERS. 386
fliuscircumloquebantur Romani,ut eff apud Petro-
nium. In Hilpanico eft. yo digole que fe vaga Y abaxafe las
bragas,
Tudicium infignis. ] Señales de gran covardia acometer à
los menores y alos que poco pueden,
fortis advesfáris.] Elduro adverfario entibia las tras y fa-
ñas. Vcrillima fententia & quotidié experta.
suinus inimicorutm efl quo plui mortuorum. ] Non eftex-
preflá fententia fed hoc vult decifa in Hifpanico.
ACTYV XII
Hadlenys adflickum curis.] Hifpanica fic fonant.
Duerme y defcanfa penado.
Dejde agora.
Piter te «matu Señora.
Defu grado.
Venga placer al cuydado,
T no le yea,
Pueste ha hecho fu Privado
Melibea.
Ad verbum. Dermi > animnm ferigare define, 6 hadte=
nus doloyibus dilate,Ex hoc quidem momento , Quioniam fud
Jpontete amat Domina tuas Placentia c Voluptas vincant
Sollicitudines.neque hartm amplius memineris deinceps, quo-
aem in familiaritatem te fuam vecepit Melibea.
bis milleiétas. ] notum Hifpanorum m oribus rece-
» ptumeffe adnumerare ictus vapulantibus.Q uz qui-
dem à mancipiis ad talia premia peccantibus tradu-
| Ga videtur poena.
| deeelfisculminibus. ] Proverbio es antiguo que de muy alto
| grandes caydas fe an, Palere Iuvenalis de Sejano.
| B ACTY.
387 C.BarTHl
ACT V. XIV.
Qm mosetiam ifte civium civitarum Hifpa-
nicarum, qui inde originé ducere videtur, quod
in Hiftoriis Cadentis Imperii Romani legiur, po-
pulos nonnullos ejus everforescanes cum & pro
milicibus in aciem duxifle;uti prolixius à nobis alio
locoadnotatum eft.
Domine aima mee poftquam me credidi poteflati tua.
Hacobteftatio fuaviifima & fimplicitatis virginalis
lenam imaginem repralentans,deducta eftex libro
Sexto Amadzicap-Lx.ubi Onolaria Lifuarcam al-
loquitar,fola foli potita. Mon ay refpondit elle, mettons
mons fur cfle erbe à noftre ayfe, d puis qiie je we fiis de tant.
oublice,me trouvant enlien fi fufpett à nou honneur , peur me
fier en vous je vous prit que cefle faniliarire pjtoyable,ne me fa-
ceenvofire entroict de pire condicion que Je j enfe exgree tou-
eeslescruauter , dontlesloyanx amans (ont en peint. quelque
foispar un refusrdifommable de la chofe qu ils defirét.Vbipar e-
ventus fübditur. Mais tandis qu elle preparoit cefte bonneflt ex
cafe Lifiart gaignait placepetit ápetit, fefaifant paifible. pof-
feffeur dela bouche > duterin. Xt voulant paffaroutre. Ab
monamy » diftelle, contentezs vousdeprendre fur moy autant
que moymesmes a) commandement;qui ff voir C» toucher ma
perfonne, fans vous incttreen peine des offerce , quevous, ny
autre me we fpanricz puis apres vendre. Ma dame. refpondit
il, vous fraves le temps, que je navige en cefle mer d' amours e
mmanitenant quejefuisprefl d. entrer. au doux port demercy,
pour Dieu tiem! y foyer muyfante. . Mon amy , dit Onvlorie,
. ne yotts
ÁNIMADVERSs 388
me votis doit il pas fufire que je finis vofire, eb jonir del exo
merieur , qui eff propre fruit aux amonreno, fans vonloir ten-
dre à um plas, fir fi tofl paffe , c» qui 0 apporte. (comme
Pou dit ) que triflefe > Le bon berger tond fen opaille , tou
tes fois illa. fanre de danger , au moins mal qu' il peut.
faicles donques amfi , que luy , c. me traiter drucement,
y ib vous plaiff. — Mais tant plus qu' elle profervit fes exo
cufes mignardes , €» amvins Lifitart fe perfuadost de y vor
lir ajouficr foy , anis lafchant la bride à fos paffions, cue-
illic la premiere fleur du Rofier ,— lequel pour le commence-
acnt fe troura efpineno. Tontes fois avant qu' ils partiffens d
enfemble , la terrefut fibien cultivt , qu elle fe ven-
dit fertile <> aysée au contentement de V un c» del
autre.
Addidithac utique actor ille qui Mediolani
Ludum hunc diffinxit , quo ad amantium col-
loquia, plurima addens , que invitis Gratiis a-
lioquin in tam nobili figmento delideraban-
tur. . :
pafloresetiamoviam.] | nefcio an fatis affecutus fim
fententiam, que (áne quomodoconciliata fit; adhuc
dubito : 7 dos paftores que en effe tiempo traen las ore -
jes a eflos aprifcos à ordenar, y podria fer que cogiefen de pa[-
fada aiguna razonpor de toda fu bourta y la de Melibea fe tur-
bafe. Videtur alludere cantus paftorales , quibus,
obícurius licet, propalantur tamen concubitus de-
virginatarum contra paternas voluntates, puella-
rum.
Equina firigilis. ] fcitefic redditur. € rafcacaval-
los. quod alioquin Latio nullum haber vocabu-
lum.
Bb 2 qui
389 C. BarrHl
qui non malit illico mortein.] celebris eft Zfchyli feu-
tentía quamab eo plurimi Graci fcriptores exprel-
ferunt.
cuimnibili domo diteféit. Mas quando el vilefta rico no tic-
me pariente m amigo.
fanguine feripta. ] Plutarchus in Solone. Solor Leges
Draconis ob afferitatem c» penarum atrocitatem cunélas ve-
dditpreterquam que de ficaris lata. fuerant. Noxas enim Dra-
co per[ecutas pene omnes erat. capitali füppliciost C oti) dam-
ati morte mtltarentur, Ac qui olus fuvripseratt , vel poma,tn
bos non fecus atque in (acrilegos confuleretur. Vide pofhimo-
dum lepide dixiffe perbibent Diomedam , fanguine Dratonan
non atramento Leges sJeripfiffe.
ACTV XV.
Is virgis publicecafas. ] non adfirmem hoc dicere
verba Hifpanica. dos vezes agotado, manco de la mano
delefpada. Nihil tamen nimiurn iratg metricule.Qua-
liaconvitia pulcré perrerias caninas objurgationes
vocat Petti Áretiniinterpres Hifpanus,quod men-
tc careant.
triginta fcortorttim vir eft. ] treyntasnugerts en la puteria.
Etiam hzc fceleratius quid notare poffunt.
jam non fant. ] ejonulas gracia fic loquebantur
veteres , quoniam mortem nominare ominofüm
habebanr. Vide quz ad Ceirin Maronis olim fcripfi-
mus.
O bona gandia. ] O bieny gozo mundano, que mientra
eras poffeydostres menofpreciado,yjamas te confientes conocer ha-
flaque re perdemos. .
Fortuna talis confuerudo eft. ] Quando una puerta fe cierta
exa fuele abrir la Fortuna,
! gloriabi-
ANIMADVERS, 390
3
gloridbitur tentiam fanguinis. | mare meretricum lo-
quitur, quibus beftiis gloriofum cepfetur, ipfarum
cauffa digladiationes & cedes fieri, Ec ita Lucretia
illain Pornodidafcalo recens á nobis publicato
magit afficit amiffio. ] Verdad fea que cierto duele mas La
perdida delo quehornbretient,que da plazor la cfperana deonio
tal, aunque fea cierto. * :
De ipfo vindicet Den. ] videlicet me. Y de al me vengue
Dios, que de Califlo Centurio mevengara.
Mutaremores par mort offe. ] que mutar coftumbre es
n
A par de muerte,
ACT V XVI
Odluas «Athenas.] in Hifpanico eft. Pues mando les
(yo trabajar eit vaio que por de mas esla citolaen cl moli-
210. Quod paribus verbis fruftra reddid cris.
fi per maria binc. ] exemplum in Sextá Iuvenalis.
nullam noctem interimifit. | obreplit hic fomnus bono
fcriptori, alibi enim, A&u (equenti , O&ies rantum
Calliftonem toto eo menfead Melibzam itatfe fub
juramentoadfirmat Sofia; itaquealtero loco lapfus
memoris eft.
ACT V. XVII.
I "Aia noftra limen fervat. ] Horatianum. Parcis jun”
¿as quatiunt fenefiras Télibus crebris juvenes protervi, Net
tibi foros adimunt,ematque Lanta limen,
ameliovena untn effe diem, ] No embalde fe dixe que valemas
sui dia del hombre diféreto que toda la Vida del necio y fimple.
» Munditia excitat.) La limpieza alegra el Coracon.
Mortui aperiunt.] Lesmucrtos abren losojos de los que vi-
ven, Quod ego quidemfymboli,it vocant, loco fe-
Bb 5 pius
391 C. Barral
piusüfurpare folcoyaliátamé mente; nimirum libro-
rum lectione veram conftare Sapientiam.
facilius mendaces quam dudum. |como dixen,guetoman
antes al mentirofo que al que coxquea.
ACT. XVIII.
Er juffus circumrotare,] quee hic fequuntur, ut po-
tuerit, ranslara fant, Multa enim talia Hifpa-
nifinus vernacula habet, que Latinitas minime agno-
(cit. Itaque & maximam partem praterii merito. Vti
vimtro de malla rota por colchones cc.
fanttas illas tabulas Ridicula juramenta adfectat,
Vthocgenus amabile fe facere mulietculis novit
T conditionem iftam, ] nullam potius,admitto. Renigo
delacondicion Non velim quicquam conditionis ad-
jicijam confectum puta mandatum, Vel ironia inett.
ACTV. XIX.
Nuinexcogitarat equus. | poterit vicem proverbii
fervite. Vno pienfa el vayosotro el que lo enfilla. Verba
non funt eadem; fed fententia.
Ab quis. ] adfcribam Hifpanicam cantilenam, ut
quilibet quid ea tinniat;poffic notare.
O quien fueffe la orrelana
Deaquejtas vitiofas flores,
Porprender cada mañarta
Alpartir Atus amores.
Viflanfe nuevas colores.
Los Lirios y el acugena:
Derraman fre[cos olores,
Quando entreporeffvena,
Verba
ANIMADVERS.
392
Verbaaliterfonant, fenfum nos fecuti fumus; ut
decet pracipué in carminibus, quorum fyllabas fc-
qui ineptumeft.
Letis eff fontis Lepor.] Hzc quoque fuá linguá adfcri-
bam.
Alegre esla fuente clara,
eAquiencon gran fed la vea.
Mas muy,mas dulcees la cara
De Calliflo à Melibea.
Pues aunque mas woche fea
Con fi vifla gozaras
O quando faltar levea
ue de abragos le dara.
Saltos degozo infinitos
Dad lobo,viendo el ganado,
Mon las tetas los cabritos, .
Melibea con fu amado.
Nunca fueras deffeado
Amador de fu amiga:
Ni huerto ias vifitado
Ninoche mas fin fatiga.
Arboram umbrofaram.)
Dulces arboles fombvofos,
Hsomillaos quando veays
Aquellosojos graciofos
Del quetanto defftays.
Eftrellas que relumbraj.
Norte y luzero del dia.
Poyqueno lo defpertays
Si duerme mi alegria?
pfittacivos] Papagayos, Ruijeñores,
Que canta]s al alborada,
Bb 4
Elevad
393 C. BarTHl
Elevad nueva à wis amores.
Como efpero,aquiefentada.
La medianoche es paffada
T'uoviene;
Sabed fi ay otra amada
ue lo detiene.
Veflimenta mea inquinate. | V ide Theocritum Oa.
rifti. :
Quodpallium c» maáchera C» animu. ] Lo que no hazce-
fada y capa y coraconsno lo hazen coragas,y eapacete, y couas.
dia. Celebris inignavos fententia,
ACTV XX
To & tanta his duobus fequentibus Actibus no-
tanda fefe ingerunt,ut ipfa copia nihil me notare
finat quodcunque enim relinquam Majus crit nihil
igitur malui.Neq; eciam animus fuit pettexere,quod
ad primas paginas inftitueram; tum quia in immen-
fum volumen exiiílet, & alioquin metuam notam in
talibus oftentare Lectionis.Quorum enim manibus
in noftris oris potiffimum hic liber meus teretur, eo-
rum bona pats,quod ipfa praftare nullá ratione po-
relt, vel traducere Oftentationis fole, vel Inutilitatis
accufare Huic refponfum (pea fatis arbitror» illius
etiam fufpicionem prebere abhorreo.Ita Vale;zque
& cordate Lector, & tug Delectationratque Vtilita-
tiinfinitaalia,(i vita nos non deferetà nobis expecta,
---non eft ceffare Canentem ]
- Dumregethos, Chrifti Laudator,fpiritus artus.
FINIS.
CANDK,
394
A —' Mc
CANDIDO LECTORI.
Andide Lector. Multoties querentes apri-
cos andivimuu nop exflare jam puertlia feri-
pranofira Leandridem d Mujaum.Ea cim non
abeant abargumento faptrioris Ludi , buc deferi-
benda dare volui, repexa nonnibil, ut candidorum
e nofiri amantium hominumdefideriss fatisface-
vem. Illud monere etiam [imul volo proltxum me
Commentarium in Maujeum Typographo _Am-
- bergenf anno eodediffequo Claudianum primum
edidi, neque pof? quippiam de eo comperiffé , none»
sim ille, ut receperat, edidit. Quod ff mmanusa-
licuius is venertt liber, rogatur maximopere eum
in poteffateze meamveveri ¡faciat, mt alio loco pu-
bliceturs quoniam non paucos effe "oviqui cillum
legere cupiat,
Bb ; CASP.
395
puc EIU
pego rcp nU
C. BaArTHÍ
LEANDRIDOS
LisrR Prrimvs.
V amyis me borridulo vapiant civiltapulfa
Scitasprocul molles Mufarum ponere curas
Fontibus a liquidis,» Pieriá convalle,
MJ Romuleís fuaveis ut quondam nectere pollens
* Ad Choreas Charitit,non uno carttine, Cantus
Legibus innumeris numeros adftringere diftam.
Ociaquein dulei quondam traducta quiete
Aulicaconturbent flvepitt deliria longo.
Non tamen oblita petitus mihi nente recifum dit.
Candidulo quondam noflri devictus amore
V uveum nives pofiifl inpettorepetlus,
Vnde novo Pylades concedas prifcus Ovefli.
Euryalus Nifo percat puer: Iimproba dudians
Cura tii ad prifcas cupientem detrahit arteís,
Vt tibifuave aliquod, Mufarum e floribus aptum,
Ipfe sed propereur fertum, componere dextrá
V nde fii memorem Virtus tua noffet Amorem.
Ergo vetus Grai traduttaefl fabula vatis
Quam propriis manibus fcripfit dominator Amara,
Dictarunt Charites,confignavere Lepóres,
Mollibus in numeris: quid enim me velle Pelafgas
Frangere
Izanc. Liz, r. 396
Frangere delicis graviori carimine profite
Tu femul ut.prifc inonimentitm nettus odfitoris,
Dejita reflituas Mufao nettare porla.
Ydalias fi qua memorabilis auxerit artés
Fabula quam prefens prefentem audire Diora
Suaferitaridulá defcriptam mitte papyro.
Nec tibi quod Tencrissproduéte cominus in mos,
Non potuere aninzüm Sophiá defigere fraudes.
Fraudibus atditis alieno horrercpericlo
Credideris;plenis cum flet vindemia. labris,
Non tanen ingrata efl, quam non tibis,anda fenando,
Me fpatijs dudum errantem declivibus ultrà
Aoras in monteis dedrixit Nona forortm,
Et veterum caffos libareindalfit Amores.
Pracipué Grajs vario quà condita cantu
Hifloria efl magnis deftcvimus Heroiis.
Vt levisimfatiflo fammata Ctpidine Myrrba,
Arbore sittarit caleflis corpora forme,
Vudepie Veneri natus novis ardor, Adonis
Splendidapunicco venabula fatguine tiuxit.
Hate dea conferipto moritur in flore tentbat,
Lota Bioneis irrorans fletibus ora.
Alcathoi ut quondam Minota flamma penatcis
Vertit, cr infandi, Ceiris volat, obfes Amorit.
Ve Pater infelix fovtune injuria princeps.
eAuxerit hoflilem animos tataimque fequatut :
lla autem Nifi fugiat genitoris ad umbram
| Carleis fua tecta fuper miferabilis,alis.
ente lias omneis croceo ptr marmora. duda
Aurea candidalo refpondit fabula faxo;
pindo in odorifero novem ubi funt Regia Sovorim
Luo quondara in faxo, Megare fabricator, Apollo.
Depor
397 C. BartHl
7
Depofiitcitharaim,cithara fonus baret in illo,
Ipfe fis manibus füblartum deinde Cupido
Suflulerat Megará, cum jam Creteius ignis
Scanderet in Nifi, Pelopeia regna, Penateis,
Ermiferam venti. emn Regis [peque Fideque,
Abriperons pelago.plorantem vena, puellam.
Ypfaetiam, astiforis Namentetinentia Photbi,
Marmorarcddebant pereuntis carmina Scylle:
Vt levibus Zephyris rofeos turbata capillos,
Extremis faperos tamen ft toflata querellis,
Spurea starimoreis profcindens equora plantis,
Temquevolatitro derumpenscorpora vejtem.
Corpore quod duri fixum violentia Regis
Pro thalamo (perato atque optatis Hymeneis,
Tn proreim excolfam diris fufpenderat aufis.
Partealiá in Copbali crudelia, Procris ef more
An [a fatigatum obfervarmulquar illa vecedat,
Dones corta nimis minas ab fibi, tela probarit.
Ille faper cefam fortes lacerare lacertos.
Et remorari animam. e labris comfigere Labra,
Früffra,chen! reflas fatum immericabile teli!
Procris abitjamque ipfa fum perit, Aura Marituttt.
Veri ea que toto defcripta in marmore aftu,
Cavinina candidulo dirimit, Lapisintertexttt.
Carmina fas aliis alios edicere vatess,
Merapiat mea cia, eo prifeis vatibus addat,
Mana fed bifloria eflzconjedavére puella
Jpfiws extritos manibus violenter Amoris
Defecffe apicas ne quis fita crimina noffet.
At te feve puer proprios fentire faroreis
Fata velint. fi qua ulla tua pote vincere laminas;
Cetera ime pulcro jufJerunt carmine Mufa
Viéturis
Leanbr. Li3.1 398
. Vitbiuris longum qua fas,imtexerechartis.
Hac ainiis properate plis primeva jiventus,
Diftere quod valeas, quod item dedijcere, preflo eft.
Quod vifi citra imei cequondar Heroa (abibit
Pofleritas vatem atm parve reduxerit urna,
Famatamen BAR Y B Teterntum sirabitir ines,
Teia ducentis, facili modulamineplectra,
Argutifquejocis babitantis culta Sabonis
Nec minus ut niveos pofuit juveniliter efus,
illus antiqua din fpatuentem vura tenebunt
Atibydosin campi e Thufá Tibridis atta.
pura calefleus animam Sapientia diarelaxat
Nanc prima dela Majaruin mettare potus
Defidiain erubuit, Permefr ida venit ad arcem
Pulcer edbuc puer.atque invefleis undique malas
Ornandasetiam retinens trieteride Quintá,
Auíts opes Veneris caflis narrare puellis.
Quicquid id off, caros folium colit ille fodales,
Quodquedocet. nefcit. fruiturque Cupidine lefo.
Ad fincis Afia s Naptunitm ad Hellefpontusm,
Stflos erat, controindio naaris aquoyo, eAbydos.
Octo latet [atis contratto siarmore, Nereits,
Diffita con[picuis difpecens oppida meris.
| Sape in littoribus quorim Portum apricis
Auiplexis agnam genuit, Pater, 4 mphitriten.
Sape malo formi Tritonia concha fufurro,
Cyniothoen thalanzo lailantis nuntia Divi.
serian bic placida Ddffmámturba choreá
Infilisent,Venerisperculfi corda fagittis.
Omnia ntibertim voniumt bete. fecla: nec alter
Tam genialis aget: Dryades,Nemorumó, Napa.
Quegue juga inflabili emper pete ctrrit,Oreds,
XV tra € Mamm
H
j
i
Nerei-
399 C. BarTHl
Nereidfque,alto Neptuni 2 [anguine Nymfa,
Hydriades, Fonteifque,' 6 flantia Stagna,citifque
Fluxibw ingremum venientia, Flumina, Ponti,
Cyprides hic fixi reli, comtibia curant.
3pfa, Papbum quoties,vel Golgia deferit arva
Cum geniale fremunt, Aprili menfe, Pavonii,
Huc Dea oloriregas ridens contorquet babenas.
Rider husmussrident fata lata boumque Labores.
yitiferifque favens juga collibus auget lacus,
JEquora fava etiam molles (entire feruntur
Ynrerdum faculas,alioque attollier flu.
Heic Enropas quoudain concepta furore
Cum duros, Afia imbellis, non ferret Amores,
Perfica tranfinifit perjuris agmina portis,
Ponte fab infolito latuit mare , terra favoris
Jus babuit, Longis ubi nuper navita tonfis
Vix bene frendentis Ettriat fugiebat aquai,
Ala Equitum pitis incedunt dique turis,
11 pedes inpelago nec fiit Compendia samdi.
Intereáficco Seffon miratur Abydos
Stare pedo, c» [ociam Teflos miratur Abydon,
At licetipfe foret belli malis auctor inertis
Tudiguatits, Amor haras violaricr arces,
Dirapit inoleimyatque injetto inarioretuerfit.
Kant trepidi Porfa vada falfa alioquetumultu
Furopt Peaña canit mane/que Laconum.
Stat, Seflou juxta etérmis immobilis annis,
-Oimiia queradisveflir, Pbabeta lampas,
Tovito fercur surrim contingere vifst.
Ta manes fatis Cr faviteflis Amoris,
Cariiina perpetuo Mafeia tempore fervat.
Heic oliss,jtryemim eoymmanis pompa pioritit,
Hero,
Leanb. Lia, 1. 40)
Hero,Virgineos thalamos heic lampada habebat.
Heicolim,argutisconnnutis flamma pucllis,
Nabat Amorenozo juvenis fua furta Leander.
Seflias hac(pecula vibr. ntem funaine flammam
Texit, ab mit fuperarant flamine Venti.
Hatputerum,aquorees fine nave remige flutlus
Natttm,viceritnt unde, fera fata tulerunt.
Hero pulcra fuit Ioyis alto e fanguine, virgo,
Nam Pater Omnipotens pl -cido perculfus ¡more
Pofiguamainfelica fubrracium fraude Typhas,
(Demensquigraviam gaudens flridore Tur arum,
Arcadios nequit. Cad contemuere cantus )
Beflituit falmen,deffirans borrida bella
Centimaitas flrages, O jatfá fervidus bna,
Hermione in gremio caleflia jemina liquit.
Herseione, denis expleto menfibus ammo.
Callizoen peperitspoterat gaudereparentis
Nontine, at énata fponjam feciffe probatur
Juppiter bujus erat gesaino de fanguine proles
Enrynome cti nata, terim Ioue premente,
Virga, Sefliacis Hero prelata pecllis.
TMlius tut vidie fpociem,(vidiflenocehar)
Bis doluit patrem, ne [es pofirffe marita
Dicitur omnivolos confeffus, Iuppiter ignes
Hero ut prima nove tetigit cunabulavite,
Forma [ine exemplo vifa eff morzalibus Hero.
Qualis erat patrium femme, e fua fila relinquens,
Cui getitrix Genitorque Tovts wit nica Cura.
Dijcefere Deo.cefit erimitus Apollo.
Tlius asnbrofio florebant vertieccrities.
Qualibus biberno radiis, Titania Lampes,
Orbe tive albentesibrans intery. det herbas.
Duila
401 C. BarTHl
pu&a vel ut tenues auridat lamina lamnas..
Ingentes terett filo mentita cap illos.
Quos fcobe cm croceá venti [parfere volantes
purpureum flavis incendunt aera. fibris.
Qualibus in fumo fpumas, Venas Aurea; ponta
Exprefirsuondum totá Dee nata figuras
Nuericam tous exfcendens de marinore cano»
Qualibus it flammis ponenda exordia Vite.
JE ernus repetit, Nature glotia, P hon:
Cum gravidum cafie confcendeus gramine vidum
Solis abintzita radium defiderat, fe
Inpendit fibinet vitaneque à morte repofát.
Sic inti fi qua fuitabane forte capilli
yi Zephyri,exjauguis vitaun repetebat amator,
Frons brevis ingenuam vetro fparfiffe laborat
Cefariennque cum erifpo fibi vedéita fuxieft,
Vt nogle&ka vago valium pedecurait in omnem.
Fibulaeam ex atro crebro dife imitat or be.
Ceruleá imnelens gonmtá, quam direulus ancbis
Laétracandidali referans confinia colli,
Ipfecbeno 2 mitida per eburnea colla relucens.
Non alia attreolos extollit machina crines
des premit ingenimla udat Natura decem,
Sed modo Virgineo decerptis fleribus sngue
nffafm vetro coufcendit ferta capillum:
Tile agili nitidos bumeros,quá vintlilis haud efi,
Verberat infultu, fen protedentepuella.
Sen circum tenues vento erifpante fufürros.
Omnia que attonitis oculis fectabat Amator
Nauivim diens de crine Cupidinis ignem.
Inte ex bicolor variata rofaria vultus
Explicat, erübeoque pz emit niveuth orbe nitorem.
Dadala
LeANDR. Lib. i, 402
Dadala malarum lufit Natura pudorem,
re candore genaexfultent; e labrarubore, :
Tnferiuspanllum rutilo füctenfa pyropo
ofcula malérim confutavere decorem.
per quà Anima dmbrofra fenfim fpirabilis aura
Netlav olet vegetatque fui violaria vultüs.
Sidera mollivido guid ocellorum ignea dicam
Luminee Que tenti ludunt mttantia futt.
Illa p rocul cernats cernit Cynófüran amator,
Pendet ab his, Crab his nat amioris Amabile lumen.
Nulla capit átics fpectantem,oculufque videndo.
Vult fieri juvenis corpusque in lumina verti,
Quod fi fpebtanicis reddit Clementia vifie,
(Dura procul magnas fugit inclémentia formas)
Meus abit, étque (sos ardens ¿Animáexit ocellos.
Heicbabitat juvenilis Amor petulantechorcá
| Nomumquiam exfiliens,sieditatáque carmina prodit;
Carmina qua ignoti famimata, Cupidinis eflro
Mens fecit canit, Co dubio fub pectore diétar,
Vtteneram in vorm jures pendere labella,
Lumina pra teneris jüres cantare labellis.
| Ta locuturo pofcunt fulgore loquelam,
| grrefponfa paraut, ce jemveffonfa vepo[cunt.
Blandufit ut voves fpeculantia lumina reddunt.
Tnpeliucidulis Venerem petdabis ocellis.
Nigra in candidulo nut pupula fulgurat orbe,
t ufu fupercaliis uigrantibus adilere formam.
Hic Charitim afernas fiserunt aginina fedes,
Agmina (anita Coli:pueri fixére Leporeis.
Vt Rofa profpiciens de pictis ebria fertis
Purpuree é niveo profpéttant circitemala,
Tota Rofa efl facis vultum violaria dicas.
Cc Ofcula
405 C. BarTHl
Ofcula nuticvepetam fub hiantibusilla Labels
Difiita tt arguta pateat fita fersita voci.
Ia neges vidife fatis, traxere nogantem
"Suayia, Cr in foribus Venus imperfetta pependit.
Dulce labellando pugna fimulacra futura
Spes ciet, e voto non confutata fequenti ejl.
eic Anima facili tramittunt tramite fefe
Inque vicem vedeunt atque in[ariabile ludum.
Catera que Pietas pra Virginitate verenda
Sepofit cafa mon efl loca didere verfu.
Si qua larentndliora putes potiereputasdo,
Nulla Dea efl quenonnafcentem conferit Mero
Spicula clementi Cypris füfpendit ocello,
Queis miféri pariter occidebantur Amanteis
Atque novam amiffo vepetebant peltore vitam.
At Charites dulecis emendavere loquelas.
Panicea arguto tinguentes labra lepore.
Grasividam faciem Pudor insemerabilis ornat,
At niveum totá Sapientia Pallade pectus.
perpetuam membris femper florentibus Hebe
Temperiem affündit, croceo de vertice Pherbes,
yndiquepurpureo rident in corpore Flores.
eu modo complexos fertum in geniale Puelle,
Ars vocat, att (bav[asornare altaria mandat.
ili iater fefe paribus fungsntur ocelliz.
Cumque colore vago fugientia vifa fequantur
Vna tamen vario facies fulgorerenidet.
Qualis in Harnoniá quondam concentus Anortmi
Quam Tyrio pater ipfe jugandam Cyprida fenfit.
edt fipulera fuit Iovis alto e fetuine Virgo,
Nonpuer imparibus enit virtutibw illam,
Set genis dy pronvos eu dia minera forma, .
Conjugium
Lsampr. Liz.
Conjugis nemo cupiiffet dignior Herws
Quam tener.amrum primavoflore, Leander,
Quen, Seflon contra, felix nutribat Abydos,
ic nifi qued validis major vis viribus an(us
Flammas in ingentes, O mafcula pettera verfat,
Virgo fuit; qualem [ponfus defideres alter.
Nemo virum puero fe tempeflare fub illa
Aquabat falis ant pernicibus acer in armi.
Non luctá vibrare pedem, non vifcere lento
Certior,abfentem telo prope conftitit hoflem.
illum aquava cohors Regem per Indicra ducit
Cafira gu A gradu majore fuptrbum,
Martia fapé [equi generofior arma cupivit,
Arma cupivits Amor miri dis fuccelere fignis
Suades abit tenerum latas quà dia Voluptas,
Es blandum Veneris bello prapotiit Amorem,
Hincflsvans erefá nelens cervice capillum.
Dignus Apollintis radijs repete curru,
t guavia pacifico ludebat pralia pletlro.
"Sepe humeros phavetrá, capulo latws acer eburno
Pradatur filvas, do Cypria «Adonide fallit.
Quot nivee puerta ujpiravére Napae,
Qut Fontes, Dr adumque invitavére calores.
Spicula cum N^ retinens crifpantia dextrá
Auratisper prata fugis numerofa cothurnis
: Moxrigutm ad rivum pofitis jtventliter ardet
Induvijs mitidumque invadit ceris amnent,
itta vel titio cum corpora Sole relaxam
- Procubuitplatani fémper-floventibu umbris,
Deflia cefaries placido (alit icta Favorl
Verbere, ci ingenteis humeros flaventibus implet.
orbibus innumernon furfumér [paciara deorfum
C a
494
landa
405 €. BarTHÍ
Blanda fupercilis Venus infidet acer ocellos
Igois babetymagnofque animi premntiat eftui
Sepe Dea in filvis rifit Diana vocanti
Nofler H Dlax, tibi Hylax,atqute Endymiona putavit:
Necrigor in formá efl: facilem fenfere precantes,
Tpfeprecater adefteiNemefisnibil audet in illum,
Hanc quoque jam durami vereris fubit alea furti.
Quid pugn sain equo fublimis sli durea ver[at
Arma man fpumifqueferum farialibus implet?"
Sentit berum quadrupes fortojque obit impiger orbes,
Tpfe fui rector:non buncvel voce vel aufu
Vrget ques, dedit ingenium fola longa fuperbo.
Vix primum amific,imflar pede prorenus illi,
editqué alium inprinti, nondumi vefligia linquens,
Suggerit illelocumnis jam tertits ante fecundum
Puljus abit,certantque grados vincasitque viciffüm,
Quod memori ex fu longo fübir,ipfe fatigas
Invenifenovimi quadrupessies Regula fallit.
Vix arteri fait Rector, Geniunique remifit
Exiit à vultu rapido vefligia curfu
Perdidicyille manet nec quicquam in fedesovetur.
Vix voluit reflare,pedens prior urget tttrimque
Corpore, Equus reliquoynec poflerioribus uti
Commemninit, flat mole fua & fera frena fatigat
Spectaneuin fiupuére oculi, mirantur euntem.
Currentemque, minasque tino fervore prementent.
Ordinibus volat ille fuis; eum circite primo
Capit obire equitemsnullo vefligia pafttt
Latior ex pattare finit,quo capit,eódem
Definit ab[olvitque catum, feque imputat Orbi.
Credibile eft talem Veneris eumpralia Mavors
Tliflrcjs mutet clypeis meminiffe laboris
] Notlumi
Lranp. Lrñ. t 406
woflivni docileifque in equa glomerare recurfus,
Grata niauet vultu Pictas aciemque futaras
praeparat in pugnas, C» defita bella recarrint.
Quotquot fiblinein consemplabansser ephebxam
Tolicis memores luce rifore puelle.
Et tacito impleram (alientia petlora voto,
Quequefibidecus boc foli [pondbat amatrixs
Formofam fe quaque putat quando afpicit illam
Cafarie pugnans ventis veffensque nitente
Corpo-? prepodiens Iimis eques acer,ocellis.
olli busmeros circum pectusque c brachia c? aros,
Ambulat erubeo (Patiata volitimine veftis.
Trans tenacis ciijus textus loca candida lucent.
Nativopaullum pueri maculata rubore.
Circulus ex auro per eburnea colla profettus
Certtleaim portat gennnamoquepectore primo
Fixe fedet rofeummue auget, variata nivo-em.
Carbefeum capiti comin, quem erifla decorat
Auricolordederar genitrixcrifla alta FavonY
Surgit ope. adver umque fugit,cen terricasSolein.
ynde fua major juvenis petere alta figura
Ce nitur, alludunt virides de vertice equino
Pluma: umque globi variant (pectacula culto.
Hatleninin nulla javenis fiflebat dmorern,
Nonpiget 2 dubia fufpendere petlora lance.
Laux equa eft juvent quamvis examine nullo.
Feentinenm par efl voto genusompibus arde,
Ardet Amore parisueque tot difcrimina fervat.
Numqu.tr adeo 2patriá feceferat bo[pes Abydo,
Seflos eff nigris vicina remotior Indi.
Se[los ci Europa eft, Afíam metitur Abydo.
Simplicitas iflec Nymfss popularibus auget
€c 3 Credere
407 C. BAnruI
Credere que propyitam nusquam voluerevesmotie,
Tale decut,quale ante oculi fbethaffe negarint.
Acerutin Venerem campo dominatur aperto
Taurus «Amore vudi nec fluminis audit inermo
Vorticibus rapidis Latus oppofuiffe paterno
Reghat in armnerto, vitulisquenitentibus exflat.
Af ubi nec timida rapido via vorticit aufert,
Et fruftra imbelleis fluvio avertéte magiffri
Trans campura ardet amans, filvisque mmi[fus opacis,
bviafulmiineo procurrit preda Leoni.
Sic Puer imprudens patria dum folus in alta
Torret Abydenas infigni flore puellas,
Quibat adirue felix: C» fortunatus baberi.
Invidére Dea:pereuntis fabula dura efl,
Nec fine milacvymis Mu[arum banc Gratianarres
Tum, Tempus. edax, utinam fervare valves
Carminayperfbicu A Phattontí quale fororem
Eridani ad ripas, Electri wn imagine fervas.
Vt teneri vatis Lecrymabilenetia quondam
TPreceptum.juvehneis cautosin Athore doceret.
VMlietiam abfeimnti pofl trifita fata Leandri
Sepe natant pelegus malefidum in nocte profunda.
Spemqne lecapt celsá pendenti turre lúcerne.
Turre fuper celsá fLatto plorabile fallx.
Monfirat iter,ventisque immane fonantibus horret
Ecce autem ¿Loliá fugiens de vupe Procella
Imbellem adverfo perimit cta turbine faminam
Nat fita fata Puer fine mente quod inflitit «quor
Abfque animá evadi:fanthi flevére parentes,
Ordine qui verfo moriendi inpulvere turpi
Temporadecurrunt fenibus veflantiacanis.
Verum ea quottidie quamvis convitia dicant
Vela
LeANDr. Lis. m. 408
yerba tasnen ptreunt, Amor inde potentior exflat.
Jam bis in oclonos addebat quattuor amos
purpureis juyenie filv cum feffus aprica
gontibus in liquidis foventia membra fovebat.
tiiplex efl Nymfecupidum, c mala gandia fumfit
Seflia, Abydene veniens levis hofpita Nymfe,
gofpitasquetbalamos abfentis frangeres £gles,
¡ram puer ecumédis letham tum forte peribat.
Tila, ubt formofi pauja efi dataprima Laboris,
eultopter dixits quid foli impendis Alydo
Quopoteras Siflonflupuit fermonis Ephebis.
Vt rudis cr medios fregit juveniliter ovfus.
Seflon,ais.mua Luxquidoibi quog dixit amatur?
scilicet inter fe torvi consbia nauta
Concelebrantyusmbrisque ardent redamantibis umbre?
JEquoree aut prifles,imentars aut corpore Cete?
Quaque domo? mofleá pecua eminus Amphitrites
Cernere caudaviumpul[antia verbere pontum
Pofferus atque baufhen vomita reddentia maritor
Ret fola e pelago norat contemtor ephebus.
Sefliacas ruvreis,ut Abydi littera norat. '
Cetera cura manet liquidis in fontibus e quá
Per fpatio indu igebar equo, cedique ferarum.
Inflat amans Pholoc;vifat,que credere nolit,
Conjentit facilis. Veneris modo, Seffiss addit,
Santa colunt Nymfe noftraten festa per urbem,
Quid vetat in tantam Comitem procedere turbam
Nec mora longa via, Zepbyris filet aquor apritie:
Sponfa fides dextra aft: plena fpe Nymfa recedit
Hle inibi totus, nec jas, velut ante, per omnem
Somnus haber noctemquocunque in carmine votitns
Sel occitrmit anentemgue vocabula turbant.
Cc 4 Tanque
408 C. BarrHl
Tamgue anat ignayus.mec,uti folet ante potitur.
"Totus in abfenti aec ed, quam miper amabat. *
Toma nova eft nefcit viam,» fiuper ante videndo,
Necquidagat fentitdamnarque ferociter efiums
Lemquelequens fecum:quid amati copia dixit, *
Nulla füpero filva ne aliquid mibi perditur ifla?
etmijfum certà eff. Forsqui me quero relictum
Pratereo: anpotis hoc? certe poffumque voloque.
Nefcio; fed monftrum eff: fic fiat fedet, ila:quid ultras
Resnova,uefiio quid. Sed ue ignis, Cv ignis in illa eff.
Seflias £cumitis enter mibi vocibus tllinc
Staripitan folus faciohace que turba molefate
Sic quoque folus atito,tec amare quod arbitrer ex flat.
Omnia fic miris involvens dita latebris. :
Yorvetur juvenis: totiefque expertus amantis.
Ingenium nojcit,nec amatum cernit amando.
Stimodo quid capit ceptum, quafi lefus omittit,
Denique vix fecum eft, magnique Cupidinis hofpes
Ferre Deum nefcit:nova fax novus ardor in illo eft.
Sapédomo in vacuá vulgus meditatur in omni
Eninet una grades fo maque fupervenit oum cis.
Non videt hancsvidiffo putat. coguo[cere,uotam
Antesrequit,creditquefibi e» frufiracur avendo.
Ab ner ab (eniti, fi necis ignisin Hero —
Jgnis Amoresovo flagrantia pettora ver[ot.
Seflias bac virgo fl: Pholoes hant gandia narrant.
Infcia te ignarum,cupientena tota cupido
Te fequitur te, Virgo ptrit. Neq; uimproba folum
Tela domant guvenemsturri tuus ardor in alta efl,
Selivagam invifo pueram placuiffe puello '
Cura fubit,oditque fuos inclufa parenteis,
Votaque ferpandd pro virginitate vefignat.
ul
Lean. Lis. t.
Ef Deus ignea tacito fervore medullas.
Quemrerimin imagnanaturá vivere neftit
Ardet inops animi, [De pragitflante videndum.
Nanc vider afiduo florentem hine Abydum
gt JIpet adfpictens;incertaquevota retraítat,
Natricemque rogat decies refbonderat illa.
plura rogat,mfcitquessodttim,nec crimina fentit,
Ef fentire cipit: pudor eff quem fjernit, eumdem
Praponit cupide:nec quod dolet improba damuat,
grvori fapere]] nitor ignotumque V olatptas
Spe juvenem peregrina capit; fic mutua fallume
palnerasnufquam Amor eft cv Amoreinfanit uterque.
Tale ferunt vulnus favo mucrone patratutt
Are Machaoniá nofiros curare magifiros.
Sola falus ferrum eflferri quod vulnera fecit,
purpureo fi mriicronem fanguine tingunt,
Liciaque involvit C opertum viribus unguen,
Interea gefóit partem revive[cere vitam
¿Egerinops ettreztener ills in vulnere lóto
Señtitus gemitus jamque acer obambalat ignis
Fund menta mali; fanfim [batiatus ab imo
poiec hiafienti componittiv ore cicatrix.
Atfera cum ferrum Sors fub Villoreveliquit
Hüte malt gnarus flillastem fanguinelef
Vuxerit hac adipe ladiuim,atque m Sole vel algu
Torruerit ,fludio peflem dnplicabit acerbo.
Letbifer extemplo vulnus dolor exedit.c* fe
Harentemmorbus fine fenino fubjcit intus.
Tilefurensfrufh. a medicas bacchatur in arteiss
Nulla viatfl Vita, uft in ngendo utilisnfe.
Hunc quocumque potefl fupplex bumuilifque rogatu
Tinpetret boflileis non fit pudor ire petitum
Ce 5 Suppt-
4lo
411 C. BanrnmÍ
Supperias: turpeeflofed quid tibi turpe coacto»
Talisin abfentijuveniliapéctoratorret
Virgine Amor; nulla eff capto medicina Leandros,
Nisnifér unde malum efl illinc petat orgia Vite.
Sic quequenon vifi flammas facem flo,
Virgo rapit peri flagrantemque mula flagrat.
Spigila confufo victorum in [anguine tingit
Par furor, ci teo difcriminaperdit utroque.
Sap? ubi vel fato vel inepti lege pudoris
Ignea tavpidulá meritur medicina quiete,
Talibus in morbis vitaque ambagine tentá
Barbara mors faquitnv:vel pofle nefendus ab alta
Netlit mor Letbiinformis fine forfice modus.
Jphis Anaxareta furiis contentus ut olins
*Triflepependit ons, faxo modo mollior illa ei.
Vtpiaperjuropro Demophoonte Lycurg
Filig;trajecit quvenili petdora ferro.
Lesbias Ambracium faluffe Poetria in quor
Dicitur ergutum frafirámodulata Pbaonern.
Vtque Libys Phrygio vitam mucrone recidit;
Troins husc alios ex fal fevvarat in ufus.
Vela ferunt venti, jacet alto vulnere Dido.
Vixit adbuc felix,mc in ordine nobilis ifto
Seflias c» magni deine pandituv orbita fati.
FINIS LIBRI PRIMI
LEANDRIDOS,
CASP.
41
ENSURSSSSUEREOEEE
pc coada
C. BartTHL
LEANDRIDOS
LIBER SECVNDVS.
Amág,ta diversa penitus dum parte geruntar.
cAligerumamplexa retinens, Venus Aurea,
Matera ignotos confolaretur ^Inores, jnati
Spe juvenis ceytá certa [pe vota puella.
E Selveret inflabat memorás diclisq, premebar.
TMlegravem fati cauffatur Ad oninia viole
Si vel confpe&tu. vetiti fruerentur amantes. —
Quippe Promtthais inferiptas noffe figuris
Fatovim tabulas, T henidos ayfleria magne.
Quasonfasulli diümmque bominumque videre
Condit in aterno canens adamante Vertflas.
Solus stor legit c fuperis enutiat,ex quo
Tpfum aliá Viélor Saturnum compede vinxit.
Culoden (uperum fati qui limine primo
Excubar,aratosque arcó premit obice pofleis,
Suavia preteriti veptcentom gaudia catus:
y't Deus binnitu fugiens complevit acuto
Pelion, jani latuit mox hofpes in arvis.
Cumpaterex ceo deniffus fornice cali
Tellereim implevit fecundis umbribus auget.
Vnde Def gener flirpes novaregna Gigantitim.
n
Sell.
403 C. BarTHl
Sollicitantymonteisque infefla ad fidera ducunt,
Qued nifi fulmineo veflet Iovis impetus ique,
Subjectum Offeo davolvens vertice Olympum,
Confiltis drm mortalia niifceat Otos
Somuia,celefleisque plagas antmdumquetonantein
Pro Sicalo flannuis mcexoat monte Typbeus.
At juvenum fatis que confcia diia notarat
Narabat atri notis, Amor improbus,alis.
Donec ptrpureis iminalgens ofcula labris
Et Invenem miferata, c Penas innocis Heras,
Flexit ewm infirmis nectentem vetia diclis.
Qualiaeum prano fratrum dedit alma Dione
Aura vedit snundo Zepbyrisgenialia 2iprilis
Luminaper totumrvidens diffendir Olympum.
Rifit Amor Doninam toties que fervt ipfi,
Quodque cipit juber effe ratitrtremere pharetee
Auguriim adverfum puerofcaviinque Puclla.
Tamque dies aderat qua Seftiaturba parique
Fefla celit fltudio Cythereia mollis Abydos.
Nec foleyvicina venit toto infula ponto
Owmnis, C aréta colit fi quis freta micior Helles.
Adfunt purpurei Iuvenes, quos Grecia tittit.
Gracia, amatori genitrix fecunda portum.
Non Libani fub odoriferis qua collibus ardet
Salribus ingenuis Paphias duxseffe Choreas,
Nynfa domi manfic non ma«fit N Dyinfa. Citheris
Vila pari fludio namen venerantur here.
Tn jevensn cet fublimis pompa Leander
Patria defernit lugentis rots Abyli.
Fleverunt Nym ife properantovi awdentque tuendo
Nada debinevate prusiced fuper aquora vectum.
Ule babet abjenti fixos in-virgint ocellos.
Cui
. LrAnDR. Liz. x. 414
Cui Deaveflantis feflinas flamina Fat.
parte alia, Veneri paullo ante allecta Sacerdos, .
inflaurat genialem aram,tedasque coronas
Hero, virginee itidiffimá gloria pompa.
Ommia defuerant uesitri: Dum nauta carinam
J&quore ducebát. placido, flans puppe Leander
Aurea Tólchiac cantabás veilera Phryxt,
yellerá que iic veam tranjportavése fororem.
Qua foror it liquit inei (a aquore perdtitt ipfa.
Nomen, dt,infelix pelzigo confecit AÑAYO.
Sic puer baud longum efl arm perfida Lunura fervans,
Sufpenfa aliividá nabit freta. turre Lucerne.
. Venti iclemeatesexflinguen lampada diam,
Lamipade cum exflimótá perit nans vita Leandri,
. Virgoanten initis curans altaria Divas
Procefit vittis rata decentibiu:olli
previa lucebat genitrix tadamque ferebat.
Qua fTatiim, i£ efl Veneri contacta im virgine flammá
Delicuit fevimque dedit prudentibus omen.
Verum ea que eterno cou[cripta adamante Vetufias
Nafientem manfiera,cuique fto ardine fignat,
Non fas ofl hominem cupido fugife vemifa.
Quin tamen exaito fuccedant tempore cuntla:
Qui cupir,ur fentit, fuccederesdochorille ef
Dumque malim bene fert ynutat candentibus atra. a
Appuleras Sefton; vix marita fune carinam
Tixerat in littus, properantem Fata Leandrum
Excutiunt puppisconites prior exit amicos,
Statque Deam juxtà, C» rita difcentis adorat.
Multa querens fruftrasmon gnaro inienfus Amore.
Optat, Cr in mortem nefcit [e optare medelam.
Atque aliquis, teneri formam miratus Ephebi,
Sponja
415 C. BAR Tul
Spoufa veyit modo que, fpouff putat effe fororena.
Interea avdenti fufpendunt veta labello
Vudigue c invefli cingunt altaria myrto.
Pars alia in niveis offert fua dicla Columbis
Mitis uti Dea ctiques e uti Dea dura cuique ef,
Stat pavidus , vultum retinens telluresrepuljam
Quimetuit.cafláque ad premia virgine flagrat.
Pallidus oravigor frigentia torquet m illo:
Ilium aliumque Pudor flammá torrente, colorat.
Nonuemo ingratis noclem meditatus ocellis,
Ebria etvise fufpendit virgine vota.
Hac tasten é cuncti varifftmia turba videnti
Et saltum quafita; venit: Crberrimus extrá
Spe foribus tacita fertum geniale reviuat.
Ferrea at effigios,auro fimulata fuperue,
Cypridos.occtlr?-M.. eneti oppofta Latenti
Mobilis adnutat plebi fenfimque renidens
Tubila letantum;ut coramexaudita remittit.
Nec tum cienim arfuros libaveratignis bonores,
Viclima nodum aurum cornu lethale ferebat.
Cus Tayenes; votás divas clementibus apti,
Inflituumt Choreasplaudunque altaria circum
Profpera ventara libanteis omni apompa.
Nec mora, cum medio Phabi rota conflitit axe,
Fuja venitportir, Co, Seflias orgia ducit,
Pompa, volatilibus humeros ornata fagittia
Ales utincelo tenevorum ductor Awiorum
Regna Cupidineis exercet inellia tirmit.
Stmps Veneris;Nymfifque fatos domat ove puellas.
Olli agili fudio Regem ventrantur c orant
Matris ut imperiis regnum boo, d fortuw illud
e diciatneque jura bomnimtim, neque jura Deorum
Curéts Amor grémio infufus genitricis amata, SHb=
Leavoa. Liz 1 416
Sublimis curra,que fpiculane&are tinxit
Felle novo imfundiesCr dulce obfafcat amato.
Nedlare, quod Veneris [aliens strititque papilla
Inque finum inque capnt dios pactilatur odores,
yadeoblita fui fuaviliquefüt zimore.— -
Paflaque ab Ambrofío dormit mensenthea fucco.
Felle.quod 2 Stygio productum fonte, forores
Enmenides proprio consmifiusn ladle miniffrant.
Vnde nfelici pereudfus Amore. furentum
. More, animus properat pravila pericula contra.
Talispornpa coronato volat obvia eurmn.,
Orgia lafciva flipansprodutta Dina.
Verumonois folitá fletlit fbechacula div.
Jn feleéta Deo, forma florente,Sacerdos,
Hero omueis (pettantum ocklos,fola omnia complet
Peétora, nec favo fuá jura relinquit Amori.
Nec Charitum triga Charites (uperefe nec uni
Dat Veneri Veneresedfruor efe, Venussipfa,Charifque.
At juvenes alij parcentibus incluta fatis
Vota ejent folutu;fimulacraque virginis Herús
Emi in diyasdivam venerantur in Hero,
Srringentes dubis invita flentia labris:
Atque aliquis teneras fuetus ductarepuellas,
Haud rudis in bello Veneris fludiique dolique.
Argutas tali jufpendir voce querellas.
¿Quid forma ifla movi effe prorfis neque vifa mibiante
Necpofl deinde videnda:lsquejcis pectus amore!
Ipfeego d armatas vidi fine vele Lacanas
Toniafque nuríis cv queis dat Achaia palmam.
Rare, equidem,in noftrum multa venére Cubile,
Multa etiam adjpeltu,fi non, mibi, Amore,potite
Mt qua cintbarum puleerrima via videntis
Hane,
47 —C.Bantuml
Hant;deformis abit: terté Verus ipfa Sacerdos.
Fatlá fibi efl: Chárititurve Dea flos trinus in uná
Orgia fert Hero; fimulacráve ficta Cythera
Marioreá dffusá fecit graditutia Vita.
Pygmalioneis ut quoridisn credita tedis
Vübili faxum felix snttaffe puella.
Certé cgo fi divini qua dicitur inmortalis.
yita inii bic, illinc conj ux fe fpondeat Hero; '
Spondeat illd aliis.consux mibi ducitttv Hero.
Objtupeo vifus vadiorum «i lumen ocelli
Solevepercuffo dubio mibi fidere edunt.
Et quantum quantumque inagisqué sagisó, tuendo
Me fatiare volo,tatitim tántumque tnorantem
Forma trabit;htlla eff faties [pectantis ocdli.
Taliatumpueri pro fe fna quifque fatigat;
Votaquecancipiunt;nec quisquam eft ag nine toto.
Qui non Fortune fuminam pitet bujus Amore.
At nitida in tunica gre fiin moderata puella.
Virginciun arguto difpergens ore rubores,
Conflitit in medio, carimenque exor(a Sacerdos
Decccinit Diva landeis fuayue Orgia in illis.
Tim vero amentem fpecies diuturna Leandrum.
Vitro acie tatá fabigit, neque fenfibus à tot
Vauus ci fuperefl:quaqua vorfum ora puella
Oravojas pleno fundentia fonte loquendi
Comwovet, bic féquituv-vix: Vota domejtica cuiquam
Depepulo reticet;tot nottibus umbra fatigans
Ignartti ad[pelhu juvenes, mene ora Paella
Vivarefertfhonfeque ciet fatalis Amorem.
Illa quidem in turba contra fua numina fentit
Quàque videt,in fe veneris partitar bonorem.
Attamen bà quoties cupidos via ftetit occlles
Quá
. LEÁNDR. Lis, ii
Duápuer infelix vivebat nominein uno
gr inoriebatur nc mortuis exfbirabat,
Noc vinssque vidensque videbat,ut c» vivebat,
Infcia quá caufa tamm infia multa moratur
yefigátque locumnec abit fatiata tuendo
Illas ei» ria fuii. dicebant torcula feffa.
Gáudia, 7 ini populo tá demodo Nuinina adorant,
utere lomgócomitatum excefevát oinsiena
speleveitsfagran d» Amore volatilis alto.
Nec rudis bunc deno turba djmisie diffinét ultro
- Dat Venu alind vidni domitorque Cupidinis arcos.
-Invenerabilibus tantum vegnabat oiellis
| Gata purpureo [aliens fupeñ ora rubore,
| e divindpte lscereni manera forma:
v Dat popuilus,cem lege, viam: propeydntis Ephebi
Tévyar liabet fafcess cedunt c trámite laro
Dántiter, dnduftiti modo qui fecere trinibfo. )
| Hei qudm caca fui Fortunam ex indole priv
: JEffimat Bumdne Mens conditionis in igióm
eryidus bic properat fugiendo incendia flammas ,
ppetityerigido necquitquam frigore viittus
it üiyé in cumulos. gravis efl Fortuna Cupido.
| Eferd nans placitos femel obtinaiffe furores
Sax ptr dtque iris fua detrimienta fecuta efl.
+ Nulla quis juveni, donec fe altaria propter
Deflituit curfu risque in virgine manfit.
Stabat adliuc excelfa loco laudeisque ciebat
Virgopotens numeris,extemabatque canendo.
Non dive Auébricis populo non Numina tanti
Sun populo nati, de cantatrice puella
Mominis unns fpatiim st furatus baberet.
Queis fum effet honostantis divogue Desque.
Dd
418
Difita
419 C. Ban vul
Difita cii multis Zepbyrs coma lufibs errat
Aurea circum bumeros,radiifque nitentibus ardet.
. Quifqueolli cfl telum crinis, quo pectora vulgs
"Trejcit,imico ducens füfbiria corde.
¿Sic folem ommipótóncom alio fulgore refutat
Cefaries poptlli nedar qua naribus balat.
Conppicuo viridis florebat vertice. ferta, o
Serfa mann jibimer quam plexerat ipfa,cotolla.
Ambrofíam Idaliam fragrans,cui Cypridis hortos
uin jefe exornat [poculi dum confulst orba,
Tpfa Venus [ocio nuper [poliarat A wore.
Tota videbatiur [ertum geniale puella, -
Seu niridum fpettos, oclo vartaite,decoreni s.
Seu fave elatis deducas naribus auram.
Lafibus indociles oculi vigilacibus errant
Eyaduntqueproculmo:: fefe ue colligit ipfa,
Tn fe mivancurformofi gandia ctltus-
Sic faceradverfo,cum Sole illuflris,oberrat
unionis volucer rteriintt que fien forma
Inter aves quondain regutim onortale teneret
Andignanti adeo furgit,diferimina mille
Cauda coloratis ponens imol orbibusatque
Faflofim circa corpus (patiata vicurrit.
Mille olli oppofita refplendens Sole coloreis.
Altividum levar ille caputs jam con(cia Fornia
Lumina, vicinis immittere confulit auris,
Jam redit in [euet nec fe capit ipe tuendo,
Talis crat.talem Virgo e Augufía ferebat.
Carbafeam collo tunicam collecta patenti
Colla fuperbifico torquebat inollia geftur,
Redla levaus aciem vultus radiofque remiten,
Sic Phanix,longe fugiem confitia mortis
dnvi-
. LrAwpm, Lis. i1.
fvit cm, é cineris mido fulgentior exit.
lamque anos recipit jam pentipotentibis erga?
Solem oculis reflar, lucem reddensque trahens He,
Illo Nature nequitexfatiarier ardor:
Vfque novum fpeltando novas "mirata volucrem
Sefe amat in fefe atque obirus myfferia Vita
Adfrilat proprie , qua ntl non conficityut de
Fine traliat data principiis melioribus or/a5
Atqueobita reparet edeunteis ordine vitas.
Paullum bilari fefe demitten corpore vifus
Poma duo Veneris turgentia cernit in borto,
Qualia adhuc immite Cydonia fruge refiflunt
Audacidigito,que eum Venus spfa fuperné
eArboris excelfim euflodit nacta cacumen,
Admittunt tamen illa wanim,qua dura putabie
Melliculo dudum cupiant confidere ractu.
Talia virginto fufpenfa àpettore mala
Mala duo invito protrudunt tubere Veflm:
Carbafeani veflem,niveo que confita Serum
Vellere,viventes dat translucere papillas.
Ipfa jam arcano latfabunt florepapilla
Ladlabunt,defiderio mulgenda feroci
Purpurei juvenis, vivo medicamen Amori;
Sed neque tion tunica,nec ypridos Orgia nota
Tota latere volunt faa munera: difíita fulgent:
Membrapalam;raro veftis turbante tumultu,
Lumina in ingentes deducunt Cypridis hortes
Candida, virgineis inipleta volumina membris,
perjpicuo ut quondam fi Salmacís integra fonte
Merfanatent puro,corallia, vifa profundo.
Aut Rofa citm calathis tegitur per liliaplenis,
Purpura per latim candorem i v
2
4%
Talis
An C. BartHÍ
Talis eras virgostalisque in virgine amictus,
Quod loca nunc longo dicam floventia verfu
Cetera qua teneri dudit capiatis amantes,
Atque oclie longum fitientibusexfpeletioo
cuique fua im promet eff fingendi caseras Mofa,
Fingere tiento poteft pulcerrima,pulcrior ilis
Quin fuerint que nos frufira tacuife Casones
Clamabunt torvi; fed nas tacuife fatemur.
At Rofajamim medio florebat amabilis horto
Virgineo Veneris ad quam de córpore toto ,
Flagranteirvedennt oculi felicis armando.
Qum fortunati folum vidére Poeta
minut in fpeculo,cum per formofaprofeths
Membra,colorato defiribunt carmine formas.
Seducunt vulgo tunica:falit itla Fayoni
Vernili gemitu voflis lafcivazatec inter
crifpanteis licet ire moras flagrantis ocellum.
Ala quim e 6 fedes feucte pate[cunr
Interduno fed fponte fud Rofa vellevideri
Se fimulas vifoque fitirn jaín fonte velinquit.
Apparent somma, e» fupra cen fornice dudo,
Marmorei ventris tumor at declivia calant
inter utrusique jugum cafle confinia veftes.
Nec favor intutoc/Erofa cum famelinterit ( sni
Interit una femel) tote fita corpore languet
Gratia neclofum poti arsreparare vel atus.
Proptertà defiderium fraftvata popelli
eArcendit magis atque magis cuflodia foris.
Nam genus hoc fHudio nage quo celatur aurca
Hocmage anbelanteis in Jefe accendit ancaneeis,
30d, populo objettussvili flosproftat in arvo,
"A pepulepetitur:fi quem flirps fanguie, Opefque
diit
LeAND. Liz. rm. 4
Aut honor aut sheritis aquata fuperbia morum
Evulgiducane latebrisnon vilia nana.
serta pntatsjuvat ecaflis decerpere florcis,"
Etveciram imtiltis primum tran(cendere fpem.
Omnia qua dudum vepetens atrator Ephebus
Ora invirgiuto retincbas fixalepóre,
Nufquam acitim inflectens u[quam ova tenacia mutant,
Donec ei paufgmn (pettandi Java Sagerdos.
Fecit, Cr invergit [antis altaribus ultrà.
Dona mant plena redolenteifque addit bonorei.
Heic javenes cuncti cuntte libare puella
Incipiunt diva, fua quifque vocabula cantans
Orc facro, faveat.divamsCr fua vota feeundet
Inflexisorant genibus , pavidique precantur.
As femel attonito mentem nec facra Leandro
Nec Venus ipfa moventmifi qua hac male noverat ante,
Sed data,colloquio traduxit tempora, votis,
AAdffitit ad flammam propior: per millia multa
Freidentis poptli fita quoque in carmi na fufo,
Audivit puers vocem formoja patella.
ipfa favet [pretá facroritn lego, Dione.
Nectautum infelix fatum fuave orgia curat:
Tum timidam, c multum fimulantia vota prementes
Arripit estima qu, tunicá rofidente fupra,
Candida difberfas corradunt angula rugs.
Molliaque haud durá retrattans vuicula dextrá
Fecit itev verbis. dum refpicic illa trahentem.
Al inea fantta V ess tener miferere precantis,
Pars ego depopulo fanctiffima deprecor ,atfis
Sanchapnellamibisec que geris,arma v futes,
Ecce ego nec diva nec lefa Cupidinis arma
Tevencrans vercor fed uti mihi Amoró, Venuque
Dd 3 Efe
423. C. Bartul
Elffe.es uti, eupics,oYo: verbisque dolorem,
Perbaque vix malo commentor capta dolori.
Dixit, d ad(pectu miti, fine cade,repulfus,
Vota fita ingeminat: nec quod velit effeparatam
Dicere pra[entit nec non confentit amanti.
Tgnofcendaputes tenera peccata puelle
V'itfa Venus fuerat, Charitum à grege nulla negaffet.
Anfapucllaris fatoquevefiftere forma eff
Diifque fuis junztisque Leandriinpectore utrifque
fua negare, quod e cunttistupidifiima rebua
Ardebat tali concedere victa querella.
Nam sec ut ignotam juvenis ambire puellam,
Necpottrat juvenem pro ignoto fbernere Virgo.
Interior formam Geniumque infixerat imo
Cordis «Amor:dederatque figura agnofcere pondus,
Sicpueri diclis do fe, devitka puella
Affentit furtim, mutantibus improba ocellis
Tecla procul pofiti monfIrat fulgentia templi
Necbreve ni(a loqui eff; vultum tenet onmnisin und,
Grex Invenunr fensére aliqui pia dila Leandri,
Sed Venus obfujcas voces cy carimina delet,
Nepenitis pofine infilere entibus baufta.
Hinceelfum tacitos fnflollit in eshera vultus,
Sufpiratqueocculta trahens per figna ruborer,
Efl Amor in nutu nec coliudentia fallit
Luninaconfenfum facilis puer intellexit,
Seilicet amoto velit agmine templa fübire
Nex ubicarulea Solem detraferit umbra,
Hec facil argute capiensoracula pfe,
Quem dostum magni reddit Schola mollis Amoris,
Ter quater in niveam deflexit bafia veflem,
"Ter quater à tevgo flayo dedit o[cula crimi,
LeANDR» Lis. m. 414
panique fuss fentit fpom non depellere flammas,
Quippe modo auredlos ceffim deducta capillos
pj mano firingic,libatague bafia captar.
Et,rofeam rofess dextram commiffa labellis,
Que dare non poterat juveni dedit efcula dextra
Virgo fue,veftesque oculis fua bafiaveddunt.
Bafía,qua nemo populo pote cernere in illo,
Seu data purpureis tunicis, feu vefte revalfa,
Fe tamen in cupida vultum traducta puelle:
Saníta Venus vulgum fua uam myfleria celat,
Inducieque oculos tenebrosa nocle profanos.
Ve tener ammifá tabefcens conjuge turtir
Turtur amatprafens abfentis bafianupte
Si quá illam in viridi fuetam confidercramo,
Tn viridi ramo meminit vefligia Amoris.
Ma legit fedenio, fruiturque nt conjuge vivi,
Dum recolit,quibus illa locis, quáque arbore (ap?
Cum charo folita of Venerem placare marito.
Talis amatorem limis,virguncula pulfans
Cui dare prafenti probitetur bafia turba.
Bafía quepotis efl abfenti invergere gaudet.
Cumque pudor, lafeque timor vetet Altera Fama
Traducefusta decens Virgo mediratur octllo,
Virginitas eblita latetsclepit invida moras
Pone (acros monitus patrium populata, Voluptat.
Nes generis tantum illa memor; nc inatris atate ef.
Quantum ultro ignoto cupida efi fervire marito.
Que tibi qua,erudelis Amor, convitia dicent
Yagensià Vates fpretospuer, Arma favove
Qui quacis; impofito Virtie pede vincitur alma.
Te levium impatiens pridem, Conflantiaymorum,
Temperies te dia tremit; tibi, lege folnto,
Dd 4 lan
435 C.Bartul
Morspater in gremio Paphie fera prelia narrat:
Bellaque fanguincá cum cufpide mollia mutat,
Temenstotafil bi Sophie dedfatta per antes,
Quam proud à ¿vulgo fuapér vefligia vincit,
Sapé Dem fafceis, irrifaque fatavemittit.
Perfidesnec duros enero fregiffe tumultu
Contentus flosenlos eterna compede vitlos
Troliclore doncas, tenebrifqueisubellibus abdis..
Vnde nec infelix Sapientia, nec Virtutam
Extrabere omme genus victos queat indique Mores.
Omnia que lepidis mandavit carmina cartis
Gallia cutn Charifin c Apollineduxit «mico
Hifloriam e latebris divino emblemate pittant,
Gefla cui felix Amadans ad omnia vivam
Fertllibati Fortuná exemplar. Amoris.
Ils non favi treefecit Numinis horror,
Non contra oppofiti vinthum tenuére manipli.
Solus Amor domat, at quopiam mortalibus antà
Tonpos , ei penitius Charisef füperata Poete,
Felicem extremo fine eft expertus Amorem,
Millibus 2 multisvarà quod contigit uni,
Catera fint honminisdivieft Amadausimago.
Felix ingeng Vates ta neltarepuro —
Ola riget femper Venus, criartalia quondam
Ambrofíe latices eterno in flore dierum
Corda bibant,numquam (avo temeranda dolore.
Te Rofa calatis candentialiliaplenis —
Semper odore nevostrans fecla immitia mittant
Elyfius in campum,caflorum premia vatum.
Vtpofis temdem tua per figmenta potiri.
Conftruétis djs Heroibus adibus,in queis
Cuin fédeat tot iti fpeétator obambulet orbem.
t
ae
LraAmp, Lts. tt.
Ar tibi pro meritisrutubáque hác deniquererun
Siqua Dis Pietasolim convicia folvent
Stoicida V ates, Amor eua crimina dicent.
lemque pari invifos eupidorttm flectit qmautum
Pronus equos duplexque obiens ruber atberetis Sol,
Turba fluit campofeque hofpite fervat inurbe
Seflia quà firmis florcbant monia rebus.
At divina Dee nivea cum ve[le facerdos,
Templa fuburbano vepetit fulgentia loo,
Myrtea ubi femper viridilarofilva Dima
Rídet Craquoreos contra viret mula ftuctus.
Ommis ei ebfceffum comitatur turba; Leander
Omnibus antevolat mes xa in virginecara.
Luminamer groffi gref]am movet; spa fequentem
Sapéretro foquitur,vifquevetorquet ocellos.
Sape via in media dijsornatibus inflat.
Sepé quid amittit nt reddere poffit amator.
Tarbag, jam templum, V enerem venerata,redi bat.
Exi jn obfcurum nemus,Cr meditata, Leander,
Verba animo ver[at,tenera potitura puellá.
Nox aderat,dulcique diem obliteraverat alá,
Pervigilem Ventri noctem fine matre facerdos
Templo agit in imadio fat cuflodita quod evcós
Abfiedens pofleis ingenti velle paterno.
Sedulus officij, genitor muniverat intts.
Sed quid ogo aligero dicam nectti[fe puello.
Marmora fen templi, folidum fea lnine ferrum,
JEratosve gravi munitos obice pofleise
Tranfit e^fmor quodcunque cupit; penetrabilis alli
Materia eft ferrum, flatu clemente tenaceis
Explodit valvas-per aptaque marmora rutmpit.
Ergo fitá tandem, Virgo genitrice velita
Dd 5 Ri
426
427 C. BarTnHl
* Rimam haberin foribus por quaim fponfalia pangit.
Preflo aderat juvenis, dotum facit effe Cupido,
Haétenus umane trabitur dubitatio cura,
Hinc fire vi ingenij;mera vis nova federa junxit.
Neféto quo pacto valve patuere volentis.
Solis cum Solá pepigit fua federa ntptés
Pulcer amans popigit. pepigit formo[a puella.
Cetera quid flasimis vicino fulfure dicam
Virgo tamen,magnos multum canfata paventeia,
Longum etiamignoti tedas cau|[ata mariti,
Omnia quefitis innellens carmina tricis,
Vltima fedigno dignam largitur Ephebo.
Verum canec tempos nec (anita altaria dive
(Quamquam ea quis proprio dicat temeravier igue:)
Concubitu optato rata confirmare finebant.
Anté oculos focijprafto fl Atalanta Leonis;
Que tenerum Hippomenen facrato in limine paffa eft.
At nie quis temerare Deo loca (aera frequentet,
Quam formofaolitn tam nuncsabiofa veptrta eff.
Aurea qui Veneri decerpférat arbore mala
Nanc fora filvarum ef? ductrix, Neptunus Heros.
Ergo animum indocilem vetito abflinuere placio
Sola modo in cupidis ex [attaut ofcula labris
Ofcula que Veneris tefles.dulcedine magná
Majorem porro défignant deinde futuram.
Ofculacafla noget puero virguncula nulli,
Nec puer hec unquam cafla tion ponte Puella
Offerat.binc fiunt jundh conubia Fati.
Ofcula dem ladunt,animi pon(alia fimnant.
Hec nifi jucundo preludant pralia mif.
Trata Veneris thalamo fax fervit info.
Ka Chorea Charitum,Chorea funt quippe Liporunt:
He
Lean. Lia. sr. 41$
His nnn in peritum commi la Placentia menteié
Infituar remorique injcribit. federa cordi.
Vla per,étoto deducka corpore in ora
Conveniunt anima nec jam exfatiabile Ludunt.
Mortua vis verbortaim, ce flexanimi ardor, 2i tori
His vevivifcenteis inpivantlnfibusauras, -
Vivificas aurae, veri meditamen Amoria,
Nulli bac à Sto rigidi vetuére Magiftri,
Non anus excoétà nutrix atate per annos
Qualiacuflodum ferrato in codice fecla
Secla fedent,triflique canunt portenta puelle.
- eft iiferis facileistorrebat Cura uedullae
Quípoffmt plená porrà femodte potirr.— ,
Cum neque livoretm;vicino Sole,timendim,
Relligione loci.genitrixve ingrata vetarent.
Turris in excelje folum fe culmine Virgo
Littore quain nudo,citnitis incultasmancret,
Vi ginibus puerifque, habitare canebat, cr illie
Nec latttin migrare pedem,nec nuucia cuiquam
Mittere preter anum fidam fopoffe docebat,
Trritaque idcirco deflere pericula dudisus
Et lacrymis nitidos jttveni corrumpereocllos.
At puer impatisns flantime cum Seflia Zibyds »
Jittora ab adyerfó contraria littore no/Jee
Refpondere fibizpatium breve cenfet Amators
Omnia debincrapicas votorum millia in anun,
Ab mifer excelsá defigat lampadatutre,
quereluceruam altá popigit male.moctis ia umbras
Quam fimul ut ceztoflata farvanspatta natat,
Yamine confpicuo florentem cernerer,illas
Per medium nudus decuyvevet Helleffontusas
Direilumper itersconfpettis ignibus iflis
Ye
ES
E
429 C. BAn ruI
Necfefe Kuriat bacchantum per mare fevum
Ventoruim curarenec ipfius Ennofigei. .
Sed validam pelago urgenti opponere flammam
Qua Veneris tumidas evincevet ignibus undas.
Nulla polo füctas porro Nox duceret vinbras,
Quá non fe cupidum cupida iadora cfifleret Herús,
Aüdaces jasdudum animos mirata puella.
Stabat,agens lacrymas nec pata imitia antis
Vult fervare ntc amifá vonit altera ab ifta
Conditio; vicre Dij,confponja Lucerna eff.
Sic demum dubio credentes marmore fummam
Marmorecrudelem conteflabantur edinorem.
Vdaque mille udis figenteis bafía ocellis
Denique difcedunt.noctie flbluflre per umbram
It nemus,co nanteis jamdudum imitantia jedus
Brachia vix vifo puer aquore continet, tltrà
Spes volat illefuaszTtvris penetralia cafla
Virgo fubit thalamod, facram. meditata lucernam
Spe fuper incertá prudentia vota fatigat.
Falices attibo fua fi fhuftrata Cupido
Quem fapere, c» fatis fineres fentire futuva,
"rranfoerfum turpi ne vapta lbidinis offro
Petlova, provatione malos inhiare doloves
Preciperet;mera dun suelligo obfufcat asavum .
Patranti fecinusgrate fpetbacula mortis:
Seirenum ut quondam pelago fixére carinas
Carminasper ventos invidia, d» marmora fruftra
Fratta facro dum deliciis vacat ebria canta,
Navis,it in fcopulos,hanc mergit dia Voluptas. .
Nec quicqitam nocait cii Lex ingrata Lacene
Virginis ares Hyadessautt flvictus ab Oriente
Enfts, c» infidum fi qua augent fidera pontutis
. Cum
Leanbr. Lis rt 430
Cunit primm arguti captus dulcedine canti
Auribus attotiitis vifcojitin cepit. Amovei
Lucida noui Belenes obfervat fidera fratrum,
Non Helicen certanique brevi Cymofuran inarct,
Noi alia exfurgens que placant Lumina marmor;
Hefit in ignotis ignarus tt eguoris aris.
Non Illum Yovis omitipotens,quatinmvis pedem utrtimqut
Impleas, affertuña vapiente libidinis afin
Servat;abtt fecum,Juaque in difpendia pugnat.
Deinde buic Sifiphio verfarur turbine faxum,
Pronaque vallisobit nontemque adjcendit anbelum;
1lle fuperpendens cum marmore fentit obire,
volvit id ipferanten fidenfque a valle profunda,
Piero adverfitra adigit montem inque cacumine if.
Scilicet buic fuperefé tantum Rationis ab bofle
Vt fentire vetet fi; queis perit)itnpos honoris.
Tale Amor efl hominimonfirum:;fua F..tacadentum
Quifque perit, gladiique aciem y agulandis adorat,
FINIS LIBRI 1L
LRANDRIDOS.
CAST.
41
den c ines
C. BarTHl
LEANDRIDOS
Lisz& TaertTivs.
Ulum,nontali rediturum por fretd pompa,
Cum primo à pitdà terram tetigiffe cariná
Viderunt, fparfisque conisululare gravigue
Caperune palma vofeas lacerarelacertos — ,
Attonite, pelagique Dee, Nymfaque marina,
Nutricum tenue exflantais de marmore cano.
Quippe baruin commmanis Amor non cefía fervat
Tama, ad filvas prit volat impete Victor,
Vt folisus, dim mens peregrino ab Amore vacaret,
Invitivetrà decurrunt Seflon ocelli,
Et peculam altividam, [peculed, in vertice fumme
Proflantem pofcunt pugnantia fata lucernam.
Eheu,quam cecis mortalia Vota tenebris
Effera fufpeudit pallenti in node Cupido!
Magnamino fi quis Fortis vim narrat Ephebo.
Narrateque fidem tribuat vel Iuppiter auctor
2 Ixbeué Sefliaca renex;delapfits dborá,
Littorcá proram adver[am religarat Abydos
3 Sera dies Iuveni noClem progrefa tenebat
B Lugratis tenebris quin ipsá inpuppe per altum
Signat'iter vifunandique pericula carpit,
Nil
Lreanbr: LiB: rni. 432
Nil minus inceptum tamen bic decurrat Amore
vilenefas anima eff fiopulis objecta.per aquor
Per Frias Ventofque atque infelicia Fara
qortorem fequitur delerque pericula culpa.
Sola animnm exercet fola atque infanda libido,
Quoque magis (pla efle quo magis ardua , major
Flamma furi laceratque ufle penetralia mentis.
qut aliqua à Nyitifis cum formofiffima fandi,
Neráifin pueri que Visginitatis honorem
Liquerar ifi premio fatis advería fecundis
gata canebat uti tenedo per dura uatata
JEquora náifragia confuderit ante pericla
Aolides, ncc feva oum potemarmora ponto
Indocileis flarasuas pueri flinxiffe natantis-
Talia nofler Amor pilla freta Java carina.
Nabit inobfcurá poft vifam nocte Lucernam.
Marmora java viam dabit c» Nepruiu in alto,
Nereides puerum manibus per triflia ducent.
JEquora fappoficis fupponent pectora Nymfe,
Ingratoque fiin deducen tramite Artoren.
Nolla illipoterunt ¡lentes compefcere ocellos,
Purpréa pelagi domine; Glaucufve fenile
Vinttus aramdineá caput Ce ava ora corona.
Cantab st flavoproflans 2 marmore dudum
Nereis au/cultant nante, Videt illa Leander
Pectora,quanta fio caluerunt pectore ntper.
Nec videtin (efe faciles decurrere cantus,
Auribus infelix incumbit utrifque Cupido.
Acribus in flammis rivi fub imagine parvi
Pendit aquas fluvimnque brevem vocat Hollefpontum.
Onimia yincit Amorspelagss quoquesnon fis sl
. Reftat
433 : C. BARTEI
Reflat ayus n littoribus prefind carina.
Exonerat Vedtorefinusslati arva falutant
Patria elut fefla Jpiranicis Cypridos ignts."
Pracipué queis leta efl nec confcid flamma
Abnuit impefitos dris violenter honóres:
Sed croceo dinplectens affafa volumine tura
Omniapura dedit fumofque evafit epacos:
Par; ali, dttónitis fimiles imbellia figunt LL
Lumina tins tacitáque gemunt mala jdtá repulsa
At iri fer bofpitio peregrino tn libtore egebat.
Tam demumpatriam iguor dns. fine inctite Leánder,
Cui fi meus llc iflbic vaga corporis simbra
Corporisumbra vaga eft-totá fic nocle diei
Mutatut facies enebrifque minavibws horret.
Ab quoties fixos ocidoyum immobilis orbes
Servat in afpetta Pbabi;C» couvicia dictat.
Sol aberat vice terra freti vicofidera noctis
e ling nigre flapéant,nifi f videatque feratque,
Sic qnoque Phabeoprafertur lim Orton.
Salicetinpattis cui lampada fervat amicam
Sol novus, hanc féquitur nottesitque exoptat ab ille
Nec minor ex alia deceptaim parte puella
Cura cequity[apé illa genus fape illa parenteis,
Hefpitiinfidipallefitfapinsara/ —
Nobilitas generis, forma Gloria,caflam
Stare jubent; venit infanda trux nube Voluptas,
Et mentem amenten ceco difcritmine ver/at.
Vrget Amorvultus femper nova forma Leandri
Augec uti impreffa eft animo: videt offe cupirum
Majoremqueviaet;prefto efl gratifima fantis
Gratia,uebtarco manant ardentis ab ore -
Ambrofía ingenuo fpirautia Verba lepore.
Petlora
LeANDR. Liz. ni. 434
Pedtora que nt tenuere femel,crevére tenendo.
Talis eratsque forma Dijssqui fulgor Amoris
Gratia que Pbebo,dantur que membra Lyeo,
Hac fimul ille tenet: Caffam flos nubilis intra
4Eratem ignoto depafcitur igne maritans:
Forma comes fequitur flammau, fuffleta, cadenti
Semper ab igne animan vitto quem pettore fervat.
Liquida ceu varios quondam cera induit ufus,
Sole laceffito,digitis fubrilibas urget
Quam puer Crradio cui pingit fena Magifler.
Signa duodenis celum regnantia formis.
Volyitur in curis animuinque elufa puella
Dividit,ut Bored pelago vatis ata rapaci.
Nunccayet bác fcopttlos,illàc pendentis areña
Taflabileis portis, net certo errore fée t4
Orbon agit obliquum: quantum ef (alisequore lato,
"Tantum babet bec pati fpatiumque amittit babendo.
Sicanimum tionebunda buc atque buc dividit Hero.
Nun fedet intacta thalamo fervare corollam,
Patla vetantsrefhant patti genus atque parentels,
Tem fugit à culpa Virgo jam in virgine vincit,
Cum redit infelix juvene, anditaque refe
Votapalàan flentem videt,ur venturis amanti,
Tar premit udapotens rorántibus ofcila labris,
Jam videt e iangitjam cetera viétor habebat
Cum redit ad féimet;jam deplorata vecttrrit
Virginitas letátnque vider fine labe revera:
Tisperiofíss amor nunc per jreta ducisinantent,
Jatis videt adJlantem,jam fumma in turre veceptut,
Odis eiim abfenten,prefentem amatsinque futuris
Mollem animum exercet nec vifa pericula vitat.
Omenis in boc modo curas quibus fua pacta vofutet ,
Ec Nefit,
2435 C. BartmHl
Neftirinopesverba hacomeditataque carmina deleg;,
"edt cum grata fides, Cr primi fanétio led
lamque fubit juvenis noci urnaquetesmpla, Deique,
Feederis ingenti teles: fuper omnia adorass
nins ipje,c verbe mero filasria melle,
Necquiequamdura efl nequicquam obliviafingie
Optat eum setave idem, fed fallere mors eff,
Morseriam falli efl, non. vitabilis ardor.
Fluébuar infelix,nec intxaudita pudori
Virginitas fed veta palauVemu ipja medallis
Bacchatur gravior quiamonexperia puellacft.
Vt flipula agreftis,imulto quam vore madentena
Anfudere foco: flamuzam feuflratur, c altra,
Thyitat [lridorerudijlamma ambit bianti
Circite co amplexi (enfin dominatur avaro,
Teerea eyettuts V ofper Cythereia monflrat
Sidera ab Óccafit, Solemque invitat in undas,
Sol fequitur juvenemidubio flridore cadentem
Audierat Tartefiaci facer atcola Ponti.
Evolat urbepaerymanibus cuftodia lapfum.
Quarit eim e miedes urbenique ad littora ducit.
Sed ueque cmdantem, neg, confpexére PATABEEHE y
Necredettntem aliquazeacos V ense induit artus
Nubenová,denfatque auras, corpusque notantasa
Subtrabit ex oculissam prima in littoris ord
Ambrofíam pofuit tunicans, cy nudata tenebar
Membra locostum purpureo to Vefper,ab orti. *
Mane veyerfüvum, Lunaniqueatque affra (alutae
Casera nichanteis oculos fervantia calo.
¿quere deimdibat latices dextráque (ub auras
Spargit,C» equoreo votum facit bofpes emori,
Multa füper pelago meimerans Ntumia quando
Flumina
LraAwDR. LiB trt
Nubtina placatas voferarent mitibus undas
Artibus, d chare mare fifberet inloca Nupte,
Yepuer,effigies Cythereta, V efper, adoro
pacatis nantemvadiis freta perfidacerne,
Nec prins erubeum sochi jubar abde futura
Lampada quam noftra confpexeris orgia Vita,
Sufpenfam à turri tum demum, V e[per abito,
Tk quoquetu, Omipoteus Luneclarentis imago,
Diva fave fi veramei docuere parenteis,
Lethiia te quondampafloris vena fecutam
Orlividam fpeculam celo liquiffe fereno.
Vofquemingredebinc niétantia fidera,culta,
Sidera nocturnos pelago deducite Amorcis.
Tu verd ante ontneis, Neptuno inaxitha conjuz,
Flefe viam adlittussnec brachia jacta refuta.
Necpedis officium Lafi defiffe iuvando.
Voverat;audivere Dij nec fayus in omni
Tantum unus ininteyo fuper candida nollet
Diéta favore féquicmirantuv fceva Leandro
effonfim, Parte dare Numina, Fata rebellante
Verumea quidprodefl placido exorare favore,
Sbpuer anprudens, Ventos meglexerite có: vim
Tempeflatum atram votis placare fupinie?
Audit Acl framabilis obijce fax .
Turba, Deosorantem, 6 fefe expettavit inillies
Non aliterngle£ta furit quam lumine difo
Cur gravis inmifit pontó fororz anrea jruffrà
Cafloris c Pollutis eunt fervare carinam
Lumina;vincit atrox. Helenesfragoriat viaportam
Hippotada munita negat ter cartere pulfo.
Quafivere abitum;ter feepera immania fenfit
| dgnen agn Brenindignaiqu riri
E (E
416
Flamina
437 C. Ban ini
Elamina.crudeli quefli de principe fratres:
Toteribi in pelagus corpus juvenile Leander
Jecerat, Ambrofijs invadens aquoramembris."
Ve quondam fudifulnen Iovis aurca portat
Omnia, interramplacido delabitur efi.
aeria arrident nebula,comitque ferenum
uc novas vel quando Papliia derupe Cupido
Defilit in pontum,curritque per equora fictis
Flame vi, pedibussimaterno menfe refignat -
puram byenis faciematalis delittoreprimo |
Dofiliisacceptani viridi Thetjs extulit alvéo.
Supponemt podibu[que inris masibusque falaceis
Poltora Nereidesignatim femita ducit
Nallaquiden,fed imayo, Dis firigentibus.ejus.
Cernit aquas caná ducenteis lineam inundás
Et fequitur duétam: nec enim fine Numine dextra
Primá vid ef:Delfin cada fublitmis adtentá,
Suflulit, co blandisharitens Tumoribus sampler,
Stabái inarce. fuaspenatuti mente puella,
Ténpora nota videns nec que facienda videbat
Aut daret infechazfponfum,ciudelisinequor —
Spe nitida extraltum,pelago iic deferis alto» ^
Quantum erat het illi.caflé quefita picgari
Primarua ifla fides? fic puvamenta vetratlas?
Vllaue defertis in inontibusulla reperta
Tam fera favaferá efl, qua um iraxiffet ii equor,
Fluclipago mponto mifcrum [pettaret amantem, >
Nec tentem daret igniculum,qua enare videndo
Ad terram poffete Satisefl imuiitia porro»
Contra fpemque fidemque vetrattari orgia Aitor is,
Cus tenerum à duro fervatum efl equore corpus.
Sic pirgo incertá fufpendis lampada tandem
- Tür
Lean. Liñ. rnm 438,
Turre manu.per aquas ducentem fata Leandri, e
Xampada,quá juvenem devedtum vider at anté
Eregione procul caca figebat Abydo.
Noc tamen intere gratifima federa mem oft
Perro féquis modo ne favis mergatur ab undis
Cura bi primm juxtà fua momia carum
Vifira f juvenem putat inde remittere poffe
Vude aderit multi magnos caufJata parenteb.
Has olli ob domitum netlebat fraude pudorem
Jufidias, o dinor, d» dubitantem inveca trahebat
Saxa, modoincanto liquiffet littora faltu, &
Mox pedibus falfas fabtertracturus arenas.
Talia dum meditatur, ab excelsá videt arce
Spem fulgére fuaminibil ille ad fidera porro
Votérum facit.aut N tyi farum crat bonoreis,
Omnia in adfpettiu, Via, Fors, Favor, Arma falutis,
Lampadis ajfulgentsocalis Amor addit acumen
Vtuec dum vifam pro visa luce fequatur. ^
Nec mora projecto membrorum, brachia remos
Exfüperantquepedes vix giarum mole fab altá ,
Siffit Armor, tum voce palam clangente puellar
Sufcitatsbac audit fed, tamquam ignara, volebat
Xon-audire diuzcompreffa [ilentia labris "
Evivapit vox unazveni: Pudor ontnis ab und
Exfulat, € vifo [pes Virginitatis amante
Prima fagit,miflamque Noto fefe imputat auri
Clanfira manu nivea referat,nutrice puella.
Incomitata fus fponfi que confcia pulcri,
Solaque cunélantem hortatur dutitque negantem,
Vi patuere fores nudis amplexibus ulum
Yavetit corpus, teque vocem aut verba smoratur
Limie fic prisa. fie voce de mentevevintHi, -
Ee 3“ Omnia
459 C.Barrml
Qnmia jumeiffent votorum anillia ¿19 una,
Sedula fed Charme, trepidos folata timores,
Admonet adftendant turrim,thalaroque ligentus.
Mox tit eum tetigése maris pifcofus anmaror
Vnguinediluitar pretiofoxingaudia porro
Vela amor ingenuus laxatynec zona foluta eft
dte tamen, quam confpon[o genialis honora
Faderis, extremá cecimiffent talia fini.
Perte,charasmeam fic fs teas juro Leander.
Quam caput hoc Herds nullam me vivere porr
Vellediemsmea vita tua efqungermurin und.
Morte, pares flammis, c? eodem iretur ab igne.
Vis babere vogus dito corpora debet amantum:.
Queistmens tma fuit, dum candida Parca finebar,
Puixit:ei totidem conjurat verba puella.
Verba fecutaficissinfelicifimas que fe
Ereptaim propriis,alienis tradere fátis
Malit: Amor bona dicta, fuá deforiptatabela,
Conjunxit fatisstabülam Parnafius amis
Seryat inexpletumque vigat crymantibus undis, — «
Vidit eam exferipfisque, C» carmine condidit iflo.
Purpureu juvenis cal mirator Epbebi.
Tus annis, animis formáque cv forte decorum.
Eripit à vulgo, Mufeaque numina jtxtà
Cu primis colerese» culris reperire decorem
Fama jubet: paret Fama, fuaque ariatenebris.
Eruta trans nebulae Tovis inpenetralia condit.,
Purpurens juvenis.cafll mirator Ephebi.
Cetera quid fongis opus eft detexere diclis?
Quifque quid aufurus tali fit Lege, Domi fcit.
Scire decet quod quemque fuperlta pompa doceri eft.
Ofcula juwxertmt nonofcala jota lgantur.
spiritibus
LEAND. LIB. 117.
Spiritibus alterna animestranfirelaberant
_Alterain alterius mentem;nec peltaris Ambo
Quifque fui diferismin batetsfle vivere votunt ef
Sicque morisxbalant animas dietntque vicifut.
Mensoblita fiá il cetera curat in uid
Sede vacat labris Mudentiaque ofcitla Linguis
Digevit, Co peniti cordis deyergit in antris.
Coufufisin fefe inaedtunt corpora amantcis
Corporibus vivoque etatis flore frutintur:
Lem Rofadecerpta efl, tener lic papillatoy amando
Liguiturzuetotá fenfus cum mole laborent
Pars fita cuique perit, de quá novas exflet in borto
Flos,veterem ex/cribens, nti fit nova gratia N ates
Patranteis titubant, grati jte tremoris ocellis
Dulce gemunt pones gandentque hoc tefie notar,
Virginisin faftumredyr Pudor.altague Lauduss
Gloria decrefüit, cim quod fe perdere fentit.
Reflittiffe nequit, docileis vittoria fenfus
Placat, i» atmiffam meliori germine penfat.
Autcoculos natat alia noc ex atianda, Voluptat,
Qua fenfim prifcipopulata Cupitlinis arma
Flagrat Amore novo fentitaque gaudia vit juris
Flagitatintereunt cali gratifima lejos
Piguora Virginitatis,in hoc anima ofunis Amore ef.
Vifa dies fuerat lento confidere curro
Bt trabere ingratam longarin difpendia lucem;
Ning brevior féfés uox imperiofe, putatur.
Lu[erunt totam non ex(atiatus trterque,
Neo fomnum fof viderunt prelia ocellis,
Prelia vix vifi preguftaviffe Diones
Xucifátcslo Phebi arntigersauvea fenfum
Exfandit chalamo Tithoré nuptasvidere 4
“Es 4
448,
Difi-
44r . €. BartHl
Difimalant primb, fed nec vidéve, vubentem
Poflideá clará pallentem lampada lice
Phabei currus füptr equova flavavefutant. .
Oderünt monitus, queque officiofa vocari
Tumprimumertit,nutrix ingrata vocati.
* Quid tamen exbauflo moliri tempore malint?
Corcla revelluntur fttit alta in vulnera. Janguiss
Et madefatta facro piolat peuetralia flamma.
Millesaodis nox una reditsredqgffe Leander
Abfedens ignorat, cr infatiabilefervit,
Cu tamen adverfum pelagus videt,ofcula j jungit,
* Ofula que nullis equandaprioribus ipfo.
Confiteatur Amor; lacrymstmaduete pyofiufi »
Va velic juncio pelagus traufnave nano;
Cumvidet hum abajo, abijiec eredere porro
uita veverfurum ef jamupn ignofcit. ademtim
Tpfafibiscrimemque fuum purat,effercliótam, — —
,Affmat boc imnagni divifque equata recedit.
Laffa ferum ponto fugientis membra Leandri
Rate deum Nyifanubem Venus addit opacar
Conflitit in ncdiis quem quifquam [cire evum
Pofjet, e aute fuos vedijt quafitus alummos.
Nil tamen fuavinarrat delufus amore, ]
Sed, modo diéturum,modofe nefcire fatentum
Maijcentemque vagis dictis jupenilicer iram,
"Deféruere Patres; tum leticiañova oriri
Signa videtofefllemique diem cum pectore [olus
Jpfe fio peragit; Venerisque altaria curar
Viva fua mentis.mc pundto urigrat imago S,
Vnitoi mago decens qualem vovet effe puelle,
Quáqua itvirgineos oculos, (> catera geftas
> Omnia, que inprefiit pitt facer ignis amanti.
ioc
LraANDR. Lin. rir. 442
Hoc niifer in divfim delinquens Nstmina Sanéta
Quod pierasiegledia figit dum injuria amantis
Craditur,c» fuperis vultum fabnittere durgin qf.
Noc pritts buic pelagus vel mee vaga nfirpataum eff.
Necprins in dubio navit fitis equore Rector
Ante nift faperüm paces oraffet amicas.
Omnia quet fune rapidis data inttuera venti,
Cum jam jam fufpenfa freto vofligia librar
Marire vix tenti Pontum fine mente, falutat.
Hocmifero divum neneis avertit amicas,
nimia quod malegrata;nibil juviff benignum eff.
Trota negat fol vifft.tema efl Hero omnia diván
Numina,que Veneris quondam nunc facta facerdos
Deflittit prorfus matremque Deaimque, Leandri
Nonolfi vetus in denfo que condita luco
Aramanct Dive,fuetos adolevit howoreis.
Non (anti merit venerantur lege parenteis,
Trata efl Nemefis cr fata herentia, Parce.
Precipitantmttant (ubtemine vellera prello,
Difcite ab exemplo, Paerinec simu votis
Quifqueminora fitissue fata putarelabore
Victa nel felice manet niger exitus alba
2 Dfque tiznore Dein. primordia:ne juvet ifihic
Quod post um fugife licet: pelaguque Norusque
Osimibus in campis, Pietas ubicunque cuiquam
Spreta petit Panas:mon Lampadis illa sitentis
Orgia, non fefliva animi deliria curat.
Touminet in nebulá, c aréffum comuatur eunti
pum juflam ferito qucroneexplevertt ram
Cetera am lafisignofcamt Numina divis
Leditur ifle femelxifi fupplicis ore minantem
Er cito eo iutrqpidé fedaris, juffa precando,
Ec $ Teta
443 C. Ban Tul
Tetua damnabit tetri, Mens,con'Gia fatii.
Omnia qui vincit,ne numen Amoris berile
Caufferis;fapereft Pietasppleétique volantem
Matre fuapuersir; domoque Cupidine frangit
Tonbelleis alas, Cr tela immania calcat.
Materei efl faa Temperiessqua gefta per Oeffrum
Vindieijs expouit, C aggerat intas agendo
Te quoque te divin neglecto jure, Leandre,
Vlerices fequitur vibrans Rbemnufia Penas.
Dena bis exierat,repetito per freta amores
Leta dies [atium snedir Dea lougius atrá
Trina manu, wentemd, fecat freta (alfa juvencum.
Ilicet ante feros projecto carceris antro,
Erigit in[anis, Aquilo freta turbida flabris.
Nectatiten borrifero prius inflat barbarus aftu
Quam iiedium juvenem pelagi deprentit huniá,.
Tllm, more fuo Nymfarum turba, focuta,
Cundidulis fotum manibus fuper alta vehebat.
Omnia non (altu non adver fantia nando
Defuerint jolito [Lanslittore pronus in equov,
Dücenteis funus vidit Delfinas in alto.
Dacebant patrie funus juvenile caterva
Naiades fummisque leyeis fuper equova plantis *
Horrida,defilentis iter devertere tentant.
Stat pueripfelixsiion fimem cernit amandi
Quamquam fata jubent, lacrémisqueinjuffevefultant,
Lumina, nec docilem fugiunt fera figna juventa.
Et voluit manfiffe femel. fed fallere amantem
Erfibuit, leviorque fide mors borrida lesá ft.
Defilit;atla levi vada tuvbinc, fanguine mutant,
- Et nivta obfcano coufpergunt pembwa vubore.
Tpfe peximfelhuin pelagus vuit acer, irtiquus
Ifeli-
Lsawpn, Lis ru,
Infelicomi in Antore Deus miferetur. AÑADE e,
Glaucus, equo propior Trin pr xluderepezfiat,
tftque iter ad patrium vorfim deduccre littus,
"n fatidica trificis egit sidique cono ha
rfequias vivo fed quent prape mers fit amara
dije infelix fouitum; c letbalia frigus '
Menibra ligat,nec cauffa mali, fed terror in hujses
¡ Suecedit nomen, peragitque inflantia fata.
"Vt quondam flabulis cum (eva obvertit opertis
; Cornua C» occulto, Pan turbine bucera verfat
etla, rigen tnnidos pridemyquatit anra uagifirot,
Sgt taciti caco pofleis terrorere/ultant.
- Extra imprevija fipisprofiraratumalta ef
* Spomtej é fni patuere foresstubicessque cruentas
Perfonat v multo. fine nomine tatica feos
Prelia bacchantur:tamen infelicis Ephesi
Argubas attoniti fuper mens frt is amando,
Donéc atrox ntbes tenebras eeunimavii eb alro,
Et venterist anims evulfo cuam feveprejusdo,
: Adverfaobfonierc, Notus Bereaibus iri
Pugnat.e adv byeis furit
, Mifcetitr calapoutus cel ian onme refilit,
> Adfcenditquefrztm: quid opre jsvenilta tanta
v Impere quaj ari rope meribra puc
eer pei bibotitr >. Amoris,
e fen Elemertafragereis
* Yndique citm gentcant fidus focvatur Amator,
; Reflat cnim; tice fora tint; tla (rA,
Robora, fuffixa. sol it ail ff «corde,
Tàntiim babet hicf insrofandá
diuini debtic as
s infu,
444
Altiyi-
debo C, Banrnl
eAltividá dones fujpenfam turre lucernam
Vidit,eam objethá tutatur vefle puella,
Florem olei invergeustutant barbara reflant
Flaminanos flammas jas pafcere Pallas amicas,
Necjam Vulcani veutu favor sbftat, c eftui-
Venti tranfverfs lacevatum flatibus ignem *
Exffinzunt uei quicquam inbiat refovére puella,
Jgnis ubi perit vincunt freta feva Leandrum.
Tamque animá exfeufusn corpus fugiente per alttté
Fluctibusobfcuris furfum c jactata deorjun?
Vnda rapit totáque exercet Noéte potitum.
Intereá fidum ex[hecansin manibus Hero —.
Sponfum,avidà wi pelagus Jpecilanteis mifit ocellos,
Multa mala indicens exflincto Lampadis igni
Cum rofium emergit pelago jubar; borrida fidunt /— .—
"Marmora, ventorum moritur inania fenfim
Murimura;eos folito frenavit crcere vuv[um
Hippotadesspofleisque jugis obflyuit agnos.
Stabat adhuc excel[a locosnec deinde videnda
Affra premit votis c quem pris exfecrataejt —
Solem avidà poft nec quasmalapofcatin illo —
Scire potefl libituetzsifi quad mala canta vident. *
Quod fponfo tantá jampridemnódte cavendum efl.
, Vix benepurpureo vadiis freta fole velicent,
Etviridem flavo coufpergunt lymite potum.
Nox etiam incerte pugnabat vitta diei;
Monflrat Amor lacerum,turris fundamina propter
Ab lacerum; jam mon fpeltandi,corpus amantis.
Ipfa fibi indicio effsstec adhac bene viderat;ille efl;
Illefuit,clamat: flavosqué A vertice crineis
Astonitisyampit manibus ululamina prima
Non nutrix, non ip(a capit: fine mente querella
Prima
Leanor. Lis. tí 446
prisa fuir non verba inalo fatis apta dolori,
JReppcrit.ipe furor verba indigniffima dictat,
rumpit nondeurfic, ó Charifüna ficó
Es Lncn inquit ades net hero fura fefellit
Morte fides nec tepar müx mea fallar eodem?
Junganm equidem carril caro eii corpore corpus,
Quodque, mare infiliens.fperaffisprorfus bavebis.
Vel fic care mihit Vosó crudelia Diván
Numinas digna jte fi quifquam ca nomine cenfit,
Cum teneram tanto fraudafis amore puellam,
dpa futnin ut pelago juvencin conmitie- et alto.
Jana jam ego ncc drvos,mec cralere Numa poffum,
Qui fidei faviflisit bec iex fine fideles,
Numinie conjifos tanto traleretis amanteii
y'os jider adverfos mififlis in aquora ventos,
Quorum ego fub nutu nullo Re£hore, teneri
Om. mic deus, nüfera atque improvida difto.
Quamvis boc nobis vapuiflis,uti facein "ui
Viventeis,vitamnequeat decurrere uterque
Qualem iflo meritt famis c fperavimms aufi
Hoc numquam tanen, boc iniquam rapietisit ung
Poff fatum infelix pelago tumulemr nterqiue.
Quo init inc farvaflis,ut orba picella Leandro,
Tlhus e celsa fpectarem burro tli Yer:
Mox noffrum incaro v fpeitabiris heic quoque funus
inereznulla mean retineban flamina vitam.
Vos vaga ventorum bacchantia per mare magnum
Elamina in eterno tentat Rex carae vefier.
Tuque diesque prima met mibi auntia fati e.
Dum rediturum aljs exfpetto fluitibus illum
Tilum illum, mifera; in cujus mode nomine trifli
Comnhorior, mui C" jucunda vocabula verfo.
Seva
447 C. BArtal
Saa ditte Sol fermper deploree eamdent.
Nec dlioreis timquuam nec tu celebrabere add,
Sanéla fed infit rvabis dicla Puella,
Infelicis, Amor quan: celà rure volentem
Precipitat; te ubi oes pvbesnat ittidiquepallo?y
a viridiobjcemum contras f
¿Equerapons f
Tartara sole ci
Vos vaiferi ami T "tei,
Xt qui tne capidam non inczljiflis Amori,
Vt flos virgineus voto marcefítret otro,
Spemquepracis dubiam ditiis hifi los iniquis,
Quorumego,cen Sacri Veris parsinagna,reportd
Crimina C 4 vobis aritas exbatrio penas, -
eth vobisnerisasmate mihi deinde luendass:
Nanc pro purpureo thalamo mibi bufla parate,
Pro pin geftiali atras Juccenditezaxos.
Flammen det multo veflin£hw (anguine carta;
Vos mea pro dulcicinis imperfeéta Nepote
Afficiat.premiutn bec [bes confoletur avorum.
Vinum otnecearo dejungite corculacorde
Noflra fid unaniná tiri cofundtte manes:
Vinbraduobus eat decorporibw ful una,
Via,ntc Elyfios duplex mifi nenisie Solo
Trauslocaplorantum gaudens tranabitin bortos
Cetera venturislepgatur cura Poetis. /
Clamat enim laré meque in fua fata, Leander, —
' Serametiampo[üt: Veniam carifime,qualeim
Sponfa Fides.tita mors, barbara fata vocarunt. ,
Atprits acpercas fungatur lafa Cupido
Vindicibús verbis do mortem carmine penfet.
Carmine quod divis fuprema wins yeyeo lord,
: " Hor
LeANDR. Lrs th 443
Hera füprema mea tfl intrabit Spiritus aura
Membra folo, mido pieza sco cuna flore, jactbtints
Exierunt nibiperjuris dara tempora fatis,
Non banc producta non in (hom banc. denique nates
Heimibinon mca punc jed Jatamei mibi niertem
Ab gratas vents uortem finie tempore portant.
O tà fícó teta ficfielngeató re
Tartarea in fpeculi, Thrax per fido Lugeat uxor,
Vt mifcram modo me mifero fpolitre marito,
Vt, Borea pottiflizebeu! feu turbine diro
Het aliefecere nmesfive infimul oss.
Iofdix igitur nunc hor vida fata fubibo,
Infelix ec forte lli mifévebilis Here!
Nox venturaartis modo me cireumvolat alis,
Lux abit,bec fuprema meis dara lux mala, ocellis,
Ab inmnitia fi quenemina noflra videtis,
Fata, imeó numguam quaquam ma! ls[a praclo.
Ah qum grande decus fidam veciffe pusdi, m,
E fpeculá tbalami thalami cajlygue py ies
1npelagus dirum! detet hac clezuentia dioi!
Alrivida à fpecttlá thalamo cafloaste pioque
Inpelagus dirum vaca me rapityab pia,virtas!
Infefiecontrámulte V erieri Pide que
Cum non jam chari vivant lo mina fatal
Quid tenerismocui folena nme cerne reocellis.
Aut quid difflickit moflri tibi barbara Clotho?
Aut quid «go adgmifi» quid ego cormmittere quivis
Qua modo ibi jacco fera iibi merfere Loandriam
Marmora! fed quoniam tanta efl faris bugus in aftris.
Sangninis.ibo equidem; vofque hoc fatiatopiaclo, -
Ibo equidem, 6 fuperi mifera er maferabilis Hero.
Plura locuturam filo rapuererefecto
Flens
449 C. BartuHi
Plens Lachefis,nee leta foror: [alit impete magné,
Turris ab excelfe fpeculá,qua mafla cadaver
Ansided. vigili atérum [pedtarat ocello.
Xt lacera ad lacerum devenit [ponfamarition.
Meiibya, quibus potesait exfünihi vivere amanteis
Spar/ajacent fáxo; cerebroque adfpeyeitur Herás
Cuflodem turris quam conftituere Parenteis.
Movit Amor titoflos movit fortuna; Parentess,
Marmor babet ciniereis tnum ina [eriptio binos,
Vous babet hos marimórytitulo confunditur hofpess
Heec egoforimofís ivpoudi ditta puéllis
Anita c nondetsa tener À lantgine malas
Purpures vefbis,domitrix etatis habebat.
Prifca fitu evolvens [atitforum dracula vatum.
V atibus in teneris quond aum quota pómpa futuras.
Mens inibi mon lec eft molicis feducere Ephebos
Aveñerandaran virtutum feimita inaltas
Errorumi tenebras, Cr tación lumine vulgus.
Cui ya grande fonans, dudum claudentis xii
Alitevedufit floasmyfleria fetta.
Sed magis exempla fügiendi onere Amoris,
Infidias c» telá,modis fallentiamiriós
Qui fapit,exitio alterins,cavet atra pericia, .
eZ dyerfoque animum [apientem opponit Asttori,
Casera quid noftri opus efl depellere diclis
Crimisiaz Vilgus itiefs virtus eliminas iflbinc,
Necinetto infeftá ludenteis iüdolo (mas.
Candidulum multa pectus cuti floret honore
Afludijs sophie, quid inanis turba laboret
Erubui pridem curarepedemque vetórfl
Nelatitantem berba fub tegmine compriittat anguem.
spe Fama itifiguis,re Nobilitatisavita. '
Nec
LrAND. Lia. rii 450
Nec folum bis,blando detextis carmine dictis
Purpureosptteros que frut facienda, monebo,
Longa duodenis inferta voltmina bris
Salvificum expedient jucundis dogma Caments.
Vudemeum corpus cum terrayanimumque tenebit
Aflriporens,reducén vite à difcrimine, Olympus,
Fama weorum ingens (ludiorum fidera tangat.
Vtilicasque facris pia debita vite loquelis,
Parte juoque e noffra mundum extendatur inomnem.
"Tum siveis contra füblatum Gloria bigis
Eripiet morti, nomesqueperenniá noftrum
Fata fequi dabit, c charo facrum effe Nepoti-
Ibo per Elyfios iticiriclus témporá campos
Bacciferis laurirami y prifcisqi fodalis
V atibus , augebo numeros Pietatis amicis.
Vndemea Chriflus vita , Dux y crimina coram
Deleat , (7 meriis iquofcat Gratia culpas
Nifa Dei. Hac perpes Jfpondet fibipramia vatei:
EINIS LIBRI TERTIL
LEANDAIDOS,
Ff CASP.
ast
WINNIE
UREA
t
MVSXAIDE HE.
ROET LEANDRO
LATINA VERSIO.
Ic Dea Cacorií fles mibi lampada. 4anori,
P Perg, nare in nocle nantit vector? Hymeneit,
Concubitié Aurora invisit tentbra[a, fequenté.
a Er Seflon c Abydou,ubi nox mupjerit Hero.
: Lampada nile audire juvat,nantéa, Leandrit,
Lampada,qua Veneris portat vata nuncia ponto.
Nunia ucttinubis Herüs decus addita tedó.
Lampada; 4itoris opus,quam [idera luppiter inter
Officio pofiquam ej? nocturno fantta locatam
Debebat fponfis (acrare, Cupidinis aftrum.
Quippe miniflra vieil curarum,n Amore farentum,
Nuncia fervavis infomnis jttffa Hyenenad;
Ante truces ventoyum apimas,atque boflica flabra.
Verum age iti exitio nobis fuutta accine eódem
Lampadaque exflincam,Ó pereuntis fata Leaudri.
"Seflos erat contr? medio maris aquore, Abydos.
Iwter fe vicina urbes fcd flexus Amoris
ACIE,
Mvsavs Larinvs.
Arcus, utramque sá conjunxit atrique fagittá
Virginis de pueri flammans face pectora; Virgo,
Hero pulcra fuit, puer aptis amare Leander,
Seflon virgo colebat, hic oppidum habebar Abydi,
Quifique fue, florens vice fideris urbis ocellus,
Inter fe fimiles, Quod fitranfiverisillas.
Quare mibi turrim, de quaolim Seflias Hero
Lampada babens duxit uantem vada (alfa Leandrum,
Quare etiam atique freta pontifona, bofpes, cibydi
Nunc quoque fübinerja mdefentia Amore Leandrum,
Verum, unde épatrió venit puer hofpes 4bydo
1pfe Herürin Amorem c Amore fubegit eamdem»
Hero pulcra quidein, levis alto e fanguine virgo,
Expars conjugi, V. enerifque antiflita turrim
A genitrice procul flagtem propeliteusshabebat,
Altera cci Regina Venus.cafloque pudore
V'idlaym nuptarrm verit college numquam, |
Nulla choros dulceis equali in pibe frequentat,
I1nvidiam vitatis smuliebrem,ob munera ferma.
Vi folite pulcris pulcram invidiffe puella.
Ollicura mant Venerern vencrarier,olim
Sape etiam ellato libawineplatat Amorens
Ylannniferam wetuens, celefli matre, faretram.
Sed neque fic potis egnivomas vitare fagitta.
Vulgivagum V eneris feflscnjam turba colebat
Sefliadam,venitque diem culrura facratum
Tnfula certatins quamcunque pede alta coronant,
Feflinans fhudiis.Tamque Hoimonta emis 6 alto
Cypros adefl plagoyumlier quoque nulla Cythera
Vrbibus mmanfit non qua ¡ugaodora choreis
Exerctt Libenispreflo efl vicinia tota
Ff 2
4j
4s C. Ban vul
Er Phrygia ctltornec longe civis ed bydi.
Wullus on illic juveni cai cura Puella,
Quippe illi femper faninam per fefta fecuti
Non tantis adjunt fludiis ad dona Deorum,
sortis colléabas e linant cernere formas,
Verum tenipla Dee gradiens füperayerat Heró
Gratividam faciem fitlgenti lumine crifpans, Ñ
Candida can vofes per subes, Delia, malis.
Purparens niveas lambebat circulus oras
Suiistnis utriqné pertasBicolor Rofa qualis obitur
Inest calyce: € dicas Jpéltator ab Hero
Menbratim lucere Rofis viridaria plenis.
Tanta olli tereros artus rubor aptus habebat.
Caiididulam grefu túnica quatiente puella
Ypfa etiam rojeo ftia floré sistebant.
Corpore de toto Charitas binc inde fluebant.
reis veteri Charitas inentita efl fabulaycentum
Ridenti Charitas tro pullabat ocello. 1
Hero digia facris Cytherea itivestta facerdos.
Hero virgineas ligu pragreja catervas,
Myfla Dea yénigris, Venus altera preptte forma.
At tuve teneras fubijt nova flasuma medullas
Nec vir erat fponfami qui son optaret babere.
Etquocangue peder ben? inexflructá ade movcbar
Speétanreis oculos animosque Cr coria trabobat.
Miratusque aliquis juvenum. fic ore locutus.
Spartam adijritidi dava Lacedemontis urbem,
Gloria ubi oppofitas madtar cercamine formas.
Mt puerath hard veperi talem,teneramque ataque.
Fors jttvenut Veneris Charstum ima altaria curat
-Deficior fpeétardo oculis siens nulla tuentem
Sefatiare poteflsmortem pro nocte pacifcar.
Won
Mvs.evs LATINVS AS4
Won ego me fiperis equali vivere celo
Malini,acconjugio felice potirier Hcrás.
Simvero, 5 mon eft Veneris samgenda facerdos,
"Tale vols, Cytherea, toris decus addere noftris.
Talia diceb ^ut jusvenes vob nusqueprenebant
V'irgincá in formá varia rationc furenteis-
Duriferó Leandretibi ut vifa inclita virgo eft
veretifzain non vis teca conftomere micntent,
Antcex[peiLumm domitis fLagrante agit
vivere defperas nifi conjuge nobilis Hero.
Fax fil incolis refcobat Amoris ocellis
Pectoraque invicti flagrans furor ignis edebat.
1nculpate etenim cleberrima forma Paella
Aligeracfk hominion feclis mage acuta fagirtá,
Fit via trans ocalos,oculi figentis ab in
Labitar alt. virtun in precordia volnus Antris.
Hanc stupor, Tremorc> Pudor Dique pudentia YEKUHL,
Intromiit corcaptivunm Pudor altus babebat.
Obflupuit formam eximiam faperatus autore ej
Deinde pudor: facit and.cen abfque Pudore Cupido.
Mox tacito contri pueram pede conflitit alero.
Mirquam oclortan acicm vulti torquente dev[o,
Tufouo amas nti tatem duttare puelle.
Ip[a autern ut] uvenis pellacem fenfit. Amore
Gavifa eff Charifin-Furtim quoque] cp venuftam
Abfcondit faciem, gels imitata puyencs,
Nistibasin tacitis mittens vofponfa Leandro,
Exertatque iterum: Inveni intima mentis obibant
Gaudiaperceptas pueram won fpernere flammas.
rgo dun occulta capis piter iniit bore,
Corripieus Aurora digan conceffit in umdat,
Etflerit indubia contra vieil Hefperne umbra.
: Ff 3 Ille
a5 ^e C. BanTui
Tlle audax asini teneram prope conflitzt Here
Vidit st atratas infurrexiffe tenebra.
t vofios taxim digitos con[Iringere certat,
dritus baufla. ciens fufpiria; At llla flendo
Tdignata velut roftam trahit improba dextram.
Ve vero arguta nutus videt ile folittos
Dedalaconfidcate trabit manu amicuta puja
Vitimaque banc ducit (acri impenetralia templi
Sape grada lento vefligia pigra morantem,
Qualis nolle fequistal deim voce locuta ef
Femineo fruftra fermone minata Leandro.
Quid mifer infanis bofpesequo virginem agis ne.
Tto viana binc aligm,tunicaque facefito noflra.
Tram opalentorum noftri veverere paveutumm,
Non tibi fas diva Veneri contingere wyflam.
Haud levevirgineum eff facinus penetrave cubile..
Sic effta minans teneris vata ditta puellis,
Te urfenineasque minas füavemque furorem.
Audit, adgnoyit captarum fienapucllaram.
Ille etenim eum jam pueris capéve minari,
Dicla mine Vene fub nuncij imagine portant.
Purpures puereollo puerojcula ogioro
Talia desde loquens finit, fuperacus Amore.
, Pofl Venerem sibi cara Veuuspoff Pallada Pallas,
^ (Neuetenim à uobis mortalibus addere, Virgo,
¿Equa ovis,virge,foboli perhibere nobis)
Felix quo plantata patro es,qua nata pavente es,
Ter felix veuter quite geflavit! «4 moris
Imperio effafas audi miferata querellas.
Cura operas V tneris, Veneri velut apta facerdos.
Hucades, 6 diva legi fis myfla ytgali. -
Nonfas efl Veneris cuyes altaria V. Hg, >
Virei-
Mvsavs LATINVS. 46
Virginibs non lata Venus fifacra Dee vis
Difeere, ft vits atque orgia fida tenere,
sunt leti cv tada Tibifi Venus aurea eura eft
Mulcenteis animum leges amplectere Amoris.
Supplicis ipfe babitttsvcl fi vis conjugis edfumt,
Quem venatus. Amor privis tibiscbaras fagittis..
“púdacem Alciden veluti celer attreevirga
seoptra tenens, Nymfa fub jardaniá fervitum.-
Mercurius duxit, Tibi me Venus aurea fiffit
Non fapiens Atlantiades:Necte latet,olun
Arcadia virgo fugiens, Atalantascubile,
Milanionis, ut invitd Venere aufa puellaoff
V'ivgineum fervare decus. Mox deinde coatta ef
Hujus Amore noris lougé quem fpreveras olim.
Ta _quoquechara, voles, V eiteri cave condere bilem.
His mente dictis venuestem cepit inillá
Peétora Amoriparis tangens errantia verbis.
Virgo tacens nitidos ad bum deflexit ocellos
Abjcondensvofeo pudibundas lunnue malas.
Xt terram fummis pedibus terit. Apta Pudori
Sap? bumerís tunicam nauibus coutr xit ab altisn
Omnia que vicleprenmaa mentissce oling
Si quafilet virgo am fenon molle, profelja cff.
Dutlcatido jara dum fuperata Cupidtuiritu.
Dalcibas interea flagrabat ab ignibus Hero
"Attonitifque oculis formam mirata Leandri f.
Dum vero inclines terrafigebat ocellos
Ipfe ab Amore puer flagrantia lumina volvens
Nufquam aciem cervice movet fplendentepuelle.
Ser) ade) dulcsvivgo fermone locuta ef.
Humentem flillans pudibunda per ora niborem.
Hofpes,ab his etiam poterat lapis effe loquelis-
Ff 4 Mollsor,
AT €. BarTHl
Mollior,alo quem te liras docusffe putemus
Flexamina vocisequis tea, Deus appulit iflbuc
Patriatibinoftra efl» nunc hae fruftra omnia dixtis
Hofpes enim infidusque meo potieris amore?
Legitita illo jungent nosfadere tada, .
Quippe pater materque verant: Quod fi tibi cordi
Hofpitisin ¡peciera patriá wii vivere inar,
Nonpotaris Veneris furtive moie fruifai.
Lingua etenisa efl bominum probricupidas c tacite que,
Patrabis,vulgo intrivijs audita canentur.
Da nunc quatibi fit nomen patriamque:latcbunt.
Necte noftra: Hevo dederunt mibi nobile nomen.
Turriscalividens domus efl cireum[ona mobis
-Littore in undifragopatrieprope menia Sefli
Vicinus milii poutus,agerba lege pagentum,,
Non metumaquevi cotas non ulla chorca,
Nota mibi juvenum. Nodleisque dieisq, tumultus.
Ventorum, Pontique fremor circumtonal areis
Dixit,éerofeat veflitegit abdita malas,
Vica Pudore iterum faaque in fe famina demiat,
At Invenis (limule cupide percuffis acttto,
Volvebat fuperanda nodis quibus drma Cupido
Ferret agone novo. Domat ille quidem. alta fagittis
Corda virúm, Medicas idem tamen admovet arteís,
Confilg varitis:fic quos modo vicit Amoris
Yilibusonnidomis, mortalibus ipfe Cupido
Confultorprafio efl qua fert vulnera tollit.
Jpfeetiam auxilio curas lenire Leandri
ed dfuit:is dictis geimitum fuperavit acutis,
Chara, tuti propter pelagus mihi nabile Amorem oft
Tpfa licet flammis infuvgere maymora certent,
Excludantque viam;raibufque impor via pugnent.
Dim,
Mvsavs LATINVS: 458
pun tia mefperem rentifecubilu Virgo,
Non navis borrifovi tüncapt traudre furortis,
Mrismi ja oclurmass portans tibi membra maritus.
Per celeris tyeafnittasm Helleffonti aquora; Abydum.
Quippe, titis Dabicovicanas arcibus arces.
Lampada tu canto ffpenfasn of Tenderc turri
Lampada per tenebras procil e regione nunento.
Vt,velut in fluctu nayis depre famarino,
Nayis amoris ego cernaim ttt La mpadis aftra.
Tlanc uti conficiens ne tardi figna Boeta
Necvideamplatilri ficca, ant gravida Orionis,
Inpatricadverfe dulce me fiflereportim
Nifüs,at ventos cures caviffe fonanteis
Lampada ne exflndtam moftrá arn movteefellent.
Lampada lucifero dicentem Lecmrine vitam,
Si vero eff animi noftritra vefcifcere nomen.
Eccc Leandras ego dignus facieconjugis Herfts.
Olli compofitis fic,recto nomme, furtis
Noturnos taciti conteflabantur Amorcís.
Nunciaque elatevata cuftodire lucerna.
Illa qeidesm e tiri fi pendere Lemnpade luca
YHle arem longas tranfire nat.atibis andas.
Sic pacto vigila noctes per amore futuras
Taviti à fefe tamen abfeefféte coacti
Virgo fuam ad rurrim,juvenis ( ne nocte (ub alti
reciperent tenebre ) jaciens fignacula turris,
Munite ad firinum vedijt ratelittus dbyli.
"Tedta dehinc totá cupientes prelia mocte
Objlancem voluere diem decedere cala.
Ceruleum jam nox currens caligine mundi
Induerat, confaeta. viris inducere fomnum.
At non ardentem vinétara fopore Leandrum.
Ff 5 Tlle
459 QC. Bartrul
Miemarisrefont fans littore. fida manebat
Nuria, Iucentis per maemora [eya, Hymenas.
Lampadaque opperiens tefIanteim flebile pactum,
Concubitus teki indicum, lat? equoralufirans.
Cum verb obfcuram videt icrebrefcere noctem,
Extalit illa.proculvadiantis fiona lucerna.
Quá fimul accensá propert quoque corda Leandro
Visit Ausor, juffitque paris entire calorcis.
Arvero,horrifoni Furias audire profundi
Incipienstinmit primum, mox talibus audax
Alloquiis mentem con[olaturus obibat.
Difficile ardor,opustiare non placabilo; verum
Pontus aque efl intus me macerar ignis. "moris.
Stme, cor gne agimum,nec aque vaga flumina cura.
"d dfis nuncin amore mibisquid u.equora palles»
An Venus à flutTu nara efl obfiura marino?
Hac eadempelago domina efl, noflroque furori.
Dixit, c extttam formofo corpore voftem
Ambabus manibus, capiti,conixusadaptat.
Littores ue exfilit,carpusque objecit in undas,
! Lanpadisigmfere feflinans lunsina contra,
Remex ipfe & dafis c ipf demeflica navis.
Hero autem iguigerá fanseditaturre,tegebat
Vefle fuperjeciámurantem lampada vento,
Vndique atroce animá conante exflinguero luces,
Dones Sefliaco efl portu. smaledafJus amator
Su/fceptussraptusque alta impenetralia molis.
Yam foribus tacité efl foffum complexa maritum,
Telliquias etiam flillentem évore marino
Cafariesduitque adyta interiora cubilis
Virgineiabflergens madidantem,oleog, peruugens,
Eragranti rofoum, mare olentera exflinxit odorem.
Dein
Mvsavs LATINVS. 460
pein lectoin fumo circumdans corpore corpus
plantis adbtic fponfi blando fesimone locuta eft.
Spenfe,nribi ante alios duros exerate fponfos,
Sponfe malt patienssfatis ef (atisequore favos
Piftofusque fremente mari tits fotor aquai.
Hune gravium i gremium exfuda tolersta laborum,
Dixit: ei extemplo Zonam diffolvit Amator,
1uvaque fub Veneris cupidi venére faventis.
Nuptie erant fine fed chordas finc carmine leclus.
Nemo Inge vates namen Tanonis adorat.
Nontedeilluftrant thalami gewialis honorem,
Non agili quifquam potuit [alife chorcá.
Non pater ipfe,pio officio, venerandaque mater
Cantarunt facro nubentibus ore Hymeneum.
Lettumipfa in Venerisperfecte protenus, horá
Straverunt thaletno, taciturna Silentia fixo.
Prefuit ornande, Caligo lurida, Nupte
Longe aderant Sponfis celebr atores Hymenei.
Excoluitsnox atra,thorum: Numquam alma Leandrum
Tnlectisvidie notis, Auvora,culbantem.
Tevurfum enavit contraria mania 240346
Infatiabilibus noctem fpirans Hymeneis.
Hero induta fuos longa tem vejle parcnteis
Fallebat noch iptliersmiale- Virgoylitrna.
Sape utrique unis optarunt cedere votis
Solis equos: tacizá fic rum V entre inter Afiovie
Mutua luferunt,ab[ionfi nocte pericla.
Vertit tempore non potuerunm vivere longo,
Multivagis ffé füvtis. fine tefle frutenteis.
Bruma pruimofís fed cium gravisadjiit boris —
Torrendos glonterans,multá vertigine, nimbos.
Atqueincerta suaris riteritut [andamisa venti, rel
Perocit-
461 C. Ban rul
Verberibus crobris, e tempeffateprofunda,
Toti cxcire volant pelagus:concsffaqueterre
Tuta videus migra coufregit, Nauta caringin,
Effagiens hyemis pelagusque exofus iniquum.
Seuou (ava bye incumbens mare bruma, Leander,
Maguaninaa exterretsfod vuntia lampas ab altá
Tavrefereus facti fignacula «Amoris,ageb at
Secuzutn inpelagus furgens farialibus iris.
Crudelis lampas,lux perfida:debuit Hero
Tnflanti infelix bruma caruifte Leandro.
Non brevia accendeus lect is genialibus,afira:
Verum Amor Qr fatum miferam vicére puellam,
His perfitafa. facer; non jam ducem ut anteà, Amoris,
Sed Parcarum ignein tirrioffenabat ab altá.
Nox erat, venti tum maxim atrocia juntdis
Spiranteis flabris,collecto murmure[ofe. —-
Tn maris exouerant littus byeina libus avis.
Tum jpeconfuetá poufa per dor/a Leauder
Horrifono veniens mare actabatur abunda.
Volvitur unda furens cumulumqa, ad fcendit aquai.
Mifcetur cele Pontus tremit undique terra.
Pralia venutorum; Zephyris pugnautibus Enri
"Adverfi infonuere,Notus Borealibus armis
Contra feva fremit:uon declinabile Ponti
Horrefcit fragor: Ar snifer implacata Leander
Gurgitibusfreta conjpiciens fep equora babentem
Tmplorat Venerem; apé c Neptunia fceptra.
Atthidis haud Boream immemorem quoque liquit amate.
Verum olli auxiléumnu[quam efi, Amor ipfo trabenteis
Derinuiffe nequit Parcasyvenie impete fluctus
Obvinsipfe fibi,cumelatque per equora pontum,
Adfligitque virum: pedibus vigor interit omuis,
Mobi-
i ]
Mvusavs LATINVS: 461
3Mobilibis quoñdam maribus vis torpet ademtas |
Multa fupervenicas üüdarusi effufio guttur
Spoiite fud intravitybibita eft inutilisunda *
VisgravissEt jam arrox delerat lampada Ventas,
Infidám,cimgue Bác vuramque animamque Leandri
"anfelicisadbut cum, tendeyet ad (aim ocellos
Sueitim itiaez vigiles.alijs ftat fiuetibus Hero
JErtisófa v agis dela ffins peibora vuris. '
Ventrat sd rota, e fponfam mon viderat Hero,
ny IA
Ad
FINIS MVSAIL
LATINI
MARCOS
y.
FRANCISCO VIÑALS
MADRID